WEBVTT

00:00:00.708 --> 00:00:01.976
(Оливер Џеферс)

NOTE Paragraph

00:00:02.000 --> 00:00:03.833
(Ода за живеењето на Земјата)

NOTE Paragraph

00:00:05.333 --> 00:00:06.601
Здраво.

00:00:06.625 --> 00:00:09.601
Сигурен сум додека 
да ја завршам реченицава,

00:00:09.625 --> 00:00:11.101
со начинот на кој зборувам,

00:00:11.125 --> 00:00:13.976
сите ќе имате сфатено дека 
доаѓам од место наречено

00:00:14.000 --> 00:00:15.268
планета Земја.

00:00:15.292 --> 00:00:17.018
Земјата е прилично одлична.

00:00:17.042 --> 00:00:18.875
Таа е нашиот дом.

00:00:20.125 --> 00:00:21.393
И на микробите.

00:00:21.417 --> 00:00:23.726
Тие мали (бип) се во позадината
за времетраењето,

00:00:23.750 --> 00:00:26.726
затоа што верувајте или не, 
не дејствуваат само тие.

NOTE Paragraph

00:00:26.750 --> 00:00:29.393
Планетата е дом и на
автомобили, прокељ,

00:00:29.417 --> 00:00:32.018
тие чудни рибести нешта
со сопствени фарови;

00:00:32.042 --> 00:00:33.518
уметност, оган,

00:00:33.542 --> 00:00:34.809
противпожарни апарати,

00:00:34.833 --> 00:00:36.934
закони, гулаби, шишиња пиво,

00:00:36.958 --> 00:00:38.226
лимони и сијалици;

00:00:38.250 --> 00:00:39.893
Пино ноар и парацетамол;

00:00:39.917 --> 00:00:42.476
духови, комарци, фламингоси, цвеќиња,

00:00:42.500 --> 00:00:44.059
укулелето, лифтови и мачки,

00:00:44.083 --> 00:00:45.559
видеа со мачки, интернетот;

00:00:45.583 --> 00:00:47.351
железни греди, згради и батерии,

00:00:47.375 --> 00:00:49.851
целата генијалност и светли идеи,
целиот познат живот

00:00:49.875 --> 00:00:51.518
и многу други работи.

00:00:51.542 --> 00:00:54.059
Скоро сѐ што знаеме
и за сѐ што сме чуле.

00:00:54.083 --> 00:00:56.059
Всушност, тоа ми е омиленото место.

00:00:56.083 --> 00:00:57.643
Оваа мала сфера,

00:00:57.667 --> 00:01:00.208
што лебди во студен и осамен
дел од космосот.

00:01:01.375 --> 00:01:04.434
А, акцентот е од Белфаст, 
патем, што е...

00:01:04.458 --> 00:01:05.726
тука.

00:01:05.750 --> 00:01:07.000
Отприлика.

NOTE Paragraph

00:01:07.875 --> 00:01:10.226
Можеби мислиш дека ја знаете оваа
планета Земја,

00:01:10.250 --> 00:01:11.518
затоа што си од тука.

00:01:11.542 --> 00:01:12.809
Но, постојат шанси дека

00:01:12.833 --> 00:01:15.500
ти можеби немаш размислено 
за основите долго време.

00:01:15.524 --> 00:01:16.934
Јас мислев дека ги знам.

00:01:16.958 --> 00:01:18.393
Дури мислев дека сум експерт.

00:01:18.417 --> 00:01:21.351
Сѐ додека требаше да го објаснам
целото место,

00:01:21.375 --> 00:01:22.851
како треба да работи

00:01:22.875 --> 00:01:25.518
на некој што никогаш не бил тука.

00:01:25.542 --> 00:01:26.809
Не тоа што го помисли,

00:01:26.833 --> 00:01:29.018
иако татко ми секогаш велеше

00:01:29.042 --> 00:01:31.059
дека знакот на паметен
живот таму некаде

00:01:31.083 --> 00:01:33.476
е тоа што не се потрудиле
да нѐ контактираат.

00:01:33.500 --> 00:01:37.143
Всушност сакав да ги објаснам работите
на мојот новороден син.

00:01:37.167 --> 00:01:38.809
Никогаш не сме биле родители,

00:01:38.833 --> 00:01:40.101
мојата жена и јас,

00:01:40.125 --> 00:01:43.726
и се однесувавме со него како гостите
кога тој дојде дома за прв пат,

00:01:43.750 --> 00:01:45.018
со тура низ домот.

00:01:45.042 --> 00:01:46.643
Тука живееш, сине.

00:01:46.667 --> 00:01:48.351
Во оваа соба правиме храна.

00:01:48.375 --> 00:01:51.684
Во оваа соба ја чуваме колекцијата
на столици и така натаму.

00:01:51.708 --> 00:01:52.976
Освежувачки е,

00:01:53.000 --> 00:01:55.684
објаснувајќи како работи планетата
на 0 годишно дете.

00:01:55.708 --> 00:01:56.976
Но по насмевките,

00:01:57.000 --> 00:02:00.184
и кога големината на тоа дека новите луѓе
не знаат апсолутно ништо

00:02:00.208 --> 00:02:03.226
ќе ја сфатиш и колку малку и ти
знаеш,

00:02:03.250 --> 00:02:06.393
објаснувањето ја целата планета 
станува застрашувачко.

00:02:06.417 --> 00:02:07.809
Но, пробав како и да е.

NOTE Paragraph

00:02:07.833 --> 00:02:10.893
Како што се шетав тие први неколку недели,

00:02:10.917 --> 00:02:13.226
раскажувајќи го светот како што го гледав,

00:02:13.250 --> 00:02:16.393
започнав да бележам 
какви смешни работи кажував.

00:02:16.417 --> 00:02:18.726
Забелешките се претвораа во писмо

00:02:18.750 --> 00:02:21.059
наменето за син ми 
кога ќе научи да чита.

00:02:21.083 --> 00:02:22.559
И тоа писмо прерасна во книга

00:02:22.583 --> 00:02:25.268
за основните принципи
на тоа да се биде човек

00:02:25.292 --> 00:02:28.226
што живее на Земјата во 21 век.

00:02:28.250 --> 00:02:30.726
Некои работи се многу очигледни.

00:02:30.750 --> 00:02:32.684
Па, планетата е направена од два дела:

00:02:32.708 --> 00:02:35.101
копно и вода.

00:02:35.125 --> 00:02:38.393
Некои помалку очигледни
сѐ додека не размислиш за нив.

00:02:38.417 --> 00:02:40.184
Како времето.

00:02:40.208 --> 00:02:43.208
Работите понекогаш се движат
бавно на Земјата.

00:02:44.042 --> 00:02:46.601
Но многу почесто, се движат брзо.

00:02:46.625 --> 00:02:49.375
Па добро искористи го времето,
ќе го снема пред да сфатиш.

00:02:50.417 --> 00:02:51.976
Или луѓето.

00:02:52.000 --> 00:02:55.559
Има луѓе во различна форма,
големина и боја.

00:02:55.583 --> 00:02:56.976
Сите изгледаме различно

00:02:57.000 --> 00:02:59.101
се однесуваме и звучиме различно,

00:02:59.125 --> 00:03:00.393
но не се залажувај.

00:03:00.417 --> 00:03:01.684
Сите сме луѓе.

NOTE Paragraph

00:03:01.708 --> 00:03:04.934
Не ме изненадува што од 
сите места во универзумот,

00:03:04.958 --> 00:03:06.226
луѓето живеат на Земјата,

00:03:06.250 --> 00:03:07.851
и можат да живеат само на 
Земја.

00:03:07.875 --> 00:03:10.059
И дури тогаш,
само на некои од сувите делови.

00:03:10.083 --> 00:03:12.934
Има само мал дел од
површината на нашата планета

00:03:12.958 --> 00:03:14.934
што е наменет за живеење на луѓе,

00:03:14.958 --> 00:03:17.309
и собрани тука
ние живееме.

00:03:17.333 --> 00:03:20.143
Лесно е да се заборави 
кога си блиску до нечистотијата,

00:03:20.167 --> 00:03:22.518
камењата, зеленилото,
бетонот на нашите земји,

00:03:22.542 --> 00:03:25.684
колку е лимитиран просторот
за маневрирање.

00:03:25.708 --> 00:03:28.143
Од сет затворени очи до земјата,

00:03:28.167 --> 00:03:30.684
хоризонтот личи како да е бесконечен.

00:03:30.708 --> 00:03:32.601
Покрај сѐ, не е секојдневен ритуал

00:03:32.625 --> 00:03:35.018
да размислуваме каде сме
на топката од планетата

00:03:35.042 --> 00:03:37.018
и каде таа топка е во вселената.

NOTE Paragraph

00:03:37.042 --> 00:03:39.976
Не сакав да му ја кажам на син ми
истата приказна за држави

00:03:40.000 --> 00:03:42.893
која мене ми ја кажуваа додека растев
во Северна Ирска.

00:03:42.917 --> 00:03:44.768
Дека сме од една мала парохија,

00:03:44.792 --> 00:03:47.143
која го игнорира животот
вон најблиските потреби.

00:03:47.167 --> 00:03:50.809
Сакав да се почувствувам 
како е да ја гледам нашата планета

00:03:50.833 --> 00:03:53.184
како еден систем, како еден објект,

00:03:53.208 --> 00:03:54.643
стоејќи во вселената.

00:03:54.667 --> 00:03:55.934
За да го направам ова,

00:03:55.958 --> 00:03:58.434
треба да преминам од 
цртежи за книги,

00:03:58.458 --> 00:03:59.976
во 3Д скулптури на улица,

00:04:00.000 --> 00:04:01.809
и би ми биле потребни 200 јарди,

00:04:01.833 --> 00:04:03.268
населба во Њујорк Сити,

00:04:03.292 --> 00:04:05.559
за да направам голем модел на Месечината,

00:04:05.583 --> 00:04:07.809
Земјата и ние.

NOTE Paragraph

00:04:07.833 --> 00:04:11.024
Овој проект се случи 
на Њујоршкиот хајлајн парк

00:04:11.048 --> 00:04:12.268
претходната зима

00:04:12.292 --> 00:04:15.309
на 50 годишнината
од мисијата на Аполо 11 околу Месечината.

00:04:15.333 --> 00:04:16.684
По нејговата инсталација

00:04:16.708 --> 00:04:19.226
Успеав да ставам вселенски шлем
со син ми,

00:04:19.250 --> 00:04:22.184
и да лансирам, како Аполо 11
пред половина век,

00:04:22.208 --> 00:04:24.018
кон Месечината.

00:04:24.042 --> 00:04:25.309
Кружевме наоколу

00:04:25.333 --> 00:04:27.809
и погледавме назад кон нас.

00:04:27.833 --> 00:04:29.309
Почувствував

00:04:29.333 --> 00:04:31.809
осаменост таму во темницата.

00:04:31.833 --> 00:04:33.559
А само се преправав.

00:04:33.583 --> 00:04:35.101
Месечината е единствен објект

00:04:35.125 --> 00:04:37.351
на помала близина до нас.

00:04:37.375 --> 00:04:39.268
И во рамката на проектов,

00:04:39.292 --> 00:04:41.309
каде планетата беше 10 јарди во дијаметар,

00:04:41.333 --> 00:04:43.893
следната планета, Марс
ќе биде колку јога топка

00:04:43.917 --> 00:04:46.434
и неколку милји оддалечена.

NOTE Paragraph

00:04:46.458 --> 00:04:48.643
Иако границите не се 
видливи од вселената,

00:04:48.667 --> 00:04:49.976
на мојата скулптура

00:04:50.000 --> 00:04:51.572
секоја граница беше впишана.

00:04:51.596 --> 00:04:54.601
Но наместо да пишувам имиња на
држави на изградена земја,

00:04:54.625 --> 00:04:56.476
Напишав насекаде

00:04:56.500 --> 00:04:59.268
„луѓе живеат тука, луѓе живеат тука.“

00:04:59.292 --> 00:05:01.684
„Луѓе живеат тука.“

00:05:01.708 --> 00:05:04.184
А на Месечината беше напишано,

00:05:04.208 --> 00:05:05.976
„Никој не живее тука. “

00:05:06.000 --> 00:05:07.601
Често, очигледните работи

00:05:07.625 --> 00:05:10.684
не се толку очигледни 
сѐ додека не помислиш на нив.

NOTE Paragraph

00:05:10.708 --> 00:05:13.184
Гледајќи од 
доволно голема дистанца

00:05:13.208 --> 00:05:14.643
менува сѐ,

00:05:14.667 --> 00:05:16.893
како што искусиле многу астронаути.

00:05:16.917 --> 00:05:19.309
И човековите очи
ја виделе нашата Земја

00:05:19.333 --> 00:05:21.184
само од далечина на Месечината.

00:05:21.208 --> 00:05:22.476
Има многу долги патишта

00:05:22.500 --> 00:05:24.934
пред да стигнеме до аглите
на нашиот Сончев Систем.

00:05:24.958 --> 00:05:28.351
И дури до другите ѕвезди,
другите соѕвездија.

00:05:28.375 --> 00:05:31.518
Има една точка 
во целиот космос

00:05:31.542 --> 00:05:34.393
што ја има во сите
соѕвездија и ѕвезди,

00:05:34.417 --> 00:05:36.684
и тоа присуство е

00:05:36.708 --> 00:05:39.059
тука, планетата Земја.

00:05:39.083 --> 00:05:41.703
Тие фотографии што сме ги направиле
од клопчињата ѕвезди

00:05:41.727 --> 00:05:45.144
прават смисла само
од оваа гледна точка тука долу.

00:05:46.500 --> 00:05:48.684
Тие приказни имаат смисла
само на Земјата.

00:05:48.708 --> 00:05:51.184
И само на нас.

00:05:51.208 --> 00:05:52.559
Луѓето.

00:05:52.583 --> 00:05:55.268
Ние сме суштества од приказни.

00:05:55.292 --> 00:05:56.893
Ние сме приказните за кажување

00:05:56.917 --> 00:05:59.143
ние сме приказните што ги кажуваме.

NOTE Paragraph

00:05:59.167 --> 00:06:03.018
Па, приказната за човековата
цивилизација на Земјата.

00:06:03.042 --> 00:06:05.601
Раскажува за генијалност, елеганција,

00:06:05.625 --> 00:06:07.934
дарежлива и негувaчка природа на еден вид

00:06:07.958 --> 00:06:10.768
кој е и фокусиран на себеси, ранлив

00:06:10.792 --> 00:06:12.601
и пркосно заштитнички настроен.

00:06:12.625 --> 00:06:15.559
Ние, луѓето, го штитиме
пламенот на нашето постоење

00:06:15.583 --> 00:06:18.268
од сировите, широки елементи
надвор од наша контрола,

00:06:18.292 --> 00:06:20.268
големата широчина.

00:06:20.292 --> 00:06:23.292
Но, секогаш гледаме кон пламенот.

00:06:24.458 --> 00:06:26.059
„Сѐ што знаеме,“

00:06:26.083 --> 00:06:27.351
кажано како изјава,

00:06:27.375 --> 00:06:30.143
го означува збирот на целото знаење.

00:06:30.167 --> 00:06:31.601
Но кажано на друг начин,

00:06:31.625 --> 00:06:33.559
„сѐ што знаеме,“

00:06:33.583 --> 00:06:36.393
значи дека ништо не знаеме.

00:06:36.417 --> 00:06:40.518
Ова е убавата,
кршлива драма на цивилизацијата.

00:06:40.542 --> 00:06:42.851
Ние сме актери и гледачи 
на космичка претстава

00:06:42.875 --> 00:06:44.518
што премногу ни значи нам,

00:06:44.542 --> 00:06:46.684
но не значи ништо на друго место.

00:06:46.708 --> 00:06:48.976
Дури не значи ни толку многу
тука, долу.

NOTE Paragraph

00:06:49.000 --> 00:06:51.684
Ако навистина помисливме на
врската со нашиот брод,

00:06:51.708 --> 00:06:52.976
со нашата Земја,

00:06:53.000 --> 00:06:55.875
би било повеќе приказна 
на незнаење и алчност.

00:06:57.208 --> 00:06:59.226
Како случајот со Фаусто,

00:06:59.250 --> 00:07:01.143
човек кој верувал дека имал сѐ

00:07:01.167 --> 00:07:03.726
и тргнал да бара што било негово.

00:07:03.750 --> 00:07:06.101
Тој лесно добива сопственост на цвет,

00:07:06.125 --> 00:07:08.684
овца, дрво и поле.

00:07:08.708 --> 00:07:11.059
Езерото и планината 
се потешки за освојување,

00:07:11.083 --> 00:07:13.101
но и тие се предаваат.

00:07:13.125 --> 00:07:15.309
Пробувајќи да го освои отвореното море

00:07:15.333 --> 00:07:17.768
каде неговата алчност му ги отвара очите,

00:07:17.792 --> 00:07:19.851
кога, во борба со ароганцијата

00:07:19.875 --> 00:07:22.851
се качува на палубата
да се покаже пред морето.

00:07:22.875 --> 00:07:24.601
Но тој не сфаќа,

00:07:24.625 --> 00:07:27.458
паѓа помеѓу брановите,
тоне на дното.

00:07:28.333 --> 00:07:29.601
Морето тажеше по него

00:07:29.625 --> 00:07:31.750
но продолжи да биде море.

00:07:32.917 --> 00:07:35.393
Како и на сите објекти
во негова сопственост,

00:07:35.417 --> 00:07:38.458
судбината на Фаусто
не им е важна ним.

NOTE Paragraph

00:07:39.583 --> 00:07:43.351
За сето тоа мислиме дека
е важно во космосот,

00:07:43.375 --> 00:07:45.018
би немале ништо

00:07:45.042 --> 00:07:46.601
ако не е на Земјава.

00:07:46.625 --> 00:07:49.059
Додека таа среќно би се вртела,

00:07:49.083 --> 00:07:51.101
несвесно без нас.

NOTE Paragraph

00:07:51.125 --> 00:07:53.375
На оваа планета, има луѓе.

00:07:54.292 --> 00:07:55.643
Ни поминуваат деновите,

00:07:55.667 --> 00:07:57.726
понекогаш гледаме горе и надвор,

00:07:57.750 --> 00:08:00.893
најчесто гледаме долу и внатре.

00:08:00.917 --> 00:08:03.934
Гледајќи горе и цртајќи линии
помеѓу светлата на небото,

00:08:03.958 --> 00:08:06.726
пробавме да направиме
смисла од хаосот.

00:08:06.750 --> 00:08:10.268
Гледајќи долу, цртавме линии
низ земјата за да знаеме каде припаѓаме

00:08:10.292 --> 00:08:11.559
а каде не припаѓаме.

00:08:11.583 --> 00:08:14.393
Често забораваме дека линиите
што ги спојуваат ѕвездите

00:08:14.417 --> 00:08:16.184
и линиите што ја делат земјата

00:08:16.208 --> 00:08:18.518
постојат само во нашите глави.

00:08:18.542 --> 00:08:21.018
И тие се приказни.

00:08:21.042 --> 00:08:23.393
Ги правиме дневните рутини
и ритуали

00:08:23.417 --> 00:08:25.476
според приказните во 
кои веруваме,

00:08:25.500 --> 00:08:27.977
и денеска, приказната
се менува како што ја пишуваме.

NOTE Paragraph

00:08:28.001 --> 00:08:30.143
Има многу страв во
денешнава приказна,

00:08:30.167 --> 00:08:31.434
и до неодамна,

00:08:31.458 --> 00:08:33.643
приказните кои
имаат најмногу моќ

00:08:33.667 --> 00:08:34.934
се оние од горчина,

00:08:34.958 --> 00:08:38.101
за тоа како се влошиле работите
индивидуално и колективно.

00:08:38.125 --> 00:08:41.434
Многу е инспиративно да се види
како најдоброто доаѓа од најлошото.

00:08:41.458 --> 00:08:44.226
Како луѓето се будат
во ова време на глобална пресметка

00:08:44.250 --> 00:08:47.726
сфаќајќи дека врските еден со друг

00:08:47.750 --> 00:08:48.821
се најважните работи.

NOTE Paragraph

00:08:49.917 --> 00:08:51.184
Враќајќи се назад.

00:08:51.208 --> 00:08:52.643
За сѐ што жалиме,

00:08:52.667 --> 00:08:55.684
поминуваме малку време
ценејќи ја работата

00:08:55.708 --> 00:08:57.643
што е добра за нас.

00:08:57.667 --> 00:08:59.393
Што сме тука воопшто,

00:08:59.417 --> 00:09:00.684
што сме воопшто живи.

00:09:00.708 --> 00:09:02.268
Што сме сѐ уште живи.

00:09:02.292 --> 00:09:05.226
Милион и половина години 
по наоѓање на кутијата со чкорчиња,

00:09:05.250 --> 00:09:08.184
не сме ја изгореле целата куќата.

00:09:08.208 --> 00:09:09.476
Сѐ уште.

00:09:09.500 --> 00:09:11.726
Шансите да бидеме тука
се бесконечни.

00:09:11.750 --> 00:09:13.018
И еве сме.

00:09:13.042 --> 00:09:14.351
Со опасностите.

NOTE Paragraph

00:09:14.375 --> 00:09:16.768
Никогаш немало повеќе
луѓе на Земјата.

00:09:16.792 --> 00:09:18.226
Користејќи повеќе работи.

00:09:18.250 --> 00:09:20.768
И станува очигледно 
дека многу стари системи

00:09:20.792 --> 00:09:22.726
што сме ги измислиле за себе

00:09:22.750 --> 00:09:24.018
се застарени.

00:09:24.042 --> 00:09:25.976
И сме изградиле нови.

00:09:26.000 --> 00:09:27.434
Ако не беа микробите,

00:09:27.458 --> 00:09:30.559
нашиот заеднички оган
би нѐ загушил многу рано.

00:09:30.583 --> 00:09:33.643
Додека ги гледаме тркалата
на индустријата како запираат,

00:09:33.667 --> 00:09:35.726
машинеријата на напредокот стишува,

00:09:35.750 --> 00:09:38.143
ги имаме најлудите можности

00:09:38.167 --> 00:09:40.059
да го притиснеме копчето за ресетирање.

00:09:40.083 --> 00:09:41.934
Да одбереме друг пат.

NOTE Paragraph

00:09:41.958 --> 00:09:44.434
Ние сме тука на Земјата.

00:09:44.458 --> 00:09:47.059
И живеењето на Земјата е прекрасна работа.

00:09:47.083 --> 00:09:48.351
Личи голема, Земјава,

00:09:48.375 --> 00:09:50.226
но има многу од нас тука.

00:09:50.250 --> 00:09:52.809
Седум ипол милијарди,

00:09:52.833 --> 00:09:55.601
со многу повеќе секој ден.

00:09:55.625 --> 00:09:56.893
Дури и тогаш,

00:09:56.917 --> 00:09:58.643
има доволно за сите,

00:09:58.667 --> 00:10:00.000
ако делиме по нешто.

00:10:01.000 --> 00:10:02.684
Па те молам,

00:10:02.708 --> 00:10:03.958
биди фин.

NOTE Paragraph

00:10:05.125 --> 00:10:06.768
Ако размислиш поинаку,

00:10:06.792 --> 00:10:09.018
Земјата е единственото место
каде луѓето живеат

00:10:09.042 --> 00:10:12.250
и е всушност најсоцијалното
место во универзумот.

00:10:13.375 --> 00:10:15.601
Има многу луѓе што те сакаат,

00:10:15.625 --> 00:10:17.684
и многу луѓе за сакање.

00:10:17.708 --> 00:10:19.809
Потребни сме еден на друг.

00:10:19.833 --> 00:10:21.750
Го знаеме тоа сега, повеќе од кога било.

NOTE Paragraph

00:10:22.958 --> 00:10:24.208
Добра ноќ.