1
00:00:00,400 --> 00:00:02,920
gördüyünüz cədvəl 1860-1900-cü illərdə ABŞ-nin 4 şəhərindəki əhali artımını göstərir

2
00:00:02,920 --> 00:00:07,160


3
00:00:07,160 --> 00:00:09,530
1860-cı ildə yəni vətəndaş müharibəsindən əvvəl ny abş-nin ən böyük şəhəri olmasına baxmayaraq əhali sayı bir milyondan çox deyildi

4
00:00:09,530 --> 00:00:12,840


5
00:00:12,840 --> 00:00:15,610


6
00:00:15,610 --> 00:00:17,530
əslində bütün ölkədə bu qədər əhaliyə sahib şəhər yox idi desək daha doğru olar

7
00:00:17,530 --> 00:00:19,450


8
00:00:19,450 --> 00:00:22,325
bu vəziyyəti 40 il sonrakı artıq mlyon nəfəri keçmiş üç şəhər və 3.5 milyon əhalisi olan ny ilə müqayisə edə bilərik

9
00:00:22,325 --> 00:00:25,840


10
00:00:25,840 --> 00:00:29,580


11
00:00:29,580 --> 00:00:32,020
çikaqonun əhali artımı isə daha kəskin idi: belə ki 1860-cı ildə yalnız yüz min əhaliyə sahib olan şəhər 1900-cü illərdə 17 dəfə artır və 1.7 milyon olur

12
00:00:32,020 --> 00:00:33,283


13
00:00:33,283 --> 00:00:37,270


14
00:00:37,270 --> 00:00:40,080


15
00:00:40,080 --> 00:00:42,710


16
00:00:42,710 --> 00:00:43,680
ənənəvi olaraq amerikalılar əsasən kənd həyatı sürüblər

17
00:00:43,680 --> 00:00:47,500
ancaq XVIII əsrdən başlayaq urbanizasiyaya meyil artdı.

18
00:00:47,500 --> 00:00:49,380


19
00:00:49,380 --> 00:00:52,290


20
00:00:52,290 --> 00:00:55,790
1920-ci ildən etibarən şəhər əhalisinin sayı kənd əhalisinin sayını ötüb keçdi

21
00:00:55,790 --> 00:00:57,790


22
00:00:57,790 --> 00:01:01,700
bu gün isə amerikalıların təxminən 80%-i şəhərlərdə yaşayır

23
00:01:01,700 --> 00:01:04,900
bəs vətəndaş müharibəsindən sonra baş verən bu artımın əsas səbəbi nə idi

24
00:01:04,900 --> 00:01:06,950


25
00:01:06,950 --> 00:01:08,935
əsas səbəblər sənayeləşmə immiqrasiya və miqrasiya idi

26
00:01:08,935 --> 00:01:13,935


27
00:01:13,940 --> 00:01:16,130
bu vaxta qədər bu üç məsələ haqqında danışmışıq

28
00:01:16,130 --> 00:01:19,108


29
00:01:19,108 --> 00:01:22,029
birinci sənaye inqilabının ixtiralarından tutmuş 1840-cı illərdə alman və irland immiqramtların amerikalılarla birgı qərbə doğru köçünə qədər

30
00:01:22,029 --> 00:01:26,533


31
00:01:26,533 --> 00:01:29,610


32
00:01:29,610 --> 00:01:32,355
bu üç anlayış yeni anlayışlar deyildilər abş cəmiyyətində

33
00:01:32,355 --> 00:01:35,692
ancaq hər biri müxtəlif şəkildə şəhərlərin inkişafına təsir göstərirlər

34
00:01:35,692 --> 00:01:38,860


35
00:01:38,860 --> 00:01:40,943


36
00:01:40,943 --> 00:01:44,630


37
00:01:44,630 --> 00:01:46,810
dəyişən amillərdən biri insanlar gördüyü işlər idi

38
00:01:46,810 --> 00:01:48,460


39
00:01:48,460 --> 00:01:49,370
qızıla bürünmüş dövrdə amerika əmək bazarında dönüş nöqtəsi baş verir

40
00:01:49,370 --> 00:01:52,810


41
00:01:52,810 --> 00:01:55,600
1880-ci ildə müəyyən maaş qarşılığında sahibkarlar üçün çalışan insanların sayı

42
00:01:55,600 --> 00:01:59,950
fermerlər kimi öz işinə özü qərar verən və heç kəsdən asılıığı olmayan işçilərin sayını keçdi

43
00:01:59,950 --> 00:02:01,730


44
00:02:01,730 --> 00:02:03,830


45
00:02:03,830 --> 00:02:07,160


46
00:02:07,160 --> 00:02:09,632


47
00:02:09,632 --> 00:02:12,530


48
00:02:12,530 --> 00:02:13,825
vətəndaş müharibəsindən sonra baş verən ikinci sənaye imqilabı dövründə

49
00:02:13,825 --> 00:02:15,528
sənaye istehsalı özünün pik inkişag nöqtəsinəçatdı

50
00:02:15,528 --> 00:02:20,180


51
00:02:20,180 --> 00:02:22,960
məsələn çoxlu sayda fabrik zavod işləri vardı və onların əksəriyyəti də heç bir xüsusi bacarıq tələb etməyən işlər olduğundan işçilər işə başlamazdan əvvəl heç bir xüsusi məşğələ keçmirdilər

52
00:02:22,960 --> 00:02:27,053


53
00:02:27,053 --> 00:02:29,440


54
00:02:29,440 --> 00:02:31,930


55
00:02:31,930 --> 00:02:35,151
qısası pzünü idarə edən ferma işindən sahibkarlar üçün görülən zavod işlərinə jəskin keçid müşahidə olunur

56
00:02:35,151 --> 00:02:40,151


57
00:02:42,070 --> 00:02:44,082
digər bir dəyişiklik immiqrant və miqrantların milliyəti ilə bağlıdır.

58
00:02:44,082 --> 00:02:48,490


59
00:02:48,490 --> 00:02:49,398
1840-cı ilə qədər abş-yə köçən immiqrantlar əsasən avropanın şimal və qərbindən gələn protestantlar idilər hansı ki maliyyə cəhətdən yaxşı vəziyyətdə idilər

60
00:02:49,398 --> 00:02:51,324


61
00:02:51,324 --> 00:02:53,596


62
00:02:53,596 --> 00:02:56,325


63
00:02:56,325 --> 00:03:00,100


64
00:03:00,100 --> 00:03:03,657
vətəndaş müharibəsindən sonra abş-də mövcud olan iş imkanları isə müxtəif immiqrantları cəlb edir ölkəyə

65
00:03:03,657 --> 00:03:06,200


66
00:03:06,200 --> 00:03:07,742


67
00:03:07,742 --> 00:03:11,450


68
00:03:11,450 --> 00:03:13,849
bu yeni immiqrantlar əsasən cənubi və şərqi avropadan meksikadan asiyadan idilər

69
00:03:13,849 --> 00:03:16,805


70
00:03:16,805 --> 00:03:19,180


71
00:03:19,180 --> 00:03:22,331
bu insanlar əvvəlki immiqrantlardan özlərinin dəri rənginə maliyyə cəhətdən çox aşağı səviyyəli olmalarına və katolik yaxud yəhudi olmalarına görə fərqlənirdilər

72
00:03:22,331 --> 00:03:25,407


73
00:03:25,407 --> 00:03:28,850


74
00:03:28,850 --> 00:03:30,400


75
00:03:30,400 --> 00:03:31,940
əlavə olaraq afroamerikalılar da cənubdan şimal və orta qərb şəhərlərinə öçməyə başladılar

76
00:03:31,940 --> 00:03:33,990


77
00:03:33,990 --> 00:03:37,290


78
00:03:37,290 --> 00:03:39,430
bütün bu immiqrant və miqrantlar böyük işçi qüvvəsi demək idi

79
00:03:39,430 --> 00:03:42,794


80
00:03:42,794 --> 00:03:45,410
bəs nəyə görə bütün bu insanlar şəhərə köçürdülər

81
00:03:45,410 --> 00:03:48,928
gəlin iki cür faktorlara nəzər salaq

82
00:03:48,928 --> 00:03:51,452


83
00:03:51,452 --> 00:03:55,080


84
00:03:55,080 --> 00:03:58,410
birinci faktorlar insanları öz yaşayış yerlərini tərk etməyə məcbur edən amillərdir

85
00:03:58,410 --> 00:04:02,160


86
00:04:02,160 --> 00:04:04,561
birinci səbəb kasıblıq və maliyyə durumunun yaxşı olmaması idi

87
00:04:04,561 --> 00:04:07,730


88
00:04:07,730 --> 00:04:10,414
məsələn kənd təsərrüfatının maşınlaşdırılması fermerlərə heç də müsbət təsir etmir

89
00:04:10,414 --> 00:04:13,300


90
00:04:13,300 --> 00:04:16,746
şəhərlərə köçən əhalinin təxminən 3/1 hissəi sənaye işləri üçün şəhərlərə üz tutan amerikalılar idi

91
00:04:16,746 --> 00:04:20,930


92
00:04:20,930 --> 00:04:23,410
digər bir faktor diskriminasiya və təqib idi

93
00:04:23,410 --> 00:04:25,100


94
00:04:25,100 --> 00:04:26,300
məəslən rusiya hökuməti bu dövrdə yəhudilərə qarşı dözülməzliyi artırır və avropada etnik təmizləmə həyata keçirir

95
00:04:26,300 --> 00:04:29,870


96
00:04:29,870 --> 00:04:30,880


97
00:04:30,880 --> 00:04:32,810


98
00:04:32,810 --> 00:04:35,490


99
00:04:35,490 --> 00:04:39,020
cənubi amerikada cim krou qanunlarının yaranması və afroamerikalılara qarşı linçin çoxalması onları vadar edir ki yaşadıqları yerləri tərk etsinlər

100
00:04:39,020 --> 00:04:42,120


101
00:04:42,120 --> 00:04:45,530


102
00:04:45,530 --> 00:04:49,380
bəs pull fakotrlar nələridi

103
00:04:49,380 --> 00:04:52,370
çətin vəziyyətdə olan immiqrantların bir çoxu başqa yerə getmək üçün pula sahib deyildi

104
00:04:52,370 --> 00:04:54,480


105
00:04:54,480 --> 00:04:57,040
ona görə gələndən sonra getmədilər

106
00:04:57,040 --> 00:04:59,180
əsas səbəb isə işlərin məhz şəhərlərdə olması idi

107
00:04:59,180 --> 00:05:01,050


108
00:05:01,050 --> 00:05:04,010


109
00:05:04,010 --> 00:05:07,430


110
00:05:07,430 --> 00:05:10,220


111
00:05:10,220 --> 00:05:12,910


112
00:05:12,910 --> 00:05:17,250


113
00:05:17,250 --> 00:05:20,840


114
00:05:20,840 --> 00:05:24,520


115
00:05:24,520 --> 00:05:27,710


116
00:05:27,710 --> 00:05:29,610


117
00:05:29,610 --> 00:05:32,520


118
00:05:32,520 --> 00:05:35,770


119
00:05:35,770 --> 00:05:37,459


120
00:05:37,459 --> 00:05:40,166


121
00:05:40,166 --> 00:05:42,570


122
00:05:42,570 --> 00:05:43,702


123
00:05:43,702 --> 00:05:46,440


124
00:05:46,440 --> 00:05:49,027


125
00:05:49,027 --> 00:05:51,540


126
00:05:51,540 --> 00:05:53,821


127
00:05:53,821 --> 00:05:57,030


128
00:05:57,030 --> 00:06:00,230


129
00:06:00,230 --> 00:06:05,230


130
00:06:05,320 --> 00:06:06,153


131
00:06:06,153 --> 00:06:07,577


132
00:06:07,577 --> 00:06:10,042


133
00:06:10,042 --> 00:06:12,327


134
00:06:12,327 --> 00:06:14,049


135
00:06:14,049 --> 00:06:16,537


136
00:06:16,537 --> 00:06:17,747


137
00:06:17,747 --> 00:06:19,897


138
00:06:19,897 --> 00:06:21,317


139
00:06:21,317 --> 00:06:23,077


140
00:06:23,077 --> 00:06:24,927


141
00:06:24,927 --> 00:06:26,355


142
00:06:26,355 --> 00:06:28,747


143
00:06:28,747 --> 00:06:32,427


144
00:06:32,427 --> 00:06:35,877


145
00:06:35,877 --> 00:06:38,127


146
00:06:38,127 --> 00:06:38,960


147
00:06:38,960 --> 00:06:41,097


148
00:06:41,097 --> 00:06:43,337


149
00:06:43,337 --> 00:06:45,587


150
00:06:45,587 --> 00:06:47,157


151
00:06:47,157 --> 00:06:49,457


152
00:06:49,457 --> 00:06:52,307


153
00:06:52,307 --> 00:06:53,968


154
00:06:53,968 --> 00:06:56,047


155
00:06:56,047 --> 00:06:59,120


156
00:06:59,120 --> 00:07:01,163


157
00:07:01,163 --> 00:07:04,482


158
00:07:04,482 --> 00:07:08,650


159
00:07:08,650 --> 00:07:09,483


160
00:07:09,483 --> 00:07:13,087


161
00:07:13,087 --> 00:07:16,127


162
00:07:16,127 --> 00:07:18,527


163
00:07:18,527 --> 00:07:20,177


164
00:07:20,177 --> 00:07:22,507


165
00:07:22,507 --> 00:07:25,347


166
00:07:25,347 --> 00:07:27,367


167
00:07:27,367 --> 00:07:30,037


168
00:07:30,037 --> 00:07:32,327


169
00:07:32,327 --> 00:07:34,827


170
00:07:34,827 --> 00:07:36,987


171
00:07:36,987 --> 00:07:38,177


172
00:07:38,177 --> 00:07:39,087


173
00:07:39,087 --> 00:07:41,647


174
00:07:41,647 --> 00:07:43,337


175
00:07:43,337 --> 00:07:45,287


176
00:07:45,287 --> 00:07:47,646


177
00:07:47,646 --> 00:07:50,697


178
00:07:50,697 --> 00:07:53,517


179
00:07:53,517 --> 00:07:56,047


180
00:07:56,047 --> 00:07:58,127


181
00:07:58,127 --> 00:08:00,207


182
00:08:00,207 --> 00:08:02,487


183
00:08:02,487 --> 00:08:05,957


184
00:08:05,957 --> 00:08:07,107


185
00:08:07,107 --> 00:08:09,607


186
00:08:09,607 --> 00:08:10,587


187
00:08:10,587 --> 00:08:13,280


188
00:08:13,280 --> 00:08:16,380


189
00:08:16,380 --> 00:08:20,110


190
00:08:20,110 --> 00:08:22,950


191
00:08:22,950 --> 00:08:25,448


192
00:08:25,448 --> 00:08:27,753