“Buraya girenler, bütün
umutlarınızdan vazgeçin...”
Bu yazıt, cehennem kapılarında yazılı.
Bu kötülük habercisi sözcükler
Dante cehenneme düştüğü için
onu karanlık haberlere dair uyarıyor.
Korkunç tonuna rağmen,
bu kehanet belki de tüm zamanların
en büyük aşkını harekete geçiriyor;
yani hem insanlığı hem de tanrısallığı
kapsayan bir masalsı yolculuğu.
Ama Dante hayırlı
bir kurtuluşa ulaşmak için
cehennemden bir çıkış yolu bulmak zorunda.
İşkencenin görünüşü
"cehennem ateşi"nin olduğu yer.
Yani, üç ciltlik anlatı şiirinin
Dante Alighieri tarafından
14. yüzyılda yazılan ilk kısmı.
Kendine hikâyede kahraman
rolü veren Dante
sonsuz cehennem çukurunun
en derinine yolculuk ediyor.
Dokuz diyarın her birine özel olan
açık seçik eziyetlere şahit oluyor.
Araftan başlayarak Şehvet, Oburluk,
Açgözlülük, Gazap, Sapkınlık, Vahşet
ve Sahtekârlık çemberlerine yolculuk edip
şeytanın tetikteki gözlerinin
tuzağına düşmüş günahkârların olduğu
dehşet verici İhanet çemberine ulaşıyor.
Sonraki iki cilt "Purgatorio" ve
"Paradiso"da, Dante Araf Dağına tırmanarak
bu geziyi sürdürüyor
ve cennetin dokuz gök küresine yükseliyor.
On yıldan uzun sürede yazılan bu üç kısım,
ruhun Tanrıya yolculuğunun kinayeli bir
düşlemesi olan "İlahi Komedya"yı kapsıyor.
Ama Dante'nin "İlahi Komedya"sı
sadece dini bir kinaye değil.
Aynı zamanda esprili ve dokunaklı
bir İtalyan politika anlatısı.
Floransalı bir asker ve politikacı
olan Dante, Tanrıya bütünüyle sadıktı
ama Roma Katolik Kilisesi
tarafından sıklıkla eleştiriliyordu.
Dante bilhassa kilisenin kendi ailesine
yaptığı önlenemez iltimas ile günah affı
gibi dini ayrıcalıkların alınıp satıldığı
dinsel görevleri satmasını sevmiyordu.
Birçok sınıf, bu yozlaşmış
gelenekleri kötüye kullandı
ancak hiç kimse onları Guelfi Neri
veya Siyah Guelfolar kadar desteklemedi.
Bu Papa'nın politik baskısını
genişletme arayışında olan
politik ve dini bir gruptu.
Dante, Floransa'nın Roma baskısından
uzaklaşıp daha çok özgürleşmesine inanan
Beyaz Guelfoların bir üyesiydi.
Dante, Beyaz Guelfoların
ulusal bir temsilcisi olarak
sıklıkla Papa'nın gücü aleyhinde konuştu,
ta ki Siyah Guelfoların kendi
yerlerini sağlama alıp
onu 1302'de Floransa'dan
sürgüne gönderene dek.
Ama bu sürgün Dante'yi
susturmaktan ziyade,
onun en büyük eleştirileri
yapmasına yol açtı.
Kabul görmemiş olan ve karşılık görmeye
dair çok az umudu olan yazar,
kiliseye ve İtalyan toplumuna dair
sıkıntılarını özgürce dile getirdi.
"İlahi Komedya"yı eğitimli
ve seçkin sınıfa uygun olarak
geleneksel Latince ile yazmak
yerine İtalyanca yazarak
Dante, iğneleyici politik yorumları uğruna
en geniş çaptaki izleyicisini korudu.
"Inferno"daki Gazap çemberinde
Dante, günahkârların Siyah Guelfo olan
Filippo Argenti'yi lime lime
ettiklerine hevesle tanık olur.
Sahtekârlık çemberinde
Dante, çemberin en sıcak alevlerinde yanan
gizemli bir günahkâr ile sohbet eder.
O kişinin Papa III. Nicholas
olduğunu öğrenir.
Papa III. Nicholas, Dante'ye iki varisinin
öldüğünde onun yerini alacaklarını söyler,
bunların üçü de din görevlerini satmaktan
ve rüşvetçilikten suçlulardır.
"Inferno"daki iç karartıcı
ve bazen de vahşi imgelere rağmen
"İlahi Komedya" aynı zamanda
bir aşk hikâyesidir.
Dante, güçlü bir
Floransalı ailenin kızıyla
anlaşmalı olarak evlenmiş olsa da
dokuz yaşından beri başka
bir kadına karşılıksız olarak aşıktı:
Beatrice Portinari'ye.
İddialara göre iki kez buluşmuş olsalar da
kadın Dante için ömrü boyunca tanrıçaydı
ve Dante'nin birçok eserindeki
konunun esin kaynağıydı.
Aslında, Dante'nin cehennem çukurlarına
doğru olan korkusuz yolculuğuna
ve Araf Dağı'nın yükseklerine
çıkmasına yol açan Beatrice idi.
Güçlü ve çok güzel resmedilen Beatrice,
en sonunda Tanrıyla yüz yüze gelene dek
Dante'yi cennetin iç içe olan
katmanlarına yani "Paradiso"ya sürükler.
Basıldığından beri geçen çağlar boyunca
"İlahi Komedya"nın aşk, günah
ve günahların affı temaları
Auguste Rodin ve Salvador Dali'den
Ezra Pound ve Neil Gaiman'a kadar
birçok ressam tarafından benimsenmiştir.
Floransa şehri nihayet Dante'nin
çağ dışı sürgününü feshettiğinde
Şairin kendisinin gecikmiş ve dünyevi
günahları da 2008'de affedilmiştir.