WEBVTT

00:00:07.244 --> 00:00:09.364
Trong những năm 60

00:00:09.366 --> 00:00:13.143
FBI đã thu thập được 
gần 2.000 tài liệu

00:00:13.143 --> 00:00:17.294
cho vụ điều tra 
một bộ óc trứ danh của nước Mỹ

NOTE Paragraph

00:00:17.294 --> 00:00:21.321
Nhân vật chính 
là nhà văn James Baldwin.

00:00:21.321 --> 00:00:22.651
Vào thời điểm đó,

00:00:22.651 --> 00:00:25.427
FBI cũng điều tra
nhiều nghệ sĩ và nhà tư tưởng khác

00:00:25.427 --> 00:00:29.186
nhưng hầu như hồ sơ về họ
ít hơn của Baldwin rất nhiều.

00:00:29.186 --> 00:00:31.536
Suốt những năm bị FBI săn lùng,

00:00:31.536 --> 00:00:35.350
ông đã trở thành tác giả người da đen 
bán chạy nhất thế giới.

00:00:35.350 --> 00:00:38.913
Vậy điều gì đã khiến James Baldwin 
trở thành mối lo

00:00:38.913 --> 00:00:42.105
trong mắt công chúng và giới chuyên môn?

NOTE Paragraph

00:00:42.105 --> 00:00:44.022
Sinh ra ở Harlerm năm 1924,

00:00:44.022 --> 00:00:46.344
anh là con cả 
trong gia đình có chín người con.

00:00:46.344 --> 00:00:49.609
Lên 14, ông bắt đầu công việc giảng đạo.

00:00:49.609 --> 00:00:53.093
Công việc thuyết giáo,
giúp ông phát triển khả năng viết lách,

00:00:53.093 --> 00:00:56.002
đồng thời, nuôi dưỡng mâu thuẫn
về tư tưởng của Giáo hội

00:00:56.002 --> 00:00:59.010
về bất bình đẳng chủng tộc 
và đồng tính.

NOTE Paragraph

00:00:59.010 --> 00:01:02.311
Sau trung học, ông bắt đầu 
viết tiểu thuyết và tiểu luận

00:01:02.311 --> 00:01:04.261
khi đang làm các công việc vặt.

00:01:04.261 --> 00:01:06.605
Nhưng vẫn khó tránh khỏi các vấn đề

00:01:06.605 --> 00:01:09.860
khiến ông đi ngược lại với Giáo hội.

00:01:09.860 --> 00:01:12.674
Luôn phải đối mặt 
với phân biệt chủng tộc, kì thị đồng tính

00:01:12.674 --> 00:01:16.730
ông phẫn nộ, vỡ mộng,
và ao ước một cuộc sống ít bị bó buộc hơn.

00:01:16.730 --> 00:01:20.085
Vì vậy năm 1948, khi 24 tuổi,

00:01:20.085 --> 00:01:23.035
Baldwin chuyển đến Paris 
với học bổng viết văn

NOTE Paragraph

00:01:23.035 --> 00:01:25.571
Tại Pháp, ông xuất bản 
cuốn tiểu thuyết đầu tiên,

00:01:25.571 --> 00:01:28.814
với tựa đề "Go Tell it on the 
Mountain", năm 1953.

00:01:28.814 --> 00:01:30.464
Lấy bối cảnh tại Harlern,

00:01:30.464 --> 00:01:34.467
cuốn sách khai thác hình tượng Giáo hội 
như nguồn cội của đàn áp và hi vọng.

00:01:34.467 --> 00:01:37.322
Nổi tiếng với cả độc giả 
da đen và da trắng.

00:01:37.322 --> 00:01:39.235
Khi cuốn tiểu thuyết 
được khen ngợi,

00:01:39.235 --> 00:01:43.787
Baldwin tập hợp suy nghĩ về
chủng tộc, giai cấp, văn hóa và sự đày ải

00:01:43.787 --> 00:01:45.860
trong bài luận mở rộng năm 1955,


00:01:45.860 --> 00:01:48.490
"Notes of a Native Son" 
(Lời của người con bản xứ).

NOTE Paragraph

00:01:48.490 --> 00:01:49.580
Cùng lúc đó,

00:01:49.580 --> 00:01:52.422
phong trào đòi quyền công dân 
tăng cao ở Mỹ.

00:01:52.422 --> 00:01:56.932
Người Mỹ da đen đã gặt hái thêm nhiều
quyền lợi trong đăng ký bầu cử và bầu cử,

00:01:56.932 --> 00:02:01.744
nhưng vẫn không được coi trọng 
ở trường học, xe buýt, trong lao động,

00:02:01.744 --> 00:02:03.834
và phục vụ vũ trang.

00:02:03.834 --> 00:02:06.752
Dù sống chủ yếu ở Pháp 
suốt quãng đời còn lại,

00:02:06.752 --> 00:02:09.131
Baldwin nghiên cứu sâu 
về các phong trào

00:02:09.131 --> 00:02:12.142
và ý thức sâu sắc lời hứa 
chưa hoàn thành với tổ quốc.

00:02:12.149 --> 00:02:15.069
Ông nhìn thấy gia đình, 
bạn bè và hàng xóm

00:02:15.079 --> 00:02:18.705
sa vào nghiện ngập,
tù tội và tự sát.

00:02:18.714 --> 00:02:21.453
Ông tin rằng số phận của họ
bắt nguồn từ sự đè nén

00:02:21.453 --> 00:02:23.773
của một xã hội phân biệt đối xử.

00:02:23.783 --> 00:02:25.075
Năm 1963,

00:02:25.075 --> 00:02:27.655
Baldwin xuất bản 
"The Fire Next Time",

00:02:27.665 --> 00:02:29.889
một bức tranh sống động 
về xung đột chủng tộc

00:02:29.889 --> 00:02:32.723
cho rằng người Mỹ da trắng 
cần chịu phải trách nhiệm

00:02:32.723 --> 00:02:34.000
nhưng lập luận xa hơn

00:02:34.000 --> 00:02:36.974
rằng phân biệt chủng tộc
cũng làm tổn thương người da trắng.

00:02:36.974 --> 00:02:41.771
Với ông, mọi người đều liên kết chặt chẽ
trong cùng cơ cấu xã hội.

00:02:41.771 --> 00:02:43.508
Từ lâu, Baldwin tin rằng:

00:02:43.508 --> 00:02:47.148
con người bị lịch sử bó buộc
và lịch sử cũng bị bó buộc bởi con người.

00:02:47.148 --> 00:02:49.397
Vai trò của Baldwin 
trong phong trào nhân quyền

NOTE Paragraph

00:02:49.397 --> 00:02:51.347
đã vượt khỏi 
tầm quan sát và báo cáo.

00:02:51.347 --> 00:02:53.636
Ông cũng đi du hành 
đến Nam Mỹ

00:02:53.636 --> 00:02:56.613
tham gia vào các cuộc mít - tinh,
đưa ra những bài giảng .

00:02:56.613 --> 00:02:59.438
Ông tranh luận về 
các chính trị gia da trắng và da đen

00:02:59.438 --> 00:03:01.008
gồm cả Malcolm X

00:03:01.008 --> 00:03:04.709
và đóng vai trò kết nối giữa
các nhà hoạt động da đen và trí thức

00:03:04.709 --> 00:03:07.567
và các lãnh đạo lực lượng da trắng
như Robert Kennedy.

00:03:07.567 --> 00:03:09.280
Vì khả năng độc nhất của Baldwin

00:03:09.280 --> 00:03:11.747
là diễn giải các nguyên nhân
của biến động xã hội

00:03:11.747 --> 00:03:14.627
theo cách mà khán giả da trắng 
sẵn sàng lắng nghe,

00:03:14.627 --> 00:03:18.736
Kennedy và những người khác có xu hướng
coi ông như đại sứ của người Mỹ da đen

00:03:18.736 --> 00:03:20.906
danh hiệu mà Baldwin từ chối nhận.

00:03:20.906 --> 00:03:22.142
Cùng thời điểm đó,

00:03:22.142 --> 00:03:25.852
khả năng ngôn luận đã khiến FBI 
xem ông như một mối đe dọa.

00:03:25.852 --> 00:03:27.608
Ngay cả trong phong trào dân quyền,

00:03:27.608 --> 00:03:29.978
Baldwin, đôi khi, cảm thấy 
bị bỏ ngoài cuộc

00:03:29.978 --> 00:03:32.504
vì lựa chọn sống ở nước ngoài
cũng như là giới tính

00:03:32.504 --> 00:03:35.126
mà ông đã công khai 
trong các bài viết

00:03:35.126 --> 00:03:38.177
vào thời điểm 
mà kì thị đồng tính lan rộng.

NOTE Paragraph

00:03:38.177 --> 00:03:41.772
Suốt cuộc đời, Baldwin xem mình 
là nhân chứng.

00:03:41.772 --> 00:03:43.562
Không như nhiều người đồng lứa,

00:03:43.569 --> 00:03:46.853
ông sống đủ lâu để nhìn thấy thắng lợi
của phong trào dân quyền,

00:03:46.853 --> 00:03:51.333
nhưng bất bình đẳng chủng tộc vẫn 
tiếp tục ở Mỹ làm ông thấy nặng nề.

00:03:51.333 --> 00:03:53.981
Dù cảm thấy bị giam cầm
trong thời đại của mình,

00:03:53.981 --> 00:03:56.775
ngôn từ của ông đã nói thay
cho nhiều thế hệ,

00:03:56.775 --> 00:03:59.475
hướng họ đến sự thấu hiểu
đa chiều hơn

00:03:59.475 --> 00:04:03.554
về những vấn đề 
phức tạp nhất trong xã hội.