WEBVTT

00:00:00.857 --> 00:00:02.968
وەک مامۆستایەکی قوتابخانەی بنەرەتی،

00:00:02.992 --> 00:00:07.948
دایکم هەموو شتێکی دەکرد تا 
توانایەکی باشی خوێندنەوەم هەبێت.

00:00:08.352 --> 00:00:12.818
کۆتایی هەفتەکان لەسەر مێزی چێشتخانە
وانەی خوێندنەوەمان دەخوێند

00:00:12.842 --> 00:00:14.926
لەکاتێکدا ھاوڕێکانم
لەدەرەوە یاریان دەکرد.

00:00:14.950 --> 00:00:17.306
توانای خوێندنەوەم گەشەی دەکرد،

00:00:17.330 --> 00:00:23.060
بەڵام ئەم وانانە هاندەری
خۆشەویستیم بۆخوێندنەوە نەبوون.

00:00:23.745 --> 00:00:26.084
خوێندنگەی ئامادەیی ھەموو شتێکی گۆڕی.

00:00:26.084 --> 00:00:33.126
چیرۆک خوێندنەوە و تاقیکردنەوەی ڕێنوس
لە وانەی ئینگلیزی پۆلی دەییەمم بوو.

00:00:33.126 --> 00:00:36.608
بێزار بووم و داوای 
گواستنەوەم بۆ پۆلێکیتر کرد.

00:00:36.632 --> 00:00:40.016
لە وەرزی دووەمی خوێندنمدا،
گەیشتمە ئاستی ئینگلیزی پێشکەوتوو.

00:00:40.040 --> 00:00:41.572
(پێکەنین)

00:00:41.596 --> 00:00:45.408
لەم سیمیستەرەدا، دوو ڕۆمانمان خوێندەوە و
دوو ڕاپۆرتیشمان نووسی.

00:00:45.975 --> 00:00:49.709
جیاوازی سەرنج ڕاکێشی 
نێوان ئەو دوو پۆلە ئینگلیزیە

00:00:49.733 --> 00:00:53.688
توڕەی کردم و پرسیارگەلێکی لا دروست کردم 
وەک،

00:00:53.693 --> 00:00:55.816
"ئایا ئەو ھەموو سپی
پێستانە لە کوێوە ھاتوون؟"

00:00:55.840 --> 00:00:57.078
(پێکەنین)

00:00:57.102 --> 00:01:01.105
لە خوێندنگەکەمان، ٧٠% فێرخواز
پێست ڕەش و لاتینیەکان بوون،

00:01:01.129 --> 00:01:05.639
بەڵام پۆلەکەی من زیاتر
فێرخوازی سپی پێستی بوون.

00:01:06.361 --> 00:01:10.089
ئەم ڕووبەڕوبوونەم لەگەڵ
ڕەگەزپەرستی ڕێکخراو

00:01:10.089 --> 00:01:12.740
پەیوەندی من لەگەل خوێندنەوە بۆ ئەبەد گۆڕی.

00:01:13.275 --> 00:01:17.120
فێربووم کە تەنھا پشت بە قوتابخانە،
مامۆستا یان پرۆگرامی خوێندن نەبەستم تا

00:01:17.144 --> 00:01:19.088
فێرم بکات پێویستە چی فێر ببم.

00:01:19.495 --> 00:01:23.580
حەزم لە سەرکێشیە، وەک 
لەوەی ببم بە کەسێکی ڕۆشنبیر،

00:01:23.604 --> 00:01:27.316
بڕیارمدا ڕێگە بە خەڵک
نەدەم فەرمانم لەسەر بکەن

00:01:27.340 --> 00:01:29.102
کەی و چی دەخوێنمەوە.

00:01:29.841 --> 00:01:33.461
بێ ئەوەی هەست بە خۆم بکەم،
بەربەستێک بووم لەبەردەم

00:01:33.461 --> 00:01:35.039
هاندانی خوێندنەوەی منداڵان.

00:01:35.664 --> 00:01:36.814
ناسنامە.

00:01:37.344 --> 00:01:40.266
لە بڕى گرنگیدان بە کارامەیی و

00:01:40.290 --> 00:01:43.772
یارمەتی بەرزبوونەوەی ئاستی فێرخوازان،

00:01:43.796 --> 00:01:49.310
ناچارکردنی فێرخوازان بە
لەبەر کردنی لیستێک لە وشە قورسەکان،

00:01:49.334 --> 00:01:53.031
پێویستە ئەو پڕسیارە لە خۆمان بکەین:

00:01:53.055 --> 00:01:57.407
چۆن دەتوانین وا
لە منداڵان بکەین ببن خوێنەر؟

00:01:57.481 --> 00:02:02.621
دەیشان (یاریزانێکە)، لە بڕۆنکس 
وانەم پێ وتووە بلیمەت بوو،

00:02:02.641 --> 00:02:06.551
یارمەتیدام چۆن شێوەکان بناسمەوە.

00:02:06.611 --> 00:02:10.305
ڕۆژێک لە وانەی بیرکاریدا، 
خۆم گەیاندە دەیشان، پێم گوت،

00:02:10.329 --> 00:02:13.138
"دیشان، تۆ لە بیرکاری لێهاتوویت."

00:02:13.140 --> 00:02:15.286
ئەویش سەیری کردم و وەڵامی دامەوە،

00:02:15.286 --> 00:02:18.223
"من تەنها بیركاریزان نیم،
بەڵکو له‌ بیركاری بلیمەتم!"

00:02:18.223 --> 00:02:19.149
(پێکەنین)

00:02:19.169 --> 00:02:21.740
باشە دەیشان، ڕاستە؟

00:02:21.740 --> 00:02:23.034
خوێندنەوە؟

00:02:23.034 --> 00:02:24.781
چیرۆکێکی تەواو جیاوازە.

00:02:24.781 --> 00:02:26.906
ویستی بڵێت"بەڕێز ئایرەبی، 
ناتوانم بخوێنمەوە.

00:02:26.906 --> 00:02:29.756
ھەرگیز فێری خوێندنەوە نابم،"

00:02:29.882 --> 00:02:32.557
.من دەیشانم فێری خوێندنەوە کرد

00:02:33.367 --> 00:02:38.526
بەڵام ژمارەیەکی زۆر لە ڕەش پێستەکان
گیریان بە دەست نەخوێندەواری خواردووە.

00:02:38.949 --> 00:02:41.268
بەگوێرەی وەزارەتی پەروەردەی
ویلایەتە یەکگرتوەکان،

00:02:41.268 --> 00:02:45.442
زیاتر لە ٨٥% فێرخوازە
کوڕە ڕەش پێستەکانی دەرچووی پۆلی چوارەم

00:02:45.499 --> 00:02:47.515
خوێنەرێکی باش نین.

00:02:47.515 --> 00:02:49.515
!٪٨٥

00:02:49.515 --> 00:02:54.900
بۆ ئەوەی منداڵانمان فێری خوێندنەوە بکەین،

00:02:54.900 --> 00:02:58.378
دەبێت کلتورێکی ڕۆشنیر و بەتوانامان ھەبێت.

00:02:58.378 --> 00:03:02.616
مونلایتنگ بۆماوەی هەشت ساڵە
وەک کۆمیدی وەستاوی سەر ستەیج کاردەکات،

00:03:03.298 --> 00:03:05.729
تێگەیشتم گرنگترین لایەنی
کەلتورێکی سەرکەوتوو

00:03:05.729 --> 00:03:09.549
ئەوەیە کە توانای وەرگێڕانی

00:03:09.827 --> 00:03:13.234
ئەوەی هەبێت کە کەسێک
چی دەزانێت و چی دەتوانێ بکات

00:03:13.464 --> 00:03:18.649
لەبارەی پەیوەندی یان ئەزموونی منداڵیی
كه‌ لایان سه‌رنجڕاكێشه‌.

00:03:18.649 --> 00:03:21.431
پێش ئەوەی بێمە سەر شانۆ،
ئامادەبوان ھەڵدەسەنگێنم.

00:03:21.601 --> 00:03:23.765
ئایا سپی پێستن، یا خەڵکی لاتینین؟

00:03:23.839 --> 00:03:27.972
پیرن، گەنجن، شارەزا و کۆنەپەرستن؟

00:03:28.602 --> 00:03:31.064
پاشان خۆم ڕێکدەخەمەوە و نوکتەکانم دەگۆڕم

00:03:31.064 --> 00:03:33.644
بە شێوازێک زۆرترین پێبکەنن.

00:03:33.644 --> 00:03:37.900
لە کەنیسە چەند جارێک نوکتەی بێمانام گوت،

00:03:38.831 --> 00:03:41.001
.بەڵام کەس پێنەکەنی

00:03:41.351 --> 00:03:42.395
(پێکەنین)

00:03:42.479 --> 00:03:47.624
لە کۆمەڵگەدا، ئەزمونی خوێندنەوە 
بۆ منداڵان دروست دەکەین،

00:03:47.658 --> 00:03:51.319
کە ھاوتای نوکتە گێرانەوەی ناو کەنیسە بێت.

00:03:52.039 --> 00:03:54.532
پاشان دەپرسین بۆچی 
زۆربەی منداڵان ناخوێننەوە.

00:03:55.462 --> 00:03:58.170
مامۆستا و فەیلەسوف پاولۆ فرێیر

00:03:58.170 --> 00:04:01.495
باوەڕی وایە فێرکردن و
وانە گوتنەوە پێویستی بە دوو ڕێگەیە.

00:04:01.869 --> 00:04:05.401
فێرخواز نابێ وەک سەتڵێکی بەتاڵ 
سەیر بکرێت و بە زانست پڕ بکرێتەوە

00:04:06.121 --> 00:04:08.111
بەڵکو خوڵقێنەری زانستن.

00:04:10.131 --> 00:04:13.348
پرۆگرامەکانی خوێندن و سیاسەتی خوێندنگەکان

00:04:13.578 --> 00:04:16.491
داوا لە قوتابیەکان دەکەن
بە ڕێک و پێکی دابنیشن

00:04:16.491 --> 00:04:18.932
یان بە بێ دەنگی کار بکەن--

00:04:19.110 --> 00:04:22.032
ئەم دۆخە حەزی و ئارەزووی کەسی

00:04:22.072 --> 00:04:26.574
شارەزای تایبەتی فێرخواز پشتگوێ دەخات.

00:04:26.954 --> 00:04:29.058
بەتایبەتی فێرخوازە ڕەشپێستەکان.

00:04:29.908 --> 00:04:32.735
زۆربەی پەرتوکەکانی منداڵان 
ڤێرژنی ڕەش پێستەکانیان هەیە

00:04:32.849 --> 00:04:37.016
جەخت لەسەر بابەتەکانی وەک: کۆیلایەتی،
مافەکانی شارستانی و ژیاننامە دەکەنەوە.

00:04:37.306 --> 00:04:42.039
کەمتر لە ٪٢ مامۆستاکانی ئەمریکا
ڕەش پێست و لە ڕەگەزی نێرن.

00:04:42.039 --> 00:04:45.494
زۆربەی ئەو کوڕانە لە لایەن
دایک و بەبێ باوک بەخێوکراون.

00:04:46.174 --> 00:04:51.141
لە ژیانیاندا پیاوێکی
ڕەش پێستیان نەبینیوە بخوێنێتەوە.

00:04:52.231 --> 00:04:55.899
یان هەرگیز لە لایەن پیاوێکی
ڕەش پێست هاننەدراون تا بخوێننەوە.

00:04:57.620 --> 00:05:02.350
چ هۆکارێکی کەلتوری یان کۆمەڵایەتی هەیە تا

00:05:02.770 --> 00:05:05.240
هاندەری کوڕە ڕەشەکان بێت

00:05:05.303 --> 00:05:07.029
تێبگەن خوێندنەوە گرنگە؟

00:05:08.009 --> 00:05:11.232
ھەربۆیە سەرتاشخانەی پەرتوکم دروست کرد.

00:05:11.932 --> 00:05:14.978
شوێنێکی قازانج نەویستی نوسین و خوێندنەوەیە

00:05:15.038 --> 00:05:18.368
شوێنێکی خوێندنەوەی ئارام لە 
ناو سەرتاشخانەکان بەردەست دەکات.

00:05:19.545 --> 00:05:20.875
ئەرکەکە ڕوونە:

00:05:21.465 --> 00:05:24.915
وا لە گەنجەکان بکەین بخوێننەوە.

00:05:25.349 --> 00:05:29.036
زۆربەی گەنجە ڕه‌شپێسته‌کان مانگی
جارێک یان دوو جار دەچنە سەرتاشخانە.

00:05:29.833 --> 00:05:33.111
ھەندێکیان ئەوەندەی 
سەرتاش دەبینن ئەوەندە باوکیان نابینن.

00:05:34.781 --> 00:05:38.494
سەرتاشخانەکە گۆڕاوە بۆ
شوێنی خوێندنەوە کوڕەکان

00:05:38.494 --> 00:05:43.273
کۆمەڵێک گەنج و پیاوی ڕەش پێست هاتنە ناو
ئەم پڕۆسەیە کە پێشتر هیچ ئەزمونێکیان نەبوو

00:05:43.533 --> 00:05:45.771
ئەم پرۆگرامە ڕەگەزییە

00:05:45.941 --> 00:05:50.050
لیستێک کتێبی منداڵانی بەکارھێنا کە
لەلایەن منداڵە ڕەش پێستەکان پێشنیاز کراون.

00:05:50.050 --> 00:05:53.066
ئەم پەڕتوکانە پەڕتوکی دڵخوازیان بوو.

00:05:54.546 --> 00:05:58.863
ڕاپۆرتی خێزان و منداڵان لە ٢٠١٦ 
بۆمان ئاشکرا دەکات:

00:05:59.143 --> 00:06:03.305
منداڵان لە کاتی ھەڵبژاردنی پەرتوک
چاو بۆ یەک شت دەگێرن

00:06:03.837 --> 00:06:06.401
ئەویش ئەو کتێبەیە کە دڵخۆشیان دەكات.

00:06:07.311 --> 00:06:12.738
ئەگەر لە یارمەتیدانی
ڕەش پێست و منداڵان بۆ خوێندنەوە

00:06:12.936 --> 00:06:14.150
بۆ خوێندنەوەی دەرەکی،

00:06:14.750 --> 00:06:17.711
پێویستە کتێبی تایبەت بە
کورە ڕەشپێستەکان دیاریبکەین

00:06:17.843 --> 00:06:19.192
بۆ خوێندنەوەی سەرەتایی

00:06:19.452 --> 00:06:23.765
ھەندێک لەو پەرتوکانەی
ھەرزەکار حەزی لێیە بگۆردرێن

00:06:23.855 --> 00:06:29.201
بۆ پەرتوکی گاڵتە ئامێز،
پێکەنیناوی و ترسناکی وەک "گرۆس گرێج".

00:06:29.635 --> 00:06:30.440
(پێکەنین)

00:06:34.174 --> 00:06:38.948
"پێی دەڵێن چڵکن.
گرێج پێیان دەڵێ وەک شەکر بە تامە"

00:06:38.988 --> 00:06:39.841
(پێکەنین)

00:06:40.125 --> 00:06:43.102
ئەم پێکەنینە، کاردانەوە ئەرێنیە

00:06:43.202 --> 00:06:46.796
یا کاردانەوە پۆخڵەی هەندێک لە ئێوە کردتان،

00:06:46.896 --> 00:06:47.681
(پێکەنین)

00:06:47.899 --> 00:06:52.086
ڕەش پێستەکان شایەنی ئەوەن
و پێویستیان بەم هاندانە هەیە.

00:06:53.123 --> 00:06:57.112
بۆ لە ناوبردنی نایەکسانی و ناحەقی
کە سیستەمی خوێندنی ئەمریکی داگیرکردووە

00:06:57.112 --> 00:07:01.076
دەبێت ئەزموونی خوێندنەوە دابمەزرێنین

00:07:01.456 --> 00:07:04.370
تا وا لە منداڵەکان بکەین سێ شت بڵێن:

00:07:05.330 --> 00:07:06.861
من خوێنەرم.

00:07:07.135 --> 00:07:09.045
سوپاستان دەکەم.

00:07:09.045 --> 00:07:10.227
(چەپڵە)

00:07:10.401 --> 00:07:13.999
(چەپڵە)