[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.52,0:00:12.14,Default,,0000,0000,0000,,Во 123 НЕ, Кинескиот полимат Жанг Ханг
Dialogue: 0,0:00:12.14,0:00:15.58,Default,,0000,0000,0000,,го претставил неговиот најнов изум \Nпред советниците на Хан.
Dialogue: 0,0:00:15.58,0:00:17.68,Default,,0000,0000,0000,,Голема вазна, која, како што тврдел.
Dialogue: 0,0:00:17.68,0:00:21.32,Default,,0000,0000,0000,,можела да предвиди кога ќе се случи \Nземјотрес во кралството -
Dialogue: 0,0:00:21.32,0:00:24.60,Default,,0000,0000,0000,,вклучувајќи ја насоката \Nво која треба да се прати помош.
Dialogue: 0,0:00:24.60,0:00:26.50,Default,,0000,0000,0000,,Советниците биле малку скептични,
Dialogue: 0,0:00:26.50,0:00:31.00,Default,,0000,0000,0000,,особено откако вазната профункционирала\Nедно мирно попладне.
Dialogue: 0,0:00:31.00,0:00:34.05,Default,,0000,0000,0000,,Но кога гласник дошол \Nда побра помош по неколку дена,
Dialogue: 0,0:00:34.05,0:00:36.61,Default,,0000,0000,0000,,нивните сомнежи се претвориле \Nво благодарност.
Dialogue: 0,0:00:36.61,0:00:41.11,Default,,0000,0000,0000,,Во денешно време веќе не користиме \Nвазни за да предвидуваме земјотреси,
Dialogue: 0,0:00:41.11,0:00:46.15,Default,,0000,0000,0000,,но земјотресите сѐ уште се предизвик \Nза оние кои ги следат.
Dialogue: 0,0:00:46.15,0:00:49.14,Default,,0000,0000,0000,,Па зошто се земјотресите толку \Nтешки за предвидување,
Dialogue: 0,0:00:49.14,0:00:51.78,Default,,0000,0000,0000,,и како може да станеме \Nподобри во предвидувањето?
Dialogue: 0,0:00:51.78,0:00:53.98,Default,,0000,0000,0000,,За да одговориме на тоа, \Nтреба да разбереме
Dialogue: 0,0:00:53.98,0:00:57.54,Default,,0000,0000,0000,,некои теоретски концепти \Nза како се случуваат земјотресите.
Dialogue: 0,0:00:57.54,0:01:01.79,Default,,0000,0000,0000,,Земјината кора се состои од неколку \Nголеми, карпести плочи,
Dialogue: 0,0:01:01.79,0:01:03.75,Default,,0000,0000,0000,,наречени тектонски плочи,
Dialogue: 0,0:01:03.75,0:01:07.82,Default,,0000,0000,0000,,кои пловат врз жешкиот, делумно стопен \Nслој на земјината обвивка.
Dialogue: 0,0:01:07.82,0:01:11.30,Default,,0000,0000,0000,,Ова прави плочите да се движат \Nмногу бавно,
Dialogue: 0,0:01:11.31,0:01:14.82,Default,,0000,0000,0000,,со брзина од 1 до 20 cm годишно.
Dialogue: 0,0:01:14.82,0:01:17.63,Default,,0000,0000,0000,,Но овие мали движења се доволно моќни
Dialogue: 0,0:01:17.63,0:01:20.50,Default,,0000,0000,0000,,за да предизвикаат длабоки \Nпукнатини во плочите.
Dialogue: 0,0:01:20.50,0:01:22.59,Default,,0000,0000,0000,,А во нестабилните зони
Dialogue: 0,0:01:22.59,0:01:26.69,Default,,0000,0000,0000,,зголемениот притисок може на крај \Nда предизвика земјотрес.
Dialogue: 0,0:01:27.14,0:01:30.47,Default,,0000,0000,0000,,Тешко е да се следат овие \Nминијатурни движења,
Dialogue: 0,0:01:30.47,0:01:34.75,Default,,0000,0000,0000,,а има и многу други фактори кои \Nвлијаат на создавањето земјотреси.
Dialogue: 0,0:01:35.46,0:01:38.62,Default,,0000,0000,0000,,На различните тектонски раседи \Nсе допираат разни карпи -
Dialogue: 0,0:01:38.62,0:01:42.20,Default,,0000,0000,0000,,некои се појаки а некои послаби \Nпод притисок.
Dialogue: 0,0:01:42.20,0:01:46.66,Default,,0000,0000,0000,,Различните карпи реагираат различно\Nна триење и високи температури.
Dialogue: 0,0:01:46.66,0:01:49.09,Default,,0000,0000,0000,,Некои делумно се топат, \Nсоздавајќи лубрикант
Dialogue: 0,0:01:49.09,0:01:52.23,Default,,0000,0000,0000,,направен од врели минерли
Dialogue: 0,0:01:52.23,0:01:54.18,Default,,0000,0000,0000,,кој го намалува триењето на раседот.
Dialogue: 0,0:01:54.18,0:01:58.90,Default,,0000,0000,0000,,Но некои се суви, и подложни на опасно\Nпокачување на притисокот.
Dialogue: 0,0:01:59.19,0:02:03.78,Default,,0000,0000,0000,,Сите овие раседи се подложни \Nна разни гравитациони сили,
Dialogue: 0,0:02:03.78,0:02:08.24,Default,,0000,0000,0000,,и на струите од врели карпи \Nкои се движат низ земјината кора.
Dialogue: 0,0:02:08.57,0:02:11.70,Default,,0000,0000,0000,,А која од овие непознати \Nтреба да ја анализираме,
Dialogue: 0,0:02:11.70,0:02:15.57,Default,,0000,0000,0000,,и како тие се вклопуваат во нашата \Nрастечка кутија алатки за предвидување?
Dialogue: 0,0:02:15.57,0:02:19.84,Default,,0000,0000,0000,,Бидејќи некои од овие сили \Nделуват со константен интензитет,
Dialogue: 0,0:02:19.84,0:02:23.32,Default,,0000,0000,0000,,однесувањето на плочите е, \Nдо некаде, циклично.
Dialogue: 0,0:02:23.44,0:02:27.72,Default,,0000,0000,0000,,Многу од најверодостојните претпоставки \Nдоаѓаат од долгорочните предвидувања
Dialogue: 0,0:02:27.73,0:02:31.86,Default,,0000,0000,0000,,кои се основани на тоа каде и кога \Nимало земјотреси претходно.
Dialogue: 0,0:02:31.86,0:02:33.54,Default,,0000,0000,0000,,На милениумската скала,
Dialogue: 0,0:02:33.57,0:02:37.53,Default,,0000,0000,0000,,ова овозможува да правиме предвидувања\Nза тоа кога активните раседи
Dialogue: 0,0:02:37.53,0:02:38.87,Default,,0000,0000,0000,,како Сан Андреас,
Dialogue: 0,0:02:38.87,0:02:41.94,Default,,0000,0000,0000,,се на раб на огромен земјотрес.
Dialogue: 0,0:02:41.94,0:02:44.19,Default,,0000,0000,0000,,Но бидејќи во системот има многу непознати
Dialogue: 0,0:02:44.19,0:02:47.78,Default,,0000,0000,0000,,овој метод само грубо предвидува \Nприближни временски периоди.
Dialogue: 0,0:02:47.78,0:02:49.69,Default,,0000,0000,0000,,За да се предвидат иминентни потреси,
Dialogue: 0,0:02:49.69,0:02:55.30,Default,,0000,0000,0000,,научниците ги истражуваат вибрациите \Nво Земјата пред земјотрес.
Dialogue: 0,0:02:55.30,0:02:57.99,Default,,0000,0000,0000,,Геолозите веќе одамна користат сеизмометри
Dialogue: 0,0:02:57.99,0:03:01.92,Default,,0000,0000,0000,,за да ги следат и бележат малите \Nпромени во земјината кора.
Dialogue: 0,0:03:01.92,0:03:04.91,Default,,0000,0000,0000,,Денес, повеќето од телефоните можат
Dialogue: 0,0:03:04.91,0:03:07.67,Default,,0000,0000,0000,,да ги снимаат примарните \Nсеизмични бранови.
Dialogue: 0,0:03:07.67,0:03:09.74,Default,,0000,0000,0000,,Со мрежата на телефони околу светот,
Dialogue: 0,0:03:09.74,0:03:12.68,Default,,0000,0000,0000,,научниците би можеле да добијат богат,
Dialogue: 0,0:03:12.68,0:03:16.94,Default,,0000,0000,0000,,детален систем на предупредување кој \Nги известува луѓето за идните земјотреси.
Dialogue: 0,0:03:16.94,0:03:21.18,Default,,0000,0000,0000,,За жал, телефоните можеби не се доволни \Nза да се даде предупредување на време
Dialogue: 0,0:03:21.18,0:03:23.36,Default,,0000,0000,0000,,за да се спроведат \Nбезбедносните протоколи.
Dialogue: 0,0:03:23.36,0:03:26.08,Default,,0000,0000,0000,,Но таквите детални мерења сепак \Nможе да бидат корисни
Dialogue: 0,0:03:26.08,0:03:29.42,Default,,0000,0000,0000,,за програмите за предвидување како \NQuakesim на НАСА,
Dialogue: 0,0:03:29.42,0:03:32.26,Default,,0000,0000,0000,,кој може да користи ригорозна \Nмешавина од геолошки подтоци
Dialogue: 0,0:03:32.26,0:03:34.76,Default,,0000,0000,0000,,за да ги идентификува ризичните региони.
Dialogue: 0,0:03:34.76,0:03:36.76,Default,,0000,0000,0000,,Сепак, неодамнешните студии покажуваат
Dialogue: 0,0:03:36.76,0:03:41.20,Default,,0000,0000,0000,,дека најпрепознатливите знаци за земјотрес\Nсе можеби невидливи за овие сензори.
Dialogue: 0,0:03:41.64,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Во 2011
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:46.26,Default,,0000,0000,0000,,точно пред земјотрес да го затресе \Nисточниот брег на Јапонија,
Dialogue: 0,0:03:46.26,0:03:50.06,Default,,0000,0000,0000,,научниците недалеку снимиле \Nизненадувачки високи концентрции
Dialogue: 0,0:03:50.06,0:03:54.42,Default,,0000,0000,0000,,на радиоактивниот пар изотопи: \Nрадон и торон.
Dialogue: 0,0:03:54.42,0:03:58.17,Default,,0000,0000,0000,,Како што напрегањето се зголемува во \Nкората неспоредно пред земјотрес,
Dialogue: 0,0:03:58.17,0:04:02.41,Default,,0000,0000,0000,,микропукнатините дозволуваат овие гасови\Nда излезат на површината.
Dialogue: 0,0:04:02.41,0:04:07.04,Default,,0000,0000,0000,,Овие научници мислат дека ако изградиме \Nмрежа на детектори на радон и торон
Dialogue: 0,0:04:07.04,0:04:08.83,Default,,0000,0000,0000,,во зоните подложни на земјотреси,
Dialogue: 0,0:04:08.83,0:04:11.52,Default,,0000,0000,0000,,може да добиеме потенцијален \Nсистем на предупредување -
Dialogue: 0,0:04:11.52,0:04:14.53,Default,,0000,0000,0000,,кој би можел да предвидува земјотреси \Nедна недела порано.
Dialogue: 0,0:04:14.53,0:04:17.43,Default,,0000,0000,0000,,Се разбира, ниедна од овие технологии нема\Nда биде корисна
Dialogue: 0,0:04:17.43,0:04:20.43,Default,,0000,0000,0000,,како едноставно гледање \Nдлабоко во самата земја.
Dialogue: 0,0:04:20.43,0:04:22.24,Default,,0000,0000,0000,,Со подлабока глетка можеби ќе можеме
Dialogue: 0,0:04:22.24,0:04:26.85,Default,,0000,0000,0000,,да ги следиме и предвидувме \Nголемите геолошки промени на време,
Dialogue: 0,0:04:26.85,0:04:30.02,Default,,0000,0000,0000,,со можност да спасиме десетици илјади \Nживоти годишно.
Dialogue: 0,0:04:30.02,0:04:32.38,Default,,0000,0000,0000,,Но за сега, овие технологии можат \Nда ни помогнат
Dialogue: 0,0:04:32.38,0:04:35.73,Default,,0000,0000,0000,,да се подготвиме и брзо да помогнеме \Nво регионите во криза
Dialogue: 0,0:04:35.73,0:04:39.46,Default,,0000,0000,0000,,без да чекаме информации од вазна.