WEBVTT

00:00:00.350 --> 00:00:02.930
gəlin dövri cədvəlin

00:00:02.930 --> 00:00:05.890
qruplarından danışaq

00:00:05.890 --> 00:00:08.550
qruplar barədə düşünməyin ən sadə yolu

00:00:08.550 --> 00:00:12.210
onların dövri cədvəldə bir sütunda yerləşməsidir

00:00:12.210 --> 00:00:14.670
və ümumi qanun onların nömrələnməsidir

00:00:14.670 --> 00:00:16.940
bu 1ci sütundur yəni 1ci qrup

00:00:16.940 --> 00:00:20.720
2ci sütun 3cü sütun 4 5 6

00:00:20.720 --> 00:00:25.720
7 8, 9cu qrup, 10 11 12ci qrup

00:00:27.860 --> 00:00:32.860
13 14 15 16 17 18ci qrup

00:00:33.870 --> 00:00:35.400
və bir çoxlarnız düşünə bilərsiz ki

00:00:35.400 --> 00:00:37.460
burdakı f orbital elementləri nədir?

00:00:37.460 --> 00:00:39.400
Dövri cədvəli düzgün şəkildə yerinə yetirsəydik,

00:00:39.400 --> 00:00:41.000
bunların hamısını,

00:00:41.000 --> 00:00:44.350
d-orbital və p-orbitaldan başlayaraq sağa doğru dəyişərdik

00:00:44.350 --> 00:00:48.330
və bu f-orbital elementlərinə yer ayırardıq,

00:00:48.330 --> 00:00:50.950
amma qanun bunları nömrələməməyimizdir

00:00:50.950 --> 00:00:53.030
Amma maraqlı olan şey budur ki,

00:00:53.030 --> 00:00:55.040
niyə bu sütunlardan birinə,

00:00:55.040 --> 00:00:57.960
bu sütunlara qrup adını veririk?

00:00:57.960 --> 00:01:00.920
dövri cəvdəl haqqında maraqlı olan şey budur ki

00:01:00.920 --> 00:01:03.070
sütundakı bütün elementlərin

00:01:03.070 --> 00:01:05.690
əlbəttə ki, istisnalar var

00:01:05.690 --> 00:01:08.370
amma elementlərin çoxunun

00:01:08.370 --> 00:01:11.070
çox oxşar xüsusiyyətləri var

00:01:11.070 --> 00:01:13.920
və bu da onların

00:01:13.920 --> 00:01:15.510
xarici təbəqələrində

00:01:15.510 --> 00:01:18.490
eynisayda elektron olduğna

00:01:18.490 --> 00:01:19.870
görədir

00:01:19.870 --> 00:01:22.530
onlar eyni sayda valent elektrona sahibdirlər

00:01:22.530 --> 00:01:25.140
və xarici təbəqədəki valent elektronları və

00:01:25.140 --> 00:01:26.720
elektronları üst-üstə düşməyə meyllidir,

00:01:26.720 --> 00:01:28.210
baxmayaraq ki, bir az fərqli bir dəyişiklik var.

00:01:28.210 --> 00:01:30.940
valent elektronları

00:01:30.940 --> 00:01:32.800
reaksiyaya girirlər

00:01:32.800 --> 00:01:35.690
onlar da əsasən xarici təbəqədə olurlar

00:01:35.690 --> 00:01:38.330
amma istisnalar da var

00:01:38.330 --> 00:01:40.930
əslində çox maraqlı istisnalar var

00:01:40.930 --> 00:01:43.710
hansı ki d orbitalında baş verir

00:01:43.710 --> 00:01:45.310
amma hələlik bundan danışmayacayıq

00:01:45.310 --> 00:01:46.530
gəlin indi biraz

00:01:46.530 --> 00:01:49.040
sizin eşitdiyiniz qruplardan danışaq

00:01:49.040 --> 00:01:51.860
və görək ki bunlar niyə eyni cür reaksiyaya girir

00:01:51.860 --> 00:01:53.840
əgər biz 1ci qrupa baxsaq

00:01:53.840 --> 00:01:55.360
burada hidrogen

00:01:55.360 --> 00:01:57.260
biraz qəribə elementdir

00:01:57.260 --> 00:01:58.560
çünki hidrogen 8 valent elektronu

00:01:58.560 --> 00:02:00.110
almaq üçün cəhd eləmir

00:02:00.110 --> 00:02:01.400
hidrogen sadəcə helium kimi

00:02:01.400 --> 00:02:05.230
2 valent elektronu istəyir,

00:02:05.230 --> 00:02:06.930
hidrogen 1ci qrupdakı

00:02:06.930 --> 00:02:10.350
digər hər şeylə,

00:02:10.350 --> 00:02:11.670
məsələn ikinci qrupdakı bütün şeylər üçün

00:02:11.670 --> 00:02:12.910
gözlədiyniz qədər.

00:02:12.910 --> 00:02:15.100
ortaq bir şeyi paylaşmır.

00:02:15.100 --> 00:02:17.430
əgər hidrogeni bir qırağa qoysaz

00:02:17.430 --> 00:02:21.940
1ci qrup qələvi metallar adlanır

00:02:21.940 --> 00:02:24.800
və hidrogen qələvi metal hesab olunmur

00:02:24.800 --> 00:02:27.423
burdakı hamsı

00:02:28.500 --> 00:02:30.103
qələvi metallardır

00:02:31.320 --> 00:02:34.560
yaxşı bəs niyə bunların oxşar reaksiyaları var?

00:02:34.560 --> 00:02:36.750
niyə onların oxşar xüsusiyyətləri var?

00:02:36.750 --> 00:02:37.720
bunu düşünmək üçün

00:02:37.720 --> 00:02:40.500
siz onların elektron konfiqurasiyasına baxmalısız

00:02:40.500 --> 00:02:44.710
məsələn, litium üçün elektron konfiqurasiyası

00:02:44.710 --> 00:02:46.630
heliumınki ilə

00:02:46.630 --> 00:02:51.170
eyni olacaq

00:02:51.170 --> 00:02:53.470
və sonra

00:02:53.470 --> 00:02:58.030
siz 2ci təbəqəyə baxcagsız, bu da 2s1-dir

00:02:58.030 --> 00:02:59.820
bir valent elektronu var

00:02:59.820 --> 00:03:03.650
onun xarici təbəqəsində 1 elektronu var

00:03:03.650 --> 00:03:04.993
bəs natriumda necədir?

00:03:06.210 --> 00:03:09.210
natrium da neon ilə

00:03:09.210 --> 00:03:12.003
eyni elektron konfiqurasiyasına malik olacaq

00:03:13.260 --> 00:03:16.200
və bu da 3s1-dir

00:03:16.200 --> 00:03:18.950
bunun da valent elektronu 1dir

00:03:18.950 --> 00:03:21.240
xarici təbəqəsində 1 elektron var

00:03:21.240 --> 00:03:23.780
və burdakı bütün narıncı rəngli

00:03:23.780 --> 00:03:25.350
elementlərin hamsının 1 valent elektronu var

00:03:25.350 --> 00:03:27.860
və onlar da oktet qaydasına

00:03:27.860 --> 00:03:30.880
riayət etməyə çalışırlar

00:03:30.880 --> 00:03:33.220
və siz təsəvvür edə bilərsiz ki, onlar çox reaktivdirlər

00:03:33.220 --> 00:03:35.190
onlar reaksiyaya girəndə

00:03:35.190 --> 00:03:38.450
xarici təbəqədəki elektronu itirmək istəyirlər

00:03:38.450 --> 00:03:41.860
bu qələvi metallar çox reaktivdir

00:03:41.860 --> 00:03:43.310
və onlarında oxşar xüsusiyyətləri var

00:03:43.310 --> 00:03:46.790
onlar parlaq və yumşaqdırlar

00:03:46.790 --> 00:03:47.960
onlar reaktiv olduqları üçün

00:03:47.960 --> 00:03:49.600
onları başqa şeylərlə reaksiyaya girməmiş

00:03:49.600 --> 00:03:51.530
tapmaq çox çətindir

00:03:51.530 --> 00:03:53.960
gəlin indi başqa qruplara baxaq

00:03:53.960 --> 00:03:57.410
əgər biz sağa baxsaq

00:03:57.410 --> 00:04:00.410
burda 2ci qrup metalların görərik

00:04:00.410 --> 00:04:03.353
bunlar da qələvi-torpaq metalları adlanır

00:04:04.266 --> 00:04:09.266
qələvi, qələvi-torpaq metallar

00:04:09.340 --> 00:04:13.880
və onların da oxşar xüsusiyyətləri var

00:04:13.880 --> 00:04:16.380
çünki onların 2 valent elektronu var

00:04:16.380 --> 00:04:19.350
xarici təbəqələrində 2 elektron var

00:04:19.350 --> 00:04:21.960
və həmçinin onlar

00:04:21.960 --> 00:04:23.570
qələvi metallar kimi reaktiv deyillər

00:04:23.570 --> 00:04:27.420
qələvi torpaq metallar üçün

00:04:27.420 --> 00:04:29.640
2 elektronu itirmək

00:04:29.640 --> 00:04:31.860
8-ə tamamlamaq üçün 6 elektron qazanmaqdan asandır

00:04:31.860 --> 00:04:34.470
və ona görə də onlar da nisbətən reaktivdirlər

00:04:34.470 --> 00:04:38.920
reaksiyaya girərkən xarici 2 elektronun itirirlər

00:04:38.920 --> 00:04:42.710
d orbitalına baxanda maraqlı bir şey baş verir

00:04:42.710 --> 00:04:44.510
və biz bunu elektron konfiqurasiyasına baxdığmız zaman

00:04:44.510 --> 00:04:46.270
öyrənmişdik

00:04:46.270 --> 00:04:48.430
amma əgər siz skandiumun

00:04:48.430 --> 00:04:51.250
elektron konfiqurasiyasına baxsaz

00:04:51.250 --> 00:04:54.350
gəlin bunu bənövşəyi rəngdə göstərim

00:04:54.350 --> 00:04:57.420
skandium üçün

00:04:57.420 --> 00:04:58.823
elektron konfiqurasiyası

00:05:01.070 --> 00:05:02.430
arqonla

00:05:02.430 --> 00:05:06.080
eyni olacaqdır

00:05:06.080 --> 00:05:08.170
arqonla eyni olacaqdır

00:05:08.170 --> 00:05:10.300
aufbau prinsipi bizə deyir ki,

00:05:10.300 --> 00:05:12.150
bizim kalsiumdakı kimi

00:05:12.150 --> 00:05:15.860
4s2 elektron konfiqurasiyası olacaqdı

00:05:15.860 --> 00:05:17.520
amma aufbau prinsipinə görə

00:05:17.520 --> 00:05:21.400
bizim 3d orbitalında 1 elektronmuz da var

00:05:21.400 --> 00:05:24.843
və bu 3d14s2 arqon olacaqdı

00:05:27.280 --> 00:05:30.670
və xarici təbəqələr üçün doğru sıranı almaq üçün

00:05:30.670 --> 00:05:34.510
gəlin bunu 3d14s2 kimi yazım

00:05:34.510 --> 00:05:37.320
və insanlar aufbau prinsipi barədə düşünərkən

00:05:37.320 --> 00:05:40.300
bütün bu d-orbital elementlərinın

00:05:40.300 --> 00:05:43.000
bir şekildə d-yarımqrupunu doldurduğunu düşünürlər.

00:05:43.000 --> 00:05:45.980
əvvəlki videolardan bilirik ki bu doğru deyil

00:05:45.980 --> 00:05:49.340
amma elektron konfiqurasiyasını

00:05:49.340 --> 00:05:51.270
ümumi halda düşünərkən bu faydalı ola bilər

00:05:51.270 --> 00:05:54.600
və siz sonra bura gəlirsiz p qrupunu doldurursuz

00:05:54.600 --> 00:05:59.240
məsələn, əgər siz

00:05:59.240 --> 00:06:01.810
karbonun elektron konfiqurasiyasına baxsaz

00:06:01.810 --> 00:06:05.930
karbonun helium ilə

00:06:05.930 --> 00:06:09.410
eyni elektron konfiqurasiyası olduğnu görərsiz

00:06:09.410 --> 00:06:12.450
və sonra s qrupunu doldurursuz 2s2

00:06:12.450 --> 00:06:13.503
sonra da 2p2

00:06:15.695 --> 00:06:17.590
2p2

00:06:17.590 --> 00:06:19.600
indi bizim neçə valent elektronmuz var?

00:06:19.600 --> 00:06:21.700
ikinci təbəqədə, ən axırıncı təbəqədə

00:06:21.700 --> 00:06:24.890
2+2=4 valent elektronu var

00:06:24.890 --> 00:06:28.180
və bu da bu qrupdakı bütün elementlər üçün belə olacaq

00:06:28.180 --> 00:06:29.340
buna görə də

00:06:29.340 --> 00:06:34.120
karbonun silisium ilə və qrupdakı başqa elementlər ilə

00:06:34.120 --> 00:06:36.120
oxşar xüsusiyyətləri var.

00:06:36.120 --> 00:06:38.630
və davam edərsək,

00:06:38.630 --> 00:06:42.730
məsələn, oksigen, kükürd

00:06:42.730 --> 00:06:45.840
hər ikisi də başqa elementdən

00:06:45.840 --> 00:06:48.620
2 elektron götürmək istəyirlər, çünki onların 6 valent elektronu var

00:06:48.620 --> 00:06:49.550
onlar eletron sayını 8-ə tamamlamaq istəyirlər

00:06:49.550 --> 00:06:51.580
onların oxşar xüsusiyyətləri var

00:06:51.580 --> 00:06:53.440
indi bu sarı qrupa baxsaz

00:06:53.440 --> 00:06:55.490
bunlar halogenlərdir

00:06:55.490 --> 00:06:57.100
bunların xüsusi adı var

00:06:57.100 --> 00:06:59.650
bunlar halogen adlanır

00:06:59.650 --> 00:07:01.250
onların hamısı çox reaktivdirlər

00:07:01.250 --> 00:07:03.030
çünki onların 7 valent elektronu var

00:07:03.030 --> 00:07:03.960
onlar 1 elektron almağı

00:07:03.960 --> 00:07:06.250
çox sevirlər

00:07:06.250 --> 00:07:07.610
və onlar reaksiyaya girməyi sevirlər

00:07:07.610 --> 00:07:09.080
əsasən də

00:07:09.080 --> 00:07:11.850
qələvi metallarla reaksiyaya girməyi sevirlər

00:07:11.850 --> 00:07:16.150
və nəhayət

00:07:16.150 --> 00:07:18.520
nəcib qazlara baxaq

00:07:18.520 --> 00:07:20.900
belə ki 18-ci qrup elementlərnin adı

00:07:20.900 --> 00:07:25.900
nəcib qazlardır

00:07:26.030 --> 00:07:28.560
onların da reaksiyaya girməmək kimi

00:07:28.560 --> 00:07:29.710
oxşar xüsusiyyətləri var

00:07:29.710 --> 00:07:30.740
onlar niyə reaksiyaya girmirlər?

00:07:30.740 --> 00:07:32.600
çünki onların xarici təbəqəsi tam doludur

00:07:32.600 --> 00:07:34.220
elekton tapmaq istəmirlər,

00:07:34.220 --> 00:07:35.560
onlar nəcib qazlardır

00:07:35.560 --> 00:07:40.513
başqaları ilə reaksiyaya girmək məcburiyyətində deyillər.