Tôi da đen. Đây là cách tôi miêu tả bản thân mình từ nhỏ tới lớn. Tôi chưa bao giờ ghét việc miêu tả bản thân là da đen. Tôi là một đứa trẻ lớn lên hay suy nghĩ về chủng tộc bởi vì khi bạn lớn lên cùng Chúa là người da trắng, bạn sẽ thắc mắc tại sao ông ấy trông không giống mình. Mẹ tôi là người đầu tiên định hình cách nghĩ của tôi về chủng tộc và sự đa dạng. Cách giải thích của bà rất dễ hiểu: Có các chủng người da Đen, da Trắng, châu Á, vân vân và mặc dù nhìn khác nhau, chúng ta thật ra đều giống nhau. Chỉ vậy thôi. Đến năm lớp sáu, tôi phát hiện ra da mình không phải đen thật ra tôi là da ngăm đen, tức là nằm ở giữa trong quang phổ màu đen. Nói một chút về cụm từ "da ngăm đen" Ngăm đen so với ai? Không ai biết cả vì nó được tạo ra và thay đổi từ người này sang người khác. Vậy mà có một suy nghĩ rất rõ ràng ở đa số mọi người rằng Drake da đen sáng và Lupita Nyong'o da đen tối. Tôi nghĩ: "Có vẻ hợp lí". Có các sắc thái da đen sáng, da ngăm đen, da đen tối. Hồi ở trường trung học Brooklyn đầy người da đen, tôi từng nghĩ rằng màu đen không có các sắc thái kể trên vì mọi người đều chơi với nhau và nhìn chung đều được tôn trọng, kể cả khi lâu lâu có ai nói: "Ê thằng đen xì". Tóm lại là, có những yếu tố khác mà bọn trẻ chúng tôi để ý hơn, những yếu tố đó mới phân tầng xã hội. Rồi tôi lên cấp ba, và tôi bắt đầu để ý một vài thứ. Tôi nhận ra thế giới xung quanh mình có hơi chút thiên vị những người da sáng màu hơn. Tôi nhận ra các cô gái da trắng có nhiều likes và comments hơn trên Instagram. Những chàng trai tôi thích chỉ theo đuổi một số kiểu con gái nhất định. Tôi cũng nhận thấy những người da tối hơn không xuất hiện trên TV shows và phim ảnh tôi coi. Thậm chí nếu có, họ cũng chỉ vào vai những người dơ bẩn ở khu ổ chuột, chỉ là nhân vật phụ. Tuy nhiên, tôi nghĩ mình có thể tránh được và thậm chí phản lại những tác động mà phân biệt màu da gây ra vào lúc đó bằng cách không tốn sức quan tâm nó và sống cuộc sống của mình. Và tôi đã làm vậy. Trong thời gian ngắn, nó hiệu quả vì tôi đã thuyết phục bản thân rằng nếu tách mình khỏi vấn đề, tôi có thể tránh nó. Tất cả thay đổi khi tôi lên đại học. Bởi vì ở đây, giữa cả đám con trai và áp lực trong trường, tôi đã học được nhiều điều về bản thân và nhiều hơn nữa về thế giới quanh mình. Lần đầu tiên, tôi không có mạng lưới an toàn gồm những người suy nghĩ giống hệt mình. Lần đầu tiên, da ngăm đen phải được phân biệt rõ ràng. Nó không còn ở giữa nữa. Một là bạn da trắng, hai là bạn da đen. Và tôi được coi là da đen, mọi người không nghĩ đó là một điều tốt. Tất nhiên không ai nói với tôi rằng: "Amaya, da mày đen nên nhìn xấu quá". Nhưng có khá nhiều những thứ nhỏ nhặt chứng tỏ điều đó. Bạn biết đấy, như kiểu: "Thật ra con gái da đen không xấu. Chỉ là mình thích con gái da trắng hơn thôi". Chính nơi đây khiến tôi nhận ra rằng phân biệt màu da là có thật, và mọi người không muốn nói về nó. Vậy phân biệt màu da là gì? Dù đây không phải một hiện tượng mới nhưng đến tận năm 1982, nó mới được Alice Walker định nghĩa là những thành kiến hay đối xử đặc biệt với người cùng chủng tộc chỉ dựa vào màu da. Từ khóa ở đây là "cùng chủng tộc" nghĩa là nó khác một tí so với phân biệt chủng tộc. Giống như thế này: Nếu Mỹ là một cái cây, và rễ của nó là phân biệt chủng tộc thì phân biệt màu da sẽ là cái lá trên cành cây mang tên Chủ nghĩa châu Âu. Đây là bởi vì khi người châu Âu đến gặp người châu Phi, họ tin rằng chủng tộc của họ tốt hơn. Và cái ý tưởng da màu sáng thì tốt hơn da màu tối - bởi vì trắng tốt hơn đen - không bao giờ biến mất cả. Điều này là xấu vì nó có nghĩa là những người da đen sẫm hơn không chỉ đối diện với phân biệt chủng tộc từ người da trắng và da không đen mà còn phải đối diện với sự đối xử khắc nghiệt từ những người da đen khác chỉ vì da họ đen hơn một cái túi giấy màu nâu. Có rất nhiều lí do khiến hiện tượng này gây nhức nhối. Nhưng vì thời gian có hạn, tôi sẽ chỉ nói vài điều. Phân biệt màu da tạo ra khuôn mẫu về một người da đen chấp nhận được. Nó tạo ra một hình mẫu da đen, và phân biệt màu da khiến những người da đen xung đột với nhau, cũng là thứ người da trắng muốn. Vậy nên hãy hiểu những người da đen sáng không có tội vì phân biệt màu da. Họ không thể thay đổi cách họ sinh ra. Tuy nhiên, đặc ân da đen sáng có tồn tại vì đi cùng với những khái niệm, khuôn mẫu về một người da đen chấp nhận được là những khái niệm, khuôn mẫu về những người không thuộc danh sách mơ ước đó khi làm người da đen. Những khuôn mẫu này là: ít học thức, dơ bẩn hơn, xấu xí hơn và, trên tất cả, ít đúng đắn hơn những người da đen sáng. Điều này được thấy ở mọi nơi mọi thời điểm. Nó có ở show thời trung cổ nơi đàn ông da trắng ăn mặc như những người da đen và tỏ ra ngu ngốc để giễu cợt người da đen. Nó vẫn xuất hiện trên TV thời nay nơi những nhân vật da đen được người viết kịch dùng như công cụ để đối lập với nhân vật da trắng, để nhân vật da trắng hơn trông có vẻ dễ bị tổn thương và yếu đuối. Ví dụ, Penny Proud đến từ gia đình Proud và bạn thân nhất của cô, Dijonay Jones cùng với tám anh chị em và một người khác mà tên hơi khó phát âm. Hoặc là Pam và Gina từ Fox show Martin. Nó cũng có ở những tác phẩm văn học được đánh giá cao như "The Bluest Eye" của Toni Morrison. Trong đó nhân vật chính, Pecola Breedlove, được nhắc đi nhắc lại rằng bởi vì cô da đen nên cô không đẹp. Và điều đó làm thâm tâm cô ghét những người da đen sáng. Lí do chuyện này có vấn đề là vì người da đen hơn sẽ bỏ rất nhiều nỗ lực trở thành hình mẫu da đen sáng để được nhận những đặc ân đi kèm với nó. Đó là lí do người Caribbean tẩy trắng da của họ. Đây là lí do các bà mẹ hay nói với con mình: "Đừng ra ngoài nhiều quá không là đen da đó". Đây cũng là lí do những đàn ông, và cả phụ nữ da đen cố tìm người da trắng nhất có thể để kết hôn và sinh con vì họ không muốn con mình cũng da đen. Việc này làm thấm dần sự ghét bản thân và khiến những người da đen ghét nhau. Một việc nữa cần phải hiểu những người da đen ghét nhau không phải là hiện tượng mới. Người da trắng dùng nó để phân chia và thống trị các nô lệ da đen. Người da trắng vẫn làm việc đó với cùng lí do. Khi bạn khiến những người da đen ghét nhau bởi vì một thứ rất tự nhiên và sinh học như là màu da, thì sẽ ít có khả năng họ sẽ hợp sức lại, nghĩa là bạn không cần tốn sức để duy trì quyền lực. Hiện tượng này có thể thấy rõ nhất trong phim của Spike Lee "School Daze" một phân cảnh nổi bật của phim có chứa nhạc nền và những người phụ nữ da đen sáng và da đen tối chửi vào mặt nhau: thằng da đen, đầu đất, hoang tưởng. Người da trắng dùng cái này như một cái cớ cho việc phân biệt chủng tộc. Bằng cách cho người da đen sáng đặc ân riêng biệt và giúp họ vươn cao trong cuộc sống, người da trắng có thể dựa vào hình mẫu này và nói với tất cả mọi người: "Hệ thống này không phải lí do bạn thất bại. Nhìn những người này đi Họ đang thành công. Bạn thất bại là do bạn Những hình mẫu da đen sáng này... đang thành công." Phần điên rồ nhất là... đây không phải là hiện tượng chỉ xuất hiện ở cộng đồng da đen. Những cộng đồng như châu Á, Nam Á và La-tinh cũng trải qua những thứ tương tự. Phân biệt màu da ở các cộng đồng này xuất hiện dưới nhiều dạng. Một quảng cáo bột giặt Trung Quốc đã cho một người da đen vào trong máy giặt và biến anh ta thành một người da trắng hơn, Trung Quốc hơn hoặc là người Phi-líp-pin được bảo rằng họ ở dưới đáy của châu Á vì họ da đen. Ở Bollywood đã xảy ra phản đối những năm gần đây vì phim Bollywood dùng quá ít màu da để đại diện cho cả dân tộc Ấn Độ. Kết quả là, nhiều người đã hành động đối phó để chống lại ý niệm độc hại này, như Nandita Das và chiến dịch "Tại sao da đen lại đẹp" của cô ấy. Các ngôi sao ở La-tinh như Amara La Negra bị phản ứng dữ dội vì cố gắng phá vỡ khuôn mẫu của một ngôi sao La-tinh đang nổi là thế nào, cô đã chăm sóc rất kĩ lưỡng làn da và mái tóc mình, bị buộc tội vì da đen và thậm chí còn không được coi như người La-tinh. Bởi vì đây là chuyện ảnh hưởng rất nhiều người, bạn sẽ nghĩ rằng mọi người sẽ lên tiếng về nó. Đúng vậy, có rất nhiều người đang quan tâm đến phân biệt màu da. Tuy nhiên, lí do nó không lớn như nó có thể là vì mọi người nghĩ rằng điều đó là tự nhiên. Họ chưa tiếp xúc với thứ gì khác. Đó là cách họ lớn lên. Kể cả khi bạn lớn lên như tôi, trong một căn nhà mà bạn được dạy rằng da đen của bạn là đẹp, da nâu của bạn là đẹp, màu da đen của bạn rất tuyệt và tóc bạn cũng vậy, nhưng khi bước ra khỏi nhà, bạn sẽ cảm thấy tất cả hiệu ứng của phân biệt màu da. Chấm hết. Vậy lí do tôi kể bạn việc này là gì? Tôi tin vào một câu nói nổi tiếng: "Bước đầu tiên để giải quyết vấn đề là thừa nhận rằng bạn có vấn đề." Và đúng, có rất nhiều vấn đề ngoài kia... Trump chẳng hạn. Tuy nhiên, lí do chúng được giải quyết là vì có những người ngoài kia đang làm việc không mệt mỏi để khiến dân chúng hiểu rằng có vấn đề cần phải giải quyết. Đây là vấn đề. Tôi không có giải pháp cụ thể cho phân biệt màu da vì tôi chỉ là một cô gái, và chỉ có kinh nghiệm của bản thân mình. Tuy nhiên, tôi muốn nhấn mạnh một điều. Một khi Mỹ và cả thế giới thật sự nhận ra rằng phân biệt màu da là không tự nhiên, nó đã ăn sâu vào tiềm thức của rất nhiều thế hệ rằng da trắng hơn là tốt hơn, chỉ khi đó chúng ta mới có thể bắt đầu quá trình "khử màu". Chúng ta cần đá văng thứ này ra lề đường và để nó lại trong quá khứ bởi vì, liệu ta có muốn sống trong thế giới như thế này không? Xin cảm ơn. (Vỗ tay)