1
00:00:01,000 --> 00:00:03,000
Ik wil jullie vandaag vertellen

2
00:00:03,000 --> 00:00:06,000
over voorspelbare irrationaliteit.

3
00:00:07,320 --> 00:00:10,790
Mijn interesse voor irrationeel gedrag

4
00:00:10,790 --> 00:00:13,000
ontstond jaren geleden in het ziekenhuis.

5
00:00:13,000 --> 00:00:15,360
Ik was ernstig verbrand.

6
00:00:17,000 --> 00:00:20,000
Als je lang in het ziekenhuis ligt,

7
00:00:20,000 --> 00:00:23,000
zie je veel verschillende 
soorten irrationaliteit.

8
00:00:23,000 --> 00:00:28,000
Wat me specifiek stoorde 
op de brandwondenafdeling

9
00:00:28,000 --> 00:00:32,000
was de manier waarop de verpleegsters 
mijn verband verwijderden.

10
00:00:33,000 --> 00:00:35,370
Jullie hebben vast wel eens 
verband verwijderd,

11
00:00:35,370 --> 00:00:38,000
en je afgevraagd 
wat de beste aanpak is.

12
00:00:38,000 --> 00:00:39,880
Trek je het er snel af --

13
00:00:39,880 --> 00:00:42,000
korte duur, maar hoge intensiteit --

14
00:00:42,000 --> 00:00:44,000
of verwijder je het verband langzaam --

15
00:00:44,000 --> 00:00:48,000
je neemt de tijd, maar per seconde 
doet het minder pijn --

16
00:00:48,000 --> 00:00:51,000
welke manier is het beste?

17
00:00:51,000 --> 00:00:53,900
De verpleegsters op mijn afdeling

18
00:00:53,900 --> 00:00:56,020
dachten dat de beste manier 
de snelle was,

19
00:00:56,020 --> 00:00:58,070
dus ze pakten het verband vast en trokken,

20
00:00:58,070 --> 00:01:00,000
en ze pakten het vast en trokken.

21
00:01:00,000 --> 00:01:04,000
Omdat ik 70 procent van m'n lichaam 
verbrand had, duurde het een uur.

22
00:01:04,000 --> 00:01:07,000
Je kunt je voorstellen

23
00:01:07,000 --> 00:01:11,000
dat ik intens opzag tegen dat moment.

24
00:01:11,000 --> 00:01:13,000
Ik probeerde met ze te onderhandelen:

25
00:01:13,000 --> 00:01:16,200
"Wat als we iets anders probeerden
en het iets langer lieten duren,

26
00:01:16,200 --> 00:01:19,840
misschien 2 uur in plaats van één -- 
zodat het minder intens is?"

27
00:01:21,000 --> 00:01:23,000
De verpleegsters vertelden me twee dingen.

28
00:01:23,000 --> 00:01:27,000
Ze vertelden me dat zij 
het juiste model van de patiënt hadden --

29
00:01:27,000 --> 00:01:30,000
dat zij wisten wat het beste was 
om pijn te minimaliseren --

30
00:01:30,000 --> 00:01:32,900
en ze vertelden me ook 
dat het woord 'patiënt' niet betekent

31
00:01:32,900 --> 00:01:35,810
'suggesties doen' of 'je bemoeien' of …
(Gelach)

32
00:01:35,810 --> 00:01:38,000
Dat is niet alleen zo 
in het Hebreeuws, trouwens.

33
00:01:38,000 --> 00:01:41,000
Het is zo in iedere taal 
waar ik tot nu toe ervaring mee had.

34
00:01:41,000 --> 00:01:45,000
Er was niet veel dat ik kon doen.

35
00:01:45,000 --> 00:01:47,560
Ze gingen gewoon door met wat ze deden.

36
00:01:47,560 --> 00:01:50,250
Zo'n drie jaar later 
verliet ik het ziekenhuis

37
00:01:50,250 --> 00:01:52,130
en ging studeren aan de universiteit.

38
00:01:53,000 --> 00:01:56,000
Eén van de interessantste 
lessen die ik leerde,

39
00:01:56,000 --> 00:01:58,490
was dat er een onderzoeksmethode bestaat,

40
00:01:58,490 --> 00:02:03,440
waarbij je een abstracte kopie 
maakt van een vraag,

41
00:02:04,300 --> 00:02:06,000
die je vervolgens kunt onderzoeken

42
00:02:06,000 --> 00:02:08,000
om misschien iets te leren over de wereld.

43
00:02:08,000 --> 00:02:09,550
Dat deed ik dus.

44
00:02:09,550 --> 00:02:13,010
Ik was nog steeds geïnteresseerd
in de kwestie van het verband.

45
00:02:13,010 --> 00:02:16,000
In het begin had ik niet veel geld,

46
00:02:16,000 --> 00:02:20,360
dus ging ik naar een doe-het-zelfzaak 
en kocht een bankschroef.

47
00:02:20,360 --> 00:02:24,000
Ik bracht mensen naar het lab, 
stopte hun vinger er in,

48
00:02:24,000 --> 00:02:26,000
en ik plette die een beetje.

49
00:02:26,000 --> 00:02:28,000
(Gelach)

50
00:02:28,000 --> 00:02:31,000
Ik plette ze voor lange tijd 
en voor korte tijd,

51
00:02:31,000 --> 00:02:33,000
pijn die toenam 
en pijn die afnam,

52
00:02:33,000 --> 00:02:36,040
met pauzes en zonder pauzes 
-- verschillende soorten pijn.

53
00:02:36,790 --> 00:02:39,000
Wanneer ik klaar was 
met pijn doen, vroeg ik:

54
00:02:39,000 --> 00:02:40,760
nou, hoe pijnlijk was dit?

55
00:02:40,760 --> 00:02:43,000
Of, als je moest kiezen 
tussen de laatste twee,

56
00:02:43,000 --> 00:02:45,000
welke zou je kiezen?

57
00:02:45,000 --> 00:02:48,000
(Gelach)

58
00:02:48,000 --> 00:02:51,000
Ik bleef dit een tijdlang doen...

59
00:02:51,000 --> 00:02:53,000
(Gelach)

60
00:02:53,000 --> 00:02:57,000
en toen -- zoals bij elk goed onderzoek -- 
kreeg ik meer financiering.

61
00:02:57,000 --> 00:02:59,530
Ik begon met geluiden, 
elektrische schokken --

62
00:03:00,380 --> 00:03:04,490
ik had zelfs een pijnpak waarmee 
mensen nog meer pijn konden voelen.

63
00:03:06,230 --> 00:03:08,000
Maar aan het eind van dit proces

64
00:03:08,000 --> 00:03:11,000
had ik geleerd dat 
de verpleegsters het mis hadden.

65
00:03:11,000 --> 00:03:14,000
Fantastische mensen met goede intenties

66
00:03:14,000 --> 00:03:16,000
en veel ervaring, en toch

67
00:03:16,000 --> 00:03:20,000
hadden ze het voortdurend 
en voorspelbaar mis.

68
00:03:20,000 --> 00:03:23,000
Het blijkt dat we tijdsduur anders ervaren

69
00:03:23,000 --> 00:03:25,000
dan intensiteit.

70
00:03:25,000 --> 00:03:29,000
Ik zou daardoor minder geleden hebben 
als de tijdsduur langer was geweest

71
00:03:29,000 --> 00:03:31,000
en de intensiteit lager.

72
00:03:31,000 --> 00:03:34,710
Het was beter geweest om met mijn hoofd 
te beginnen, wat pijnlijker was,

73
00:03:34,710 --> 00:03:36,340
en naar mijn benen toe te werken,

74
00:03:36,340 --> 00:03:38,480
zodat het proces geleidelijk beter werd --

75
00:03:38,480 --> 00:03:40,210
dat zou ook beter zijn geweest.

76
00:03:40,210 --> 00:03:42,000
Ook bleek dat het goed was geweest om

77
00:03:42,000 --> 00:03:44,390
kleine pauzes in te lassen, 
zodat ik kon bijkomen.

78
00:03:44,390 --> 00:03:46,470
Al deze dingen zouden goed zijn geweest,

79
00:03:46,470 --> 00:03:48,640
maar mijn verpleegsters 
hadden geen idee.

80
00:03:48,640 --> 00:03:50,510
Toen bedacht ik: zijn verpleegsters

81
00:03:50,510 --> 00:03:53,290
de enige mensen in de wereld 
die dingen op deze manier

82
00:03:53,290 --> 00:03:56,000
mis hebben, of is dit iets meer algemeens?

83
00:03:56,000 --> 00:03:58,000
Het blijkt dat het meer algemeen is --

84
00:03:58,000 --> 00:04:01,000
we maken een hoop fouten.

85
00:04:01,000 --> 00:04:06,000
Ik wil jullie een voorbeeld geven 
van zo'n irrationaliteit.

86
00:04:06,000 --> 00:04:09,000
Ik ga het hebben over bedrog.

87
00:04:09,000 --> 00:04:11,000
Ik koos voor bedrog 
omdat het interessant is,

88
00:04:11,000 --> 00:04:13,000
maar het vertelt ons ook iets

89
00:04:13,000 --> 00:04:16,000
over de beurssituatie waarin we verkeren.

90
00:04:17,040 --> 00:04:19,340
Mijn interesse in bedrog 
werd gewekt toen Enron

91
00:04:19,340 --> 00:04:21,440
het toneel betrad 
en plotseling explodeerde.

92
00:04:21,440 --> 00:04:24,000
Ik begon te denken over wat daar gebeurde.

93
00:04:24,000 --> 00:04:28,010
Waren er hier enkele rotte appels
die in staat waren om deze dingen te doen,

94
00:04:28,010 --> 00:04:30,000
of is dit meer wijdverbreid

95
00:04:30,000 --> 00:04:34,000
met vele mensen die hiertoe in staat zijn?

96
00:04:34,000 --> 00:04:38,000
Zoals gebruikelijk, besloot ik 
een simpel experiment te doen.

97
00:04:38,000 --> 00:04:39,000
Dat ging als volgt.

98
00:04:39,000 --> 00:04:42,000
Als je hieraan meedeed, 
zou ik je een stuk papier geven

99
00:04:42,000 --> 00:04:45,800
met 20 simpele rekensommen 
die iedereen kan oplossen,

100
00:04:45,800 --> 00:04:48,000
maar ik zou je niet genoeg tijd geven.

101
00:04:48,000 --> 00:04:50,000
Als de 5 minuten voorbij waren, zei ik:

102
00:04:50,000 --> 00:04:53,000
"Geef me je papieren 
en ik betaal je een dollar per vraag."

103
00:04:53,000 --> 00:04:57,000
Dat deden mensen. 
Ik betaalde ze dan 4 dollar --

104
00:04:57,000 --> 00:04:59,000
gemiddeld hadden mensen 
4 sommen opgelost.

105
00:04:59,000 --> 00:05:01,570
Andere mensen verleidde ik tot bedrog.

106
00:05:01,570 --> 00:05:03,000
Ik gaf ze het vel papier.

107
00:05:03,000 --> 00:05:05,000
Na 5 minuten zei ik dan:

108
00:05:05,000 --> 00:05:06,300
"Verscheur het vel.

109
00:05:06,300 --> 00:05:09,000
Stop de stukjes in je broekzak of rugzak

110
00:05:09,000 --> 00:05:12,000
en vertel me hoeveel vragen je goed had."

111
00:05:12,000 --> 00:05:15,000
Nu losten mensen gemiddeld 7 vragen op.
(Gelach)

112
00:05:16,800 --> 00:05:20,430
Het was niet zo dat er 
enkele rotte appels waren --

113
00:05:20,430 --> 00:05:23,000
een paar mensen die erg bedrogen.

114
00:05:23,000 --> 00:05:26,000
Nee, we zagen veel mensen 
die een beetje bedrogen.

115
00:05:27,060 --> 00:05:29,000
In de economische theorie

116
00:05:29,000 --> 00:05:32,000
is bedrog een eenvoudige 
kosten-batenanalyse.

117
00:05:32,000 --> 00:05:34,000
Je zegt: wat is de pakkans?

118
00:05:34,740 --> 00:05:37,000
Hoeveel levert bedrog me op?

119
00:05:37,000 --> 00:05:39,000
Hoeveel straf krijg ik als ik gepakt word?

120
00:05:39,000 --> 00:05:41,000
Je weegt deze tegen elkaar af --

121
00:05:41,000 --> 00:05:43,000
een simpele kosten-batenanalyse,

122
00:05:43,000 --> 00:05:46,000
en je beslist of de misdaad 
de moeite waard is.

123
00:05:46,000 --> 00:05:48,000
Dus we probeerden dit te testen.

124
00:05:48,000 --> 00:05:53,010
Bij sommige mensen varieerden we 
hoeveel geld ze konden stelen.

125
00:05:53,010 --> 00:05:56,000
We betaalden ze 10 cent 
per goed antwoord, 50 cent,

126
00:05:56,000 --> 00:05:59,000
een dollar, vijf dollar, tien dollar 
per goed antwoord.

127
00:05:59,000 --> 00:06:03,250
Je zou verwachten dat 
met het verhogen van het geldbedrag,

128
00:06:03,250 --> 00:06:06,000
mensen méér zouden valsspelen, 
maar zo was het niet.

129
00:06:06,000 --> 00:06:09,000
Een groot aantal mensen 
bedrogen ons met kleine beetjes.

130
00:06:09,000 --> 00:06:12,000
Hoe zat het met de pakkans?

131
00:06:12,000 --> 00:06:14,000
Sommige mensen verscheurden 
de helft van het papier,

132
00:06:14,000 --> 00:06:15,000
zodat er nog wat bewijs was.

133
00:06:15,000 --> 00:06:17,000
Sommige mensen 
verscheurden het hele vel.

134
00:06:17,000 --> 00:06:20,000
Sommigen verscheurden alles, 
liepen het lokaal uit

135
00:06:20,000 --> 00:06:23,000
en betaalden zichzelf uit de kom 
waarin meer dan 100 dollar zaten.

136
00:06:23,000 --> 00:06:26,000
Je zou verwachten 
dat als de pakkans verlaagde,

137
00:06:26,000 --> 00:06:29,000
mensen meer zouden valsspelen, 
maar dat was niet zo.

138
00:06:29,000 --> 00:06:32,000
Alweer bedrogen veel mensen 
ons slechts een beetje

139
00:06:32,000 --> 00:06:35,000
en waren ze ongevoelig 
voor deze economische motieven.

140
00:06:35,000 --> 00:06:37,370
Dus zeiden we: 
"Als mensen niet gevoelig zijn

141
00:06:37,370 --> 00:06:41,000
voor de kracht 
van de rationeel-economische theorie,

142
00:06:41,000 --> 00:06:43,770
wat is er dan aan de hand?"

143
00:06:43,770 --> 00:06:47,000
We dachten dat er misschien 
twee krachten in het spel waren.

144
00:06:47,000 --> 00:06:50,060
Enerzijds willen we allemaal zonder 
schuldgevoel in de spiegel kunnen kijken,

145
00:06:50,060 --> 00:06:51,860
dus willen we niet valsspelen.

146
00:06:51,860 --> 00:06:54,000
Anderzijds kunnen we 
een beetje valsspelen,

147
00:06:54,000 --> 00:06:56,000
zonder ons daarover schuldig te voelen.

148
00:06:56,000 --> 00:06:59,410
Dus misschien is er een niveau
van bedrog waar we niet overheen kunnen,

149
00:06:59,410 --> 00:07:03,000
maar waaronder we ons 
kunnen verrijken door bedrog,

150
00:07:03,000 --> 00:07:06,000
zolang dat ons zelfbeeld niet verandert.

151
00:07:06,000 --> 00:07:09,000
We noemen dat 
de persoonlijke smoesfactor.

152
00:07:10,000 --> 00:07:14,000
Hoe test je 
een persoonlijke smoesfactor?

153
00:07:14,000 --> 00:07:18,000
Ten eerste: wat kunnen we doen 
om de smoesfactor te verkleinen?

154
00:07:18,000 --> 00:07:20,000
Dus we brachten mensen 
naar het lab en zeiden:

155
00:07:20,000 --> 00:07:21,880
"We hebben 2 opdrachten voor jullie."

156
00:07:21,880 --> 00:07:23,310
De helft van hen vroegen we

157
00:07:23,310 --> 00:07:25,700
10 boeken te noemen 
van de middelbare school,

158
00:07:25,700 --> 00:07:28,000
of de Tien geboden op te noemen,

159
00:07:28,000 --> 00:07:30,000
en dan verleidden we ze tot bedrog.

160
00:07:30,000 --> 00:07:33,260
Nu bleek dat de mensen die 
de Tien geboden trachtten op te sommen --

161
00:07:33,260 --> 00:07:36,050
en van onze groep lukte dat niemand --

162
00:07:37,000 --> 00:07:40,000
maar van degenen die dat probeerden,

163
00:07:40,000 --> 00:07:42,520
greep niemand de kans om te bedriegen.

164
00:07:42,520 --> 00:07:44,400
Niet dat de religieuzere mensen,

165
00:07:44,400 --> 00:07:46,800
die de meeste geboden kenden, 
minder bedrogen,

166
00:07:46,800 --> 00:07:50,810
en de minder religieuzen, die bijna geen 
geboden konden noemen -- meer bedrogen.

167
00:07:50,810 --> 00:07:54,530
Op het moment dat mensen 
zich de geboden probeerden te herinneren,

168
00:07:54,530 --> 00:07:56,000
stopten ze met valsspelen.

169
00:07:56,000 --> 00:07:58,300
Zelfs wanneer we zelfverklaarde atheïsten

170
00:07:58,300 --> 00:08:02,000
op de Bijbel lieten zweren 
en hen de kans gaven vals te spelen,

171
00:08:02,000 --> 00:08:04,000
deden ze dat niet.

172
00:08:05,770 --> 00:08:08,990
Nu zijn de Tien geboden moeilijk 
te introduceren in het onderwijs,

173
00:08:08,990 --> 00:08:12,300
dus zeiden we: "Waarom laten we mensen 
de erecode niet tekenen?"

174
00:08:12,300 --> 00:08:14,000
Dus we lieten mensen ondertekenen:

175
00:08:14,000 --> 00:08:17,790
"Ik begrijp dat dit korte onderzoek 
valt onder de MIT erecode."

176
00:08:17,790 --> 00:08:21,000
Dan verscheurden ze het. Niemand speelde vals.

177
00:08:21,000 --> 00:08:22,340
Dit is vooral interessant

178
00:08:22,340 --> 00:08:24,000
omdat MIT geen erecode heeft.

179
00:08:24,000 --> 00:08:29,000
(Gelach)

180
00:08:29,000 --> 00:08:33,000
Dat ging allemaal over vermindering 
van de smoesfactor.

181
00:08:33,000 --> 00:08:36,000
Hoe zit het met versterking 
van de smoesfactor?

182
00:08:36,000 --> 00:08:38,000
In het eerste experiment liep ik door MIT

183
00:08:38,000 --> 00:08:41,000
en plaatste blikjes Coke in de koelkasten --

184
00:08:41,000 --> 00:08:43,000
de algemene koelkasten 
voor de bachelorstudenten.

185
00:08:43,000 --> 00:08:46,000
Ik kwam dan terug om te meten 
wat de halveringstijd is

186
00:08:46,000 --> 00:08:50,000
van Coke -- hoe lang 
blijft hij staan in de koelkast?

187
00:08:50,000 --> 00:08:53,000
Zoals verwacht, niet erg lang. 
Mensen pakken het.

188
00:08:53,000 --> 00:08:57,000
Toen liet ik borden 
met zes biljetten van één dollar

189
00:08:57,000 --> 00:09:00,000
achter in dezelfde koelkasten.

190
00:09:00,000 --> 00:09:01,400
Geen enkel biljet verdween.

191
00:09:01,400 --> 00:09:04,000
Nu is dit geen goed sociaal experiment,

192
00:09:04,000 --> 00:09:08,960
dus om het goed te doen, deed ik hetzelfde
experiment dat ik eerder beschreef.

193
00:09:08,960 --> 00:09:12,000
Een derde van de mensen 
gaf het vel papier aan ons terug.

194
00:09:12,000 --> 00:09:14,710
Een derde van de mensen 
verscheurde het vel,

195
00:09:14,710 --> 00:09:16,000
kwamen naar ons en zeiden:

196
00:09:16,000 --> 00:09:19,000
"Meneer, ik heb X vragen beantwoord. 
Geef me X dollar."

197
00:09:19,000 --> 00:09:22,460
Een derde van de mensen kwam 
na het verscheuren van het papier

198
00:09:22,460 --> 00:09:24,000
naar ons toe en zei:

199
00:09:24,000 --> 00:09:28,760
"Meneer, ik heb X vragen beantwoord. 
Geef me X tokens."

200
00:09:29,700 --> 00:09:33,000
We betaalden ze niet met dollars 
maar met iets anders.

201
00:09:33,000 --> 00:09:36,000
Ze namen dat andere iets en gingen dat 
een paar meter verderop

202
00:09:36,000 --> 00:09:38,000
inwisselen voor dollars.

203
00:09:38,000 --> 00:09:40,000
Probeer je het volgende voor te stellen.

204
00:09:40,000 --> 00:09:43,450
Hoe slecht zou je je voelen 
als je een potlood van werk meenam,

205
00:09:43,450 --> 00:09:47,490
vergeleken met als je 10 cent 
uit een pot met kleingeld nam?

206
00:09:47,490 --> 00:09:50,000
Deze dingen voelen heel anders aan.

207
00:09:50,000 --> 00:09:53,660
Zou het wat uitmaken als er enkele 
seconden afstand is tot contant geld,

208
00:09:53,660 --> 00:09:56,000
door een token te gebruiken?

209
00:09:56,000 --> 00:09:58,120
Onze proefpersonen 
verdubbelden hun bedrog.

210
00:09:59,200 --> 00:10:02,100
Ik zal jullie zo vertellen wat ik hierover
denk in verband met de aandelenmarkt.

211
00:10:02,940 --> 00:10:07,000
Maar dit loste mijn grote probleem 
met Enron niet op,

212
00:10:07,000 --> 00:10:09,470
want in Enron is er ook 
een sociaal element.

213
00:10:09,470 --> 00:10:11,000
Mensen zien elkaars gedrag.

214
00:10:11,000 --> 00:10:13,000
Feitelijk zien we dagelijks in het nieuws

215
00:10:13,000 --> 00:10:15,000
voorbeelden van mensen die bedrog plegen.

216
00:10:15,000 --> 00:10:17,330
Welke invloed heeft dat?

217
00:10:17,330 --> 00:10:19,000
Dus deden we nog een experiment.

218
00:10:19,000 --> 00:10:22,000
Een grote groep studenten 
deed mee aan het onderzoek

219
00:10:22,000 --> 00:10:23,380
en we betaalden ze vooraf.

220
00:10:23,380 --> 00:10:26,410
Iedereen kreeg een envelop 
met al het geld voor het onderzoek,

221
00:10:26,410 --> 00:10:31,000
en we vroegen hen om aan het eind 
het niet verdiende geld terug te betalen.

222
00:10:31,790 --> 00:10:35,410
Hetzelfde gebeurde. Als we mensen 
de kans geven vals te spelen, doen ze dat.

223
00:10:35,410 --> 00:10:38,000
Ze spelen slechts een beetje vals. 
Weer hetzelfde.

224
00:10:38,000 --> 00:10:41,000
Maar in dit onderzoek 
huurden we ook een acteur in.

225
00:10:41,000 --> 00:10:45,000
Deze acteur stond 
na 30 seconden op en zei:

226
00:10:45,000 --> 00:10:48,000
"Ik heb alles opgelost. Wat doe ik nu?"

227
00:10:48,000 --> 00:10:52,000
De onderzoeker zei: "Als je alles 
klaar hebt, kun je naar huis."

228
00:10:52,000 --> 00:10:53,670
Dat is het. De klus is geklaard.

229
00:10:53,670 --> 00:10:57,000
Dus nu hadden we 
een student -- een acteur --

230
00:10:57,000 --> 00:10:59,000
die deel van de groep was.

231
00:10:59,000 --> 00:11:01,000
-- niemand wist dat het een acteur was --

232
00:11:01,000 --> 00:11:05,000
en hij bedroog de boel overduidelijk.

233
00:11:05,000 --> 00:11:08,000
Wat zou er gebeuren 
met de anderen in de groep?

234
00:11:08,000 --> 00:11:11,000
Bedriegen ze meer, of juist minder?

235
00:11:11,000 --> 00:11:13,000
Het volgende gebeurde.

236
00:11:13,000 --> 00:11:17,000
Het blijkt af te hangen van 
welk sweatshirt ze dragen. (Gelach)

237
00:11:17,000 --> 00:11:19,000
Het zit zo.

238
00:11:19,000 --> 00:11:22,000
We deden dit 
op Carnegie Mellon en Pittsburgh.

239
00:11:22,000 --> 00:11:24,000
In Pittsburgh zijn twee grote universiteiten:

240
00:11:24,000 --> 00:11:27,000
Carnegie Mellon 
en de Universiteit van Pittsburgh.

241
00:11:27,000 --> 00:11:29,000
Alle deelnemers aan het onderzoek

242
00:11:29,000 --> 00:11:31,000
waren studenten van Carnegie Mellon.

243
00:11:31,000 --> 00:11:35,000
Als de acteur een student 
van Carnegie Mellon was --

244
00:11:35,000 --> 00:11:37,000
dat was hij ook daadwerkelijk --

245
00:11:37,000 --> 00:11:39,180
maar als hij deel 
uitmaakte van hun groep...

246
00:11:39,180 --> 00:11:41,360
werd er meer vals gespeeld.

247
00:11:41,360 --> 00:11:45,000
Maar als hij een sweatshirt 
van de Universiteit van Pittsburgh droeg,

248
00:11:45,000 --> 00:11:47,000
werd het bedrog minder.

249
00:11:47,000 --> 00:11:50,000
(Gelach)
(Applaus)

250
00:11:51,210 --> 00:11:53,000
Dit is belangrijk, want je weet

251
00:11:53,000 --> 00:11:55,000
dat toen de student opstond,

252
00:11:55,000 --> 00:11:57,960
het iedereen duidelijk werd 
dat ze ongestraft konden bedriegen

253
00:11:57,960 --> 00:12:00,450
want de onderzoeker zei: 
"Klaar, je mag naar huis",

254
00:12:00,450 --> 00:12:02,100
en ze vertrokken met het geld.

255
00:12:02,100 --> 00:12:05,000
Dus het ging weer niet zozeer 
de kans om gepakt te worden.

256
00:12:05,000 --> 00:12:08,000
Het ging over de normen voor bedrog.

257
00:12:08,000 --> 00:12:11,000
Als we iemand uit onze eigen groep 
vals zien spelen,

258
00:12:11,000 --> 00:12:14,410
vinden we dat gedrag 
meer aanvaardbaar voor ons als groep.

259
00:12:14,410 --> 00:12:17,340
Maar is het iemand 
uit de andere groep, die vreselijke lui --

260
00:12:17,340 --> 00:12:19,000
ik bedoel, niet zo vreselijk --

261
00:12:19,000 --> 00:12:21,390
maar iemand met wie we ons niet 
willen associëren,

262
00:12:21,390 --> 00:12:23,210
van een andere universiteit of groep,

263
00:12:23,210 --> 00:12:26,000
dan neemt plotseling 
het bewustzijn van eerlijkheid toe --

264
00:12:26,000 --> 00:12:28,430
een beetje als 
in het Tien geboden-onderzoek --

265
00:12:28,430 --> 00:12:32,000
en mensen bedriegen nog minder.

266
00:12:32,000 --> 00:12:36,000
Dus, wat hebben we 
hiervan geleerd over bedrog?

267
00:12:36,000 --> 00:12:39,000
We leerden 
dat veel mensen kunnen bedriegen.

268
00:12:39,000 --> 00:12:42,000
Ze bedriegen slechts een beetje.

269
00:12:42,000 --> 00:12:46,000
Als we mensen herinneren 
aan hun moraliteit, bedriegen ze minder.

270
00:12:46,000 --> 00:12:49,000
Als we meer afstand nemen tot bedrog,

271
00:12:49,000 --> 00:12:53,000
van het fysieke geld, bijvoorbeeld, 
bedriegen mensen meer.

272
00:12:53,000 --> 00:12:55,000
Als we bedrog rondom ons zien,

273
00:12:55,000 --> 00:12:59,000
vooral in onze eigen groep, 
neemt het bedrog toe.

274
00:12:59,000 --> 00:13:02,000
Als we dit betrekken op de aandelenmarkt,

275
00:13:02,000 --> 00:13:03,430
bedenk dan wat er gebeurt.

276
00:13:03,430 --> 00:13:06,000
Wat gebeurt er in een situatie 
waarin je mensen

277
00:13:06,000 --> 00:13:08,000
veel geld betaalt om de realiteit

278
00:13:08,000 --> 00:13:11,000
op een licht verdraaide wijze te zien?

279
00:13:11,000 --> 00:13:14,000
Zouden ze dat dan niet zo kunnen zien?

280
00:13:14,000 --> 00:13:14,890
Natuurlijk wel.

281
00:13:14,890 --> 00:13:16,450
Wat als je andere dingen doet,

282
00:13:16,450 --> 00:13:18,210
zoals dingen loskoppelen van geld?

283
00:13:18,210 --> 00:13:22,070
Je noemt ze aandelen, opties, derivaten,
effecten met hypotheken als onderpand.

284
00:13:22,070 --> 00:13:25,000
Zou het kunnen dat 
met die losgekoppelde dingen --

285
00:13:25,000 --> 00:13:27,240
het is niet een token 
gedurende één seconde,

286
00:13:27,240 --> 00:13:30,230
maar vele stappen verwijderd van geld
over een langere periode --

287
00:13:30,230 --> 00:13:33,000
zou het kunnen 
dat mensen nog meer valsspelen?

288
00:13:33,000 --> 00:13:35,000
Wat gebeurt er met de sociale omgeving

289
00:13:35,000 --> 00:13:38,000
als mensen het gedrag 
van anderen om zich heen zien?

290
00:13:38,000 --> 00:13:42,000
Ik denk dat al deze krachten 
zeer negatief werkten

291
00:13:42,000 --> 00:13:44,000
in de aandelenmarkt.

292
00:13:44,000 --> 00:13:47,000
Meer algemeen wil ik je iets vertellen

293
00:13:47,000 --> 00:13:50,000
over gedragseconomie.

294
00:13:50,000 --> 00:13:54,000
We hebben vele intuïties in ons leven,

295
00:13:54,000 --> 00:13:57,000
en het punt is
dat vele daarvan niet kloppen.

296
00:13:57,000 --> 00:14:00,000
De vraag is of we 
deze intuïties gaan testen.

297
00:14:00,000 --> 00:14:02,000
We kunnen denken over hoe we 
deze intuïtie kunnen testen

298
00:14:02,000 --> 00:14:04,000
in ons privéleven, ons zakelijke leven,

299
00:14:04,000 --> 00:14:07,000
en in het bijzonder 
op het gebied van beleid:

300
00:14:07,000 --> 00:14:10,000
dingen als "No Child Left Behind" 
[onderwijsbeleid],

301
00:14:10,000 --> 00:14:13,000
het creëren van nieuwe aandelenmarkten, 
of ander beleid --

302
00:14:13,000 --> 00:14:15,690
belastingen, gezondheidszorg enz.

303
00:14:15,690 --> 00:14:18,000
De moeilijkheid 
van het testen van onze intuïtie

304
00:14:18,000 --> 00:14:20,000
was de grote les die ik leerde

305
00:14:20,000 --> 00:14:22,000
toen ik terugging naar de verpleegsters.

306
00:14:22,000 --> 00:14:24,000
Ik ging terug om ze te vertellen

307
00:14:24,000 --> 00:14:27,000
wat ik had ontdekt 
over verband verwijderen.

308
00:14:27,000 --> 00:14:29,000
Ik leerde twee interessante dingen.

309
00:14:29,000 --> 00:14:31,000
Een was dat mijn favoriete verpleegster, Ettie,

310
00:14:31,000 --> 00:14:35,000
me vertelde dat ik haar pijn 
niet in aanmerking nam.

311
00:14:35,000 --> 00:14:37,000
Ze zei: "Natuurlijk was het erg pijnlijk voor jou.

312
00:14:37,000 --> 00:14:39,000
Maar denk aan mij als verpleegster,

313
00:14:39,000 --> 00:14:41,000
die het verband verwijderde 
van iemand die ik graag mocht

314
00:14:41,000 --> 00:14:44,000
en dit herhaaldelijk 
moest doen over langere tijd.

315
00:14:44,000 --> 00:14:47,000
Zoveel pijn veroorzaken 
was ook niet fijn voor mij."

316
00:14:47,000 --> 00:14:52,000
Ze zei dat er misschien mee te maken had, 
dat het moeilijk voor haar was.

317
00:14:52,000 --> 00:14:55,000
Maar het was nog interessanter. 
Ze zei:

318
00:14:55,000 --> 00:14:59,410
"Ik dacht niet 
dat jouw intuïtie juist was.

319
00:14:59,410 --> 00:15:01,000
Ik dacht dat mijn intuïtie juist was."

320
00:15:01,000 --> 00:15:03,000
Dus als je nadenkt over al je intuïties,

321
00:15:03,000 --> 00:15:07,000
is het erg moeilijk te geloven 
dat die verkeerd zijn.

322
00:15:07,000 --> 00:15:10,000
Ze zei: "Omdat ik dacht 
dat mijn intuïtie klopte..." --

323
00:15:10,000 --> 00:15:12,000
ze dacht dat haar intuïtie klopte --

324
00:15:12,000 --> 00:15:17,000
was het erg moeilijk voor haar 
een experiment te doen

325
00:15:17,000 --> 00:15:19,000
om uit te vinden of ze het fout had.

326
00:15:19,000 --> 00:15:23,000
In feite is dit de situatie 
waarin we voortdurend zitten.

327
00:15:23,000 --> 00:15:26,000
We hebben sterke intuïties 
over alle mogelijke dingen --

328
00:15:26,000 --> 00:15:29,000
je eigen capaciteiten, 
hoe de economie werkt,

329
00:15:29,000 --> 00:15:31,000
wat we leraren moeten betalen.

330
00:15:31,000 --> 00:15:34,000
Maar tenzij we deze intuïties gaan testen,

331
00:15:34,000 --> 00:15:35,320
komt er geen verbetering.

332
00:15:35,320 --> 00:15:37,540
Hoeveel beter zou mijn leven 
niet geweest zijn

333
00:15:37,540 --> 00:15:40,450
als deze verpleegsters 
hun intuïties hadden willen checken,

334
00:15:40,450 --> 00:15:42,240
en hoe alles beter zou zijn als we

335
00:15:42,240 --> 00:15:46,000
onze intuïties systematischer 
zouden gaan onderzoeken.

336
00:15:46,000 --> 00:15:48,000
Dank je wel.