Là một giáo viên tiểu học,
mẹ tôi đã làm mọi thứ có thể
để chắc chắn tôi có kỹ năng đọc tốt.
Điều này thường gồm
các bài học đọc tại bàn bếp vào cuối tuần
trong khi các bạn của tôi
đang chơi đùa ngoài kia.
Khả năng đọc của tôi tiến bộ rõ ràng,
nhưng những bài học đọc bị ép buộc
không thực sự tạo cảm hứng
ham mê đọc sách trong tôi.
Trường học cấp ba đã thay đổi mọi thứ.
Lớp 10, lớp tiếng Anh chính quy có
đọc truyện ngắn và làm bài tập đánh vần.
Trong sự chán chường, tôi xin
được chuyển qua lớp khác.
Trong học kỳ tiếp theo,
tôi tham gia lớp tiếng Anh nâng cao.
(Cười)
Học kỳ đó, tôi phải đọc hai tiểu thuyết và
viết hai bài tường trình về sách.
Sự khác biệt lớn giữa hai lớp học này
làm tôi tức giận và nảy sinh
những câu hỏi như sau:
"Những người da trắng này đến từ đâu?
(Cười)
Có hơn 70% bạn học cấp ba
là người da đen và La-tinh,
nhưng lớp học nâng cao này
toàn sinh viên da trắng.
Cuộc chạm trán cá nhân
với chủ nghĩa phân biệt chủng tộc
được thể chế hóa
thay đổi mối quan hệ
của tôi với việc đọc mãi mãi.
Tôi học được rằng tôi không thể
dựa vào trường lớp,
giáo viên hay chương trình học
để dạy tôi điều tôi muốn biết.
Và hơn thế nữa,
một cách khá là nổi loạn,
tôi quyết định không để người khác
ra lệnh cho tôi đọc gì và khi nào.
Và thật bất ngờ,
tôi đã tình cờ tìm ra chìa khóa
để giúp trẻ đọc tốt hơn.
Bản sắc.
Thay vì ấn định vào kỹ năng
và chuyển sinh viên
từ trình độ đọc này sang trình độ khác,
hoặc ép những người đang vật lộn với
việc đọc nhớ danh sách các từ lạ lẫm,
chúng ta nên tự hỏi mình như điều này:
Làm sao ta tạo cảm hứng cho trẻ
thành một đọc giả?
DeSean, học sinh lớp một sáng dạ
mà tôi dạy ở Bronx,
em ấy giúp tôi hiểu ra
cách mà bản sắc thay đổi việc học.
Một ngày, trong giờ toán,
tôi đi tới chỗ Desean và nói:
"Desean, em là một nhà toán học vĩ đại."
Em nhìn tôi và trả lời,
"Em không là nhà toán học
mà là thiên tài toán học"
(Cười)
Được rồi Desean,
Đọc thì sao?
Là một câu chuyện hoàn toàn khác.
"Thầy Irby. Em không đọc được.
Em sẽ không bao giờ học đọc",
em trả lời.
Tôi đã dạy Desean đọc,
nhưng có vô số bé trai da đen
vẫn đang trong tình trạng mù chữ.
Theo Bộ Giáo dục Hoa Kỳ,
hơn 85% học sinh da đen lớp bốn
không thành thạo việc đọc.
Tới 85%!
Trẻ đối mặt với các thử thách
trong việc đọc càng nhiều
thì càng cần có nhà giáo dục
có năng lực văn hóa bấy nhiêu.
Moonlighting là cây hài
trong tám năm vừa qua.
Tôi hiểu tầm quan trọng
của năng lực văn hóa
mà tôi định nghĩa là
năng lực diễn giải
điều bạn muốn người khác biết
hoặc có thể làm
thành giao tiếp hoặc kinh nghiệm mà
họ thấy có liên quan hoặc đáng tham gia.
Trước khi lên sân khấu,
tôi đánh giá một khán giả.
Họ da trắng hay La-tinh?
Họ trẻ, hay già,
chuyên nghiệp, hay bảo thủ?
Sau đó tôi sắp xếp và chỉnh sửa
chuyện hài của mình cho phù hợp
dựa vào điều tôi nghĩ
để mang lại tiếng cười nhiều nhất.
Khi diễn ở nhà thờ, tôi có thể kể
chuyện cười mà tôi dùng trong bar.
Nhưng điều đó có thể
không mang lại tiếng cười.
(Cười)
Là một cộng đồng, ta đang tạo ra
kinh nghiệm đọc cho trẻ
như thể kể chuyện cười
trong bar trong một nhà thờ.
Sau đó ta tự hỏi sao
có quá nhiều trẻ không biết đọc.
Paulo Freire, nhà giáo dục và triết gia
tin rằng việc dạy và học
là hành động hai chiều.
Không nên xem trẻ là những cái xô rỗng
để lấp đầy kiến thức vào
mà là người cùng sáng tạo kiến thức.
Chương trình học rập khuôn
và chính sách trường học
yêu cầu học sinh ngồi một chỗ
hoặc tư duy học tập trong yên lặng
- môi trường này loại trừ
nhu cầu học tập cá nhân,
hứng thú và kỹ năng của trẻ,
đặc biệt là các bé trai da đen.
Nhiều sách thiếu nhi khuyến khích
các bé trai da đen
tập trung vào các chủ để như
nô lệ, quyền con người và tiểu sử.
Tỉ lệ giáo viên nam da đen ở Mỹ
là ít hơn 2%,
đa số các bé trai da đen
được nuôi nấng bởi mẹ đơn thân.
Đơn giả là những cậu bé này chưa từng thấy
người đàn ông da đen nào cầm sách đọc.
Hoặc chưa từng có người đàn ông da đen nào
khuyến khích các em đọc.
Yếu tố văn hóa nào,
tình trạng xã hội như thế nào
có thể khiến các bé trai da đen
kết luận rằng
đọc sách là điều gì đó đáng làm?
Đây là lý do tôi tạo ra Barbershop Books.
Nó là tổ chức phi lợi nhuận
về kỹ năng đọc
tạo ra môi trường đọc thân thiện với trẻ
trong những tiệm cắt tóc.
Sứ mệnh rất đơn giản:
giúp trẻ em nam da đen
trở thành độc giả.
Nhiều bé trai đến tiệm hớt tóc
một đến hai lần/tháng.
Một số em gặp người hớt tóc
nhiều hơn gặp cha mình.
Barbershop Books kết nối việc đọc,
lấy trẻ trai làm trung tâm,
nâng cao kinh nghiệm đọc sớm
ở trẻ trai và đàn ông da đen.
Chương trình đọc dựa trên bản sắc này
dùng những cuốn sách thiếu nhi
do các bé trai đề xuất.
Đây là những quyển sách
chúng thực sự muốn đọc.
Báo cáo Gia đình và Trẻ em
năm 2016 của Scholatic
chỉ ra rằng thứ trẻ tìm kiếm
nhiều nhất khi chọn sách
là những cuốn sách khiến chúng cười.
Vậy nếu ta nghiêm túc
muốn giúp các em biết đọc
dù điều đó được cho là không cần thiết,
ta cần kết hợp các mô hình
nam giới đọc sách liên quan
thành kỹ năng đọc sớm.
Đổi lại, một vài sách thiếu nhi
mà người lớn rất thích
vừa vui, vừa ngố hay cả sách tổng hợp
như Gross Gregg.
(Cười)
"Bạn gọi đó là nhầy mũi khô
Greg thì gọi là miếng đường nhỏ."
(Cười)
Tiếng cười, phản ứng tích cực đó
hoặc phản ứng tổng hợp
mà bạn vừa tạo ra
(Cười)
trẻ trai người da đen xứng đáng có
và thực sự cần nhiều hơn thế.
Loại bỏ bất bình đẳng man rợ
đang tàn phá nền giáo dục Mỹ
yêu cầu ta tạo ra trải nghiệm
về việc đọc
mà tạo cảm hứng cho trẻ
đủ để chúng tự nói ra câu này:
Tôi là một độc giả.
Xin cảm ơn.
(Vỗ tay)