WEBVTT

00:00:15.555 --> 00:00:18.688
Często uważa się, 
że wyraz "doubt" jest dziwny

00:00:18.688 --> 00:00:20.607
z powodu "b".

00:00:20.607 --> 00:00:22.234
Nie słychać tego dźwięku,

00:00:22.234 --> 00:00:25.440
więc ludzie się zastanawiają, 
o co chodzi.

00:00:25.440 --> 00:00:27.780
Pomimo tego, 
czego uczą nas w szkole,

00:00:27.780 --> 00:00:30.268
dźwięk <i>nigdy</i>
nie jest najważniejeszy

00:00:30.268 --> 00:00:32.414
w pisowni 
angielskich wyrazów.

00:00:32.414 --> 00:00:35.695
Ważniejsze jest ich 
znaczenie i pochodzenie.

00:00:35.695 --> 00:00:37.729
Wątpić znaczy kwestionować,

00:00:37.729 --> 00:00:38.739
nie móc się zdecydować,

00:00:38.739 --> 00:00:40.202
wahać się.

00:00:40.202 --> 00:00:43.780
Jako rzeczownik oznacza
niepewność lub zamęt.

00:00:43.780 --> 00:00:46.146
Dzisiejszy wyraz "doubt"

00:00:46.146 --> 00:00:49.786
pochodzi od łacińskiego "dubitare".

00:00:49.786 --> 00:00:52.211
Najpierw zapożyczył go francuski,

00:00:52.211 --> 00:00:56.471
gdzie i dźwięk,
i litera "be" znikły.

00:00:56.471 --> 00:00:59.421
Do angielskiego wszedł 
w XIII wieku.

00:00:59.421 --> 00:01:01.347
100 lat później

00:01:01.347 --> 00:01:05.459
skrybowie znający 
angielski i łacinę,

00:01:05.459 --> 00:01:09.466
zdecydowali dodać "b" w pisowni,

00:01:09.466 --> 00:01:12.501
choć nikt tej litery nie wymawiał.

00:01:12.501 --> 00:01:14.186
Tylko po co?

00:01:14.186 --> 00:01:16.080
Kto normalny dodałby 
niemą literę do wyrazu?

00:01:16.080 --> 00:01:19.151
Kto normalny dodałby 
niemą literę do wyrazu?

00:01:19.151 --> 00:01:21.178
Znali łacinę,

00:01:21.178 --> 00:01:26.532
więc wiedzieli, że "b"
jest w rdzeniu słowa "doubt".

00:01:26.532 --> 00:01:30.189
Choć z czasem znajomość łaciny malała

00:01:30.189 --> 00:01:32.756
"b" zachowano w pisowni,

00:01:32.756 --> 00:01:35.339
aby oddać związek
z wyrazami pochodnymi

00:01:35.339 --> 00:01:38.158
np. "dubious" i "undubitalbly",

00:01:38.158 --> 00:01:40.372
które później zapożyczono

00:01:40.372 --> 00:01:43.802
z tego samego łacińskiego rdzenia,
"dubitare".

00:01:43.802 --> 00:01:46.098
Znajomość pochodzenia historycznego

00:01:46.098 --> 00:01:48.399
nie tylko ułatwia pisanie "doubt",

00:01:48.399 --> 00:01:50.403
ale pozwala również 
zrozumieć znaczenie

00:01:50.403 --> 00:01:53.068
bardziej skomplikowanych wyrazów.

00:01:53.068 --> 00:01:55.197
Ale to nie wszystko.

00:01:55.197 --> 00:01:56.431
Dalsza analiza,

00:01:56.431 --> 00:01:59.462
bez cienia wątpliwości,

00:01:59.462 --> 00:02:02.782
pokazuje jak wiele 
może znaczyć "b".

00:02:02.782 --> 00:02:05.508
W angielskim są jedynie dwa wyrazy

00:02:05.508 --> 00:02:08.795
złożone z liter "d-o-u-b":

00:02:08.795 --> 00:02:10.574
jednym jest "doubt",

00:02:10.574 --> 00:02:12.528
drugim "double".

00:02:12.528 --> 00:02:14.372
Wiele wyrazów da się stworzyć

00:02:14.372 --> 00:02:16.020
na podstawie tych dwóch:

00:02:16.020 --> 00:02:16.990
"Doubtful",
[niepewny]

00:02:16.990 --> 00:02:18.344
"Doubtless", 
[bez wątpienia]

00:02:18.344 --> 00:02:19.513
czy też "doublet",
[kaftan]

00:02:19.513 --> 00:02:20.564
"redouble"
[podwoić]

00:02:20.564 --> 00:02:22.066
i "doubloon".
[dublon]

00:02:22.066 --> 00:02:24.508
Z historycznego punktu widzenia

00:02:24.508 --> 00:02:26.807
te wyrazy wzięły się

00:02:26.807 --> 00:02:29.287
z tej samego łacińskiego wyrazu.

00:02:29.287 --> 00:02:31.260
Znaczenie "double",
to podwójny, dwa.

00:02:31.260 --> 00:02:32.133
Znaczenie "double",
to podwójny, dwa.

00:02:32.133 --> 00:02:35.778
Odzwierciedla to symbolikę wątpienia.

00:02:35.778 --> 00:02:37.319
Kiedy wątpimy,

00:02:37.319 --> 00:02:38.831
kiedy się wahamy,

00:02:38.831 --> 00:02:41.497
myślimy w dwojaki sposób.

00:02:41.497 --> 00:02:43.675
Gdy mamy jakieś wątpliwości,

00:02:43.675 --> 00:02:46.129
zanim zdecydujemy

00:02:46.129 --> 00:02:48.876
myślimy o tym dwa razy.

00:02:48.876 --> 00:02:51.544
Zanim angielski zaczął pożyczać

00:02:51.544 --> 00:02:53.234
wyrazy z francuskiego

00:02:53.234 --> 00:02:55.506
miał własny wyraz 
na "wątpienie".

00:02:55.506 --> 00:02:59.152
To staroangielskie "tweogan".

00:02:59.152 --> 00:03:01.585
W jego pisowni widać

00:03:01.585 --> 00:03:05.288
nawiązanie do "two".

00:03:05.288 --> 00:03:06.758
Gdy zaczniesz wątpić

00:03:06.758 --> 00:03:09.457
w sens pisowni angielskiej,

00:03:09.457 --> 00:03:11.412
spójrz *jeszcze raz.*

00:03:11.412 --> 00:03:16.170
Mądrej głowie dość dwie słowie.