0:00:07.024,0:00:14.662
Późną nocą 1871 roku grupa jeźdźców [br]zaatakowała obóz śpiącej armii.

0:00:14.662,0:00:17.402
Wywołując panikę,

0:00:17.402,0:00:21.232
jeźdźcy ukradli około 70 koni i zniknęli.

0:00:21.232,0:00:24.542
Na czele grupy stał[br]młody wódz Quanah Parker.

0:00:24.542,0:00:28.052
Był to jeden z ostatnich[br]z długiej serii najazdów

0:00:28.052,0:00:31.176
na granicy Teksasu w ramach[br]konfliktu między rdzenną ludnością,

0:00:31.176,0:00:34.346
plemieniem Numunu, czyli Komanczów,

0:00:34.346,0:00:38.251
a siłami zbrojnymi Stanów Zjednoczonych[br]mającymi ukraść ziemię Komanczom

0:00:38.251,0:00:40.431
i przekazać białym osadnikom.

0:00:40.431,0:00:42.841
Spór trwał od dekad,

0:00:42.841,0:00:46.601
kiedy na czele armii stanął[br]pułkownik USA Ranald MacKenzie.

0:00:46.601,0:00:49.641
Śledził Quanaha całe lato i zimę.

0:00:49.641,0:00:52.561
Quanah również go obserwował

0:00:52.561,0:00:55.361
i za każdym razem,[br]kiedy pułkownik zbliżał się do celu,

0:00:55.361,0:00:59.482
plemię znikało bez śladu[br]na rozległych równinach.

0:00:59.482,0:01:03.867
Komancze żyli na tych terenach od 200 lat,

0:01:03.867,0:01:08.314
polując na bawoły i przenosząc[br]wioski z jednego miejsca w drugie.

0:01:08.314,0:01:11.844
Tłumili ataki Hiszpanów[br]i Meksykanów od południa,

0:01:11.844,0:01:15.284
próby zasiedlenia ziemi[br]przez USA od wschodu

0:01:15.284,0:01:19.461
i próby przejęcia władzy[br]przez inne rdzenne plemiona.

0:01:19.461,0:01:23.830
Imperium Komanczów nie miało[br]scentralizowanej władzy.

0:01:23.830,0:01:28.280
Składało się z wielu grup[br]i każda miała swojego wodza.

0:01:28.280,0:01:32.635
Łączyła ich sprawność w jeździectwie.

0:01:32.635,0:01:36.635
Wszyscy ludzie doskonale jeździli konno.

0:01:36.635,0:01:38.615
W walce na koniu

0:01:38.615,0:01:43.368
nie mogły im sprostać ani inne[br]rdzenne plemiona, ani kolonizatorzy,

0:01:43.368,0:01:48.271
co pozwalało im kontrolować[br]ogromne obszary przy małej ilości ludzi.

0:01:48.271,0:01:50.951
W szczytowym okresie plemię[br]liczyło około 40 000 członków

0:01:50.951,0:01:53.381
i tylko od 4000 do 5000 w czasach,

0:01:53.381,0:01:57.291
kiedy Quanah Parker i Ranald Mackenzie[br]stanęli ze sobą twarzą w twarz.

0:01:57.291,0:02:02.953
Urodzony w 1848 roku Quanah[br]był najstarszym synem Pety Nocony,

0:02:02.953,0:02:06.224
wodza grupy Nokonów, i Cynthii Ann Parker,

0:02:06.224,0:02:10.713
białej osadniczki, uprowadzonej[br]i zasymilowanej z Komanczami,

0:02:10.713,0:02:13.103
która przyjęła imię Naduah.

0:02:13.103,0:02:15.173
Kiedy Quanah był dzieckiem,

0:02:15.173,0:02:20.412
armia Stanów Zjednoczonych zaatakowała[br]wioskę, porywając jego matkę i siostrę.

0:02:20.412,0:02:24.826
Quanah i jego młodszy brat[br]schronili się u innej grupy Komanczów

0:02:24.826,0:02:26.456
o nazwie Quahada.

0:02:26.456,0:02:31.885
W kolejnych latach Quanah[br]wykazał się jako wojownik i przywódca.

0:02:31.885,0:02:36.529
Kiedy skończył 20 lat, uciekł[br]z młodą kobietą Weakeah,

0:02:36.529,0:02:40.590
rozwścieczając jej wpływowego ojca[br]i kilku innych przywódców.

0:02:40.590,0:02:42.820
Podczas trwającej rok ucieczki

0:02:42.820,0:02:47.768
zebrali wystarczającą liczbę zwolenników[br]do ogłoszenia Quanaha wodzem,

0:02:47.768,0:02:50.358
czyli paraibo, w wyjątkowo młodym wieku.

0:02:50.358,0:02:55.060
Pod jego przywództwem grupa Quahada[br]skutecznie wymykała się wrogiej armii,

0:02:55.060,0:02:57.050
prowadząc normalne życie.

0:02:57.050,0:03:00.427
Ale na początku lat 70. XIX wieku[br]na Wschodnim Wybrzeżu wzrósł popyt

0:03:00.427,0:03:07.196
na skórę bawoła i w ciągu[br]kilku lat myśliwi zabili ich tysiące.

0:03:07.196,0:03:10.576
W tym czasie siły amerykańskie[br]przeprowadziły atak z zaskoczenia,

0:03:10.576,0:03:16.092
zabijając około 1400 koni należących[br]do grupy Quahada i kradnąc resztę.

0:03:16.092,0:03:21.412
Chociaż przysiągł, że nigdy się nie podda,[br]Quanah wiedział, że bez żubrów i koni

0:03:21.412,0:03:24.812
plemię Komanczów czeka zimą głód.

0:03:24.812,0:03:29.115
W 1875 roku Quanah z grupą Quahada

0:03:29.115,0:03:33.382
przenieśli się do rezerwatu[br]Fort Sill w Oklahomie.

0:03:33.382,0:03:36.782
Trudno im było przestawić się[br]z myśliwych i zbieraczy

0:03:36.782,0:03:40.102
na rolniczy tryb życia w rezerwacie.

0:03:40.102,0:03:43.372
Amerykański rząd obiecał ich zaopatrywać,

0:03:43.372,0:03:46.982
ale zapewnione żywność[br]i zaopatrzenie nie wystarczały.

0:03:46.982,0:03:51.102
Pozycja polityczna Quanaha[br]niespodziewanie osłabła.

0:03:51.102,0:03:53.782
Nie miał takiego bogactwa[br]ani władzy jak inni,

0:03:53.782,0:03:56.132
którzy żyli w rezerwacie dłużej.

0:03:56.132,0:03:58.782
Dostrzegł jednak swoją szansę.

0:03:58.782,0:04:01.662
Na terenie rezerwatu znajdowały się łąki

0:04:01.662,0:04:07.015
niewykorzystywane przez Komanczów,[br]a idealne do wypasu stada.

0:04:07.015,0:04:11.015
Zawarł dochodowy układ[br]dzierżawy z hodowcami bydła.

0:04:11.015,0:04:12.615
Na początku po cichu.

0:04:12.615,0:04:16.605
Ostatecznie wynegocjował[br]z rządem USA prawa dzierżawy,

0:04:16.605,0:04:21.786
co zapewniło Komanczom[br]z rezerwatu stałe źródło dochodów.

0:04:21.786,0:04:24.366
Ze wzrostem statusu Quanah w rezerwacie

0:04:24.366,0:04:27.336
zyskał uznanie wśród[br]urzędników państwowych.

0:04:27.336,0:04:29.492
Dzięki temu otrzymał[br]lepsze racje żywnościowe,

0:04:29.492,0:04:32.312
wywalczył budowę szkół i domów

0:04:32.312,0:04:36.366
i został jednym z trzech sędziów[br]plemiennych w sądzie rezerwatu.

0:04:36.366,0:04:38.956
Zmęczony rozmowami z wieloma przywódcami

0:04:38.956,0:04:43.084
rząd USA chciał wyznaczyć[br]jednego wodza wszystkich Komanczów.

0:04:43.084,0:04:47.224
Stanowisko to nie istniało[br]poza rezerwatem.

0:04:47.224,0:04:51.224
Wielu Komanczów poparło Quanaha,

0:04:51.224,0:04:53.484
a kilku starszych wodzów wsparło go,

0:04:53.484,0:04:56.264
żeby poprowadził ich[br]przeciw siłom zbrojnym USA.

0:04:56.264,0:04:59.418
Nawet były wróg Quanaha, Ranald MacKenzie,

0:04:59.418,0:05:01.928
poparł jego kandydaturę.

0:05:01.928,0:05:06.359
Quanah grał w hollywoodzkich filmach,[br]przyjaźnił się z politykami z USA

0:05:06.359,0:05:09.389
i wziął udział w paradzie[br]inauguracyjnej Theodore'a Roosevelta.

0:05:09.389,0:05:11.749
Nigdy jednak nie ściął długich warkoczy,

0:05:11.749,0:05:15.779
popierał Amerykański Kościół[br]Tubylczy i użycie odurzającego pejotlu.

0:05:15.779,0:05:20.523
Przyjmując nazwisko matki,[br]stał się Quanahem Parkerem.

0:05:20.523,0:05:23.803
Próbował odnaleźć matkę i siostrę,

0:05:23.803,0:05:28.778
ale odkrył, że obie zmarły[br]krótko po uprowadzeniu.

0:05:28.778,0:05:34.027
Quanah ciągle dostosowywał się[br]do różnych światów, ról

0:05:34.027,0:05:37.387
i okoliczności, co dla wielu[br]byłoby nie do pokonania.

0:05:37.387,0:05:40.857
Chociaż go krytykowano, po jego śmierci

0:05:40.857,0:05:43.437
Komancze zaczęli stosować[br]nazwę "przewodniczący"

0:05:43.437,0:05:46.687
do określenia najwyższego[br]urzędnika w plemieniu,

0:05:46.687,0:05:50.187
uznając go za ostatniego[br]wodza Komanczów

0:05:50.187,0:05:53.887
i kulturowy wzór przetrwania i adaptacji.

0:05:53.887,0:05:58.158
W tym duchu spogląda w przyszłość[br]dzisiejszy naród Komanczów,

0:05:58.158,0:06:02.498
liczący ponad 16 000 oficjalnych obywateli[br]i niezliczoną liczbę potomków.