WEBVTT 00:00:01.000 --> 00:00:03.000 Θα ήθελα να σας μιλήσω λίγο σήμερα 00:00:03.000 --> 00:00:06.000 για τον προβλέψιμο παραλογισμό. 00:00:06.000 --> 00:00:10.000 Το ενδιαφέρον μου για την παράλογη συμπεριφορά 00:00:10.000 --> 00:00:13.000 ξεκίνησε πριν μερικά χρόνια σε ένα νοσοκομείο. 00:00:13.000 --> 00:00:17.000 Είχα καεί πολύ άσχημα. 00:00:17.000 --> 00:00:20.000 Και αν περάσετε αρκετό καιρό σε ένα νοσοκομείο 00:00:20.000 --> 00:00:23.000 θα δείτε πολλών ειδών παραλογισμούς. 00:00:23.000 --> 00:00:28.000 Και εκείνος που με ενόχλησε ιδιαίτερα στο τμήμα εγκαυμάτων 00:00:28.000 --> 00:00:32.000 ήταν η διαδικασία που οι νοσοκόμες αφαιρούσαν τους επιδέσμους μου. 00:00:33.000 --> 00:00:35.000 Σίγουρα όλοι σας έχετε βγάλει ένα τραυμαπλάστ κάποια στιγμή 00:00:35.000 --> 00:00:38.000 και σίγουρα αναρωτηθήκατε ποια είναι η σωστή προσέγγιση. 00:00:38.000 --> 00:00:42.000 Το τραβάτε απότομα -- μικρή διάρκεια αλλά με μεγάλη ένταση -- 00:00:42.000 --> 00:00:44.000 ή το βγάζετε σιγά σιγά -- 00:00:44.000 --> 00:00:48.000 περισσότερος χρόνος, όμως κάθε δευτερόλεπτο είναι λιγότερο επίπονο -- 00:00:48.000 --> 00:00:51.000 Ποια είναι η σωστή προσέγγιση; NOTE Paragraph 00:00:51.000 --> 00:00:55.410 Οι νοσοκόμες στο τμήμα μου νόμιζαν πως η σωστή προσέγγιση ήταν η πρώτη, 00:00:55.410 --> 00:00:58.510 οπότε με κρατούσαν σταθερά και τράβαγαν απότομα τους επιδέσμους, 00:00:58.510 --> 00:01:00.000 κρατούσαν και τράβαγαν. 00:01:00.000 --> 00:01:04.000 Επειδή το 70% του σώματός μου είχε καεί, η διαδικασία έπαιρνε περίπου μια ώρα. 00:01:04.000 --> 00:01:07.000 Όπως φαντάζεστε λοιπόν, 00:01:07.000 --> 00:01:11.000 μισούσα τις στιγμές αυτού του απίστευτα έντονου πόνου. 00:01:11.000 --> 00:01:13.000 Οπότε προσπάθησα να το συζητήσω μαζί τους λέγοντας, 00:01:13.000 --> 00:01:14.000 «Γιατί να μη δοκιμάσουμε κάτι άλλο; 00:01:14.000 --> 00:01:16.000 Γιατί να μην μας πάρει λίγο παραπάνω -- 00:01:16.000 --> 00:01:21.000 ίσως δύο ώρες αντί για μία -- ώστε να αισθάνομαι λιγότερο πόνο;» 00:01:21.000 --> 00:01:23.000 Οπότε οι νοσοκόμες μου είπαν δύο πράγματα. 00:01:23.000 --> 00:01:27.000 Μου είπαν πως είχαν την κατάλληλη μέθοδο για τον ασθενή -- 00:01:27.000 --> 00:01:30.000 δηλαδή γνώριζαν ποια ήταν η σωστή διαδικασία για να ελαχιστοποιήσουν τον πόνο μου -- 00:01:30.000 --> 00:01:33.000 προσθέτοντας επίσης πως η λέξη ασθενής δεν σημαίνει 00:01:33.000 --> 00:01:35.000 να κάνω προτάσεις ή να παρεμβαίνω ή ... 00:01:35.000 --> 00:01:38.000 Και αυτό δεν είναι μόνο στα Εβραϊκά, παρεμπιπτόντως. 00:01:38.000 --> 00:01:41.000 Ισχύει για κάθε γλώσσα που έχω γνωρίσει μέχρι στιγμής. NOTE Paragraph 00:01:41.000 --> 00:01:45.000 Όπως καταλαβαίνετε, δεν γινόταν να κάνω κάτι παραπάνω 00:01:45.000 --> 00:01:48.000 και εκείνες συνέχισαν να κάνουν το ίδιο. 00:01:48.000 --> 00:01:50.000 Και μετά από τρία χρόνια, όταν έφυγα από το νοσοκομείο, 00:01:50.000 --> 00:01:53.000 ξεκίνησα μαθήματα στο πανεπιστήμιο. 00:01:53.000 --> 00:01:56.000 Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μαθήματα που πήρα 00:01:56.000 --> 00:01:58.000 ήταν ότι υπάρχει μια πειραματική μέθοδος 00:01:58.000 --> 00:02:02.000 που λέει ότι, όταν έχεις μια ερώτηση μπορείς να φτιάξεις ένα αντίγραφό της 00:02:02.000 --> 00:02:06.000 με έναν αφαιρετικό τρόπο και να προσπαθήσεις να την μελετήσεις, 00:02:06.000 --> 00:02:08.000 ώστε, ίσως, να μάθεις κάτι για τον κόσμο. NOTE Paragraph 00:02:08.000 --> 00:02:10.000 Και αυτό έκανα. 00:02:10.000 --> 00:02:11.000 Ακόμη με ενδιέφερε 00:02:11.000 --> 00:02:13.000 η ερώτηση του πως αφαιρείς τους επιδέσμους από ασθενείς με εγκαύματα. 00:02:13.000 --> 00:02:16.000 Αρχικά,λοιπόν, δεν είχα αρκετά χρήματα, 00:02:16.000 --> 00:02:20.000 οπότε πήγα σε ένα κατάστημα σιδηρικών και αγόρασα μια μέγγενη. 00:02:20.000 --> 00:02:24.000 Οπότε έφερνα ανθρώπους στο εργαστήριο και έβαζα το δαχτυλό τους μέσα 00:02:24.000 --> 00:02:26.000 και το έσφιγγα λιγάκι. NOTE Paragraph 00:02:26.000 --> 00:02:28.000 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:02:28.000 --> 00:02:31.000 Το έσφιγγα για μεγάλες χρονικές περιόδους και μικρές, 00:02:31.000 --> 00:02:33.000 αυξάνοντας και μειώνοντας τον πόνο, 00:02:33.000 --> 00:02:37.000 με σπασίματα ή όχι -- με πόνο όλων των ειδών. 00:02:37.000 --> 00:02:39.000 Όταν σταμάτησα να τους πληγώνω για λίγο, ρωτούσα, 00:02:39.000 --> 00:02:41.000 Πόσο επίπονο ήταν αυτό; Ή πόσο επίπονο ήταν αυτό; 00:02:41.000 --> 00:02:43.000 Και αν είχατε να επιλέξετε μεταξύ των δύο, 00:02:43.000 --> 00:02:45.000 ποιο θα επιλέγατε; NOTE Paragraph 00:02:45.000 --> 00:02:48.000 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:02:48.000 --> 00:02:51.000 Συνέχισα να το κάνω αυτό για αρκετό καιρό. NOTE Paragraph 00:02:51.000 --> 00:02:53.000 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:02:53.000 --> 00:02:57.000 Έπειτα, όπως όλα τα καλά ακαδημαϊκά πρότζεκτ, πήρα μεγαλύτερη χρηματοδότηση. 00:02:57.000 --> 00:02:59.000 Χρησιμοποίησηα ήχους, ηλεκτρικά σοκ -- 00:02:59.000 --> 00:03:04.000 Είχα ακόμη και μια στολή πόνου ώστε να κάνω τους ανθρώπους να αισθόνται περισσότερο πόνο. NOTE Paragraph 00:03:04.000 --> 00:03:08.000 Όμως εκείνο που έμαθα στη διαδικασία, 00:03:08.000 --> 00:03:11.000 είναι ότι οι νοσοκόμες έκαναν λάθος. 00:03:11.000 --> 00:03:14.000 Εδώ είχαμε υπέροχους ανθρώπους με καλές προθέσεις 00:03:14.000 --> 00:03:16.000 και αρκετή εμπειρία, ωστόσο 00:03:16.000 --> 00:03:20.000 το λάθος τους ήταν προβλέψιμο κάθε φορά. 00:03:20.000 --> 00:03:23.000 Από ότι φαίνεται, επειδή δεν κωδικοποιούμε τη διάρκεια 00:03:23.000 --> 00:03:25.000 με τον ίδιο τρόπο που κωδικοποιούμε την ένταση, 00:03:25.000 --> 00:03:29.000 θα αισθανόμουν λιγότερο πόνο αν η διάρκεια ήταν μεγαλύτερη 00:03:29.000 --> 00:03:31.000 και η ένταση μικρότερη. 00:03:31.000 --> 00:03:34.000 Από ότι φαίνεται θα ήταν καλύτερα να είχαν ξεκινήσει με το πρόσωπό μου, 00:03:34.000 --> 00:03:36.000 το οποίο ήταν πιο επίπονο, προχωρώντας προς τα πόδια, 00:03:36.000 --> 00:03:39.000 δίνοντάς μου την αίσθηση της σταδιακής βελτίωσης -- 00:03:39.000 --> 00:03:40.000 και αυτό θα πονούσε λιγότερο. 00:03:40.000 --> 00:03:42.000 Επίσης φαίνεται πως θα ήταν καλύτερο 00:03:42.000 --> 00:03:44.000 να κάναμε διαλείμματα στη μέση ώστε να ανακουφιστώ από τον πόνο. 00:03:44.000 --> 00:03:46.000 Όλα αυτά θα ήταν πολύ ωραία αν γίνονταν 00:03:46.000 --> 00:03:49.000 και οι νοσοκόμες μου δεν είχαν ιδέα. NOTE Paragraph 00:03:49.000 --> 00:03:50.000 Και από εκείνο το σημείο και μετά άρχισα να σκέφτομαι, 00:03:50.000 --> 00:03:53.000 είναι μόνο οι νοσοκόμες στον κόσμο εκείνες που κάνουν λάθος 00:03:53.000 --> 00:03:56.000 σε αυτή τη συγκεκριμένη απόφαση ή είναι πιο γενικό φαινόμενο; 00:03:56.000 --> 00:03:58.000 Και από ότι φαίνεται είναι γενικευμένο -- 00:03:58.000 --> 00:04:01.000 Είναι αρκετά τα λάθη που κάνουμε. 00:04:01.000 --> 00:04:06.000 Και θα ήθελα να σας δώσω ένα παράδειγμα ενός από αυτά τα παράλογα 00:04:06.000 --> 00:04:09.000 και πιο συγκεκριμένα θα μιλήσω για την εξαπάτηση. 00:04:09.000 --> 00:04:11.000 Ο λόγος που διάλεξα την εξαπάτηση είναι διότι έχει ενδιαφέρον 00:04:11.000 --> 00:04:13.000 ενώ μας λέει κάτι, νομίζω, 00:04:13.000 --> 00:04:16.000 για την χρηματοπιστωτική κρίση που βρισκόμαστε. 00:04:16.000 --> 00:04:19.000 Το ενδιαφέρον μου για την εξαπάτηση ξεκίνησε 00:04:19.000 --> 00:04:21.000 όταν η Enron εμφανίστηκε στο προσκήνιο και εξεράγη έτσι ξαφνικά, 00:04:21.000 --> 00:04:24.000 και έτσι άρχισα να αναρωτιέμαι τι συμβαίνει εδώ. 00:04:24.000 --> 00:04:25.000 Ήταν αυτή η περίπτωση 00:04:25.000 --> 00:04:28.000 ορισμένων κακών μήλων που ήταν ικανά να κάνουν αυτά τα πράγματα 00:04:28.000 --> 00:04:30.000 ή μιλούμε για μια ενδημική κατάσταση, 00:04:30.000 --> 00:04:34.000 ώστε αρκετοί πια άνθρωποι να είναι ικανοί να συμπεριφέρονται έτσι; NOTE Paragraph 00:04:34.000 --> 00:04:38.000 Επομένως, όπως συνηθίζουμε, αποφάσισα να κάνω ένα πείραμα. 00:04:38.000 --> 00:04:39.000 Ακούστε πως ήταν. 00:04:39.000 --> 00:04:42.000 Εάν ήσασταν μέσα στο πείραμα, θα σας έδινα μια κόλλα χαρτί 00:04:42.000 --> 00:04:46.000 με 20 απλά μαθηματικά προβλήματα, τα οποία μπορούν να λύσουν όλοι, 00:04:46.000 --> 00:04:48.000 αλλά δεν θα σας έδινα αρκετό χρόνο. 00:04:48.000 --> 00:04:50.000 Όταν τελείωναν τα 5 λεπτά, θα έλεγα, 00:04:50.000 --> 00:04:53.000 "Δώστε μου τις κόλες σας και θα σας δώσω 1 δολάριο για κάθε σωστή ερώτηση." 00:04:53.000 --> 00:04:57.000 Αυτό το έκαναν. Έτσι τους πλήρωνα 4 δολάρια για τον κόπο τους - 00:04:57.000 --> 00:04:59.000 κατά μέσο όρο λύνονταν 4 προβλήματα. 00:04:59.000 --> 00:05:02.000 Άλλους τους δελέαζα να κλέψουν. 00:05:02.000 --> 00:05:03.000 Τους έδινα τις κόλλες χαρτί. 00:05:03.000 --> 00:05:05.000 Και όταν τελείωναν τα 5 λεπτά, τους έλεγα, 00:05:05.000 --> 00:05:06.000 "Σκίστε τις κόλλες. 00:05:06.000 --> 00:05:09.000 Βάλτε τα κομμάτια στις τσέπες σας ή στις τσάντες σας 00:05:09.000 --> 00:05:12.000 και πείτε μου πόσες ερωτήσεις πετύχατε." 00:05:12.000 --> 00:05:15.000 Ο κόσμος πια "έλυνε" 7 ερωτήσεις κατά μέσο όρο. 00:05:15.000 --> 00:05:20.000 Τώρα, δεν ήταν σαν να υπήρχαν μερικά κακά μήλα - 00:05:20.000 --> 00:05:23.000 λίγοι άνθρωποι που έκλεβαν πολύ. 00:05:23.000 --> 00:05:26.000 Αντιθέτως, αυτό που παρατηρήσαμε ήταν αρκετούς ανθρώπους να κλέβουν λίγο. NOTE Paragraph 00:05:26.000 --> 00:05:29.000 Στην οικονομική θεωρία, 00:05:29.000 --> 00:05:32.000 η εξαπάτηση είναι μια πολύ απλή ανάλυση κόστους- ωφέλειας. 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 Σκέφτεστε, ποια είναι η πιθανότητα να σας πιάσουν; 00:05:34.000 --> 00:05:37.000 Πόσα μπορώ να κερδίσω εάν κλέψω; 00:05:37.000 --> 00:05:39.000 Και πόσο θα τιμωρηθώ εάν με πιάσουν; 00:05:39.000 --> 00:05:41.000 Ζυγίζετε τις επιλογές -- 00:05:41.000 --> 00:05:43.000 κάνετε μια απλή ανάλυση κόστους - ωφέλειας 00:05:43.000 --> 00:05:46.000 και αποφασίζετε εάν αξίζει να πράξετε το έγκλημα ή όχι. 00:05:46.000 --> 00:05:48.000 Επομένως, δοκιμάσαμε να το ελέγξουμε. 00:05:48.000 --> 00:05:52.000 Για μερικούς ανθρώπους, μεταβάλαμε το ποσό των χρημάτων που μπορούσαν να ξεφύγουν - 00:05:52.000 --> 00:05:53.000 πόσα χρήματα μπορούσαν να κλέψουν. 00:05:53.000 --> 00:05:56.000 Τους πληρώναμε 10 σεντς για κάθε σωστή απάντηση, 50 σεντς, 00:05:56.000 --> 00:05:59.000 ένα δολάριο, πέντε δολάρια, 10 για κάθε σωστή απάντηση. NOTE Paragraph 00:05:59.000 --> 00:06:03.000 Θα αναμένατε ότι καθώς αυξάνεται η ποσότητα των χρημάτων στο τραπέζι, 00:06:03.000 --> 00:06:06.000 ο κόσμος θα έκλεβε περισσότερο, αλλά αυτό δεν ήταν σωστό. 00:06:06.000 --> 00:06:09.000 Είχαμε αρκετούς ανθρώπους που εξαπατούσαν με το να κλέβουν λίγο. 00:06:09.000 --> 00:06:12.000 Τι γνωρίζουμε για την πιθανότητα κάποιου να πιαστεί; 00:06:12.000 --> 00:06:14.000 Κάποιοι έσκιζαν τη μισή κόλλα, 00:06:14.000 --> 00:06:15.000 οπότε είχαν απομείνει μερικές αποδείξεις. 00:06:15.000 --> 00:06:17.000 Κάποιο έσκιζαν ολόκληρη την κόλλα. 00:06:17.000 --> 00:06:20.000 Κάποιοι έσκιζαν τα πάντα, έβγαιναν από το δωμάτιο 00:06:20.000 --> 00:06:23.000 και πληρώνωνταν μόνοι τους από το βάζο που είχε περισσότερα από 100 δολάρια. 00:06:23.000 --> 00:06:26.000 Θα αναμένατε ότι καθώς η πιθανότητα να πιαστεί μειώνεται 00:06:26.000 --> 00:06:29.000 ο κόσμος θα εξαπατούσε περισσότερο, αλλά αυτό δεν ήταν σωστό. 00:06:29.000 --> 00:06:32.000 Και πάλι, αρκετοί άνθρωποι εξαπάτησαν, αλλά λίγο ο καθένας, 00:06:32.000 --> 00:06:35.000 ενώ ήταν αδιάφοροι για αυτά τα οικονομικά κίνητρα. NOTE Paragraph 00:06:35.000 --> 00:06:36.000 Οπότε είπαμε, "Εάν οι άνθρωποι δεν αντιδρούν 00:06:36.000 --> 00:06:41.000 στις εξηγήσεις της οικονομικής θεωρίας επιλογών, σε αυτές τις δυνάμεις, 00:06:41.000 --> 00:06:44.000 τι συμβαίνει πραγματικά;" 00:06:44.000 --> 00:06:47.000 Οπότε σκεφτήκαμε πως ίσως εκείνο που συμβαίνει είναι ότι υπάρχουν δύο δυνάμεις. 00:06:47.000 --> 00:06:49.000 Από τη μία μεριά, όλοι θέλουμε να κοιταζόμαστε στον καθρέφτη 00:06:49.000 --> 00:06:52.000 και να νίωθουμε καλά με τον εαυτό μας, οπότε δεν θέλουμε να εξαπατούμε. 00:06:52.000 --> 00:06:54.000 Από την άλλη, μπορούμε να εξαπατήσουμε λιγάκι 00:06:54.000 --> 00:06:56.000 και ακόμη να νίωθουμε καλά για τον εαυτό μας. 00:06:56.000 --> 00:06:57.000 Οπότε, εκείνο που μπορεί να συμβαίνει είναι 00:06:57.000 --> 00:06:59.000 να υπάρχει ένα σημείο εξαπάτησης το οποίο δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε, 00:06:59.000 --> 00:07:03.000 ενώ μπορούμε ακόμη να ωφεληθούμε από την χαμηλού επιπέδου εξαπάτηση, 00:07:03.000 --> 00:07:06.000 εφ' όσον δεν αλλάζει την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. 00:07:06.000 --> 00:07:09.000 Αυτό το ονομάζουμε παράγοντα προσωπικής παραποίησης. NOTE Paragraph 00:07:10.000 --> 00:07:14.000 Τώρα, πως θα ελέγχαμε τον προσωπικό παράγοντα παραποίησης; 00:07:14.000 --> 00:07:18.000 Αρχικά είπαμε, τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τον παράγοντα παραποίησης; 00:07:18.000 --> 00:07:20.000 Οπότε, φέραμε ανθρώπους στο εργαστήριο και είπαμε, 00:07:20.000 --> 00:07:22.000 "Έχουμε δύο ασκήσεις για εσάς σήμερα." 00:07:22.000 --> 00:07:23.000 Πρώτα, ρωτήσαμε τους μισούς 00:07:23.000 --> 00:07:25.000 να θυμηθούν 10 βιβλία που είχαν διαβάσει στο λύκειο 00:07:25.000 --> 00:07:28.000 ή να θυμηθούν τις Δέκα Εντολές, 00:07:28.000 --> 00:07:30.000 και έπειτα τους δελεάσαμε στο να εξαπατήσουν. 00:07:30.000 --> 00:07:33.000 Από ότι φαίνεται εκείνοι που προσπάθησαν να θυμηθούν τις Δέκα Εντολές - 00:07:33.000 --> 00:07:35.000 και στο δικό μας δείγμα κανείς δεν μπορούσε να τις θυμηθεί όλες - 00:07:36.000 --> 00:07:40.000 αλλά σε εκείνους που προσπάθησαν να τις θυμηθούν, 00:07:40.000 --> 00:07:43.000 τους δώθηκε η ευκαιρία να κλέψουν, αλλά δεν το έκαναν. 00:07:43.000 --> 00:07:45.000 Δεν αφορούσε το ότι οι πιο θρησκευόμενοι - 00:07:45.000 --> 00:07:46.000 οι άνθρωποι που θυμόνταν περισσότερες Εντολές - εξαπατούσαν λιγότερο 00:07:46.000 --> 00:07:48.000 και οι λιγότερο θρησκευόμενοι περισσότερο - 00:07:48.000 --> 00:07:49.000 οι άνθρωποι που δεν θυμόνταν σχεδόν καμία Εντολή - 00:07:49.000 --> 00:07:51.000 εξαπατούσαν περισσότερο. 00:07:51.000 --> 00:07:55.000 Τη στιγμή που οι άνθρωποι επέλεξαν να θυμηθούν τις Δέκα Εντολές, 00:07:55.000 --> 00:07:56.000 σταμάτησαν να εξαπατούν. 00:07:56.000 --> 00:07:58.000 Στην πραγματικότητα, όταν δώσαμε σε αθεϊστές 00:07:58.000 --> 00:08:02.000 την άσκηση να ορκιστούν στη Βίβλο και τους δώσαμε τη δυνατότητα να εξαπατήσουν, 00:08:02.000 --> 00:08:04.000 δεν το έκαναν καθόλου. 00:08:06.000 --> 00:08:08.000 Τώρα, οι Δέκα Εντολές είναι κάτι δύσκολο 00:08:08.000 --> 00:08:10.000 να το εισάγεις στο εκπαιδευτικό σύστημα, οπότε είπαμε, 00:08:10.000 --> 00:08:12.000 "Γιατί να μη βάλουμε τον κόσμο να υπογράψει τον κανόνα τιμής;" 00:08:12.000 --> 00:08:14.000 Οπότε, βάλαμε τον κόσμο να υπογράψει, 00:08:14.000 --> 00:08:18.000 "Κατανοώ ότι αυτή η μικρή έρευνα υπόκειται στον Κανόνα Τιμής του MIT(πανεπιστημίου)." 00:08:18.000 --> 00:08:21.000 Έπειτα το έσκιζαν. Κανένας δεν έκλεψε. 00:08:21.000 --> 00:08:22.000 Και αυτό είναι ιδαίτερα ενδιαφέρον, 00:08:22.000 --> 00:08:24.000 διότι το MIT δεν έχει κανόνα τιμής. 00:08:24.000 --> 00:08:29.000 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:08:29.000 --> 00:08:33.000 Οπότε, όλο αυτό αφορούσε τη μείωση του παράγοντα παραποίησης. 00:08:33.000 --> 00:08:36.000 Πως μπορούμε να αυξήσουμε τον παράγοντα παραποίησης; 00:08:36.000 --> 00:08:38.000 Στο πρώτο πείραμα - Έκανα μια βόλτα στο ΜΙΤ 00:08:38.000 --> 00:08:41.000 και μοίρασα Κόλες έξι τεμαχίων στα ψυγεία - 00:08:41.000 --> 00:08:43.000 ψυγεία κοινά για τους προπτυχιακούς. 00:08:43.000 --> 00:08:46.000 Και επέστρεψα για να μετρήσω αυτό που τεχνικά αποκαλούμε 00:08:46.000 --> 00:08:50.000 η μισή ζωή μιας Κόλα - Πόσο χρόνο παραμένουν στο ψυγείο; 00:08:50.000 --> 00:08:53.000 Όπως αναμένατε δεν μένει και πολύ. Ο κόσμος τις παίρνει. 00:08:53.000 --> 00:08:57.000 Σε αντίθεση, πήρα ένα πιάτο με έξι χαρτονομίσματα του ενός δολαρίου 00:08:57.000 --> 00:09:00.000 και άφησα αυτά τα πιάτα στα ίδια ψυγεία. 00:09:00.000 --> 00:09:01.000 Κανένα χαρτονόμισμα δεν χάθηκε. NOTE Paragraph 00:09:01.000 --> 00:09:04.000 Τώρα, αυτό δεν είναι ένα καλό πείραμα κοινωνικών επιστημών, 00:09:04.000 --> 00:09:07.000 έτσι για να το κάνω καλύτερα, έκανα το ίδιο πείραμα 00:09:07.000 --> 00:09:09.000 όπως σας περιέγραψα πριν. 00:09:09.000 --> 00:09:12.000 Στο ένα τρίτο των ανθρώπων δίναμε την κόλλα χαρτί για να την επιστρέψουν. 00:09:12.000 --> 00:09:15.000 Στο ένα τρίτο δίναμε την κόλλα, αλλά την έσκιζαν, 00:09:15.000 --> 00:09:16.000 οπότε γύριζαν και μας έλεγαν, 00:09:16.000 --> 00:09:19.000 "Κ. Πειραματιστή, έλυσα Χ προβλήματα. Δώσε μου Χ δολάρια." 00:09:19.000 --> 00:09:22.000 Στο ένα τρίτο, αφού είχαν τελείωσει το σκίσιμο του χαρτιού, 00:09:22.000 --> 00:09:24.000 γύριζαν και μας έλεγαν, 00:09:24.000 --> 00:09:30.000 "Κ. Πειραματιστή, έλυσα Χ προβλήματα. Δώσε μου Χ αντισταθμίσματα." 00:09:30.000 --> 00:09:33.000 Δεν τους πληρώναμε με δολάρια. Τους δίναμε κάτι άλλο. 00:09:33.000 --> 00:09:36.000 Όπότε εκείνοι το έπαιρναν και μερικά μέτρα πιο πέρα, 00:09:36.000 --> 00:09:38.000 το αντάλλασσαν με δολάρια. NOTE Paragraph 00:09:38.000 --> 00:09:40.000 Σκεφτείτε το παρακάτω συναίσθημα. 00:09:40.000 --> 00:09:43.000 Πόσο άσχημα θα αισθανόσασταν αν παίρνατε ένα μολύβι από τη δουλεια, 00:09:43.000 --> 00:09:45.000 σε σύγκριση με το πόσο άσχημα θα αισθανόσασταν 00:09:45.000 --> 00:09:47.000 αν παίρνατε 10 σεντς από ένα μικρό κουμπαρά; 00:09:47.000 --> 00:09:50.000 Αυτά τα πράγματα τα αισθανόμαστε διαφορετικά. 00:09:50.000 --> 00:09:53.000 Θα έκανε καμία διαφορά, το να απομακρυνθείς από τα χρήματα για λίγο 00:09:53.000 --> 00:09:56.000 με το να ανταμοιφθείς με κάποιο αντιστάθμισμα; 00:09:56.000 --> 00:09:58.000 Τα άτομα του δείγματος εξαπάτησαν κατά το διπλάσιο. 00:09:58.000 --> 00:10:00.000 Θα σας πω τι πιστεύω 00:10:00.000 --> 00:10:02.000 για αυτό και τη χρηματαγορά σε λίγο. 00:10:03.000 --> 00:10:07.000 Όμως αυτό δεν έλυσε το μεγάλο πρόβλημα που είχα με την Enron ακόμα, 00:10:07.000 --> 00:10:10.000 διότι στην Enron, υπάρχει ακόμη ένα κοινωνικό στοιχείο. 00:10:10.000 --> 00:10:11.000 Ο κόσμος βλέπει ο ένας τον άλλο να συμπεριφέρονται. 00:10:11.000 --> 00:10:13.000 Στην πραγματικότητα, καθημερινά όταν βλέπουμε τις ειδήσεις 00:10:13.000 --> 00:10:15.000 βλέπουμε παραδείγματα ανθρώπων που εξαπατούσαν. 00:10:15.000 --> 00:10:18.000 Τι μας προκαλεί αυτό; NOTE Paragraph 00:10:18.000 --> 00:10:19.000 Οπότε κάναμε ένα άλλο πείραμα. 00:10:19.000 --> 00:10:22.000 Πείραμε ένα μεγάλο δείγμα φοιτητών να συμμετάσχουν στο πείραμα 00:10:22.000 --> 00:10:23.000 και τους προπληρώσαμε. 00:10:23.000 --> 00:10:26.000 Έτσι όλοι πήραν ένα φάκελο με όλα τα λεφτά για το πείραμα 00:10:26.000 --> 00:10:28.000 και τους είπαμε πως στο τέλος, τους ζητήσαμε 00:10:28.000 --> 00:10:32.000 να μας δώσουν πίσω τα χρήματα που δεν κέρδισαν. Εντάξει; 00:10:32.000 --> 00:10:33.000 Συμβαίνει το ίδιο πράγμα. 00:10:33.000 --> 00:10:35.000 Όταν δίνεις στον κόσμο την ευκαιρία να εξαπατήσει, το κάνει. 00:10:35.000 --> 00:10:38.000 Όλοι έκλεψαν λίγο, αλλά όλοι το ίδιο. 00:10:38.000 --> 00:10:41.000 Όμως στο ίδιο πείραμα προσλάβαμε και ένα φοιτητή ηθοποιό. 00:10:41.000 --> 00:10:45.000 Αυτός ο φοιτητής σηκώθηκε μετά από 30 δευτερόλεπτα και είπε, 00:10:45.000 --> 00:10:48.000 "Έλυσα όλα τα προβλήματα. Τι κάνω τώρα;" 00:10:48.000 --> 00:10:52.000 Οπότε ο πειραματιστής είπε, "Αφού τελείωσες, μπορείς να φύγεις." 00:10:52.000 --> 00:10:53.000 Αυτό ήταν. Η άσκηση τελείωσε. 00:10:53.000 --> 00:10:57.000 Τώρα είχαμε ένα φοιτητή που προσποιείται 00:10:57.000 --> 00:10:59.000 ότι είναι μέρος της ομάδας του δείγματος. 00:10:59.000 --> 00:11:01.000 Κανείς δεν ξέρει ότι προσποιείται. 00:11:01.000 --> 00:11:05.000 Ο οποίος ξεκάθαρα έκλεψε με έναν απροκάλυπτο τρόπο. 00:11:05.000 --> 00:11:08.000 Τι θα συμβεί στους υπόλοιπους ανθρώπους του δείγματος; 00:11:08.000 --> 00:11:11.000 Θα κλέψουν περισσότερο ή θα κλέψουν λιγότερο; NOTE Paragraph 00:11:11.000 --> 00:11:13.000 Ορίστε τι συμβαίνει. 00:11:13.000 --> 00:11:17.000 Φαίνεται, ότι εξαρτάται από τι φούτερ φοράνε. 00:11:17.000 --> 00:11:19.000 Θα σας πω το εξής. 00:11:19.000 --> 00:11:22.000 Κάναμε το πείραμα στο Κάρνεγκι Μέλον και στο Πίτσμπουργκ. 00:11:22.000 --> 00:11:24.000 Στο Πίτσμπουργκ υπάρχουν δύο μεγάλα πανεπιστήμια, 00:11:24.000 --> 00:11:27.000 το Κάρνεγκι Μέλον και το Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ. 00:11:27.000 --> 00:11:29.000 Όλα τα άτομα τους πειράματος 00:11:29.000 --> 00:11:31.000 ήταν φοιτητές του Κάρνεγκι Μέλον. 00:11:31.000 --> 00:11:35.000 Όταν ο ηθοποιός που είχαμε ήταν φοιτητής του Κάρνεγκι Μέλον - 00:11:35.000 --> 00:11:37.000 ήταν πραγματικά φοιτητής του Κάρνεγκι Μέλον - 00:11:37.000 --> 00:11:41.000 και ήταν μέρος της ομάδας τους, η εξαπάτηση αυξανόταν. 00:11:41.000 --> 00:11:45.000 Αλλά όταν είχε ένα φούτερ που έλεγε Πανεπιστήμιο του Πίτσμπουργκ, 00:11:45.000 --> 00:11:47.000 η εξαπάτηση μειωνόταν. NOTE Paragraph 00:11:47.000 --> 00:11:50.000 (Γέλια) NOTE Paragraph 00:11:50.000 --> 00:11:53.000 Τώρα αυτό είναι σημαντικό, γιατί θυμηθείτε, 00:11:53.000 --> 00:11:55.000 τη στιγμή που ο φοιτητής σηκωνόταν, 00:11:55.000 --> 00:11:58.000 ήταν ξεκάθαρο για τους υπόλοιπους ότι μπορούσαν να εξαπατήσουν, 00:11:58.000 --> 00:12:00.000 διότι ο πειραματιστής είπε, 00:12:00.000 --> 00:12:02.000 "Αφού τελείωσες, μπορείς να φύγεις." και έφευγαν με τα χρήματα. 00:12:02.000 --> 00:12:05.000 Οπότε δεν αφορούσε πάλι την πιθανότητα να πιαστούν. 00:12:05.000 --> 00:12:08.000 Αλλά το πρότυπο εξαπάτησης. 00:12:08.000 --> 00:12:11.000 Εάν κάποιος μέσα από την ομάδα μας εξαπατά και τον δούμε, 00:12:11.000 --> 00:12:15.000 νομίζουμε ότι είναι πιο πρέπον, ως ομάδα, να πράξουμε με αυτόν τον τρόπο. 00:12:15.000 --> 00:12:17.000 Αλλά εάν κάποιος από άλλη ομάδα, αυτοί οι άθλιοι τύποι - 00:12:17.000 --> 00:12:19.000 δεν εννοώ άθλιοι σε αυτό - 00:12:19.000 --> 00:12:21.000 αλλά κάποιος με τον οποίο δεν θέλουμε να συναναστραφούμε, 00:12:21.000 --> 00:12:23.000 από κάποιο άλλο πανεπιστήμιο, άλλη ομάδα, 00:12:23.000 --> 00:12:26.000 ξαφνικά το αίσθημα ειλικρίνειας τους ενεργοποιείται - 00:12:26.000 --> 00:12:28.000 κάτι σαν το πείραμα με τις Δέκα Εντολές - 00:12:28.000 --> 00:12:32.000 και ο κόσμος εξαπατά ακόμη λιγότερο. NOTE Paragraph 00:12:32.000 --> 00:12:36.000 Οπότε τι μαθαίνουμε για την εξαπάτηση από αυτό; 00:12:36.000 --> 00:12:39.000 Μαθαίνουμε ότι αρκετοί άνθρωποι μπορούν να εξαπατήσουν. 00:12:39.000 --> 00:12:42.000 Εξαπατούν αλλά λιγάκι. 00:12:42.000 --> 00:12:46.000 Όταν υπενθυμίζουμε στους ανθρώπους την ηθικότητα τους, εξαπατούν λιγότερο. 00:12:46.000 --> 00:12:49.000 Όταν απομακρυνόμαστε περισσότερο από το αντικείμενο της εξαπάτησης, 00:12:49.000 --> 00:12:53.000 από το χρήμα για παράδειγμα, ο κόσμος εξαπατά περισσότερο. 00:12:53.000 --> 00:12:55.000 Και όταν βλέπουμε την εξαπάτηση γύρω μας, 00:12:55.000 --> 00:12:59.000 ιδιαίτερα εάν ανήκει στην ομάδα μας, η εξαπάτηση αυξάνεται. 00:12:59.000 --> 00:13:02.000 Τώρα, εάν σκεφτούμε με αυτούς τους όρους τη χρηματαγορά, 00:13:02.000 --> 00:13:03.000 σκεφτείτε τι συμβαίνει. 00:13:03.000 --> 00:13:06.000 Τι συμβαίνει στην περίπτωση όπου δημιουργείς κάτι 00:13:06.000 --> 00:13:08.000 το οποίο ανταμοίβει τους ανθρώπους με πολλά λεφτά 00:13:08.000 --> 00:13:11.000 ώστε να παραμορφώνει τη οπτική τους για την πραγματικότητα; 00:13:11.000 --> 00:13:14.000 Δεν θα τους ήταν δυνατό να δουν με αυτόν το τρόπο; 00:13:14.000 --> 00:13:15.000 Μα φυσικά και θα μπορούσαν. 00:13:15.000 --> 00:13:16.000 Τι συμβαίνει όταν κάνεις κάτι άλλο, 00:13:16.000 --> 00:13:18.000 όπως το να αντικαθιστάς τα χρήματα με αντικείμενα; 00:13:18.000 --> 00:13:21.000 Τα ονομάζεις μετοχές ή δικαιώματα επί μετοχών, παράγωγα, 00:13:21.000 --> 00:13:22.000 τίτλους υποθηκευμένων περιουσιακών στοιχείων. 00:13:22.000 --> 00:13:25.000 Θα μπορούσε με αυτά τα πιο απόμακρα αντικείμενα, 00:13:25.000 --> 00:13:27.000 δεν είναι αντισταθμίσματα ενός δευτερολέπτου, 00:13:27.000 --> 00:13:29.000 αλλά κάτι το οποίο είναι αρκετά βήματα μακριά από τα χρήματα 00:13:29.000 --> 00:13:33.000 για αρκετό χρόνο - αυτό σημαίνει ότι ίσως ο κόσμος να εξαπατά περισσότερο; 00:13:33.000 --> 00:13:35.000 Και τι συμβαίνει το κοινωνικό περιβάλλον 00:13:35.000 --> 00:13:38.000 όταν οι άνθρωποι βλέπουν άλλους να συμπεριφέρονται έτσι γύρω τους; 00:13:38.000 --> 00:13:42.000 Νομίζω ότι όλες αυτές οι δυνάμεις λειτουργούν πολύ άσχημα 00:13:42.000 --> 00:13:44.000 για τη χρηματαγορά. NOTE Paragraph 00:13:44.000 --> 00:13:47.000 Πιο γενικά, θέλω να σας πω κάτι 00:13:47.000 --> 00:13:50.000 για τα συμπεριφορικά οικονομικά. 00:13:50.000 --> 00:13:54.000 Έχουμε αρκετές διαισθήσεις στη ζωή μας, 00:13:54.000 --> 00:13:57.000 και το θέμα είναι ότι αρκετές από αυτές είναι λάθος. 00:13:57.000 --> 00:14:00.000 Το ερώτημα είναι, θα ελέγξουμε αυτές τις διαισθήσεις; 00:14:00.000 --> 00:14:02.000 Μπορούμε να σκεφτούμε τους τρόπους να τις ελέγξουμε 00:14:02.000 --> 00:14:04.000 στην προσωπική μας ζωή, στη δουλειά μας, 00:14:04.000 --> 00:14:07.000 και κυρίως όταν αφορά πολιτικές, 00:14:07.000 --> 00:14:10.000 όταν σκεφτόμαστε πράγματα όπως εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις, 00:14:10.000 --> 00:14:13.000 όταν δημιουργείς νέες αγορές μετοχών, όταν δημιουργείς άλλες πολιτικές - 00:14:13.000 --> 00:14:16.000 φορολογίας, υγείας και ούτω καθεξής. 00:14:16.000 --> 00:14:18.000 Και η δυσκολία στο να ελέγξουμε τις διαισθήσεις μας 00:14:18.000 --> 00:14:20.000 ήταν ένα μεγάλο μάθημα που πήρα 00:14:20.000 --> 00:14:22.000 όταν πήγα πίσω στις νοσοκόμες για να τους μιλήσω. NOTE Paragraph 00:14:22.000 --> 00:14:24.000 Έτσι, πήγα να τους μιλήσω 00:14:24.000 --> 00:14:27.000 και να τους πω τι βρήκα για το πώς να αφαιρούν επιδέσμους. 00:14:27.000 --> 00:14:29.000 Και έμαθα δύο ενδιαφέροντα πράγματα. 00:14:29.000 --> 00:14:31.000 Το ένα ήταν ότι η αγαπημένη μου νοσοκόμα, η Έτι, 00:14:31.000 --> 00:14:35.000 μου είπε ότι δεν συμπεριέλαβα τον δικό της πόνο υπόψη μου. 00:14:35.000 --> 00:14:37.000 Μου είπε, «Φυσικά και ήταν αρκετά επίπονο για εσένα. 00:14:37.000 --> 00:14:39.000 Αλλά σκέψου πώς ήταν για εμένα ως νοσοκόμα, 00:14:39.000 --> 00:14:41.000 να αφαιρώ τους επιδέσμους κάποιου που μου αρέσει 00:14:41.000 --> 00:14:44.000 και να το κάνω επανειλημμένα για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. 00:14:44.000 --> 00:14:47.000 Το να δημιουργώ τόσο πόνο δεν ήταν κάτι καλό για εμένα, επίσης». 00:14:47.000 --> 00:14:52.000 Και είπε ότι, ίσως ο λόγος που σκεφτόταν έτσι ήταν ότι ήταν και για εκείνη δύσκολο. 00:14:52.000 --> 00:14:55.000 Αλλά ήταν πιο ενδιαφέρον ο λόγος από αυτό, διότι μου είπε, 00:14:55.000 --> 00:15:00.000 «Δεν πίστευα ότι η διαίσθησή σου ήταν σωστή. 00:15:00.000 --> 00:15:01.000 Νόμιζα ότι η δική μου διαίσθηση ήταν σωστή». 00:15:01.000 --> 00:15:03.000 Οπότε, εάν σκεφτείτε όλες τις διαισθήσεις που έχετε, 00:15:03.000 --> 00:15:07.000 είναι πολύ δύσκολο να πιστέψετε ότι η διαίσθησή σας είναι λάθος. 00:15:07.000 --> 00:15:10.000 Λέγοντάς μου: «Δεδομένου ότι πίστευα πως η διαίσθησή μου ήταν σωστή...» -- 00:15:10.000 --> 00:15:12.000 νόμιζε πως είχε δίκιο - 00:15:12.000 --> 00:15:17.000 ήταν πολύ δύσκολο για αυτή αυτή να δεχθεί να κάνει ένα δύσκολο πείραμα 00:15:17.000 --> 00:15:19.000 και να δοκιμάσει, να ελέγξει αν έκανε λάθος. NOTE Paragraph 00:15:19.000 --> 00:15:23.000 Στην πραγματικότητα, σε αυτήν την κατάσταση βρισκόμαστε κάθε στιγμή. 00:15:23.000 --> 00:15:26.000 Έχουμε πολύ ισχυρές διαισθήσεις για όλα τα πράγματα -- 00:15:26.000 --> 00:15:29.000 για τις ικανότητές μας, για το πώς λειτουργεί η οικονομία, 00:15:29.000 --> 00:15:31.000 πώς θα έπρεπε να πληρώνονται οι δάσκαλοι. 00:15:31.000 --> 00:15:34.000 Αλλά εκτός και αν δεν αρχίσουμε να ελέγχουμε αυτές τις διαισθήσεις, 00:15:34.000 --> 00:15:36.000 δεν θα κάνουμε κάτι καλύτερο. 00:15:36.000 --> 00:15:38.000 Και απλά φανταστείτε πόσο καλύτερη θα ήταν η ζωή μου 00:15:38.000 --> 00:15:40.000 εάν εκείνες οι νοσοκόμες θα είχαν τη διάθεση να ελέγξουν την διαίσθησή τους, 00:15:40.000 --> 00:15:41.000 και πόσο καλύτερα θα ήταν όλα 00:15:41.000 --> 00:15:46.000 εάν ξεκινούσαμε πιο συστηματικά να πειραματιζόμαστε με τις διαισθήσεις μας. NOTE Paragraph 00:15:46.000 --> 00:15:48.000 Σας ευχαριστώ πάρα πολύ.