0:00:06.876,0:00:12.132
لە شوباتی ١٩٤٢، جوتیارێکی[br]مەکسیکی بەناوی دایۆمسیۆ پیولیدۆ

0:00:12.132,0:00:15.962
هەستی بە بیستنی دەنگێک[br]لە کێڵگەی گەنمەشامیەکەیدا کرد.

0:00:15.962,0:00:19.740
بەڵام ئەم دەنگە لە ئاسمانەوە نەدەهات.

0:00:19.740,0:00:25.440
لە سەرچاوەیەکی گەورەوە، دوکەڵ و گاز[br]و بەردەکان دەردەپەڕین.

0:00:25.440,0:00:29.560
ئەم قڵیش و درزانە بە بوڕکانی[br]پاریکوتین ناسراوە،

0:00:29.560,0:00:36.706
لەماوەی ٩ ساڵی دواتر، گڕکانە خۆڵەمێشیەکان[br]ڕوبەری زیاتر لە ٢٠٠کم چوارگۆشەیان داپۆشی.

0:00:36.706,0:00:39.056
بەڵام ئەم بوڕکانە نوێیە لە کوێوە هات،

0:00:39.056,0:00:43.160
ئەمە چ تەقینەوەیەک بوو لەگەڵ[br]هەڵ چوونێکی بوڕکانی چاوەڕوان نەکراو ؟

0:00:43.160,0:00:46.690
چیڕۆکی دەست پێکردنی هەر بوڕکانێک لە[br]بەردی تواوە دەست پێ داکات.

0:00:46.690,0:00:50.820
زۆرجار، ئەم بەردە تواوانە لەو شوێنانەن[br]کە ئاوی زەریاکان

0:00:50.820,0:00:56.094
دەتوانێت بخزێتە بەشی ناوەوەی زەوی و[br]تاوەکو نزمترین خاڵی توانەوەی.

0:00:56.094,0:01:00.114
بەتایبەتی، ئەنجامی توانەوەی بەردەکان[br]لەسەر ڕووی زەوی دەمێنێتەوە

0:01:00.114,0:01:04.226
بەهۆی ئەو هاوسەنگییە وردەی هەر سێ[br]هۆکارەکەی جیۆلۆجی.

0:01:04.226,0:01:06.859
یەکەمیان پەستانی سەر بەرد.

0:01:06.859,0:01:11.780
ئەمە وەزن و قورسایی توێکڵی دەرەوەی زەویە[br]کە پاڵی پێوە دەنێت بۆ بنەوەی ماگما.

0:01:11.780,0:01:16.570
لە هۆکاری دووەمدا، ماگما بەرپەرچ دەدرێتەوە[br]کە پێی دەگوترێت پەستانی شلەوەبوو.

0:01:16.570,0:01:20.500
جەنگی نێوان ئەم دوو هێزە دەبێتە[br]هۆی پێکهێنانی هۆکاری سێیەم:

0:01:20.500,0:01:23.696
بەرگەگرتن و هێزی بەردی [br]توێکڵی دەرەوەی زەوی.

0:01:23.696,0:01:26.846
بەگشتی، بەردەکە قورس و بەهێزە

0:01:26.846,0:01:28.916
ئەمەش بۆ پاراستنی ماگما لە شوێنی خۆی.

0:01:28.916,0:01:34.701
بەڵام کاتێک ئەم هاوسەنگییە نەمێنێت،[br]ئەوا دەشێت زنجیرەکە بتەقێتەوە.

0:01:34.701,0:01:37.421
یەکێک لەزۆرترین هۆکارە[br]باوەکانی هەڵ چوونی گڕکان

0:01:37.421,0:01:40.320
زیاد بوونی پەستانی شلەوەبووە.

0:01:40.320,0:01:43.590
ماگما لە چەندین توخم و[br]ئاوێتەی جۆراو جۆر پێکدێت،

0:01:43.590,0:01:46.740
زۆرێکیان لەناو بەردە تواوەکان دەتوێنەوە،

0:01:46.740,0:01:53.067
لە خەستبوونەوەیەکی بەرزدا، پێکهاتەکانی[br]وەکو ئاو و گۆگرد چیتر ناتوێنەوە.

0:01:53.067,0:01:56.887
لەجیاتی ئەمە شێوەی بڵقی گاز[br]بە پەستانێکی زۆر بەرز دەردەچێت.

0:01:56.887,0:01:59.122
کاتێک ئەم بڵقانە دەگەنە سەرەوە،

0:01:59.122,0:02:02.320
دەکرێت بتەقن بە مەودای[br]هێزی تەقینی تفەنگێک.

0:02:02.320,0:02:05.950
کاتێک بە ملیۆنان بڵق بە شێوەی زنجیرە[br]یەک لەدوای یەک دەتەقن،

0:02:05.950,0:02:10.200
ئەوا ئەم وزەیە دەتوانێت خۆڵەمێشی[br]بە کۆمەڵ بۆ ناو بەرگە هەوا بنێرێت.

0:02:10.200,0:02:15.665
بەڵام پێش تەقینەوە، وەک بڵقی دوانە ئۆکسیدی[br]کاربۆن لە بیکاربۆناتی سۆدەدا کار دەکەن.

0:02:15.665,0:02:18.355
بوونیان چڕی ماگما کەم دەکاتەوە،

0:02:18.355,0:02:23.098
و بەرزبوونەوەی پاڵ هێزی شلە بەرەو[br]سەرەوەی توێکڵی دەرەوە پاڵی پێوە دەنێت.

0:02:23.098,0:02:28.191
زۆرێک لە زەویناسەکان پێیان وایە ئەم قۆناغە[br]لە پشت هەڵ چوونی

0:02:28.191,0:02:30.011
گڕکانەکانی پاریکوتین[br]لە مەکسیک بووە.

0:02:30.011,0:02:33.518
دوو هۆکاری سروشتی هەیە[br]بۆ هاتنە دەرەوەو سەرکەوتنی ئەو بڵقانە.

0:02:33.518,0:02:36.688
هەندێکجار، ماگمای نوێ لە قوڵایی[br]زەویەوە دروست دەبێت

0:02:36.688,0:02:40.658
ئاویتەی گازی زیاتر[br]بۆ ناو تێکەلەکە دەهێنێت.

0:02:40.658,0:02:44.806
بەڵام بڵقەکانیش دەکرێ پێک بهێندرێن کاتێک[br]ماگما بەرەو سەردابوونەوە دەچێت.

0:02:44.806,0:02:50.149
لەم دۆخی توانەوەیەدا، ماگما تێکەڵەی[br]گازی تواوە و کانزای تواوەیە

0:02:50.149,0:02:55.621
ئەم بەردە تواوە، هەندێ لەم کانزایانە رەق[br]دەکات و پاشان یەک دەگرن و دەبنە کریستاڵ.

0:02:55.621,0:02:59.621
ئەم کردارە زۆرێک لە گازە[br]تواوەکان پێکیان ناگرێتەوە.

0:02:59.621,0:03:02.912
ئەنجامی خەست بوونەوەیەکی بەزری ئاوێتەکانە

0:03:02.912,0:03:06.362
ئەم پێکهاتەیش دەبێتە هۆی[br]تەقینەوەی بڵقەکان.

0:03:06.362,0:03:10.332
هەموو هەڵ چوونە گڕکانییەکان نابێتە هۆی[br]بەرز بوونەوەی پەستانی شلەوەبوو -

0:03:10.332,0:03:15.062
هەندێکجار لەسەرەوە کێشی بەردەکە[br]مەترسی کەم دەکاتەوە.

0:03:15.062,0:03:20.231
هەرەسی زەوی دەتوانێت بڕێکی زۆری ئەو[br]بەردانە لەسەر بەردی شلەوەبووەکان لاببات

0:03:20.231,0:03:25.201
هاتنە خوارەوەی پەستانی سەر بەردەکان[br]و هەروەها تەقینەوەی بوڕکانەکان.

0:03:25.201,0:03:27.921
ئەم کردارە بە "هەڵڕشتن" ناسراوە

0:03:27.921,0:03:30.822
و بەرپرسیارە لە ژمارەیەکی[br]زۆری هەڵ چوونە گڕکانییەکان،

0:03:30.822,0:03:35.544
کە تەقینەوە لەناکاوەکەی چیای بوڕکانی[br]ماونت سیت هێڵێنس بوو لەساڵی ١٩٨٠.

0:03:35.544,0:03:39.114
بەڵام ئەم کرداری هەڵڕشتنە دەکرێت[br]بۆ ماوەیەکی درێژ ڕووبدات

0:03:39.114,0:03:41.762
بەهۆی داڕوشاندن و ڕاماڵین[br]یاخود توانەوەی سەهۆڵەکان.

0:03:41.762,0:03:45.232
لەڕاستیدا، زۆرێک لە زەویناسەکان لەسەر[br]توانەوەی سەهۆڵەکان نیگەرانن

0:03:45.232,0:03:49.722
بەهۆی گۆڕانی کەش وهەواوە دەکرێت ببێتە هۆی[br]بەرز بونەوەی چالاکی گڕکانەکان

0:03:49.722,0:03:54.295
لەکۆتاییدا، گڕکانەکان دەکرێ ڕووبدەن کاتێک[br]توێژی بەردەکان هێزی پێویستیان نابێت

0:03:54.295,0:03:56.735
بۆ گەڕانەوە و وەستاندنی[br]بەردی تواوەی ژێرەوە.

0:03:56.735,0:03:59.942
گازە ترشەکان و گەرمی[br]لە ماگمە ڕزگاریان دەبێت

0:03:59.942,0:04:04.568
دەتوانێت لەمیانەی کرداری بەرەو دوا هاتنی [br]ئاوی گەرم بەردەکان دابخورێنێت.

0:04:04.568,0:04:08.448
وردە وردە بەردە رەقەکە[br]دەگۆڕێت بۆ قوڕی ساز ونەرم.

0:04:08.448,0:04:12.088
توێژی بەردەکە دەکرێ لاواز ببێت بەهۆی[br]چالاکیەکانی گۆڕانی توێکی زەوی.

0:04:12.088,0:04:16.777
بومەلەرزەکان دەتوانن درز دروست بکەن و ڕێگە[br]بە ماگما بدەن بێنە سەرەوە،

0:04:16.777,0:04:19.789
و توێکڵی دەرەوەی زەوی دەکرێت[br]فراوان و تەنک ببێت

0:04:19.789,0:04:23.267
وەک چینێکی نیشتو لە یەکتر جیادەبنەوە.

0:04:23.267,0:04:26.507
بەداخەوە، زانین دەربارەی ئەوەی[br]چ شتێک دەبێتە هۆی هەڵچوونە گڕکانییەکان

0:04:26.507,0:04:28.617
وا ناکات کە پێشبینی کردنیان ئاسان بێت.

0:04:28.617,0:04:31.837
لە کاتێکدا زاناکان بەنزیکەیی[br]ئاستی کێش و هێزی

0:04:31.837,0:04:33.737
توێکڵی دەرەوەی[br]زەویان دیاری کردووە،

0:04:33.737,0:04:37.007
قوڵی و گەرمی بەردە شلەوەبووەکان[br]و نیشتەنییەکان پێوانەکان دەگۆڕن

0:04:37.007,0:04:40.387
ئەمەش لە پەستانی بەردە[br]شلەوەبوەکان زۆر قورس دەبێت.

0:04:40.387,0:04:44.297
زانا گڕکان ناسەکان بە بەردەوامی بەدوای[br]زانستی زانیاری نوێدا دەگەڕێن

0:04:44.297,0:04:46.844
بۆ شکاندن و کپ کردنی ناوچە بەردەڵانییەکان.

0:04:46.844,0:04:49.749
گەشەسەندن لە درک کردنی[br]گەرمی ڕێگە بە زانایان دەدات

0:04:49.749,0:04:52.409
تاوەکو توێژینەوە لە ناوچە[br]گەرمەکانی ژێر زەوی بکەن.

0:04:52.409,0:04:55.839
زاناکان دەتوانن لێکۆڵینەوە لەو گازانە[br]بکەن کە ماگما بە هۆیانەوە دێتە دەر.

0:04:55.839,0:05:02.103
لێزەرییەکان دەتوانن کاریگەری بەرزبوونەوەی[br]ماگما لەسەر شێوەی بوڕکانەکان دیاری بکەن.

0:05:02.103,0:05:06.595
خۆشبەختانە، ئەم ئامێرانە یارمەتیمان دەدەن[br]تا زیاتر لەو هەڵچوونانە تێبگەین

0:05:06.595,0:05:08.801
و هەروەها تەقینەوەی[br]هەڵچوونە بوڕکانیەکانیش.