1
00:00:06,876 --> 00:00:12,132
ในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1942
เกษตรกรชาวเม็กซิโก ดิโอนิซีโอ พูลิโด

2
00:00:12,132 --> 00:00:15,962
คิดว่าตนได้ยินเสียงฟ้าผ่า
มาจากไร่ข้าวโพดของเขา

3
00:00:15,962 --> 00:00:19,740
ทว่าเสียงนั้นไม่ได้มาจากฟ้า

4
00:00:19,740 --> 00:00:25,440
มันมาจากรอยแยกขนาดใหญ่ที่ปล่อยควัน 
แก๊ส และหินออกมา

5
00:00:25,440 --> 00:00:29,560
รอยแยกนี้จึงกลายเป็นที่รู้จัก
ในชื่อ ภูเขาไฟพาริคูติน

6
00:00:29,560 --> 00:00:36,706
และอีก 9 ปีต่อมา ลาวาและขี้เถ้าของภูเขาไฟ
ได้ปกคลุมพื้นที่มากกว่า 200 ตารางกิโลเมตร

7
00:00:36,706 --> 00:00:39,056
แล้วภูเขาไฟลูกใหม่นี้โผล่มาจากไหน

8
00:00:39,056 --> 00:00:43,160
และอะไรไปกระตุ้น
ให้เกิดการปะทุที่คาดไม่ถึงนี้

9
00:00:43,160 --> 00:00:46,690
เรื่องราวของภูเขาไฟเริ่มจากหินหนืด (แมกมา)

10
00:00:46,690 --> 00:00:51,880
หินหนืดพวกนี้มักก่อตัวในบริเวณที่
น้ำในมหาสมุทรสามารถผ่านเข้าไปใน

11
00:00:51,880 --> 00:00:56,094
ชั้นเนื้อโลก ซึ่งจะทำให้
อุณหภูมิของชั้นนั้นเย็นลง

12
00:00:56,094 --> 00:01:00,114
โดยปกติแล้วหินหนืดจากกระบวนการนี้
จะอยู่ใต้พื้นผิวโลก

13
00:01:00,114 --> 00:01:04,226
เนื่องจากความสมดุลของ
ปัจจัยทางธรณีวิทยา 3 ข้อด้วยกัน

14
00:01:04,226 --> 00:01:06,859
ข้อแรกคือ แรงดันชั้นหินปิดทับ

15
00:01:06,859 --> 00:01:11,780
นี่คือน้ำหนักของเปลือกโลก
ที่ดันหินหนืดไว้ด้านล่าง

16
00:01:11,780 --> 00:01:16,570
ทำให้หินหนืดดันกลับด้วยปัจจัยข้อที่สอง
คือ แรงดันหินหนืด

17
00:01:16,570 --> 00:01:20,500
การปะทะกันของสองแรง
ทำให้เกิดปัจจัยข้อที่สาม

18
00:01:20,500 --> 00:01:23,696
นั่นคือ ความแข็งแกร่งของเปลือกโลก

19
00:01:23,696 --> 00:01:26,846
ปกติแล้ว หินจะแข็งแรงและหนักพอ

20
00:01:26,846 --> 00:01:28,916
ที่จะกันไม่ให้หินหนืดออกมาได้

21
00:01:28,916 --> 00:01:34,701
แต่เมื่อปัจจัยทั้งสามนี้เสียสมดุล
ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นนั้นรุนแรงเหมือนระเบิด

22
00:01:34,701 --> 00:01:37,421
สาเหตุหนึ่งที่ทำให้ภูเขาไฟประทุ

23
00:01:37,421 --> 00:01:40,320
คือการที่แรงดันหินหนืดเพิ่มขึ้น

24
00:01:40,320 --> 00:01:43,590
หินหนืดประกอบด้วยธาตุและส่วนประกอบมากมาย

25
00:01:43,590 --> 00:01:46,740
ซึ่งส่วนใหญ่จะละลายอยู่ในหินหนืดเอง

26
00:01:46,740 --> 00:01:53,067
หากมีปริมาณที่เข้มข้นพอ ส่วนประกอบเช่น
น้ำหรือกำมะถันจะไม่ละลายอีก

27
00:01:53,067 --> 00:01:56,887
แต่จะรวมตัวเป็นฟองแก๊สแรงดันสูงแทน

28
00:01:56,887 --> 00:01:59,122
เมื่อฟองแก๊สลอยตัวถึงพื้นผิวหินหนืด

29
00:01:59,122 --> 00:02:02,320
ฟองสามารถระเบิดออกด้วยความแรง
เทียบเท่าการยิงปืน

30
00:02:02,320 --> 00:02:05,950
และเมื่อฟองนับล้านระเบิดอย่างต่อเนื่อง

31
00:02:05,950 --> 00:02:10,200
ก็จะมีพลังงานมากพอจะส่งขี้เถ้า
ขึ้นสู่ชั้นบรรยากาศสตราโตสเฟียร์

32
00:02:10,200 --> 00:02:15,495
แต่ก่อนฟองจะแตก มันจะมีลักษณะคล้ายกับ
ฟองคาร์บอนไดออกไซด์เมื่อเขย่าโซดา

33
00:02:15,495 --> 00:02:18,355
ฟองแก๊สเหล่านี้ช่วยทำให้
ความหนาแน่นของหินหนืดลดลง

34
00:02:18,355 --> 00:02:23,098
และเพิ่มแรงพยุง ซึ่งจะไปดันหินหนืด
ให้ทะลุผ่านเปลือกโลกขึ้นไป

35
00:02:23,098 --> 00:02:28,191
นักธรณีวิทยาเชื่อว่า นี่คือกระบวนการ
ที่ทำให้ภูเขาไฟพาริคูตินประทุขึ้น

36
00:02:28,191 --> 00:02:30,011
ในประเทศเม็กซิโก

37
00:02:30,011 --> 00:02:33,518
มีอยู่ 2 สาเหตุโดยธรรมชาติที่ทำให้เกิดฟอง

38
00:02:33,518 --> 00:02:36,688
บางครั้งหินหนืดใหม่ที่อยู่ลึกลงไปกว่านั้น

39
00:02:36,688 --> 00:02:40,658
ก็พาแก๊สต่างๆ มาผสมโรงด้วย

40
00:02:40,658 --> 00:02:44,806
แต่แก๊สก็สามารถรวมตัวกันได้
เมื่อหินหนืดเริ่มเย็นตัวลง

41
00:02:44,806 --> 00:02:50,149
ในสถานะหลอมเหลวนั้น หินหนืดเป็นส่วนผสม
ของแก๊สกับแร่ธาตุที่หลอมละลายแล้ว

42
00:02:50,149 --> 00:02:55,621
ขณะที่หินหนืดแข็งตัว แร่ธาตุในนั้น
จะเริ่มรวมกันแน่นและตกผลึก

43
00:02:55,621 --> 00:02:59,621
กระบวนการนี้ไม่ได้ใช้แก๊ส
ที่ละลายอยู่มากนัก

44
00:02:59,621 --> 00:03:02,912
เป็นผลให้สารประกอบมีความเข้มข้นสูงขึ้น

45
00:03:02,912 --> 00:03:06,362
และรวมตัวเป็นฟองระเบิด

46
00:03:06,362 --> 00:03:10,332
ไม่ใช่ทุกครั้งที่การประทุจะเกิดขึ้น
จากแรงดันหินหนืด

47
00:03:10,332 --> 00:03:15,062
บางครั้งน้ำหนักของหินเอง
ที่น้อยจนอาจเกิดอันตรายได้

48
00:03:15,062 --> 00:03:20,231
แผ่นดินถล่มสามารถนำหินปริมาณมหาศาล
ออกไปจากบริเวณกักเก็บหินหนืดได้

49
00:03:20,231 --> 00:03:25,201
จนทำให้แรงดันชั้นหินปิดทับลดฮวบ
และเกิดการประทุโดยทันที

50
00:03:25,201 --> 00:03:27,921
กระบวนการนี้เรียกว่า "การปลดปล่อย"

51
00:03:27,921 --> 00:03:30,822
และเป็นเหตุให้เกิดการประทุนับครั้งไม่ถ้วน

52
00:03:30,822 --> 00:03:35,544
รวมถึงการระเบิดอย่างกระทันหัน
ของภูเขาไฟเซนต์เฮเลนส์ในปี ค.ศ. 1980 ด้วย

53
00:03:35,544 --> 00:03:39,114
แต่การปลดปล่อยเช่นนี้
สามารถเกิดขึ้นโดยใช้เวลานานได้

54
00:03:39,114 --> 00:03:41,762
เนื่องมาจากการผุกร่อนของหิน
และธารน้ำแข็งละลาย

55
00:03:41,762 --> 00:03:45,232
อันที่จริง นักธรณีวิทยาหลายคนกังวลว่า
การที่ธารน้ำแข็งละลาย

56
00:03:45,232 --> 00:03:49,722
เนื่องจากอากาศเปลี่ยนแปลง
จะเพิ่มการระเบิดของภูเขาไฟมากขึ้น

57
00:03:49,722 --> 00:03:54,295
สุดท้าย การประทุสามารถเกิดขึ้นได้
เมื่อชั้นหินไม่แข็งแรงมากพอ

58
00:03:54,295 --> 00:03:56,735
ที่จะกดหินหนืดให้อยู่ใต้ผิวโลกไว้ได้

59
00:03:56,735 --> 00:03:59,942
แก๊สที่เป็นกรดและความร้อนจากหินหนืด

60
00:03:59,942 --> 00:04:04,568
สามารถกัดกร่อนหินด้วยกระบวนการที่ชื่อว่า
การเปลี่ยนแปลงความร้อน

61
00:04:04,568 --> 00:04:08,448
ซึ่งจะค่อย ๆ เปลี่ยนหินแข็ง ๆ
ให้กลายเป็นดินเหนียวนุ่ม ๆ

62
00:04:08,448 --> 00:04:12,088
ชั้นหินอาจอ่อนแรงลงได้
จากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลก

63
00:04:12,088 --> 00:04:16,777
แผ่นดินไหวสามารถสร้างรอยแยก
ที่ทำให้หินหนืดออกมาสู่พื้นดินได้

64
00:04:16,777 --> 00:04:19,789
และเปลือกโลกจะถูกยืดออกจนบาง

65
00:04:19,789 --> 00:04:23,267
ในขณะที่แผ่นทวีปก็เคลื่อนตัวออกจากกัน

66
00:04:23,267 --> 00:04:26,217
อย่างไรก็ตาม แม้เราจะรู้ว่า
อะไรทำให้เกิดการประทุ

67
00:04:26,217 --> 00:04:28,617
มันก็ไม่ได้ทำให้คาดการณ์ง่ายขึ้นเลย

68
00:04:28,617 --> 00:04:31,837
ขณะที่นักวิทยาศาสตร์สามารถวัด
ความแข็งแรงและน้ำหนัก

69
00:04:31,837 --> 00:04:33,227
ของเปลือกโลกได้คร่าว ๆ

70
00:04:33,227 --> 00:04:38,367
ความลึกและความร้อนของบริเวณหินหนืด
ทำให้การวัดความเปลี่ยนแปลงแรงดันหินหนืด

71
00:04:38,367 --> 00:04:40,387
เป็นเรื่องที่ยากมาก

72
00:04:40,387 --> 00:04:44,297
แต่นักธรณีวิทยาที่เชี่ยวชาญด้านภูเขาไฟ
กำลังสำรวจหาเทคโนโลยีใหม่ ๆ

73
00:04:44,297 --> 00:04:46,844
เพื่อพิชิตภูเขาไฟให้อยู่หมัด

74
00:04:46,844 --> 00:04:49,749
ความก้าวหน้าในการจับภาพความร้อน
ช่วยทำให้นักวิทยาศาสตร์

75
00:04:49,749 --> 00:04:52,409
ตรวจจับจุดร้อนใต้ดินได้

76
00:04:52,409 --> 00:04:55,839
สเปกโทรมิเตอร์สามารถวิเคราะห์
หาแก๊สที่ออกจากหินหนืดได้

77
00:04:55,839 --> 00:05:02,103
อีกทั้งเลเซอร์ยังสามารถใช้ตรวจจับหินหนืด
ที่ดันตัวสูงขึ้นได้จากรูปร่างของภูเขาไฟ

78
00:05:02,103 --> 00:05:06,595
หวังว่าเครื่องมือเหล่านี้จะช่วยให้พวกเรา
เข้าใจภูเขาไฟพวกนี้มากขึ้น

79
00:05:06,595 --> 00:05:08,861
รวมถึงการประทุอย่างดุเดือดของมันด้วย