[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.88,0:00:12.13,Default,,0000,0000,0000,,Şubat 1942'de Meksikalı\Nçiftçi Dionisio Pulido
Dialogue: 0,0:00:12.13,0:00:15.96,Default,,0000,0000,0000,,mısır tarlasında gök gürültüsü\Nsesi duyduğunu zannetti.
Dialogue: 0,0:00:15.96,0:00:19.74,Default,,0000,0000,0000,,Ancak ses gökten gelmiyordu.
Dialogue: 0,0:00:19.74,0:00:25.44,Default,,0000,0000,0000,,Kaynak, gaz çıkaran ve kayaları\Npüskürten büyük ve tüten bir çatlaktı.
Dialogue: 0,0:00:25.44,0:00:29.56,Default,,0000,0000,0000,,Bu çatlak Paricutin\Nyanardağı olarak bilinir
Dialogue: 0,0:00:29.56,0:00:36.71,Default,,0000,0000,0000,,ve önümüzdeki 9 yıl boyunca lavı\Nve külü 200 kilometrekareyi kaplayacak.
Dialogue: 0,0:00:36.71,0:00:39.06,Default,,0000,0000,0000,,Ama bu yeni yanardağ nereden geldi
Dialogue: 0,0:00:39.06,0:00:43.16,Default,,0000,0000,0000,,ve öngörülemeyen püskürmeyi ne tetikledi?
Dialogue: 0,0:00:43.16,0:00:46.69,Default,,0000,0000,0000,,Herhangi bir volkanın\Nhikâyesi magma ile başlar.
Dialogue: 0,0:00:46.69,0:00:50.82,Default,,0000,0000,0000,,Çoğu zaman bu erimiş kaya formu, okyanus\Nsuyunun Dünya'nın mantosuna girebildiği
Dialogue: 0,0:00:50.82,0:00:56.09,Default,,0000,0000,0000,,ve katmanın erime noktasını \Ndüşürdüğü alanlarda oluşur.
Dialogue: 0,0:00:56.09,0:01:00.11,Default,,0000,0000,0000,,Ortaya çıkan magma, üç jeolojik\Nfaktörün hassas dengesi sayesinde
Dialogue: 0,0:01:00.11,0:01:04.23,Default,,0000,0000,0000,,genellikle Dünya yüzeyinin altında kalır.
Dialogue: 0,0:01:04.23,0:01:06.86,Default,,0000,0000,0000,,Birincisi litostatik basınçtır.
Dialogue: 0,0:01:06.86,0:01:11.78,Default,,0000,0000,0000,,Bu, yeryüzü kabuğunun magmanın\Naltına yaptığı baskının ağırlığıdır.
Dialogue: 0,0:01:11.78,0:01:16.57,Default,,0000,0000,0000,,Magma, ikinci faktör olan\Nmagmastatik basıncı geri iter.
Dialogue: 0,0:01:16.57,0:01:20.50,Default,,0000,0000,0000,,Bu güçler arasındaki savaş\Nüçüncü faktörü gerginleştirir:
Dialogue: 0,0:01:20.50,0:01:23.70,Default,,0000,0000,0000,,Yer kabuğunun kayaç gücü.
Dialogue: 0,0:01:23.70,0:01:26.85,Default,,0000,0000,0000,,Genellikle kayaç, magmayı\Nyerinde tutacak kadar
Dialogue: 0,0:01:26.85,0:01:28.92,Default,,0000,0000,0000,,güçlü ve ağırdır.
Dialogue: 0,0:01:28.92,0:01:34.70,Default,,0000,0000,0000,,Ancak bu dengeden kurtulduğunda\Nsonuçları patlayıcı olabilir.
Dialogue: 0,0:01:34.70,0:01:37.42,Default,,0000,0000,0000,,Bir patlamanın en yaygın\Nnedenlerinden birisi,
Dialogue: 0,0:01:37.42,0:01:40.32,Default,,0000,0000,0000,,magmastatik basınçtaki bir artıştır.
Dialogue: 0,0:01:40.32,0:01:43.59,Default,,0000,0000,0000,,Magma, çoğu erimiş kayada çözünen
Dialogue: 0,0:01:43.59,0:01:46.74,Default,,0000,0000,0000,,çeşitli elementler ve bileşikler içerir.
Dialogue: 0,0:01:46.74,0:01:49.41,Default,,0000,0000,0000,,Yeterince yüksek konsantrasyonlarda
Dialogue: 0,0:01:49.41,0:01:53.07,Default,,0000,0000,0000,,su veya sülfür gibi\Nbileşikler artık çözünmez,
Dialogue: 0,0:01:53.07,0:01:56.89,Default,,0000,0000,0000,,bunun yerine yüksek basınçlı\Ngaz kabarcıkları oluşturur.
Dialogue: 0,0:01:56.89,0:01:59.12,Default,,0000,0000,0000,,Bu kabarcıklar yüzeye ulaştığında
Dialogue: 0,0:01:59.12,0:02:02.32,Default,,0000,0000,0000,,bir atış gücüyle birlikte patlayabilirler.
Dialogue: 0,0:02:02.32,0:02:05.95,Default,,0000,0000,0000,,Milyonlarca kabarcık\Naynı anda patladığında
Dialogue: 0,0:02:05.95,0:02:10.20,Default,,0000,0000,0000,,volkanik küllerini\Nstratosfere gönderebilirler.
Dialogue: 0,0:02:10.20,0:02:11.64,Default,,0000,0000,0000,,Ama patlamadan önce
Dialogue: 0,0:02:11.64,0:02:15.50,Default,,0000,0000,0000,,sallanmış bir sodadaki karbondioksit\Nkabarcıkları gibi hareket ederler.
Dialogue: 0,0:02:15.50,0:02:18.36,Default,,0000,0000,0000,,Onların varlığı magmanın\Nyoğunluğunu azaltır
Dialogue: 0,0:02:18.36,0:02:23.10,Default,,0000,0000,0000,,ve kabuğun içinden yukarıya doğru\Nkaldırma kuvvetini arttırır.
Dialogue: 0,0:02:23.10,0:02:25.25,Default,,0000,0000,0000,,Birçok jeolog, bu sürecin
Dialogue: 0,0:02:25.25,0:02:30.01,Default,,0000,0000,0000,,Meksika'daki Paricutin patlamasının\Nsebebi olduğuna inanıyor.
Dialogue: 0,0:02:30.01,0:02:33.52,Default,,0000,0000,0000,,Bu hareketli kabarcıkların\Nbilinen iki doğal nedeni vardır.
Dialogue: 0,0:02:33.52,0:02:36.69,Default,,0000,0000,0000,,Bazen yer altında daha\Nderinlerdeki yeni magma
Dialogue: 0,0:02:36.69,0:02:40.66,Default,,0000,0000,0000,,fazladan gazlı bileşikleri\Nkarışık hale getirir.
Dialogue: 0,0:02:40.66,0:02:44.81,Default,,0000,0000,0000,,Ancak magma soğumaya başladığında\Nkabarcıklar da şekillenebilir.
Dialogue: 0,0:02:44.81,0:02:50.15,Default,,0000,0000,0000,,Erimiş haldeki magma, çözünmüş gazların\Nve erimiş minerallerin birer karışımıdır.
Dialogue: 0,0:02:50.15,0:02:55.62,Default,,0000,0000,0000,,Erimiş kaya sertleştikçe bu minerallerin\Nbazıları kristallere dönüşür.
Dialogue: 0,0:02:55.62,0:02:59.62,Default,,0000,0000,0000,,Bu işlem çözünmüş gazların çoğunu içermez,
Dialogue: 0,0:02:59.62,0:03:02.91,Default,,0000,0000,0000,,bu da patlayıcı kabarcıklar\Noluşturan bileşiklerin
Dialogue: 0,0:03:02.91,0:03:06.36,Default,,0000,0000,0000,,daha yüksek bir\Nkonsantrasyonu ile sonuçlanır.
Dialogue: 0,0:03:06.36,0:03:10.33,Default,,0000,0000,0000,,Tüm patlamalar, artan magmastatik\Nbasınçtan kaynaklanmaz,
Dialogue: 0,0:03:10.33,0:03:15.06,Default,,0000,0000,0000,,bazen yukarıdaki kayanın ağırlığı\Ntehlikeli bir şekilde düşük olabilir.
Dialogue: 0,0:03:15.06,0:03:20.23,Default,,0000,0000,0000,,Heyelanlar bir magma odasının üzerindeki\Nbüyük miktarlardaki kayayı kaldırabilir,
Dialogue: 0,0:03:20.23,0:03:25.20,Default,,0000,0000,0000,,litostatik basıncı düşürebilir\Nve bir püskürmeyi anında tetikleyebilir.
Dialogue: 0,0:03:25.20,0:03:27.83,Default,,0000,0000,0000,,Bu işlem “tahliye” olarak bilinir
Dialogue: 0,0:03:27.83,0:03:30.82,Default,,0000,0000,0000,,ve 1980'de St. Helens Dağı'nın\Nani püskürmesi dahil olmak üzere
Dialogue: 0,0:03:30.82,0:03:35.54,Default,,0000,0000,0000,,çok sayıda patlamanın sorumlusudur.
Dialogue: 0,0:03:35.54,0:03:39.11,Default,,0000,0000,0000,,Ancak erozyon veya eriyen\Nbuzullar nedeniyle
Dialogue: 0,0:03:39.11,0:03:41.76,Default,,0000,0000,0000,,tahliye daha uzun\Nsürede de gerçekleşebilir.
Dialogue: 0,0:03:41.76,0:03:45.23,Default,,0000,0000,0000,,Oysa birçok jeolog, iklim değişikliğinin\Nneden olduğu buzul erimesinin
Dialogue: 0,0:03:45.23,0:03:49.72,Default,,0000,0000,0000,,volkanik faaliyeti\Nartırabileceğinden endişe duyuyor.
Dialogue: 0,0:03:49.72,0:03:54.30,Default,,0000,0000,0000,,Son olarak, kaya tabakası alttaki\Nmagmayı tutacak kadar güçlü olmadığında
Dialogue: 0,0:03:54.30,0:03:56.74,Default,,0000,0000,0000,,püskürmeler meydana gelebilir.
Dialogue: 0,0:03:56.74,0:03:59.94,Default,,0000,0000,0000,,Asidik gazlar ve magmadan kaçan ısı,
Dialogue: 0,0:03:59.94,0:04:04.57,Default,,0000,0000,0000,,sert taşı yavaş yavaş\Nyumuşak kil haline getirerek
Dialogue: 0,0:04:04.57,0:04:08.45,Default,,0000,0000,0000,,kayayı hidrotermal alterasyon adı verilen\Nbir süreç yoluyla aşındırır.
Dialogue: 0,0:04:08.45,0:04:12.09,Default,,0000,0000,0000,,Kaya tabakası tektonik\Nfaaliyet ile de zayıflatılabilir.
Dialogue: 0,0:04:12.09,0:04:16.78,Default,,0000,0000,0000,,Depremler, magmanın yüzeye çıkmasına\Nyol açan yarıklar oluşturabilir
Dialogue: 0,0:04:16.78,0:04:19.79,Default,,0000,0000,0000,,ve kıtasal plakalar\Nbirbirinden uzaklaştıkça
Dialogue: 0,0:04:19.79,0:04:23.27,Default,,0000,0000,0000,,Dünya'nın yer kabuğu\Nince bir şekilde gerilebilir.
Dialogue: 0,0:04:23.27,0:04:26.22,Default,,0000,0000,0000,,Ne yazık ki püskürmeye neyin\Nsebep olduğunu bilmek,
Dialogue: 0,0:04:26.22,0:04:28.62,Default,,0000,0000,0000,,onları tahmin etmeyi kolaylaştırmaz.
Dialogue: 0,0:04:28.62,0:04:31.84,Default,,0000,0000,0000,,Bilim insanları Dünya\Nkabuğunun gücünü ve ağırlığını
Dialogue: 0,0:04:31.84,0:04:33.23,Default,,0000,0000,0000,,kabaca belirleyebilirken
Dialogue: 0,0:04:33.23,0:04:37.01,Default,,0000,0000,0000,,magma odalarının derinliği ve ısısı
Dialogue: 0,0:04:37.01,0:04:40.39,Default,,0000,0000,0000,,magmastatik basınçtaki ölçüm\Ndeğişikliklerini çok zorlaştırır.
Dialogue: 0,0:04:40.39,0:04:44.30,Default,,0000,0000,0000,,Fakat yanardağ uzmanları\Nbu kayalık araziyi fethetmek için
Dialogue: 0,0:04:44.30,0:04:46.84,Default,,0000,0000,0000,,sürekli yeni teknolojiler araştırıyorlar.
Dialogue: 0,0:04:46.84,0:04:48.64,Default,,0000,0000,0000,,Termal görüntülemedeki ilerlemeler,
Dialogue: 0,0:04:48.64,0:04:52.45,Default,,0000,0000,0000,,bilim insanlarının, yeraltı sıcak\Nnoktalarını tespit etmelerini sağlamıştır.
Dialogue: 0,0:04:52.45,0:04:55.84,Default,,0000,0000,0000,,Spektrometreler, magmadan kaçan\Ngazları analiz edebilir.
Dialogue: 0,0:04:55.84,0:05:02.10,Default,,0000,0000,0000,,Lazerler yükselen magmanın, volkanın şekli\Nüzerindeki etkisini tamamen izleyebilir.
Dialogue: 0,0:05:02.10,0:05:06.60,Default,,0000,0000,0000,,Umarız bu araçlar bu uçucu volkan\Nağızlarını ve patlamalı püskürmeleri
Dialogue: 0,0:05:06.60,0:05:08.80,Default,,0000,0000,0000,,daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır.