1
00:00:07,525 --> 00:00:09,815
لە ساڵی ١٣٢ی زاینیدا،

2
00:00:09,815 --> 00:00:12,145
زانایی چینی زانگ هێنگ

3
00:00:12,145 --> 00:00:15,585
تازەترین داهێنانی 
لە دیوەخانی هان پێشکەش کرد.

4
00:00:15,585 --> 00:00:17,675
ئەو دەڵێت، ئەو ئینجانە گەورەیە،

5
00:00:17,675 --> 00:00:21,325
دەتوانێت کاتی ڕوودانی بوومەلەرزە
لە شانشینەکەیان پێشبینی بکات

6
00:00:21,325 --> 00:00:24,445
لەگەڵ ئاڕاستەی ئەو شوێنانەی کە
دەبێت هاوکاری بۆ بنێرن.

7
00:00:24,445 --> 00:00:26,555
دانیشتووانی دیوەخان
تاڕادەیەک بە گوومان بوون،

8
00:00:26,555 --> 00:00:31,005
بە تایبەت کاتێک ئامێرەکە لە دوانیوەڕۆیەکی
ئارامدا ئاماژەی بۆ بومەلەرزە کرد.

9
00:00:31,005 --> 00:00:34,054
بەڵام دوای چەند ڕۆژێک، نامەبەرەکان
بۆ داواکردنی یارمەتی گەیشتن،

10
00:00:34,054 --> 00:00:36,614
گومانی دەربار بۆ سوپاس گوزاری گۆڕدرا.

11
00:00:36,614 --> 00:00:41,114
ئەمڕۆ، قابلەمەکان چیتر لە دیاریکردنی
ڕووداوەکانی بومەلەرزە پشتیان پێ نابەسترێت،

12
00:00:41,114 --> 00:00:46,150
بەڵام کاتی دەست نیشانکردنی بومەلەرزە
ئەرکێکی زۆر سەختە بۆ کەشناسەکان.

13
00:00:46,150 --> 00:00:49,139
کەواتە بۆچی پێشبینی بوومەلەرزەکان
کارێکی زۆر گرانە،

14
00:00:49,139 --> 00:00:52,039
ئەی چۆن دەتوانین لە پێشبینی 
کردنی بومەلەرزە پێش بکەوین؟

15
00:00:52,039 --> 00:00:53,099
بۆ وەڵام دانەوەی ئەوە،

16
00:00:53,099 --> 00:00:57,539
دەبێت لە چەند بیردۆزێک تێبگەین
کە چۆن بوومەلەرزە ڕوودەدات.

17
00:00:57,539 --> 00:01:01,794
توێکڵی زەوی لەچەند چینە بەردێکی گەورە و
ڕەق و پان دروست بووە.

18
00:01:01,794 --> 00:01:03,749
پێیان دەوترێت چینە تەک تۆنیکییەکان،

19
00:01:03,749 --> 00:01:08,479
هەریەکەیان کەوتووەتە سەر چینێکی گەرم کە
بەشێکی لە دۆخی شلیدایە لە چینەکانی زەوی.

20
00:01:08,479 --> 00:01:11,289
ئەوەش وا لە چینەکان دەکات 
بە ئەندازی ۱ تا ۲۱ سانتیمەتر

21
00:01:11,289 --> 00:01:14,839
لەهەر ساڵێکدا بەهێواشی لە یەک جیا ببنەوە.

22
00:01:14,839 --> 00:01:17,289
بەڵام ئەم جوڵە بچووکانە
بەڕادەیەک بەهێزن

23
00:01:17,289 --> 00:01:20,799
کە دەبنە هۆکاری درووست 
بوونی تێکشکانی قووڵ لە ناو چینەکان.

24
00:01:20,799 --> 00:01:22,399
هەروەها لە شوێنە ناجێگیرەکانیش،

25
00:01:22,399 --> 00:01:27,219
فشارە بەتینەکە ڕەنگە لەکۆتایدا 
بوومەلەرزەیەک دروست بکات.

26
00:01:27,219 --> 00:01:30,249
ئەم جوڵە زۆر بچوکانە 
قورسە چاودێری بکرێت،

27
00:01:30,249 --> 00:01:35,589
بەڵام ئەو هۆکارانەی دەبنە هۆکاری
ئەم جوڵانانە زۆر هەمەچەشنن.

28
00:01:35,589 --> 00:01:38,399
کەلێنە جیاوازەکانی ڕووی زەوی بەردی
ناهاوشێوە لای یەک دادەنێن

29
00:01:38,399 --> 00:01:42,269
کە هەندێکیان لەژێر فشاردا بەهێزترن یاخود
بێ هێزترن.

30
00:01:42,269 --> 00:01:46,979
هەروەها بەردە جیاوازەکان کاردانەوەی جیایان
بۆ ئەو هێزە و پلە گەرمییە بەرزە دەبێت.

31
00:01:46,979 --> 00:01:50,431
هەندێکیان بە شێکی لێ دەتوێنەوە و
شلەیەکی چەور دەردەدەن.

32
00:01:50,431 --> 00:01:52,230
کە لە ماددی کیمیایی زۆرگەرم پێکهاتووە

33
00:01:52,230 --> 00:01:54,420
کە هێزی کەلێنەکان کەم دەکەنەوە.

34
00:01:54,420 --> 00:01:56,370
بەڵام هەندێکیان وشکن،

35
00:01:56,370 --> 00:01:59,140
تووشی زیادبوونی فشارێکی مەترسیدار دەبن.

36
00:01:59,140 --> 00:02:03,680
هەموو ئەم کەلێنانە گۆڕانی هێزی"هێزە
لێک نزیک کەرەوەکانیان" بەسەردا دێت،

37
00:02:03,680 --> 00:02:08,531
لەگەڵ هەڵڕژانی بەردە گەرمەکان و جوڵەیان
بەناو چینەکانی زەویدا.

38
00:02:08,531 --> 00:02:11,755
کەواتە کام لەم گۆڕانە شاراوانە
دەبێت شیبکەینەوە و

39
00:02:11,755 --> 00:02:15,955
چۆن لەگەڵ ئامرازە پێشبینی کارەکانمان
دەگونجێن؟

40
00:02:15,955 --> 00:02:19,829
چونکە هەندێک لەو هێزانە بە پێوانەیەکی
بەردەوامی گەورە ڕوودەدەن،

41
00:02:19,829 --> 00:02:23,159
ڕەوشتی چینەکان تاڕادەیەک خولییە.

42
00:02:23,159 --> 00:02:27,609
ئەمڕۆ زۆرێک لە نیشانە باوەڕ پێکراوەکانمان
لە پێشبینییە درێژمەوداکانەوە سەرچاوە دەگرن

43
00:02:27,609 --> 00:02:31,893
کە پەیوەندی بە کات و شوێنی بومەلەرزەکانی
پێشووترەوە هەیە کە ڕوویانداوە.

44
00:02:31,893 --> 00:02:33,573
پێوەری مەلەنیا،

45
00:02:33,573 --> 00:02:37,533
ڕێگەمان دەدات پێشبینی 
کاتی کەلێنە چالاکەکان بکەین،

46
00:02:37,533 --> 00:02:38,873
بۆ نموونە سان ئەندریاس،

47
00:02:38,873 --> 00:02:41,943
کە پێشبینیەکان دواکەوتن بۆ
ڕوودانی بومەلەرزەیەکی گەورە.

48
00:02:41,943 --> 00:02:44,193
بەڵام بەهۆی ئەوەی
گۆڕانێکی جیاواز لە خۆدەگرێت،

49
00:02:44,193 --> 00:02:47,783
ئەم ڕێبازە دەتوانێت تەنها پێشبینی
مەودای زۆر نەچەسپاو بکات.

50
00:02:47,783 --> 00:02:49,693
بۆ پێشبینی کردنی ڕوداوە لەناکاوەکان،

51
00:02:49,693 --> 00:02:55,303
توێژەران توێژینەوەیان لە جوڵانەوەکانی
زەوی پێش لەرزین کردووە.

52
00:02:55,303 --> 00:02:57,990
زەویناسان ئامێری لەرزەپێویان بۆماوەیەکی
زۆر بەکارهێناوە

53
00:02:57,990 --> 00:03:01,920
بۆ گەڕان و دیاریکردنی جوڵە بچووکەکانی 
ناو توێکڵی زەوی.

54
00:03:01,920 --> 00:03:04,910
لە ئەمڕۆشدا، زۆرێک لە مۆبایلە زیرەکەکان
لە توانایاندا هەیە

55
00:03:04,910 --> 00:03:07,670
کە تۆماری شەپۆلە بومەلەرزەییەکان بکەن.

56
00:03:07,670 --> 00:03:09,740
بەهۆی بوونی تۆڕێکی پەیوەندی بەدەوری جیهان،

57
00:03:09,740 --> 00:03:12,680
زاناکان دەتوانن بەهۆی 
هەرەوەزی هەمەچەشنەوە

58
00:03:12,680 --> 00:03:16,945
سیستەمێکی وریاکردنەوەی ورد کە خەڵک
لەو لەرزەییەی دێت ئاگادار بکاتەوە.

59
00:03:16,945 --> 00:03:21,325
بەڵام بەداخەوە، تەلەفونەکان ڕەنگە نەتوانن
ئەو تێبینییە پێشوەختەی پێویستە ببەخشن

60
00:03:21,325 --> 00:03:23,355
بەهۆی سەلامەتی پرۆتۆکۆلەکان.

61
00:03:23,355 --> 00:03:26,075
بەڵام ئەم خوێندنەوە وردە
هێشتا دەکرێت سوودی هەبێت

62
00:03:26,075 --> 00:03:29,425
بۆ ئامێرەکانی پێشبینیکردن
وەک نەرمەواڵای لەرزەیی ناسا،

63
00:03:29,425 --> 00:03:32,255
کە دەتوانێت تێکەڵەیەکی چڕ
لە زانیاری زەویناسی بەکار بهێنێت

64
00:03:32,255 --> 00:03:34,765
بۆ دەستنیشان کردنی ئەو ناوچانەی
لە مەترسیدان.

65
00:03:34,765 --> 00:03:36,765
بەهەرحاڵ، توێژینەوە نوێیەکان دەریدەخەن

66
00:03:36,765 --> 00:03:41,635
ئاشکراترین ئاماژەکانی لەرزەیەک ڕەنگە
بۆ هەریەک لەم هەستەوەرانە نادیاربێت.

67
00:03:41,635 --> 00:03:43,005
لە ساڵی ۲۰۱۱ دا،

68
00:03:43,005 --> 00:03:46,265
پێش ئەوەی بوومەلەرزەیەک
لە کەناری ڕۆژهەڵاتی ژاپۆن بدات،

69
00:03:46,265 --> 00:03:50,065
توێژەرەکانی نزیک ناوچەکە، بەشێوەیەکی
سەرسوڕهینەرانە بڕێکی گەورەیان لە

70
00:03:50,065 --> 00:03:54,425
جووتێک لە تیشکی ناوەکی کە بریتین لە 
"ڕادۆن و ثۆرۆن" تۆمار کرد.

71
00:03:54,425 --> 00:03:58,167
هەر کە پەستان پێش بومەلەرزەکە 
لەناو توێکڵی زەوی بەزبێتەوە،

72
00:03:58,167 --> 00:04:02,317
درزە بچوکەکان ڕێگە بەو گازانە دەدەن
تا بگەنە سەر ڕووی زەوی.

73
00:04:02,317 --> 00:04:06,732
زانایانە پێیان وایە ئەگەر تۆڕێکی گەورەی 
دیاریکردنی ڕادۆن و ثۆرۆن درووست بکرێت

74
00:04:06,732 --> 00:04:09,212
لەسەر ڕووی ئەو ناوچانەی 
کە چلاکی بوومەلەرزە بەرزە،

75
00:04:09,212 --> 00:04:11,602
دەتوانێت ببێت بە سیستەمێکی
ئاگادارکردنەوەی کاریگەر

76
00:04:11,602 --> 00:04:14,532
بۆ پێشبینیکردنی بوومەلەرزە 
هەفتەیەک زووتر پێش ڕوودانی.

77
00:04:14,532 --> 00:04:15,232
بێ گومان،

78
00:04:15,232 --> 00:04:17,612
هیچ کام لەم تەکنەلۆژییایانە
یارمەتیدەر نین بە قەدەر

79
00:04:17,612 --> 00:04:20,572
سەیرکردنی ناوەخنی خودی چینەکانی زەوی.

80
00:04:20,572 --> 00:04:22,242
بەتێگەیشتنێکی قوڵترەوە
ڕەنگە بتوانین

81
00:04:22,242 --> 00:04:26,852
پێشبینی و چاودێری گۆڕانی گەورە لە ناخی 
زەوی لە کاتی گونجاو بکەین،

82
00:04:26,852 --> 00:04:30,024
کە دەکرێت ژیانی دەیان هەزار کەس
لەهەر ساڵێک ڕزگاربکات.

83
00:04:30,024 --> 00:04:30,874
بەڵام بۆ ئێستا،

84
00:04:30,874 --> 00:04:35,694
ئەم تەکنەلۆژیایانە دەکرێت یارمەتیدەربن
کە ئامادەبین و زوو بەهانای ناوچەکان بگەین

85
00:04:35,800 --> 00:04:38,697
بێ ئەوەی چاوەڕێی ئینجانەیەک بکەین
تا ئاڕاستەمان پێ بدات.