WEBVTT 00:00:00.350 --> 00:00:02.930 Gəlin 18 sütunlu dövri cədvəlin 00:00:02.930 --> 00:00:05.890 qruplarından danışaq. 00:00:05.890 --> 00:00:08.550 Qrup deyəndə ən sadə şəkildə 00:00:08.550 --> 00:00:12.210 dövri cədvəldəki sütunları düşünə bilərsiniz 00:00:12.210 --> 00:00:14.670 və ümumi qayda onlaraq onlar nömrələnir. 00:00:14.670 --> 00:00:16.940 Bu, 1ci sütundur yəni 1ci qrup, 00:00:16.940 --> 00:00:20.720 2-ci sütun 3-cü qrup, 4 5 6 00:00:20.720 --> 00:00:25.720 7 8, 9cu qruplar, 10, 11, 12-ci qrup 00:00:27.860 --> 00:00:32.860 13, 14, 15, 16 ,17, 18-ci qrup 00:00:33.870 --> 00:00:35.400 və bir çoxlarnız düşünə bilərsiz ki, 00:00:35.400 --> 00:00:37.460 burdakı f orbital elementləri nədir? 00:00:37.460 --> 00:00:39.400 Dövri cədvəli düzgün şəkildə yerinə yetirsəydik, 00:00:39.400 --> 00:00:41.000 bunların hamısını, 00:00:41.000 --> 00:00:44.350 d-orbital və p-orbitaldan başlayaraq sağa doğru dəyişərdik 00:00:44.350 --> 00:00:48.330 və bu f-orbital elementlərinə yer ayırardıq, 00:00:48.330 --> 00:00:50.950 amma qaydaya əsasən bunlar nömrələnmir. 00:00:50.950 --> 00:00:53.030 Amma maraqlı olan şey budur ki, 00:00:53.030 --> 00:00:55.040 niyə bu sütunların hər birini, 00:00:55.040 --> 00:00:57.960 bu sütunları qrup adlandırırıq? 00:00:57.960 --> 00:01:00.920 Dövri cəvdəllə bağlı maraqlısı budur ki, 00:01:00.920 --> 00:01:03.070 sütundakı bütün elementlərin 00:01:03.070 --> 00:01:05.690 əlbəttə ki, istisnalar var 00:01:05.690 --> 00:01:08.370 amma elementlərin çoxunun 00:01:08.370 --> 00:01:11.070 çox oxşar xüsusiyyətləri var 00:01:11.070 --> 00:01:13.920 və bu da onların 00:01:13.920 --> 00:01:15.510 xarici təbəqələrində 00:01:15.510 --> 00:01:18.490 eynisayda elektron olduğuna 00:01:18.490 --> 00:01:19.870 görədir. 00:01:19.870 --> 00:01:22.530 Onlar eyni sayda valent elektrona sahibdirlər 00:01:22.530 --> 00:01:25.140 yəni xarici təbəqədəki valent elektronları eynidir və 00:01:25.140 --> 00:01:26.720 onların xüsusiyyətləri üst-üstə düşməyə meyllidir, 00:01:26.720 --> 00:01:28.210 baxmayaraq ki, bir az fərqli bir dəyişikliklər var. 00:01:28.210 --> 00:01:30.940 Valent elektronları reaksiyaya 00:01:30.940 --> 00:01:32.800 girmə qabiliyyəti olan elektronlardır 00:01:32.800 --> 00:01:35.690 və əsasən xarici elektron təbəqəsində yerləşirlər 00:01:35.690 --> 00:01:38.330 amma istisnalar da var. 00:01:38.330 --> 00:01:40.930 Əslində çox maraqlı istisnalar var 00:01:40.930 --> 00:01:43.710 və bu əsasən d orbitalında baş verir. 00:01:43.710 --> 00:01:45.310 Amma hələlik bundan danışmayacayıq. 00:01:45.310 --> 00:01:46.530 Gəlin indi biraz 00:01:46.530 --> 00:01:49.040 sizin eşitdiyiniz qruplardan danışaq 00:01:49.040 --> 00:01:51.860 və görək bunlar niyə eyni cür reaksiyaya girir? 00:01:51.860 --> 00:01:53.840 Əgər biz 1ci qrupa baxsaq 00:01:53.840 --> 00:01:55.360 burada hidrogen 00:01:55.360 --> 00:01:57.260 biraz fərqli elementdir. 00:01:57.260 --> 00:01:58.560 Çünki hidrogen 8 valent elektronuna 00:01:58.560 --> 00:02:00.110 çatmaq üçün cəhd etmir. 00:02:00.110 --> 00:02:01.400 Hidrogen sadəcə helium kimi 00:02:01.400 --> 00:02:05.230 2 valent elektronu istəyir, 00:02:05.230 --> 00:02:06.930 Hidrogen bir növ 00:02:06.930 --> 00:02:10.350 birinci qrupdakı digər elementlərlə 00:02:10.350 --> 00:02:11.670 o qədər də ortaq xüsusiyyəti 00:02:11.670 --> 00:02:12.910 yoxdur, 00:02:12.910 --> 00:02:15.100 həmçinin ikinci qrup elementləri ilə də. 00:02:15.100 --> 00:02:17.430 Əgər hidrogeni bir qırağa qoysaq 00:02:17.430 --> 00:02:21.940 1ci qrup qələvi metallar adlanır 00:02:21.940 --> 00:02:24.800 və hidrogen qələvi metal hesab olunmur. 00:02:24.800 --> 00:02:27.423 Buradakı hamsı 00:02:28.500 --> 00:02:30.103 qələvi metallardır. 00:02:31.320 --> 00:02:34.560 Yaxşı bəs niyə bunların oxşar reaksiyalara daxil olur? 00:02:34.560 --> 00:02:36.750 Niyə onların oxşar xüsusiyyətləri var? 00:02:36.750 --> 00:02:37.720 Bunu bilmək üçün 00:02:37.720 --> 00:02:40.500 siz onların elektron konfiqurasiyasına baxmalısınız. 00:02:40.500 --> 00:02:44.710 Məsələn, litium üçün elektron konfiqurasiyası 00:02:44.710 --> 00:02:46.630 heliumunki ilə 00:02:46.630 --> 00:02:51.170 eyni olacaq 00:02:51.170 --> 00:02:53.470 və sonra 00:02:53.470 --> 00:02:58.030 2ci orbitala baxacağıq, 2s1-dir 00:02:58.030 --> 00:02:59.820 Bir valent elektronu var. 00:02:59.820 --> 00:03:03.650 onun xarici təbəqəsində 1 elektronu var 00:03:03.650 --> 00:03:04.993 Bəs natriumda necədir? 00:03:06.210 --> 00:03:09.210 Natrium da neon ilə 00:03:09.210 --> 00:03:12.003 eyni elektron konfiqurasiyasına malik olacaq, 00:03:13.260 --> 00:03:16.200 3s1 olur. 00:03:16.200 --> 00:03:18.950 Bunun da valent elektronu 1dir, 00:03:18.950 --> 00:03:21.240 xarici təbəqəsində 1 elektron var 00:03:21.240 --> 00:03:23.780 və burdakı bütün narıncı rəngli 00:03:23.780 --> 00:03:25.350 elementlərin hamsının 1 valent elektronu var 00:03:25.350 --> 00:03:27.860 və onlar da oktet qaydasına 00:03:27.860 --> 00:03:30.880 riayət etməyə çalışırlar 00:03:30.880 --> 00:03:33.220 və siz təsəvvür edə bilərsiniz ki, onlar çox reaktivdirlər 00:03:33.220 --> 00:03:35.190 onlar reaksiyaya girəndə 00:03:35.190 --> 00:03:38.450 xarici təbəqədəki elektronu itirmək istəyirlər 00:03:38.450 --> 00:03:41.860 bu qələvi metallar çox reaktivdir 00:03:41.860 --> 00:03:43.310 və onlar da oxşar xüsusiyyətlər paylaşırlar. 00:03:43.310 --> 00:03:46.790 Onlar parlaq və yumşaqdırlar, 00:03:46.790 --> 00:03:47.960 reaktiv olduqları üçün 00:03:47.960 --> 00:03:49.600 onlara sərbəst halda 00:03:49.600 --> 00:03:51.530 rast gəlinmir. 00:03:51.530 --> 00:03:53.960 Gəlin indi başqa qruplara baxaq. 00:03:53.960 --> 00:03:57.410 Əgər biz sağa baxsaq, 00:03:57.410 --> 00:04:00.410 burada 2-ci qrup metallarını görərik. 00:04:00.410 --> 00:04:03.353 Bunlar isə qələvi-torpaq metalları adlanır. 00:04:04.266 --> 00:04:09.266 Qələvi, qələvi-torpaq metallar 00:04:09.340 --> 00:04:13.880 və onların da oxşar xüsusiyyətləri var. 00:04:13.880 --> 00:04:16.380 Çünki onların 2 valent elektronu var yəni, 00:04:16.380 --> 00:04:19.350 xarici təbəqələrində 2 elektron var 00:04:19.350 --> 00:04:21.960 və həmçinin onlar 00:04:21.960 --> 00:04:23.570 qələvi metallar kimi reaktiv deyillər. 00:04:23.570 --> 00:04:27.420 Qələvi torpaq metallar üçün 00:04:27.420 --> 00:04:29.640 2 elektronu itirmək 00:04:29.640 --> 00:04:31.860 8-ə tamamlamaq üçün 6 elektron qazanmaqdan asandır 00:04:31.860 --> 00:04:34.470 və ona görə də onlar da müəyyən qədər reaktivdirlər 00:04:34.470 --> 00:04:38.920 reaksiyaya girərkən xarici 2 elektronunu itirirlər. 00:04:38.920 --> 00:04:42.710 d blok elementlərdə vəziyyət daha maraqlıdır. 00:04:42.710 --> 00:04:44.510 Biz bunu elektron konfiqurasiyasına baxdığmız zaman 00:04:44.510 --> 00:04:46.270 öyrənmişdik 00:04:46.270 --> 00:04:48.430 amma əgər siz skandiumun 00:04:48.430 --> 00:04:51.250 elektron konfiqurasiyasına baxsanız 00:04:51.250 --> 00:04:54.350 gəlin bunu bənövşəyi rəngdə göstərim 00:04:54.350 --> 00:04:57.420 skandium üçün 00:04:57.420 --> 00:04:58.823 elektron konfiqurasiyası 00:05:01.070 --> 00:05:02.430 arqonla 00:05:02.430 --> 00:05:06.080 eyni olacaqdır 00:05:06.080 --> 00:05:08.170 bəli,arqonla eyni olacaqdır. 00:05:08.170 --> 00:05:10.300 aufbau prinsipi bizə deyir ki, 00:05:10.300 --> 00:05:12.150 bizim kalsiumdakı kimi 00:05:12.150 --> 00:05:15.860 4s2 elektron konfiqurasiyası olmalı idi 00:05:15.860 --> 00:05:17.520 amma aufbau prinsipinə görə 00:05:17.520 --> 00:05:21.400 bizim 3d orbitalında 1 elektronmuz da var 00:05:21.400 --> 00:05:24.843 və bu, 3d14s2 arqon olmalıdır 00:05:27.280 --> 00:05:30.670 və xarici təbəqələr üçün doğru sıranı almaq üçün 00:05:30.670 --> 00:05:34.510 gəlin bunu 3d14s2 kimi yazım 00:05:34.510 --> 00:05:37.320 və insanlar aufbau prinsipi barədə 00:05:37.320 --> 00:05:40.300 bütün bu d-orbital elementlərinın 00:05:40.300 --> 00:05:43.000 necəsə d-yarımqrupunu doldurduğunu düşünürlər. 00:05:43.000 --> 00:05:45.980 Əvvəlki videolardan bilirik ki, bu doğru deyil, 00:05:45.980 --> 00:05:49.340 amma elektron konfiqurasiyasını 00:05:49.340 --> 00:05:51.270 ümumi halda düşünərkən bu faydalı ola bilər. 00:05:51.270 --> 00:05:54.600 və siz sonra bura gəlirsiz p blokunu doldurursuz 00:05:54.600 --> 00:05:59.240 məsələn, əgər siz 00:05:59.240 --> 00:06:01.810 karbonun elektron konfiqurasiyasına baxsanız 00:06:01.810 --> 00:06:05.930 karbonun helium ilə 00:06:05.930 --> 00:06:09.410 eyni elektron konfiqurasiyası olduğunu görərsiniz 00:06:09.410 --> 00:06:12.450 və sonra s blokunu doldururuq 2s2 00:06:12.450 --> 00:06:13.503 sonra da 2p2 00:06:15.695 --> 00:06:17.590 2p2 00:06:17.590 --> 00:06:19.600 indi bizim neçə valent elektronmuz var? 00:06:19.600 --> 00:06:21.700 ikinci təbəqədə, ən axırıncı təbəqədə 00:06:21.700 --> 00:06:24.890 2+2=4 valent elektronu var 00:06:24.890 --> 00:06:28.180 və bu da bu qrupdakı bütün elementlər üçün belə olacaq 00:06:28.180 --> 00:06:29.340 buna görə də 00:06:29.340 --> 00:06:34.120 karbonun silisium ilə və qrupdakı başqa elementlər ilə 00:06:34.120 --> 00:06:36.120 oxşar xüsusiyyətlərdaşıyır 00:06:36.120 --> 00:06:38.630 və davam edərsək, 00:06:38.630 --> 00:06:42.730 məsələn, oksigen, kükürd 00:06:42.730 --> 00:06:45.840 hər ikisi də başqa bir atomdan 00:06:45.840 --> 00:06:48.620 2 elektron qoparmaq istəyirlər, çünki onların 6 valent elektronu var 00:06:48.620 --> 00:06:49.550 onlar eletron sayını 8-ə tamamlamaq istəyirlər 00:06:49.550 --> 00:06:51.580 onların oxşar xüsusiyyətləri var. 00:06:51.580 --> 00:06:53.440 İndi bu sarı qrupa baxsaq 00:06:53.440 --> 00:06:55.490 bunlar halogenlərdir, 00:06:55.490 --> 00:06:57.100 bunların xüsusi adı var 00:06:57.100 --> 00:06:59.650 bunlar halogen adlanır. 00:06:59.650 --> 00:07:01.250 Onların hamısı çox reaktivdirlər. 00:07:01.250 --> 00:07:03.030 Çünki onların 7 valent elektronu var. 00:07:03.030 --> 00:07:03.960 Onlar özlərinə 1 elektron birləşdirməyi 00:07:03.960 --> 00:07:06.250 çox sevirlər 00:07:06.250 --> 00:07:07.610 və onlar reaksiyaya girməyi sevirlər, 00:07:07.610 --> 00:07:09.080 əsasən də 00:07:09.080 --> 00:07:11.850 qələvi metallarla reaksiyaya girməyi xoşlayırlar 00:07:11.850 --> 00:07:16.150 və nəhayət 00:07:16.150 --> 00:07:18.520 təsirsiz qazlara baxaq 00:07:18.520 --> 00:07:20.900 Belə ki 18-ci qrup elementlərnin adı 00:07:20.900 --> 00:07:25.900 nəcib qazlardır. 00:07:26.030 --> 00:07:28.560 onların da reaksiyaya girməmək kimi 00:07:28.560 --> 00:07:29.710 oxşar xüsusiyyətləri var. 00:07:29.710 --> 00:07:30.740 Onlar niyə reaksiyaya girmirlər? 00:07:30.740 --> 00:07:32.600 Çünki onların xarici təbəqəsi tam doludur 00:07:32.600 --> 00:07:34.220 Tamamlanmaq üçün əlavə elektrona ehtiyacları yoxdur. 00:07:34.220 --> 00:07:35.560 Onlar nəcib qazlardır, 00:07:35.560 --> 00:07:40.513 başqaları ilə reaksiyaya girmək məcburiyyətində deyillər.