Gəlin, 5 kökaltı 117 ifadəsini sadələşdirək.
Görünür ki, 117 tam kvadrat kök deyil.
Gəlin, onu sadə vuruqlara ayıraq və görək,
sadə vuruqlarından hər hansı biri 1
dəfədən çox təkrarlanırmı?
117 tək ədəddir və
aydındır ki, 2 - ə bölünmür.
3 - ə bölündüyünü yoxlamaq üçün
rəqəmlərinin cəmini tapaq.
1 + 1 + 7 = 9.
Rəqəmlərinin cəmi 9 edir.
9 3 - ə bölündüyündən 117 də bölünəcək.
Bəs 117 - ni 3 - ə böldükdə
neçə alınır? Gəlin hesablayaq.
Belə ki, 1 - in içində 3 yoxdur.
11 - in içində 3 dəfədir.
3 x 3 = 9
Çıxaq, 2 qalıq qalır.
7 - ni aşağı düşürək.
27 - in içində 9 dəfə 3 var.
9 x 3 = 27
Çıxdıqda, qalıq qalmır.
Tam ədəd alınır.
Beləliklə, 117-nin vuruqları 3 və 39 - dur.
İndi 39 - u sadə vuruqlarına ayıraq.
3 - ə bölünəndir.
3 x 13 = 39
Və aldığımız bütün rəqəmlər sadədirlər.
Beləliklə, 5 kökaltı 3 vur 3 vur 13
şəklində yazaq.
Üstü qüvvət dərslərindən bilirik ki,
belə də yaza bilərik:
5 kökaltı 3 vur 3 vur kökaltı 13.
İndi isə tapaq görək 3 vur 3 ifadəsinin kvadrat kökü neçədir?
Bu, həm də 3-ün kvadratının, yəni
9 - un kvadrat köküdür.
Bu bizə 3 - ü verir. Yəni
kvadrat kök 3 - dür.
5 vur 3 kökaltı 13 .
Daha da sadələşdirib 5 vur 3 - ün yerinə
15 yazaq. 15 kökaltı 13.
Başqa bir nümunəyə baxaq.
3 kökaltı 26.
26 -nı sarı rənglə işarələyirəm.
sarı rənglə işarələyirəm.
26 cüt ədəddir.
2 - ə bölünür.
2 vur 13 şəklində yazaq.
Və bitdi.
13 sadə ədəddir.
Artıq sadələşdirə bilmərik.
26 -nın tam kavdrat kökü yoxdur.
Əvvəlki nümunədə etdiyimiz kimi
26 -dan tam kök ala
bilmirik.
13 x 9 =117, yəni
tam kvadrat köklü ədəd vur 13.
26 - nı sadələşdirə bildiyimiz qədər sadələşdirdik.
Sadəcə 3 kökaltı 26 şəklində yazacağıq.