[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.00,0:00:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Chcę dziś mówić
Dialogue: 0,0:00:03.00,0:00:06.00,Default,,0000,0000,0000,,o przewidywalnej irracjonalności.
Dialogue: 0,0:00:06.00,0:00:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Zainteresowałem się irracjonalnym zachowaniem
Dialogue: 0,0:00:10.00,0:00:13.00,Default,,0000,0000,0000,,wiele lat temu, kiedy trafiłem do szpitala.
Dialogue: 0,0:00:13.00,0:00:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Byłem poważnie poparzony.
Dialogue: 0,0:00:17.00,0:00:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Spędzając dużo czasu w szpitalu
Dialogue: 0,0:00:20.00,0:00:23.00,Default,,0000,0000,0000,,widzi się wiele irracjonalnych zachowań.
Dialogue: 0,0:00:23.00,0:00:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Na oddziale oparzeń szczególnie niepokoił mnie
Dialogue: 0,0:00:28.00,0:00:32.00,Default,,0000,0000,0000,,sposób, w jaki pielęgniarki zdejmowały bandaże.
Dialogue: 0,0:00:33.00,0:00:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Każdy kiedyś zdejmował opatrunek,
Dialogue: 0,0:00:35.00,0:00:38.00,Default,,0000,0000,0000,,i zastanawiał się, jak to najlepiej zrobić.
Dialogue: 0,0:00:38.00,0:00:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy zedrzeć szybko: ból krótki, ale intensywny,
Dialogue: 0,0:00:42.00,0:00:44.00,Default,,0000,0000,0000,,czy zdejmować powoli:
Dialogue: 0,0:00:44.00,0:00:48.00,Default,,0000,0000,0000,,trwa dłużej, ale nie boli aż tak bardzo.
Dialogue: 0,0:00:48.00,0:00:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Który sposób jest lepszy?
Dialogue: 0,0:00:51.00,0:00:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Pielęgniarki na moim oddziale uważały, że pierwszy.
Dialogue: 0,0:00:55.00,0:00:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Chwytały więc za opatrunek i zdzierały,
Dialogue: 0,0:00:58.00,0:01:00.00,Default,,0000,0000,0000,,chwytały i zdzierały. Miałem poparzone
Dialogue: 0,0:01:00.00,0:01:04.00,Default,,0000,0000,0000,,70 procent ciała, więc trwało to prawie godzinę.
Dialogue: 0,0:01:04.00,0:01:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Jak się domyślacie, z całego serca
Dialogue: 0,0:01:07.00,0:01:11.00,Default,,0000,0000,0000,,nienawidziłem momentu zdzierania.
Dialogue: 0,0:01:11.00,0:01:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Przekonywałem pielęgniarki,
Dialogue: 0,0:01:13.00,0:01:14.00,Default,,0000,0000,0000,,żeby spróbowały inaczej.
Dialogue: 0,0:01:14.00,0:01:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Zajmie im to dłużej, może dwie godziny nie jedną,
Dialogue: 0,0:01:16.00,0:01:21.00,Default,,0000,0000,0000,,ale ból będzie mniej intensywny.
Dialogue: 0,0:01:21.00,0:01:23.00,Default,,0000,0000,0000,,W odpowiedzi słyszałem dwie rzeczy:
Dialogue: 0,0:01:23.00,0:01:27.00,Default,,0000,0000,0000,,że lepiej ode mnie wiedzą,
Dialogue: 0,0:01:27.00,0:01:30.00,Default,,0000,0000,0000,,jak zmniejszać ból, a po drugie,
Dialogue: 0,0:01:30.00,0:01:33.00,Default,,0000,0000,0000,,że "być pacjentem" nie znaczy
Dialogue: 0,0:01:33.00,0:01:35.00,Default,,0000,0000,0000,,"robić uwagi" albo "wtrącać się".
Dialogue: 0,0:01:35.00,0:01:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Skądinąd nie tylko po hebrajsku,
Dialogue: 0,0:01:38.00,0:01:41.00,Default,,0000,0000,0000,,ale w każdym znanym mi języku.
Dialogue: 0,0:01:41.00,0:01:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Niewiele mogłem poradzić,
Dialogue: 0,0:01:45.00,0:01:48.00,Default,,0000,0000,0000,,a pielęgniarki dalej zdzierały opatrunki.
Dialogue: 0,0:01:48.00,0:01:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Trzy lata później, kiedy opuściłem szpital,
Dialogue: 0,0:01:50.00,0:01:53.00,Default,,0000,0000,0000,,poszedłem na studia.
Dialogue: 0,0:01:53.00,0:01:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Najciekawszą rzeczą, jakiej się nauczyłem
Dialogue: 0,0:01:56.00,0:01:58.00,Default,,0000,0000,0000,,była metoda eksperymentalna, polegająca na tym,
Dialogue: 0,0:01:58.00,0:02:02.00,Default,,0000,0000,0000,,że jeżeli ma się pytanie, można stworzyć
Dialogue: 0,0:02:02.00,0:02:06.00,Default,,0000,0000,0000,,jego abstrakcyjną replikę, zbadać ją
Dialogue: 0,0:02:06.00,0:02:08.00,Default,,0000,0000,0000,,i nauczyć się czegoś o świecie.
Dialogue: 0,0:02:08.00,0:02:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Tak też zrobiłem. Ciągle interesował mnie
Dialogue: 0,0:02:10.00,0:02:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Tak też zrobiłem. Ciągle interesował mnie
Dialogue: 0,0:02:11.00,0:02:13.00,Default,,0000,0000,0000,,najlepszy sposób zdejmowania opatrunków.
Dialogue: 0,0:02:13.00,0:02:16.00,Default,,0000,0000,0000,,Początkowo brakowało mi pieniędzy,
Dialogue: 0,0:02:16.00,0:02:20.00,Default,,0000,0000,0000,,więc kupiłem imadło.
Dialogue: 0,0:02:20.00,0:02:24.00,Default,,0000,0000,0000,,W laboratorium wsadzałem ochotnikom palce w imadło
Dialogue: 0,0:02:24.00,0:02:26.00,Default,,0000,0000,0000,,i zgniatałem trochę.
Dialogue: 0,0:02:26.00,0:02:28.00,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:02:28.00,0:02:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Zaciskałem dłuższej lub krócej,
Dialogue: 0,0:02:31.00,0:02:33.00,Default,,0000,0000,0000,,ból narastał lub malał,
Dialogue: 0,0:02:33.00,0:02:37.00,Default,,0000,0000,0000,,z przerwami lub bez - różne wersje bólu.
Dialogue: 0,0:02:37.00,0:02:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Na koniec pytałem
Dialogue: 0,0:02:39.00,0:02:41.00,Default,,0000,0000,0000,,jak bardzo bolało.
Dialogue: 0,0:02:41.00,0:02:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby musieli wybierać między dwoma ostatnimi,
Dialogue: 0,0:02:43.00,0:02:45.00,Default,,0000,0000,0000,,który rodzaj bólu by wybrali?
Dialogue: 0,0:02:45.00,0:02:48.00,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:02:48.00,0:02:51.00,Default,,0000,0000,0000,,Trwało to przez jakiś czas.
Dialogue: 0,0:02:51.00,0:02:53.00,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:02:53.00,0:02:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Jak na dobry projekt przystało, dostałem fundusze.
Dialogue: 0,0:02:57.00,0:02:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Wprowadziłem dźwięki, elektrowstrząsy,
Dialogue: 0,0:02:59.00,0:03:04.00,Default,,0000,0000,0000,,nawet specjalny kombinezon, potęgujący ból.
Dialogue: 0,0:03:04.00,0:03:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Moje badania udowodniły,
Dialogue: 0,0:03:08.00,0:03:11.00,Default,,0000,0000,0000,,że pielęgniarki były w błędzie.
Dialogue: 0,0:03:11.00,0:03:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Cudowne osoby, które pomimo dobrych intencji
Dialogue: 0,0:03:14.00,0:03:16.00,Default,,0000,0000,0000,,i dużego doświadczenia,
Dialogue: 0,0:03:16.00,0:03:20.00,Default,,0000,0000,0000,,myliły się, w sposób łatwy do przewidzenia.
Dialogue: 0,0:03:20.00,0:03:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Okazuje się, że czasu trwania bólu
Dialogue: 0,0:03:23.00,0:03:25.00,Default,,0000,0000,0000,,nie rejestrujemy tak samo, jak intensywności.
Dialogue: 0,0:03:25.00,0:03:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Mniej bym cierpiał, gdyby zdejmowanie bandaży
Dialogue: 0,0:03:29.00,0:03:31.00,Default,,0000,0000,0000,,trwało dłużej, ale ból był mniej intensywny.
Dialogue: 0,0:03:31.00,0:03:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Powinno się też zacząć od twarzy,
Dialogue: 0,0:03:34.00,0:03:36.00,Default,,0000,0000,0000,,najbardziej wrażliwej, i posuwać ku nogom.
Dialogue: 0,0:03:36.00,0:03:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Miałbym poczucie, że jest coraz lepiej
Dialogue: 0,0:03:39.00,0:03:40.00,Default,,0000,0000,0000,,i ból by się zmniejszył.
Dialogue: 0,0:03:40.00,0:03:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Pomogłyby też przerwy w zdejmowaniu,
Dialogue: 0,0:03:42.00,0:03:44.00,Default,,0000,0000,0000,,żebym mógł odpocząć od bólu.
Dialogue: 0,0:03:44.00,0:03:46.00,Default,,0000,0000,0000,,O wszystkich tych rzeczach
Dialogue: 0,0:03:46.00,0:03:49.00,Default,,0000,0000,0000,,pielęgniarki nie miały zielonego pojęcia.
Dialogue: 0,0:03:49.00,0:03:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Zacząłem się zastanawiać,
Dialogue: 0,0:03:50.00,0:03:53.00,Default,,0000,0000,0000,,czy mylne podejście pielęgniarek to wyjątek,
Dialogue: 0,0:03:53.00,0:03:56.00,Default,,0000,0000,0000,,czy przykład powszechnego zachowania.
Dialogue: 0,0:03:56.00,0:03:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Okazuje się, że to drugie;
Dialogue: 0,0:03:58.00,0:04:01.00,Default,,0000,0000,0000,,popełniamy mnóstwo błędów.
Dialogue: 0,0:04:01.00,0:04:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Oto przykład irracjonalnego zachowania:
Dialogue: 0,0:04:06.00,0:04:09.00,Default,,0000,0000,0000,,oszustwo.
Dialogue: 0,0:04:09.00,0:04:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Wybrałem oszustwo, bo jest interesujące,
Dialogue: 0,0:04:11.00,0:04:13.00,Default,,0000,0000,0000,,a także mówi nam coś
Dialogue: 0,0:04:13.00,0:04:16.00,Default,,0000,0000,0000,,o sytuacji na rynku papierów wartościowych.
Dialogue: 0,0:04:16.00,0:04:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Zainteresowałem się oszustwem
Dialogue: 0,0:04:19.00,0:04:21.00,Default,,0000,0000,0000,,po skandalicznym bankructwie Enronu.
Dialogue: 0,0:04:21.00,0:04:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Zastanawiałem się, co tam zaszło.
Dialogue: 0,0:04:24.00,0:04:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy chodziło o kilka czarnych owiec,
Dialogue: 0,0:04:25.00,0:04:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy chodziło o kilka czarnych owiec,
Dialogue: 0,0:04:28.00,0:04:30.00,Default,,0000,0000,0000,,czy powodu trzeba upatrywać
Dialogue: 0,0:04:30.00,0:04:34.00,Default,,0000,0000,0000,,w powszechnej skłonności do oszustwa?
Dialogue: 0,0:04:34.00,0:04:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Postanowiłem przeprowadzić prosty eksperyment.
Dialogue: 0,0:04:38.00,0:04:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Każdy dostawał na kartce
Dialogue: 0,0:04:39.00,0:04:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Każdy dostawał na kartce
Dialogue: 0,0:04:42.00,0:04:46.00,Default,,0000,0000,0000,,20 bardzo prostych zadań z matematyki,
Dialogue: 0,0:04:46.00,0:04:48.00,Default,,0000,0000,0000,,i za mało czasu na ich rozwiązanie.
Dialogue: 0,0:04:48.00,0:04:50.00,Default,,0000,0000,0000,,Po 5 minutach prosiłem o zwrot kartek
Dialogue: 0,0:04:50.00,0:04:53.00,Default,,0000,0000,0000,,i płaciłem dolara od rozwiązanego zadania.
Dialogue: 0,0:04:53.00,0:04:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Płaciłem zwykle 4 dolary.
Dialogue: 0,0:04:57.00,0:04:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Średnio każdy rozwiązywał 4 zadania.
Dialogue: 0,0:04:59.00,0:05:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Inną grupę kusiłem do oszustwa.
Dialogue: 0,0:05:02.00,0:05:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Dostawali kartkę z zadaniami.
Dialogue: 0,0:05:03.00,0:05:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Po pięciu minutach prosiłem,
Dialogue: 0,0:05:05.00,0:05:06.00,Default,,0000,0000,0000,,aby podarli i zabrali kartkę,
Dialogue: 0,0:05:06.00,0:05:09.00,Default,,0000,0000,0000,,aby podarli i zabrali kartkę,
Dialogue: 0,0:05:09.00,0:05:12.00,Default,,0000,0000,0000,,mówiąc mi, ile mieli poprawnych odpowiedzi.
Dialogue: 0,0:05:12.00,0:05:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Teraz "rozwiązywano" średnio po 7 zadań.
Dialogue: 0,0:05:15.00,0:05:20.00,Default,,0000,0000,0000,,To nie było kilka czarnych owiec,
Dialogue: 0,0:05:20.00,0:05:23.00,Default,,0000,0000,0000,,oszukujących na dużą skalę.
Dialogue: 0,0:05:23.00,0:05:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Zamiast tego wiele osób oszukiwało po trochu.
Dialogue: 0,0:05:26.00,0:05:29.00,Default,,0000,0000,0000,,W kontekście nauk ekonomicznych
Dialogue: 0,0:05:29.00,0:05:32.00,Default,,0000,0000,0000,,oszustwo to prosta analiza kosztów i korzyści.
Dialogue: 0,0:05:32.00,0:05:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Na ile procent mnie złapią?
Dialogue: 0,0:05:34.00,0:05:37.00,Default,,0000,0000,0000,,Ile mogę zyskać na oszustwie?
Dialogue: 0,0:05:37.00,0:05:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Jaka kara wchodzi w grę w razie przyłapania?
Dialogue: 0,0:05:39.00,0:05:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Rozważasz za i przeciw,
Dialogue: 0,0:05:41.00,0:05:43.00,Default,,0000,0000,0000,,jak w prostej analizie kosztów i korzyści
Dialogue: 0,0:05:43.00,0:05:46.00,Default,,0000,0000,0000,,i decydujesz, czy warto popełnić przestępstwo.
Dialogue: 0,0:05:46.00,0:05:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Próbowaliśmy to zbadać.
Dialogue: 0,0:05:48.00,0:05:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Różne grupy mogły podkradać różne kwoty.
Dialogue: 0,0:05:52.00,0:05:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Płaciliśmy 10 centów za odpowiedź, 50 centów,
Dialogue: 0,0:05:53.00,0:05:56.00,Default,,0000,0000,0000,,Płaciliśmy 10 centów za odpowiedź, 50 centów,
Dialogue: 0,0:05:56.00,0:05:59.00,Default,,0000,0000,0000,,dolara, 5, 10 dolarów od poprawnej odpowiedzi.
Dialogue: 0,0:05:59.00,0:06:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Można by sądzić, że ze wzrostem stawki,
Dialogue: 0,0:06:03.00,0:06:06.00,Default,,0000,0000,0000,,ludzie będą oszukiwać więcej, ale nie.
Dialogue: 0,0:06:06.00,0:06:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Wiele osób podkradało niewielkie kwoty.
Dialogue: 0,0:06:09.00,0:06:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Co z prawdopodobieństwem wpadki?
Dialogue: 0,0:06:12.00,0:06:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy darli połowę kartki,
Dialogue: 0,0:06:14.00,0:06:15.00,Default,,0000,0000,0000,,tak żeby został jakiś dowód.
Dialogue: 0,0:06:15.00,0:06:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Niektórzy darli całą kartkę.
Dialogue: 0,0:06:17.00,0:06:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Inni darli całą kartkę i w pokoju obok sami brali
Dialogue: 0,0:06:20.00,0:06:23.00,Default,,0000,0000,0000,,wypłatę z misy zawierającej ponad 100 dolarów.
Dialogue: 0,0:06:23.00,0:06:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Można sądzić, że im mniejsze ryzyko przyłapania,
Dialogue: 0,0:06:26.00,0:06:29.00,Default,,0000,0000,0000,,tym więcej oszustów, ale znowu tak się nie stało.
Dialogue: 0,0:06:29.00,0:06:32.00,Default,,0000,0000,0000,,Wiele osób oszukiwało w małym stopniu,
Dialogue: 0,0:06:32.00,0:06:35.00,Default,,0000,0000,0000,,nie zwracając uwagi na korzyści ekonomiczne.
Dialogue: 0,0:06:35.00,0:06:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Zastanawialiśmy się, co nimi kieruje,
Dialogue: 0,0:06:36.00,0:06:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Zastanawialiśmy się, co nimi kieruje,
Dialogue: 0,0:06:41.00,0:06:44.00,Default,,0000,0000,0000,,skoro nie racjonalne siły ekonomii?
Dialogue: 0,0:06:44.00,0:06:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Pomyśleliśmy, że być może działają tu dwie siły.
Dialogue: 0,0:06:47.00,0:06:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Z jednej strony, lubimy mieć o sobie dobre zdanie,
Dialogue: 0,0:06:49.00,0:06:52.00,Default,,0000,0000,0000,,więc nie chcemy oszukiwać.
Dialogue: 0,0:06:52.00,0:06:54.00,Default,,0000,0000,0000,,Z drugiej strony, możemy oszukać trochę
Dialogue: 0,0:06:54.00,0:06:56.00,Default,,0000,0000,0000,,i nadal mieć dobre samopoczucie.
Dialogue: 0,0:06:56.00,0:06:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie możemy przekroczyć pewnej granicy
Dialogue: 0,0:06:57.00,0:06:59.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie możemy przekroczyć pewnej granicy,
Dialogue: 0,0:06:59.00,0:07:03.00,Default,,0000,0000,0000,,ale możemy odnosić korzyści z małych oszustw,
Dialogue: 0,0:07:03.00,0:07:06.00,Default,,0000,0000,0000,,o ile nie wpływa to na naszą samoocenę.
Dialogue: 0,0:07:06.00,0:07:09.00,Default,,0000,0000,0000,,Nazywamy to współczynnikiem samoobłudy.
Dialogue: 0,0:07:10.00,0:07:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Jak przetestować współczynnik samoobłudy?
Dialogue: 0,0:07:14.00,0:07:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Najpierw chcieliśmy go zmniejszyć.
Dialogue: 0,0:07:18.00,0:07:20.00,Default,,0000,0000,0000,,Uczestnikom mówiliśmy,
Dialogue: 0,0:07:20.00,0:07:22.00,Default,,0000,0000,0000,,że mamy dla nich dwa zadania.
Dialogue: 0,0:07:22.00,0:07:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Połowa miała przypomnieć sobie 10 szkolnych lektur,
Dialogue: 0,0:07:23.00,0:07:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Połowa miała przypomnieć sobie 10 szkolnych lektur,
Dialogue: 0,0:07:25.00,0:07:28.00,Default,,0000,0000,0000,,a druga połowa dekalog,
Dialogue: 0,0:07:28.00,0:07:30.00,Default,,0000,0000,0000,,po czym kusiliśmy ich do oszustw.
Dialogue: 0,0:07:30.00,0:07:33.00,Default,,0000,0000,0000,,W grupie wymieniającej przykazania
Dialogue: 0,0:07:33.00,0:07:35.00,Default,,0000,0000,0000,,nikt nie pamiętał wszystkich dziesięciu,
Dialogue: 0,0:07:36.00,0:07:40.00,Default,,0000,0000,0000,,ale ci, którzy usiłowali,
Dialogue: 0,0:07:40.00,0:07:43.00,Default,,0000,0000,0000,,nie próbowali potem oszukiwać.
Dialogue: 0,0:07:43.00,0:07:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie chodzi o to, że ci bardziej religijni,
Dialogue: 0,0:07:45.00,0:07:46.00,Default,,0000,0000,0000,,pamiętający przykazania, oszukiwali mniej,
Dialogue: 0,0:07:46.00,0:07:48.00,Default,,0000,0000,0000,,pamiętający przykazania, oszukiwali mniej,
Dialogue: 0,0:07:48.00,0:07:49.00,Default,,0000,0000,0000,,a ci, co nie pamiętali - więcej.
Dialogue: 0,0:07:49.00,0:07:51.00,Default,,0000,0000,0000,,a ci, co nie pamiętali - więcej.
Dialogue: 0,0:07:51.00,0:07:55.00,Default,,0000,0000,0000,,W chwili, gdy zaczęli przypominać sobie dekalog,
Dialogue: 0,0:07:55.00,0:07:56.00,Default,,0000,0000,0000,,przestawali oszukiwać.
Dialogue: 0,0:07:56.00,0:07:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Nawet zdeklarowani ateiści,
Dialogue: 0,0:07:58.00,0:08:02.00,Default,,0000,0000,0000,,kuszeni po przysięganiu na biblię,
Dialogue: 0,0:08:02.00,0:08:04.00,Default,,0000,0000,0000,,nie oszukiwali.
Dialogue: 0,0:08:06.00,0:08:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Trudno byłoby wprowadzić dekalog
Dialogue: 0,0:08:08.00,0:08:10.00,Default,,0000,0000,0000,,do systemu edukacyjnego, więc postanowiliśmy
Dialogue: 0,0:08:10.00,0:08:12.00,Default,,0000,0000,0000,,dawać ludziom do podpisu kodeks honorowy.
Dialogue: 0,0:08:12.00,0:08:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Każdy podpisywał, że rozumie,
Dialogue: 0,0:08:14.00,0:08:18.00,Default,,0000,0000,0000,,iż badanych obowiązuje kodeks honorowy MIT.
Dialogue: 0,0:08:18.00,0:08:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Potem darli swoje kartki. Nikt nie oszukiwał.
Dialogue: 0,0:08:21.00,0:08:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Co ciekawe, MIT nie ma kodeksu honorowego.
Dialogue: 0,0:08:22.00,0:08:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Co ciekawe, MIT nie ma kodeksu honorowego.
Dialogue: 0,0:08:24.00,0:08:29.00,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:08:29.00,0:08:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Tak obniżaliśmy współczynnik samoobłudy.
Dialogue: 0,0:08:33.00,0:08:36.00,Default,,0000,0000,0000,,A co, gdyby go podwyższyć?
Dialogue: 0,0:08:36.00,0:08:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Podczas pierwszego eksperymentu
Dialogue: 0,0:08:38.00,0:08:41.00,Default,,0000,0000,0000,,wkładałem sześciopaki coli
Dialogue: 0,0:08:41.00,0:08:43.00,Default,,0000,0000,0000,,do wspólnych lodówek studentów MIT.
Dialogue: 0,0:08:43.00,0:08:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Później mierzyłem, jak to technicznie nazywamy,
Dialogue: 0,0:08:46.00,0:08:50.00,Default,,0000,0000,0000,,czas połowicznego zaniku coli; ile przetrwała w lodówkach.
Dialogue: 0,0:08:50.00,0:08:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Jak było do przewidzenia - dosyć krótko.
Dialogue: 0,0:08:53.00,0:08:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Dla porównania, w tych samych lodówkach
Dialogue: 0,0:08:57.00,0:09:00.00,Default,,0000,0000,0000,,zostawiałem tacki z 6 jednodolarówkami.
Dialogue: 0,0:09:00.00,0:09:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Żaden banknot nie zniknął. To nie najlepsza metoda,
Dialogue: 0,0:09:01.00,0:09:04.00,Default,,0000,0000,0000,,Żaden banknot nie zniknął. To nie najlepsza metoda,
Dialogue: 0,0:09:04.00,0:09:07.00,Default,,0000,0000,0000,,więc znowu przeprowadziłem eksperyment
Dialogue: 0,0:09:07.00,0:09:09.00,Default,,0000,0000,0000,,z kartkami i zadaniami.
Dialogue: 0,0:09:09.00,0:09:12.00,Default,,0000,0000,0000,,Jedna trzecia osób oddawała nam kartki,
Dialogue: 0,0:09:12.00,0:09:15.00,Default,,0000,0000,0000,,jedna trzecia darła je i mówiła,
Dialogue: 0,0:09:15.00,0:09:16.00,Default,,0000,0000,0000,,jedna trzecia darła je i mówiła,
Dialogue: 0,0:09:16.00,0:09:19.00,Default,,0000,0000,0000,,że rozwiązała x problemów i prosi o x dolarów.
Dialogue: 0,0:09:19.00,0:09:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Ostatnia grupa po podarciu kartek,
Dialogue: 0,0:09:22.00,0:09:24.00,Default,,0000,0000,0000,,przychodziła i mówiła,
Dialogue: 0,0:09:24.00,0:09:30.00,Default,,0000,0000,0000,,że rozwiązała x problemów i prosi o x żetonów.
Dialogue: 0,0:09:30.00,0:09:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie płaciliśmy im w dolarach, ale w żetonach.
Dialogue: 0,0:09:33.00,0:09:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Potem szli z żetonami na bok
Dialogue: 0,0:09:36.00,0:09:38.00,Default,,0000,0000,0000,,i wymieniali je na dolary.
Dialogue: 0,0:09:38.00,0:09:40.00,Default,,0000,0000,0000,,Zastanówmy się.
Dialogue: 0,0:09:40.00,0:09:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy czulibyśmy się gorzej, zabierając z pracy ołówek,
Dialogue: 0,0:09:43.00,0:09:45.00,Default,,0000,0000,0000,,czy zabierając
Dialogue: 0,0:09:45.00,0:09:47.00,Default,,0000,0000,0000,,10 centów z pudełka z drobniakami?
Dialogue: 0,0:09:47.00,0:09:50.00,Default,,0000,0000,0000,,To zupełnie różne odczucia.
Dialogue: 0,0:09:50.00,0:09:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy to, że płaciliśmy najpierw w żetonach
Dialogue: 0,0:09:53.00,0:09:56.00,Default,,0000,0000,0000,,miało jakiś wpływ?
Dialogue: 0,0:09:56.00,0:09:58.00,Default,,0000,0000,0000,,Oszustwa wzrosły dwukrotnie.
Dialogue: 0,0:09:58.00,0:10:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Zaraz powiem, co myślę o tym
Dialogue: 0,0:10:00.00,0:10:02.00,Default,,0000,0000,0000,,i o rynku papierów wartościowych.
Dialogue: 0,0:10:03.00,0:10:07.00,Default,,0000,0000,0000,,Wyniki nie tłumaczyły problemu Enronu,
Dialogue: 0,0:10:07.00,0:10:10.00,Default,,0000,0000,0000,,bo tam występował również czynnik społeczny.
Dialogue: 0,0:10:10.00,0:10:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Codziennie w wiadomościach
Dialogue: 0,0:10:11.00,0:10:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Codziennie w wiadomościach
Dialogue: 0,0:10:13.00,0:10:15.00,Default,,0000,0000,0000,,słyszymy o oszustwach.
Dialogue: 0,0:10:15.00,0:10:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Jaki to ma na nas wpływ?
Dialogue: 0,0:10:18.00,0:10:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Do kolejnego eksperymentu zaprosiliśmy dużą grupę studentów,
Dialogue: 0,0:10:19.00,0:10:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Do kolejnego eksperymentu zaprosiliśmy dużą grupę studentów,
Dialogue: 0,0:10:22.00,0:10:23.00,Default,,0000,0000,0000,,opłaconych z góry. Wszyscy dostali koperty z wypłatami.
Dialogue: 0,0:10:23.00,0:10:26.00,Default,,0000,0000,0000,,opłaconych z góry. Wszyscy dostali koperty z wypłatami.
Dialogue: 0,0:10:26.00,0:10:28.00,Default,,0000,0000,0000,,Pod koniec eksperymentu prosiliśmy
Dialogue: 0,0:10:28.00,0:10:32.00,Default,,0000,0000,0000,,o oddanie sumy, której nie zarobili.
Dialogue: 0,0:10:32.00,0:10:33.00,Default,,0000,0000,0000,,Podobny rezultat.
Dialogue: 0,0:10:33.00,0:10:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Mając okazję do oszustwa, ludzie z niej korzystają.
Dialogue: 0,0:10:35.00,0:10:38.00,Default,,0000,0000,0000,,Oszukują w niewielkim stopniu, ale jednak.
Dialogue: 0,0:10:38.00,0:10:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Do tego eksperymentu wynajęliśmy też aktora.
Dialogue: 0,0:10:41.00,0:10:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Po 30 sekundach aktor wstawał i mówił:
Dialogue: 0,0:10:45.00,0:10:48.00,Default,,0000,0000,0000,,"Rozwiązałem wszystko. Co teraz?"
Dialogue: 0,0:10:48.00,0:10:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Badający odpowiadał, że może iść do domu.
Dialogue: 0,0:10:52.00,0:10:53.00,Default,,0000,0000,0000,,Tyle. Koniec zadania.
Dialogue: 0,0:10:53.00,0:10:57.00,Default,,0000,0000,0000,,Czyli teraz mieliśmy studenta-aktora,
Dialogue: 0,0:10:57.00,0:10:59.00,Default,,0000,0000,0000,,jako członka grupy.
Dialogue: 0,0:10:59.00,0:11:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Nikt nie wiedział, że to aktor.
Dialogue: 0,0:11:01.00,0:11:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Aktor oszukiwał bardzo wyraźnie.
Dialogue: 0,0:11:05.00,0:11:08.00,Default,,0000,0000,0000,,Jak zachowają się inne osoby w grupie?
Dialogue: 0,0:11:08.00,0:11:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Będą oszukiwać mniej czy więcej?
Dialogue: 0,0:11:11.00,0:11:13.00,Default,,0000,0000,0000,,Oto co się stało.
Dialogue: 0,0:11:13.00,0:11:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszystko zależało od bluzy aktora.
Dialogue: 0,0:11:17.00,0:11:19.00,Default,,0000,0000,0000,,Muszę tu coś dodać.
Dialogue: 0,0:11:19.00,0:11:22.00,Default,,0000,0000,0000,,Działaliśmy w Carnegie Mellon i Pittsburghu.
Dialogue: 0,0:11:22.00,0:11:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Pittsburgh ma dwa duże uniwersytety:
Dialogue: 0,0:11:24.00,0:11:27.00,Default,,0000,0000,0000,,Carnegie Mellon i Uniwersytet Pittsburski.
Dialogue: 0,0:11:27.00,0:11:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Uczestnicy eksperymentu
Dialogue: 0,0:11:29.00,0:11:31.00,Default,,0000,0000,0000,,byli studentami Carnegie Mellon.
Dialogue: 0,0:11:31.00,0:11:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy aktor miał bluzę Carnegie Mellon,
Dialogue: 0,0:11:35.00,0:11:37.00,Default,,0000,0000,0000,,skądinąd własną,
Dialogue: 0,0:11:37.00,0:11:41.00,Default,,0000,0000,0000,,grupa oszukiwała więcej.
Dialogue: 0,0:11:41.00,0:11:45.00,Default,,0000,0000,0000,,Ale kiedy wkładał bluzę Uniwesytetu Pittsburskiego,
Dialogue: 0,0:11:45.00,0:11:47.00,Default,,0000,0000,0000,,oszustwa malały.
Dialogue: 0,0:11:47.00,0:11:50.00,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:11:50.00,0:11:53.00,Default,,0000,0000,0000,,To ważne, bo pamiętajmy,
Dialogue: 0,0:11:53.00,0:11:55.00,Default,,0000,0000,0000,,że kiedy aktor wstawał,
Dialogue: 0,0:11:55.00,0:11:58.00,Default,,0000,0000,0000,,wszyscy widzieli, że można oszukiwać,
Dialogue: 0,0:11:58.00,0:12:00.00,Default,,0000,0000,0000,,bo eksperymentator pozwalał mu
Dialogue: 0,0:12:00.00,0:12:02.00,Default,,0000,0000,0000,,iść do domu z pieniędzmi.
Dialogue: 0,0:12:02.00,0:12:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Nie tyle chodziło tu o ryzyko wpadki,
Dialogue: 0,0:12:05.00,0:12:08.00,Default,,0000,0000,0000,,co o normy regulujące oszustwo.
Dialogue: 0,0:12:08.00,0:12:11.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli oszukuje ktoś z naszego grona,
Dialogue: 0,0:12:11.00,0:12:15.00,Default,,0000,0000,0000,,oszustwo wydaje się do przyjęcia.
Dialogue: 0,0:12:15.00,0:12:17.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli natomiast
Dialogue: 0,0:12:17.00,0:12:19.00,Default,,0000,0000,0000,,oszukuje ktoś z innej grupy,
Dialogue: 0,0:12:19.00,0:12:21.00,Default,,0000,0000,0000,,z którą nie chcemy się utożsamiać,
Dialogue: 0,0:12:21.00,0:12:23.00,Default,,0000,0000,0000,,np. z innego uniwersytetu, klanu,
Dialogue: 0,0:12:23.00,0:12:26.00,Default,,0000,0000,0000,,wzrasta nagle poczucie uczciwości,
Dialogue: 0,0:12:26.00,0:12:28.00,Default,,0000,0000,0000,,podobnie jak w eksperymencie z dekalogiem.
Dialogue: 0,0:12:28.00,0:12:32.00,Default,,0000,0000,0000,,i ludzie oszukują mniej niż zwykle.
Dialogue: 0,0:12:32.00,0:12:36.00,Default,,0000,0000,0000,,Czego więc dowiedzieliśmy się o oszustwie?
Dialogue: 0,0:12:36.00,0:12:39.00,Default,,0000,0000,0000,,Wielu ludzi potrafi oszukiwać.
Dialogue: 0,0:12:39.00,0:12:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Oszukują w niewielkim stopniu.
Dialogue: 0,0:12:42.00,0:12:46.00,Default,,0000,0000,0000,,Po refleksji nad moralnością, oszukują mniej.
Dialogue: 0,0:12:46.00,0:12:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Im większy dystans od obiektu oszustwa,
Dialogue: 0,0:12:49.00,0:12:53.00,Default,,0000,0000,0000,,na przykład pieniędzy, tym oszukują więcej.
Dialogue: 0,0:12:53.00,0:12:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Będąc świadkiem oszustwa,
Dialogue: 0,0:12:55.00,0:12:59.00,Default,,0000,0000,0000,,zwłaszcza we własnej grupie, oszukują więcej.
Dialogue: 0,0:12:59.00,0:13:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Weźmy teraz rynek papierów wartościowych.
Dialogue: 0,0:13:02.00,0:13:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Zauważmy, co się dzieje w chwili,
Dialogue: 0,0:13:03.00,0:13:06.00,Default,,0000,0000,0000,,Zauważmy, co się dzieje w chwili,
Dialogue: 0,0:13:06.00,0:13:08.00,Default,,0000,0000,0000,,gdy komuś dużo płacą
Dialogue: 0,0:13:08.00,0:13:11.00,Default,,0000,0000,0000,,za zniekształcone postrzeganie rzeczywistości?
Dialogue: 0,0:13:11.00,0:13:14.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy będzie w stanie tak patrzeć?
Dialogue: 0,0:13:14.00,0:13:15.00,Default,,0000,0000,0000,,Jasne, że tak.
Dialogue: 0,0:13:15.00,0:13:16.00,Default,,0000,0000,0000,,A jeśli zwiększymy jeszcze dystans do pieniędzy?
Dialogue: 0,0:13:16.00,0:13:18.00,Default,,0000,0000,0000,,A jeśli zwiększymy jeszcze dystans do pieniędzy?
Dialogue: 0,0:13:18.00,0:13:21.00,Default,,0000,0000,0000,,Wprowadzimy akcje, opcje, pochodne
Dialogue: 0,0:13:21.00,0:13:22.00,Default,,0000,0000,0000,,zastawy hipoteczne.
Dialogue: 0,0:13:22.00,0:13:25.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli okaże się,
Dialogue: 0,0:13:25.00,0:13:27.00,Default,,0000,0000,0000,,że to już nawet nie żetony,
Dialogue: 0,0:13:27.00,0:13:29.00,Default,,0000,0000,0000,,ale coś zupełnie oderwanego od pieniędzy
Dialogue: 0,0:13:29.00,0:13:33.00,Default,,0000,0000,0000,,i to od dawna - czy wtedy oszukiwano by więcej?
Dialogue: 0,0:13:33.00,0:13:35.00,Default,,0000,0000,0000,,Jak wpływa na społeczność to,
Dialogue: 0,0:13:35.00,0:13:38.00,Default,,0000,0000,0000,,że widzi, jak inni oszukują?
Dialogue: 0,0:13:38.00,0:13:42.00,Default,,0000,0000,0000,,Uważam, że to wszystko źle wpływa
Dialogue: 0,0:13:42.00,0:13:44.00,Default,,0000,0000,0000,,na rynek papierów wartościowych.
Dialogue: 0,0:13:44.00,0:13:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Chcę coś dodać na temat
Dialogue: 0,0:13:47.00,0:13:50.00,Default,,0000,0000,0000,,ekonomii behawioralnej.
Dialogue: 0,0:13:50.00,0:13:54.00,Default,,0000,0000,0000,,W życiu kierujemy się przeczuciami,
Dialogue: 0,0:13:54.00,0:13:57.00,Default,,0000,0000,0000,,które często okazują się błędne.
Dialogue: 0,0:13:57.00,0:14:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Czy zechcemy wystawiać je na próbę?
Dialogue: 0,0:14:00.00,0:14:02.00,Default,,0000,0000,0000,,Zastanówmy się, jak je badać
Dialogue: 0,0:14:02.00,0:14:04.00,Default,,0000,0000,0000,,w życiu prywatnym, zawodowym,
Dialogue: 0,0:14:04.00,0:14:07.00,Default,,0000,0000,0000,,a zwłaszcza w polityce,
Dialogue: 0,0:14:07.00,0:14:10.00,Default,,0000,0000,0000,,przy projektach typu No Child Left Behind,
Dialogue: 0,0:14:10.00,0:14:13.00,Default,,0000,0000,0000,,przy tworzeniu nowych giełd, regulacji
Dialogue: 0,0:14:13.00,0:14:16.00,Default,,0000,0000,0000,,systemów podatkowych, służby zdrowia itd.
Dialogue: 0,0:14:16.00,0:14:18.00,Default,,0000,0000,0000,,Trudno jest badać przeczucia,
Dialogue: 0,0:14:18.00,0:14:20.00,Default,,0000,0000,0000,,czego doświadczyłem
Dialogue: 0,0:14:20.00,0:14:22.00,Default,,0000,0000,0000,,odwiedzając moje pielęgniarki.
Dialogue: 0,0:14:22.00,0:14:24.00,Default,,0000,0000,0000,,Wróciłem powiedzieć im,
Dialogue: 0,0:14:24.00,0:14:27.00,Default,,0000,0000,0000,,czego nauczyłem się o zdejmowaniu bandaży.
Dialogue: 0,0:14:27.00,0:14:29.00,Default,,0000,0000,0000,,Dowiedziałem się dwóch ważnych rzeczy.
Dialogue: 0,0:14:29.00,0:14:31.00,Default,,0000,0000,0000,,Po pierwsze Ettie, moja ulubiona pielęgniarka,
Dialogue: 0,0:14:31.00,0:14:35.00,Default,,0000,0000,0000,,powiedziała, że nie wziąłem pod uwagę jej bólu.
Dialogue: 0,0:14:35.00,0:14:37.00,Default,,0000,0000,0000,,"Jasne, że cię bolało,
Dialogue: 0,0:14:37.00,0:14:39.00,Default,,0000,0000,0000,,ale pomyśl o mnie.
Dialogue: 0,0:14:39.00,0:14:41.00,Default,,0000,0000,0000,,Zmieniam bandaże komuś, kogo lubię
Dialogue: 0,0:14:41.00,0:14:44.00,Default,,0000,0000,0000,,w kółko, przez wiele tygodni.
Dialogue: 0,0:14:44.00,0:14:47.00,Default,,0000,0000,0000,,Przedłużanie tortur nie było też dobre dla mnie”.
Dialogue: 0,0:14:47.00,0:14:52.00,Default,,0000,0000,0000,,Czyli częściowo robiła to dla siebie.
Dialogue: 0,0:14:52.00,0:14:55.00,Default,,0000,0000,0000,,Co ważniejsze, dodała:
Dialogue: 0,0:14:55.00,0:15:00.00,Default,,0000,0000,0000,,"Twoje argumenty mnie nie przekonywały.
Dialogue: 0,0:15:00.00,0:15:01.00,Default,,0000,0000,0000,,Uważałam, że mam rację".
Dialogue: 0,0:15:01.00,0:15:03.00,Default,,0000,0000,0000,,Myśląc o własnej intuicji,
Dialogue: 0,0:15:03.00,0:15:07.00,Default,,0000,0000,0000,,trudno nam uwierzyć, że możemy się mylić.
Dialogue: 0,0:15:07.00,0:15:10.00,Default,,0000,0000,0000,,Dodała też, że ponieważ wierzyła
Dialogue: 0,0:15:10.00,0:15:12.00,Default,,0000,0000,0000,,że ma rację,
Dialogue: 0,0:15:12.00,0:15:17.00,Default,,0000,0000,0000,,ciężko jej było zgodzić się na trudny eksperyment,
Dialogue: 0,0:15:17.00,0:15:19.00,Default,,0000,0000,0000,,aby sprawdzić, czy się myli.
Dialogue: 0,0:15:19.00,0:15:23.00,Default,,0000,0000,0000,,Wszyscy doświadczamy tego co dzień.
Dialogue: 0,0:15:23.00,0:15:26.00,Default,,0000,0000,0000,,Mocno wierzymy własnym przeczuciom
Dialogue: 0,0:15:26.00,0:15:29.00,Default,,0000,0000,0000,,w sprawach własnych zdolności, działania gospodarki,
Dialogue: 0,0:15:29.00,0:15:31.00,Default,,0000,0000,0000,,płac dla nauczycieli.
Dialogue: 0,0:15:31.00,0:15:34.00,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli nie zaczniemy wystawiać ich na próbę,
Dialogue: 0,0:15:34.00,0:15:36.00,Default,,0000,0000,0000,,nie ruszymy z miejsca.
Dialogue: 0,0:15:36.00,0:15:38.00,Default,,0000,0000,0000,,O ile lżejsze miałbym życie,
Dialogue: 0,0:15:38.00,0:15:40.00,Default,,0000,0000,0000,,gdyby pielęgniarki poddały próbie swoje przeczucia,
Dialogue: 0,0:15:40.00,0:15:41.00,Default,,0000,0000,0000,,i o ile lepszy będzie świat,
Dialogue: 0,0:15:41.00,0:15:46.00,Default,,0000,0000,0000,,jeśli zaczniemy systematycznie testować intuicje.
Dialogue: 0,0:15:46.00,0:15:48.00,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.