0:00:05.428,0:00:06.664
Tôi da đen.

0:00:07.312,0:00:10.412
Đây là cách tôi miêu tả bản thân mình[br]từ nhỏ tới lớn.

0:00:11.063,0:00:14.749
Tôi chưa bao giờ ghét việc miêu tả[br]bản thân là da đen.

0:00:14.990,0:00:17.618
Tôi là một đứa trẻ lớn lên hay suy nghĩ[br]về chủng tộc

0:00:17.618,0:00:20.087
bởi vì khi bạn lớn lên cùng Chúa là [br]người da trắng,

0:00:20.322,0:00:23.334
bạn sẽ thắc mắc tại sao ông ấy [br]trông không giống mình.

0:00:23.746,0:00:25.437
Mẹ tôi là người đầu tiên

0:00:25.437,0:00:28.093
định hình cách nghĩ của tôi[br]về chủng tộc và sự đa dạng.

0:00:28.271,0:00:30.123
Cách giải thích của bà rất dễ hiểu:

0:00:30.123,0:00:33.054
Có các chủng người da Đen, [br]da Trắng, châu Á, vân vân

0:00:33.054,0:00:35.881
và mặc dù nhìn khác nhau, chúng ta [br]thật ra đều giống nhau.

0:00:35.881,0:00:36.933
Chỉ vậy thôi.

0:00:37.758,0:00:41.123
Đến năm lớp sáu, tôi phát hiện ra[br]da mình không phải đen

0:00:41.123,0:00:43.195
thật ra tôi là da ngăm đen,

0:00:43.248,0:00:45.383
tức là nằm ở giữa trong [br]quang phổ màu đen.

0:00:45.653,0:00:47.842
Nói một chút về cụm từ "da ngăm đen"

0:00:47.844,0:00:49.207
Ngăm đen so với ai?

0:00:49.232,0:00:52.837
Không ai biết cả vì nó được tạo ra[br]và thay đổi từ người này sang người khác.

0:00:52.837,0:00:56.622
Vậy mà có một suy nghĩ rất rõ ràng[br]ở đa số mọi người

0:00:56.622,0:00:59.950
rằng Drake da đen sáng và [br]Lupita Nyong'o da đen tối.

0:01:00.278,0:01:02.576
Tôi nghĩ: "Có vẻ hợp lí".

0:01:02.576,0:01:05.416
Có các sắc thái da đen sáng, [br]da ngăm đen, da đen tối.

0:01:05.416,0:01:07.937
Hồi ở trường trung học Brooklyn [br]đầy người da đen,

0:01:07.937,0:01:10.707
tôi từng nghĩ rằng màu đen[br]không có các sắc thái kể trên

0:01:10.707,0:01:14.851
vì mọi người đều chơi với nhau[br]và nhìn chung đều được tôn trọng,

0:01:15.058,0:01:17.834
kể cả khi lâu lâu có ai nói: [br]"Ê thằng đen xì".

0:01:19.014,0:01:21.004
Tóm lại là, có những yếu tố khác

0:01:21.029,0:01:24.733
mà bọn trẻ chúng tôi để ý hơn, [br]những yếu tố đó mới phân tầng xã hội.

0:01:26.187,0:01:29.752
Rồi tôi lên cấp ba, và tôi bắt đầu[br]để ý một vài thứ.

0:01:30.352,0:01:32.202
Tôi nhận ra thế giới xung quanh mình

0:01:32.202,0:01:35.100
có hơi chút thiên vị những người[br]da sáng màu hơn.

0:01:35.671,0:01:39.928
Tôi nhận ra các cô gái da trắng có nhiều [br]likes và comments hơn trên Instagram.

0:01:39.928,0:01:43.474
Những chàng trai tôi thích chỉ theo đuổi[br]một số kiểu con gái nhất định.

0:01:44.169,0:01:46.220
Tôi cũng nhận thấy những [br]người da tối hơn

0:01:46.220,0:01:49.868
không xuất hiện trên TV shows [br]và phim ảnh tôi coi.

0:01:49.893,0:01:50.971
Thậm chí nếu có,

0:01:50.971,0:01:53.590
họ cũng chỉ vào vai những [br]người dơ bẩn ở khu ổ chuột,

0:01:53.615,0:01:55.206
chỉ là nhân vật phụ.

0:01:55.739,0:01:58.709
Tuy nhiên, tôi nghĩ mình có thể[br]tránh được và thậm chí phản lại

0:01:58.709,0:02:01.341
những tác động mà phân biệt [br]màu da gây ra vào lúc đó

0:02:01.341,0:02:04.326
bằng cách không tốn sức quan tâm nó[br]và sống cuộc sống của mình.

0:02:04.326,0:02:05.307
Và tôi đã làm vậy.

0:02:05.307,0:02:06.882
Trong thời gian ngắn, nó hiệu quả

0:02:06.882,0:02:10.901
vì tôi đã thuyết phục bản thân rằng [br]nếu tách mình khỏi vấn đề,

0:02:10.901,0:02:11.943
tôi có thể tránh nó.

0:02:12.674,0:02:14.527
Tất cả thay đổi khi tôi lên đại học.

0:02:14.527,0:02:18.524
Bởi vì ở đây, giữa cả đám con trai [br]và áp lực trong trường,

0:02:18.673,0:02:22.553
tôi đã học được nhiều điều về bản thân[br]và nhiều hơn nữa về thế giới quanh mình.

0:02:22.663,0:02:25.690
Lần đầu tiên, tôi không có [br]mạng lưới an toàn

0:02:25.690,0:02:28.236
gồm những người suy nghĩ[br]giống hệt mình.

0:02:28.236,0:02:31.592
Lần đầu tiên, da ngăm đen phải được[br]phân biệt rõ ràng.

0:02:31.592,0:02:32.847
Nó không còn ở giữa nữa.

0:02:32.847,0:02:34.800
Một là bạn da trắng, hai là bạn da đen.

0:02:34.825,0:02:36.344
Và tôi được coi là da đen,

0:02:36.344,0:02:38.601
mọi người không nghĩ đó là một điều tốt.

0:02:39.059,0:02:40.852
Tất nhiên không ai nói với tôi rằng:

0:02:40.852,0:02:42.996
"Amaya, da mày đen nên nhìn xấu quá".

0:02:42.996,0:02:46.328
Nhưng có khá nhiều những thứ nhỏ nhặt[br]chứng tỏ điều đó.

0:02:46.328,0:02:47.491
Bạn biết đấy, như kiểu:

0:02:48.822,0:02:51.522
"Thật ra con gái da đen không xấu.

0:02:51.522,0:02:53.725
Chỉ là mình thích con gái [br]da trắng hơn thôi".

0:02:54.578,0:02:58.812
Chính nơi đây khiến tôi nhận ra rằng[br]phân biệt màu da là có thật,

0:02:58.873,0:03:01.100
và mọi người không muốn nói về nó.

0:03:01.903,0:03:04.031
Vậy phân biệt màu da là gì?

0:03:04.299,0:03:06.158
Dù đây không phải một hiện tượng mới

0:03:06.158,0:03:10.282
nhưng đến tận năm 1982, nó mới được[br]Alice Walker định nghĩa là

0:03:10.282,0:03:14.894
những thành kiến hay đối xử đặc biệt với [br]người cùng chủng tộc chỉ dựa vào màu da.

0:03:15.274,0:03:17.936
Từ khóa ở đây là "cùng chủng tộc"

0:03:17.936,0:03:21.426
nghĩa là nó khác một tí so với[br]phân biệt chủng tộc.

0:03:21.506,0:03:22.674
Giống như thế này:

0:03:22.772,0:03:26.131
Nếu Mỹ là một cái cây, và rễ của nó[br]là phân biệt chủng tộc

0:03:26.131,0:03:27.785
thì phân biệt màu da sẽ là cái lá

0:03:27.785,0:03:30.145
trên cành cây mang tên Chủ nghĩa châu Âu.

0:03:31.139,0:03:35.268
Đây là bởi vì khi người châu Âu [br]đến gặp người châu Phi,

0:03:35.361,0:03:37.453
họ tin rằng chủng tộc của họ tốt hơn.

0:03:37.693,0:03:40.657
Và cái ý tưởng da màu sáng thì tốt hơn[br]da màu tối -

0:03:40.657,0:03:42.739
bởi vì trắng tốt hơn đen -

0:03:42.739,0:03:44.232
không bao giờ biến mất cả.

0:03:44.674,0:03:45.796
Điều này là xấu

0:03:45.928,0:03:49.714
vì nó có nghĩa là những người[br]da đen sẫm hơn

0:03:49.714,0:03:53.571
không chỉ đối diện với phân biệt chủng tộc[br]từ người da trắng và da không đen

0:03:53.571,0:03:57.265
mà còn phải đối diện với sự đối xử[br]khắc nghiệt từ những người da đen khác

0:03:57.265,0:03:59.564
chỉ vì da họ đen hơn một cái[br]túi giấy màu nâu.

0:03:59.979,0:04:02.725
Có rất nhiều lí do khiến [br]hiện tượng này gây nhức nhối.

0:04:02.725,0:04:05.496
Nhưng vì thời gian có hạn, tôi sẽ[br]chỉ nói vài điều.

0:04:06.076,0:04:10.083
Phân biệt màu da tạo ra khuôn mẫu[br]về một người da đen chấp nhận được.

0:04:10.083,0:04:12.339
Nó tạo ra một hình mẫu da đen,

0:04:13.061,0:04:17.069
và phân biệt màu da khiến những người[br]da đen xung đột với nhau,

0:04:17.282,0:04:19.217
cũng là thứ người da trắng muốn.

0:04:19.592,0:04:23.560
Vậy nên hãy hiểu những người da đen sáng[br]không có tội vì phân biệt màu da.

0:04:23.585,0:04:25.687
Họ không thể thay đổi cách họ sinh ra.

0:04:25.796,0:04:28.867
Tuy nhiên, đặc ân da đen sáng có tồn tại

0:04:29.093,0:04:31.940
vì đi cùng với những khái niệm, khuôn mẫu

0:04:31.965,0:04:34.939
về một người da đen chấp nhận được

0:04:34.964,0:04:36.533
là những khái niệm, khuôn mẫu

0:04:36.558,0:04:39.788
về những người không thuộc danh sách[br]mơ ước đó khi làm người da đen.

0:04:40.339,0:04:44.728
Những khuôn mẫu này là: ít học thức, [br]dơ bẩn hơn, xấu xí hơn

0:04:44.729,0:04:48.163
và, trên tất cả, ít đúng đắn hơn những[br]người da đen sáng.

0:04:48.163,0:04:50.998
Điều này được thấy ở [br]mọi nơi mọi thời điểm.

0:04:50.998,0:04:52.365
Nó có ở show thời trung cổ

0:04:52.365,0:04:55.125
nơi đàn ông da trắng ăn mặc như[br]những người da đen

0:04:55.125,0:04:58.176
và tỏ ra ngu ngốc[br]để giễu cợt người da đen.

0:04:58.176,0:05:00.387
Nó vẫn xuất hiện trên TV thời nay

0:05:00.387,0:05:03.415
nơi những nhân vật da đen được người viết [br]kịch dùng như công cụ

0:05:03.440,0:05:05.145
để đối lập với nhân vật da trắng,

0:05:05.292,0:05:09.350
để nhân vật da trắng hơn trông có vẻ dễ [br]bị tổn thương và yếu đuối.

0:05:09.698,0:05:12.146
Ví dụ, Penny Proud đến từ gia đình Proud

0:05:12.146,0:05:13.955
và bạn thân nhất của cô, Dijonay Jones

0:05:13.955,0:05:17.096
cùng với tám anh chị em và một người khác[br]mà tên hơi khó phát âm.

0:05:17.096,0:05:19.627
Hoặc là Pam và Gina từ Fox show Martin.

0:05:20.337,0:05:22.817
Nó cũng có ở những tác phẩm văn học[br]được đánh giá cao

0:05:22.817,0:05:25.250
như "The Bluest Eye" của Toni Morrison.

0:05:25.250,0:05:27.257
Trong đó nhân vật chính, Pecola Breedlove,

0:05:27.257,0:05:29.377
được nhắc đi nhắc lại rằng

0:05:29.377,0:05:32.023
bởi vì cô da đen nên cô không đẹp.

0:05:32.023,0:05:33.281
Và điều đó làm thâm tâm cô

0:05:33.281,0:05:35.517
ghét những người da đen sáng.

0:05:36.017,0:05:38.288
Lí do chuyện này có vấn đề

0:05:38.430,0:05:42.168
là vì người da đen hơn sẽ bỏ [br]rất nhiều nỗ lực

0:05:42.295,0:05:43.727
trở thành hình mẫu da đen sáng

0:05:44.073,0:05:46.461
để được nhận những đặc ân[br]đi kèm với nó.

0:05:47.334,0:05:50.177
Đó là lí do người Caribbean [br]tẩy trắng da của họ.

0:05:50.565,0:05:52.695
Đây là lí do các bà mẹ hay nói[br]với con mình:

0:05:52.695,0:05:55.400
"Đừng ra ngoài nhiều quá không[br]là đen da đó".

0:05:55.647,0:05:59.029
Đây cũng là lí do những đàn ông,[br]và cả phụ nữ da đen

0:05:59.320,0:06:03.269
cố tìm người da trắng nhất có thể để [br]kết hôn và sinh con

0:06:03.269,0:06:05.992
vì họ không muốn con mình cũng da đen.

0:06:07.601,0:06:11.706
Việc này làm thấm dần sự ghét bản thân[br]và khiến những người da đen ghét nhau.

0:06:12.399,0:06:13.883
Một việc nữa cần phải hiểu

0:06:13.883,0:06:16.055
những người da đen ghét nhau

0:06:16.131,0:06:17.649
không phải là hiện tượng mới.

0:06:17.649,0:06:20.883
Người da trắng dùng nó để phân chia và[br]thống trị các nô lệ da đen.

0:06:20.883,0:06:23.101
Người da trắng vẫn làm[br]việc đó với cùng lí do.

0:06:23.101,0:06:25.180
Khi bạn khiến những người da đen ghét nhau

0:06:25.180,0:06:29.420
bởi vì một thứ rất tự nhiên và [br]sinh học như là màu da,

0:06:29.753,0:06:31.801
thì sẽ ít có khả năng họ sẽ hợp sức lại,

0:06:31.801,0:06:34.660
nghĩa là bạn không cần tốn sức [br]để duy trì quyền lực.

0:06:34.909,0:06:38.346
Hiện tượng này có thể thấy rõ nhất trong[br]phim của Spike Lee "School Daze"

0:06:38.346,0:06:41.049
một phân cảnh nổi bật của phim [br]có chứa nhạc nền

0:06:41.049,0:06:45.005
và những người phụ nữ da đen sáng[br]và da đen tối chửi vào mặt nhau:

0:06:45.030,0:06:47.406
thằng da đen, đầu đất, hoang tưởng.

0:06:48.306,0:06:53.150
Người da trắng dùng cái này như một[br]cái cớ cho việc phân biệt chủng tộc.

0:06:54.803,0:06:57.137
Bằng cách cho người da đen sáng[br]đặc ân riêng biệt

0:06:57.162,0:06:59.172
và giúp họ vươn cao trong cuộc sống,

0:06:59.319,0:07:02.834
người da trắng có thể dựa vào[br]hình mẫu này và nói với tất cả mọi người:

0:07:02.834,0:07:04.962
"Hệ thống này không phải [br]lí do bạn thất bại.

0:07:04.962,0:07:06.089
Nhìn những người này đi

0:07:06.089,0:07:08.728
Họ đang thành công. Bạn thất bại là do bạn

0:07:08.728,0:07:10.519
Những hình mẫu da đen sáng này...

0:07:11.527,0:07:12.964
đang thành công."

0:07:13.801,0:07:15.171
Phần điên rồ nhất là...

0:07:15.580,0:07:18.911
đây không phải là hiện tượng chỉ[br]xuất hiện ở cộng đồng da đen.

0:07:19.106,0:07:22.676
Những cộng đồng như châu Á, [br]Nam Á và La-tinh

0:07:22.676,0:07:24.367
cũng trải qua những thứ tương tự.

0:07:24.684,0:07:27.695
Phân biệt màu da ở các cộng đồng này[br]xuất hiện dưới nhiều dạng.

0:07:27.914,0:07:29.866
Một quảng cáo bột giặt Trung Quốc

0:07:29.866,0:07:32.657
đã cho một người da đen vào [br]trong máy giặt

0:07:32.666,0:07:35.908
và biến anh ta thành một người[br]da trắng hơn, Trung Quốc hơn

0:07:36.300,0:07:38.220
hoặc là người Phi-líp-pin [br]được bảo rằng

0:07:38.220,0:07:40.549
họ ở dưới đáy của châu Á

0:07:40.549,0:07:42.174
vì họ da đen.

0:07:42.698,0:07:45.231
Ở Bollywood đã xảy ra phản đối[br]những năm gần đây

0:07:45.231,0:07:48.986
vì phim Bollywood dùng quá ít màu da

0:07:48.986,0:07:51.828
để đại diện cho cả dân tộc Ấn Độ.

0:07:52.177,0:07:53.177
Kết quả là,

0:07:53.177,0:07:56.902
nhiều người đã hành động đối phó[br]để chống lại ý niệm độc hại này,

0:07:56.902,0:08:00.324
như Nandita Das và chiến dịch [br]"Tại sao da đen lại đẹp" của cô ấy.

0:08:00.719,0:08:05.250
Các ngôi sao ở La-tinh như Amara La Negra [br]bị phản ứng dữ dội

0:08:05.250,0:08:08.704
vì cố gắng phá vỡ khuôn mẫu của một[br]ngôi sao La-tinh đang nổi là thế nào,

0:08:08.828,0:08:11.955
cô đã chăm sóc rất kĩ lưỡng[br]làn da và mái tóc mình,

0:08:12.380,0:08:16.749
bị buộc tội vì da đen và thậm chí[br]còn không được coi như người La-tinh.

0:08:17.845,0:08:20.633
Bởi vì đây là chuyện[br]ảnh hưởng rất nhiều người,

0:08:20.633,0:08:23.436
bạn sẽ nghĩ rằng mọi người sẽ [br]lên tiếng về nó.

0:08:23.436,0:08:27.364
Đúng vậy, có rất nhiều người [br]đang quan tâm đến phân biệt màu da.

0:08:27.364,0:08:30.509
Tuy nhiên, lí do nó không lớn

0:08:30.509,0:08:33.533
như nó có thể là vì mọi người [br]nghĩ rằng điều đó là tự nhiên.

0:08:33.533,0:08:35.822
Họ chưa tiếp xúc với thứ gì khác.

0:08:35.822,0:08:37.427
Đó là cách họ lớn lên.

0:08:37.427,0:08:40.583
Kể cả khi bạn lớn lên như tôi, [br]trong một căn nhà mà

0:08:40.631,0:08:41.696
bạn được dạy rằng

0:08:41.696,0:08:44.168
da đen của bạn là đẹp,[br]da nâu của bạn là đẹp,

0:08:44.168,0:08:47.738
màu da đen của bạn rất tuyệt[br]và tóc bạn cũng vậy,

0:08:47.738,0:08:49.719
nhưng khi bước ra khỏi nhà,

0:08:49.744,0:08:52.530
bạn sẽ cảm thấy tất cả hiệu ứng [br]của phân biệt màu da.

0:08:52.555,0:08:53.773
Chấm hết.

0:08:54.444,0:08:56.616
Vậy lí do tôi kể bạn việc này là gì?

0:08:56.904,0:08:58.968
Tôi tin vào một câu nói nổi tiếng:

0:08:58.983,0:09:02.264
"Bước đầu tiên để giải quyết vấn đề là [br]thừa nhận rằng bạn có vấn đề."

0:09:02.398,0:09:05.246
Và đúng, có rất nhiều vấn đề ngoài kia...[br]Trump chẳng hạn.

0:09:05.421,0:09:09.775
Tuy nhiên, lí do chúng được giải quyết là[br]vì có những người ngoài kia

0:09:09.775,0:09:12.177
đang làm việc không mệt mỏi[br]để khiến dân chúng

0:09:12.177,0:09:15.326
hiểu rằng có vấn đề cần phải giải quyết.

0:09:15.517,0:09:16.987
Đây là vấn đề.

0:09:17.123,0:09:19.539
Tôi không có giải pháp cụ thể cho[br]phân biệt màu da

0:09:19.539,0:09:23.546
vì tôi chỉ là một cô gái, và chỉ có[br]kinh nghiệm của bản thân mình.

0:09:23.571,0:09:25.758
Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh một điều.

0:09:26.173,0:09:28.713
Một khi Mỹ và cả thế giới thật sự

0:09:28.993,0:09:31.573
nhận ra rằng phân biệt màu da[br]là không tự nhiên,

0:09:31.573,0:09:34.928
nó đã ăn sâu vào tiềm thức của[br]rất nhiều thế hệ

0:09:34.933,0:09:36.356
rằng da trắng hơn là tốt hơn,

0:09:36.400,0:09:39.413
chỉ khi đó chúng ta mới có thể bắt đầu[br]quá trình "khử màu".

0:09:39.696,0:09:43.208
Chúng ta cần đá văng thứ này ra lề đường[br]và để nó lại trong quá khứ

0:09:43.208,0:09:47.041
bởi vì, liệu ta có muốn sống[br]trong thế giới như thế này không?

0:09:47.041,0:09:48.084
Xin cảm ơn.

0:09:48.084,0:09:51.084
(Vỗ tay)