0:00:00.350,0:00:02.930 Gəlin 18 sütunlu dövri cədvəlin 0:00:02.930,0:00:05.890 qruplarından danışaq. 0:00:05.890,0:00:08.550 Qrup deyəndə ən sadə şəkildə 0:00:08.550,0:00:12.210 dövri cədvəldəki sütunları düşünə bilərsiniz 0:00:12.210,0:00:14.670 və ümumi qayda onlaraq onlar nömrələnir. 0:00:14.670,0:00:16.940 Bu, 1ci sütundur yəni 1ci qrup, 0:00:16.940,0:00:20.720 2-ci sütun 3-cü qrup, 4 5 6 0:00:20.720,0:00:25.720 7 8, 9cu qruplar, 10, 11, 12-ci qrup 0:00:27.860,0:00:32.860 13, 14, 15, 16 ,17, 18-ci qrup 0:00:33.870,0:00:35.400 və bir çoxlarnız düşünə bilərsiz ki, 0:00:35.400,0:00:37.460 burdakı f orbital elementləri nədir? 0:00:37.460,0:00:39.400 Dövri cədvəli düzgün şəkildə yerinə yetirsəydik, 0:00:39.400,0:00:41.000 bunların hamısını, 0:00:41.000,0:00:44.350 d-orbital və p-orbitaldan başlayaraq sağa doğru dəyişərdik 0:00:44.350,0:00:48.330 və bu f-orbital elementlərinə yer ayırardıq, 0:00:48.330,0:00:50.950 amma qaydaya əsasən bunlar nömrələnmir. 0:00:50.950,0:00:53.030 Amma maraqlı olan şey budur ki, 0:00:53.030,0:00:55.040 niyə bu sütunların hər birini, 0:00:55.040,0:00:57.960 bu sütunları qrup adlandırırıq? 0:00:57.960,0:01:00.920 Dövri cəvdəllə bağlı maraqlısı budur ki, 0:01:00.920,0:01:03.070 sütundakı bütün elementlərin 0:01:03.070,0:01:05.690 əlbəttə ki, istisnalar var 0:01:05.690,0:01:08.370 amma elementlərin çoxunun 0:01:08.370,0:01:11.070 çox oxşar xüsusiyyətləri var 0:01:11.070,0:01:13.920 və bu da onların 0:01:13.920,0:01:15.510 xarici təbəqələrində 0:01:15.510,0:01:18.490 eynisayda elektron olduğuna 0:01:18.490,0:01:19.870 görədir. 0:01:19.870,0:01:22.530 Onlar eyni sayda valent elektrona sahibdirlər 0:01:22.530,0:01:25.140 yəni xarici təbəqədəki valent elektronları eynidir və 0:01:25.140,0:01:26.720 onların xüsusiyyətləri üst-üstə düşməyə meyllidir, 0:01:26.720,0:01:28.210 baxmayaraq ki, bir az fərqli bir dəyişikliklər var. 0:01:28.210,0:01:30.940 Valent elektronları reaksiyaya 0:01:30.940,0:01:32.800 girmə qabiliyyəti olan elektronlardır 0:01:32.800,0:01:35.690 və əsasən xarici elektron[br]təbəqəsində yerləşirlər 0:01:35.690,0:01:38.330 amma istisnalar da var. 0:01:38.330,0:01:40.930 Əslində çox maraqlı istisnalar var 0:01:40.930,0:01:43.710 və bu əsasən d orbitalında baş verir. 0:01:43.710,0:01:45.310 Amma hələlik bundan danışmayacayıq. 0:01:45.310,0:01:46.530 Gəlin indi biraz 0:01:46.530,0:01:49.040 sizin eşitdiyiniz qruplardan danışaq 0:01:49.040,0:01:51.860 və görək bunlar niyə eyni cür reaksiyaya girir? 0:01:51.860,0:01:53.840 Əgər biz 1ci qrupa baxsaq 0:01:53.840,0:01:55.360 burada hidrogen 0:01:55.360,0:01:57.260 biraz fərqli elementdir. 0:01:57.260,0:01:58.560 Çünki hidrogen 8 valent elektronuna 0:01:58.560,0:02:00.110 çatmaq üçün cəhd etmir. 0:02:00.110,0:02:01.400 Hidrogen sadəcə helium kimi 0:02:01.400,0:02:05.230 2 valent elektronu istəyir, 0:02:05.230,0:02:06.930 Hidrogen bir növ 0:02:06.930,0:02:10.350 birinci qrupdakı digər elementlərlə 0:02:10.350,0:02:11.670 o qədər də ortaq xüsusiyyəti 0:02:11.670,0:02:12.910 yoxdur, 0:02:12.910,0:02:15.100 həmçinin ikinci qrup elementləri ilə də. 0:02:15.100,0:02:17.430 Əgər hidrogeni bir qırağa qoysaq 0:02:17.430,0:02:21.940 1ci qrup qələvi metallar adlanır 0:02:21.940,0:02:24.800 və hidrogen qələvi metal hesab olunmur. 0:02:24.800,0:02:27.423 Buradakı hamsı 0:02:28.500,0:02:30.103 qələvi metallardır. 0:02:31.320,0:02:34.560 Yaxşı bəs niyə bunların oxşar[br]reaksiyalara daxil olur? 0:02:34.560,0:02:36.750 Niyə onların oxşar xüsusiyyətləri var? 0:02:36.750,0:02:37.720 Bunu bilmək üçün 0:02:37.720,0:02:40.500 siz onların elektron konfiqurasiyasına baxmalısınız. 0:02:40.500,0:02:44.710 Məsələn, litium üçün elektron konfiqurasiyası 0:02:44.710,0:02:46.630 heliumunki ilə 0:02:46.630,0:02:51.170 eyni olacaq 0:02:51.170,0:02:53.470 və sonra 0:02:53.470,0:02:58.030 2ci orbitala baxacağıq, 2s1-dir 0:02:58.030,0:02:59.820 Bir valent elektronu var. 0:02:59.820,0:03:03.650 onun xarici təbəqəsində 1 elektronu var 0:03:03.650,0:03:04.993 Bəs natriumda necədir? 0:03:06.210,0:03:09.210 Natrium da neon ilə 0:03:09.210,0:03:12.003 eyni elektron konfiqurasiyasına malik olacaq, 0:03:13.260,0:03:16.200 3s1 olur. 0:03:16.200,0:03:18.950 Bunun da valent elektronu 1dir, 0:03:18.950,0:03:21.240 xarici təbəqəsində 1 elektron var 0:03:21.240,0:03:23.780 və burdakı bütün narıncı rəngli 0:03:23.780,0:03:25.350 elementlərin hamsının 1 valent elektronu var 0:03:25.350,0:03:27.860 və onlar da oktet qaydasına 0:03:27.860,0:03:30.880 riayət etməyə çalışırlar 0:03:30.880,0:03:33.220 və siz təsəvvür edə bilərsiniz ki, onlar çox reaktivdirlər 0:03:33.220,0:03:35.190 onlar reaksiyaya girəndə 0:03:35.190,0:03:38.450 xarici təbəqədəki elektronu itirmək istəyirlər 0:03:38.450,0:03:41.860 bu qələvi metallar çox reaktivdir 0:03:41.860,0:03:43.310 və onlar da oxşar xüsusiyyətlər paylaşırlar. 0:03:43.310,0:03:46.790 Onlar parlaq və yumşaqdırlar, 0:03:46.790,0:03:47.960 reaktiv olduqları üçün 0:03:47.960,0:03:49.600 onlara sərbəst halda 0:03:49.600,0:03:51.530 rast gəlinmir. 0:03:51.530,0:03:53.960 Gəlin indi başqa qruplara baxaq. 0:03:53.960,0:03:57.410 Əgər biz sağa baxsaq, 0:03:57.410,0:04:00.410 burada 2-ci qrup metallarını görərik. 0:04:00.410,0:04:03.353 Bunlar isə qələvi-torpaq metalları adlanır. 0:04:04.266,0:04:09.266 Qələvi, qələvi-torpaq metallar 0:04:09.340,0:04:13.880 və onların da oxşar xüsusiyyətləri var. 0:04:13.880,0:04:16.380 Çünki onların 2 valent elektronu var yəni, 0:04:16.380,0:04:19.350 xarici təbəqələrində 2 elektron var 0:04:19.350,0:04:21.960 və həmçinin onlar 0:04:21.960,0:04:23.570 qələvi metallar kimi reaktiv deyillər. 0:04:23.570,0:04:27.420 Qələvi torpaq metallar üçün 0:04:27.420,0:04:29.640 2 elektronu itirmək 0:04:29.640,0:04:31.860 8-ə tamamlamaq üçün 6 elektron qazanmaqdan asandır 0:04:31.860,0:04:34.470 və ona görə də onlar da [br]müəyyən qədər reaktivdirlər 0:04:34.470,0:04:38.920 reaksiyaya girərkən[br]xarici 2 elektronunu itirirlər. 0:04:38.920,0:04:42.710 d blok elementlərdə [br]vəziyyət daha maraqlıdır. 0:04:42.710,0:04:44.510 Biz bunu elektron konfiqurasiyasına [br]baxdığmız zaman 0:04:44.510,0:04:46.270 öyrənmişdik 0:04:46.270,0:04:48.430 amma əgər siz skandiumun 0:04:48.430,0:04:51.250 elektron konfiqurasiyasına baxsanız 0:04:51.250,0:04:54.350 gəlin bunu bənövşəyi rəngdə göstərim 0:04:54.350,0:04:57.420 skandium üçün 0:04:57.420,0:04:58.823 elektron konfiqurasiyası 0:05:01.070,0:05:02.430 arqonla 0:05:02.430,0:05:06.080 eyni olacaqdır 0:05:06.080,0:05:08.170 bəli,arqonla eyni olacaqdır. 0:05:08.170,0:05:10.300 aufbau prinsipi bizə deyir ki, 0:05:10.300,0:05:12.150 bizim kalsiumdakı kimi 0:05:12.150,0:05:15.860 4s2 elektron konfiqurasiyası olmalı idi 0:05:15.860,0:05:17.520 amma aufbau prinsipinə görə 0:05:17.520,0:05:21.400 bizim 3d orbitalında 1 elektronmuz da var 0:05:21.400,0:05:24.843 və bu, 3d14s2 arqon olmalıdır 0:05:27.280,0:05:30.670 və xarici təbəqələr üçün doğru sıranı almaq üçün 0:05:30.670,0:05:34.510 gəlin bunu 3d14s2 kimi yazım 0:05:34.510,0:05:37.320 və insanlar aufbau prinsipi barədə 0:05:37.320,0:05:40.300 bütün bu d-orbital elementlərinın 0:05:40.300,0:05:43.000 necəsə d-yarımqrupunu doldurduğunu düşünürlər. 0:05:43.000,0:05:45.980 Əvvəlki videolardan bilirik ki, bu doğru deyil, 0:05:45.980,0:05:49.340 amma elektron konfiqurasiyasını 0:05:49.340,0:05:51.270 ümumi halda düşünərkən bu faydalı ola bilər. 0:05:51.270,0:05:54.600 və siz sonra bura gəlirsiz p blokunu doldurursuz 0:05:54.600,0:05:59.240 məsələn, əgər siz 0:05:59.240,0:06:01.810 karbonun elektron konfiqurasiyasına baxsanız 0:06:01.810,0:06:05.930 karbonun helium ilə 0:06:05.930,0:06:09.410 eyni elektron konfiqurasiyası olduğunu görərsiniz 0:06:09.410,0:06:12.450 və sonra s blokunu doldururuq 2s2 0:06:12.450,0:06:13.503 sonra da 2p2 0:06:15.695,0:06:17.590 2p2 0:06:17.590,0:06:19.600 indi bizim neçə valent elektronmuz var? 0:06:19.600,0:06:21.700 ikinci təbəqədə, ən axırıncı təbəqədə 0:06:21.700,0:06:24.890 2+2=4 valent elektronu var 0:06:24.890,0:06:28.180 və bu da bu qrupdakı bütün elementlər üçün belə olacaq 0:06:28.180,0:06:29.340 buna görə də 0:06:29.340,0:06:34.120 karbonun silisium ilə və qrupdakı başqa elementlər ilə 0:06:34.120,0:06:36.120 oxşar xüsusiyyətlərdaşıyır 0:06:36.120,0:06:38.630 və davam edərsək, 0:06:38.630,0:06:42.730 məsələn, oksigen, kükürd 0:06:42.730,0:06:45.840 hər ikisi də başqa bir atomdan 0:06:45.840,0:06:48.620 2 elektron qoparmaq istəyirlər, çünki onların 6 valent elektronu var 0:06:48.620,0:06:49.550 onlar eletron sayını 8-ə tamamlamaq istəyirlər 0:06:49.550,0:06:51.580 onların oxşar xüsusiyyətləri var. 0:06:51.580,0:06:53.440 İndi bu sarı qrupa baxsaq 0:06:53.440,0:06:55.490 bunlar halogenlərdir, 0:06:55.490,0:06:57.100 bunların xüsusi adı var 0:06:57.100,0:06:59.650 bunlar halogen adlanır. 0:06:59.650,0:07:01.250 Onların hamısı çox reaktivdirlər. 0:07:01.250,0:07:03.030 Çünki onların 7 valent elektronu var. 0:07:03.030,0:07:03.960 Onlar özlərinə 1 elektron birləşdirməyi 0:07:03.960,0:07:06.250 çox sevirlər 0:07:06.250,0:07:07.610 və onlar reaksiyaya girməyi sevirlər, 0:07:07.610,0:07:09.080 əsasən də 0:07:09.080,0:07:11.850 qələvi metallarla reaksiyaya girməyi xoşlayırlar 0:07:11.850,0:07:16.150 və nəhayət 0:07:16.150,0:07:18.520 təsirsiz qazlara baxaq 0:07:18.520,0:07:20.900 Belə ki 18-ci qrup elementlərnin adı 0:07:20.900,0:07:25.900 nəcib qazlardır. 0:07:26.030,0:07:28.560 onların da reaksiyaya girməmək kimi 0:07:28.560,0:07:29.710 oxşar xüsusiyyətləri var. 0:07:29.710,0:07:30.740 Onlar niyə reaksiyaya girmirlər? 0:07:30.740,0:07:32.600 Çünki onların xarici təbəqəsi tam doludur 0:07:32.600,0:07:34.220 Tamamlanmaq üçün əlavə[br]elektrona ehtiyacları yoxdur. 0:07:34.220,0:07:35.560 Onlar nəcib qazlardır, 0:07:35.560,0:07:40.513 başqaları ilə reaksiyaya girmək məcburiyyətində deyillər.