WEBVTT 00:00:14.000 --> 00:00:17.000 Bisikleti sürmeye başlamanın, onu sabit bir hızda sürmekten 00:00:17.000 --> 00:00:20.000 daha zor olduğunu fark ettiniz mi? 00:00:20.000 --> 00:00:23.000 Ya da bisikletin hareket etmesini sağlayan şeyin ne olduğunu düşündünüz mü? 00:00:23.000 --> 00:00:26.000 Ya da neden geriye ya da yana değil de, ileri gittiğini merak ettiniz mi? 00:00:26.000 --> 00:00:29.000 Herhalde etmediniz ve bu konuda yalnız değilsiniz. 00:00:29.000 --> 00:00:31.000 Bu üç sorunun cevabını 00:00:31.000 --> 00:00:34.000 Isaac Newton, hareketin temel yasalarını 00:00:34.000 --> 00:00:37.000 17. yy'da tanımladıktan sonra alabildik. 00:00:37.000 --> 00:00:40.000 Newton şunu fark etti; cisimler içinde bulundukları durumu 00:00:40.000 --> 00:00:43.000 devam ettirmeye meyillidirler. Yani bisikletiniz duruyorsa 00:00:43.000 --> 00:00:46.000 durmaya ve gitmeye başladığında 00:00:46.000 --> 00:00:48.000 gitmeye devam eder. 00:00:48.000 --> 00:00:50.000 Hareket halindeki objeler harekete devam eder 00:00:50.000 --> 00:00:52.000 ve hareketsiz olan objeler de hareketsiz kalır. 00:00:52.000 --> 00:00:55.000 İşte bu Newton'un Birinci Yasasıdır. 00:00:55.000 --> 00:00:59.000 Fizikçiler buna Eylemsizlik Yasası der ve bu, hareket eden objeler 00:00:59.000 --> 00:01:03.000 kendiliğinden hızlanmaz, yavaşlamaz, yön değiştirmez demenin süslü bir yoludur. 00:01:03.000 --> 00:01:09.000 Bisikletinizi hareket ettirmek için bu eylemsizliğin üstesinden gelmelisiniz. 00:01:09.000 --> 00:01:12.000 Şimdi, hareket etmek için eylemsizliğin üstesinden gelmeniz gerektiğini biliyorsunuz, 00:01:12.000 --> 00:01:14.000 ama bunu sağlayan şey nedir? 00:01:14.000 --> 00:01:17.000 Bunun yanıtı Newton'un İkinci Yasası tarafından açıklanır. 00:01:17.000 --> 00:01:20.000 Matematiksel olarak Newton'un İkinci Yasası, kuvvetin 00:01:20.000 --> 00:01:24.000 kütle ile ivmenin ürünü olduğunu söyler. 00:01:24.000 --> 00:01:27.000 Bir objenin ivme kazanması, ya da hızlanması için, 00:01:27.000 --> 00:01:29.000 bir kuvvet uygulanması gerekir. 00:01:29.000 --> 00:01:31.000 Ne kadar kuvvet uygularsanız, 00:01:31.000 --> 00:01:34.000 o kadar hızlı bir şekilde ivme kazanırsınız. Ve bisikletiniz daha fazla kütleye sahipse 00:01:34.000 --> 00:01:36.000 ve siz de daha fazla kütleye sahipseniz, 00:01:36.000 --> 00:01:39.000 aynı hızda hareket edebilmek için daha fazla kuvvet uygulamanız gerekir. 00:01:39.000 --> 00:01:43.000 İşte bu yüzden 4,5 tonluk bir bisikleti hareket ettirmek çok zor olacaktır. 00:01:43.000 --> 00:01:48.000 Pedallerin üzerinde bacaklarınız tarafından uyguladığınız işte bu kuvvet, 00:01:48.000 --> 00:01:51.000 Newton'un Eylemsizlik Yasasının üstesinden gelmenizi sağlıyor. 00:01:51.000 --> 00:01:54.000 Pedallere ne kadar asılırsanız, kuvvet o kadar artar 00:01:54.000 --> 00:01:56.000 ve ivme kazanmanız da hızlanır. 00:01:56.000 --> 00:01:58.000 Şimdi son soruya bakalım: 00:01:58.000 --> 00:02:00.000 Bisikletiniz hareket ettiğinde 00:02:00.000 --> 00:02:02.000 neden ileriye gider? 00:02:02.000 --> 00:02:05.000 Newton'un Üçüncü Yasasına göre, her etki için 00:02:05.000 --> 00:02:07.000 eşit ve ters bir oranda tepki vardır. 00:02:07.000 --> 00:02:11.000 Bunu anlamak için, bir lastik topu yere attığınızda ne olduğunu düşünün. 00:02:11.000 --> 00:02:13.000 Top yere vurduğunda, 00:02:13.000 --> 00:02:15.000 yere doğru bir kuvvet uygular. 00:02:15.000 --> 00:02:17.000 Buna etki denir. 00:02:17.000 --> 00:02:21.000 Zemin topu aynı kuvvetle iterek tepki verir, 00:02:21.000 --> 00:02:24.000 ama ters bir yönde - yukarıya doğru - 00:02:24.000 --> 00:02:27.000 böylece top size geri sekmiş olur. 00:02:27.000 --> 00:02:29.000 Top ve zemin etki/tepki ikilisi denilen 00:02:29.000 --> 00:02:32.000 şeyi oluşturur. Bisikletinize gelince, 00:02:32.000 --> 00:02:35.000 bu birazcık daha karmaşıktır. Bisikletin tekerleri saat yönünde döndüğünde, 00:02:35.000 --> 00:02:39.000 tekerlerin yere değen her parçası 00:02:39.000 --> 00:02:41.000 zemine karşı geriye doğru bir kuvvet uygular - etki. 00:02:41.000 --> 00:02:45.000 Zemin, her bir tekerleği aynı kuvvetle 00:02:45.000 --> 00:02:48.000 ileri doğru iter - tepki. 00:02:48.000 --> 00:02:53.000 İki bisiklet tekerleğiniz olduğuna göre, her biri zemin ile 00:02:53.000 --> 00:02:56.000 bir etki/tepki ikilisini oluşturur. Ve Dünya bisikletine oranla 00:02:56.000 --> 00:02:59.000 çok çok büyük olduğundan, 00:02:59.000 --> 00:03:02.000 geriye doğru iten tekerleklerin kuvvetinden etkilenmeyecektir - 00:03:02.000 --> 99:59:59.999 ama siz ileri doğru itilirsiniz.