0:00:07.525,0:00:09.815
ခရစ်နှစ် ၁၃၂ ခုနှစ်မှာ

0:00:09.815,0:00:12.145
ဗဟုသုတနှံ့စပ်တဲ့တရုတ်လူမျိုး Zhang Heng ဟာ

0:00:12.145,0:00:15.585
သူ့ရဲ့ နောက်ဆုံးပေါ်တီထွင်မှုကို [br]ဟန်နန်းတော်ထံ ဆက်သခဲ့တယ်။

0:00:15.585,0:00:17.675
သူ့အပြောအရ ဒီပန်းအိုးကြီးဟာ

0:00:17.675,0:00:21.325
သူတို့နိုင်ငံမှာ ငလျင်လှုပ်တိုင်း[br]ပြောနိုင်သတဲ့။

0:00:21.325,0:00:24.595
အကူအညီ ပို့ပေးသင့်တဲ့ အရပ်မျက်နှာ[br]ကိုပါ ညွှန်ပြပေးတယ်တဲ့။

0:00:24.595,0:00:26.505
နန်းတော်က သိပ်မယုံသလိုရှိတယ်။

0:00:26.505,0:00:31.185
အထူးသဖြင့်ဆိတ်ငြိမ်သလိုရှိတဲ့ မွန်းလွဲ[br]ပိုင်းမှာ ပန်းအိုးလှုပ်ချိန်မှာပေါ့။

0:00:31.185,0:00:34.054
ဒါပေမဲ့ ဆက်သားတွေက ရက်တွေအကြာ[br]အကူအညီလာတောင်းကြတယ်။

0:00:34.054,0:00:36.614
ဒီတော့မှ သူတို့သံသယစိတ်က ကျေးဇူးတင်စိတ်[br]ဖြစ်သွားတယ်။

0:00:36.614,0:00:41.114
ဒီနေ့တော့ ငလျင်လှုပ်တာတွေကို သိနိုင်ဖို့[br]အိုးတွေကို အားမကိုးကြတော့ဘူး။

0:00:41.114,0:00:46.150
ဒါပေမယ့် ငလျင်တွေဟာ ခြေရာခံဖို့ ကြိုးစားသူ[br]တွေကို တမူထူးတဲ့စိန်ခေါ်မှု ဖြစ်နေဆဲပါ။

0:00:46.150,0:00:49.139
ဒီတော့ ငလျင်တွေဟာ ဘာလို့ ကြိုတင်ခန့်မှန်းရ[br]ခက်ခဲလှတာလဲ။

0:00:49.139,0:00:52.039
ငလျင် ကြိုတင်ခန့်မှန်းအောင်[br]ပိုကောင်းအောင်ဘယ်လိုလုပ်နိုင်မလဲ။

0:00:52.039,0:00:53.099
ဒီမေးခွန်းကို ဖြေဖို့

0:00:53.099,0:00:57.539
ငလျင်လှုပ်မှုရဲ့ နောက်ကွယ်က[br]သီဝရီတချို့ကို နားလည်ဖို့ လိုပါတယ်။

0:00:57.539,0:01:01.794
ကမ္ဘာ့အပေါ်ယံလွှာကို ချွန်ထက်တဲ့[br]ကျောက်ချပ်ကြီးတွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတယ်။

0:01:01.794,0:01:03.749
ဒါတွေကို tectonic plates လို့[br]ခေါ်တယ်။

0:01:03.749,0:01:08.479
ကျောက်ချပ်ကြီးတစ်ခုစီဟာ ပူပြင်းလှပြီး[br]အရည်ပျော်နေတဲ့ ကမ္ဘာ့လွှာမှာ ပေါ်နေတယ်။

0:01:08.479,0:01:11.289
ဒါက ကျောက်ချပ်ကြီးတွေကို[br]ဖြည်းဖြည်းလေး ပြန့်ထွက်စေတယ်။

0:01:11.289,0:01:14.839
တစ်နှစ်ကို ၁ စင်တီမီတာကနေ ၂၀ အထိ[br]ဖြန့်ထွက်စေပါတယ်။

0:01:14.839,0:01:17.289
ဒါပေမဲ့ ဒီလှုပ်ရှားမှုလေးတွေဟာ[br]ဆက်စပ်နေတဲ့

0:01:17.289,0:01:20.799
ကျောက်ချပ်ကြီးတွေမှာ အက်ရာနက်နက်တွေ[br]ဖြစ်လောက်အောင် အားကောင်းပါတယ်။

0:01:20.799,0:01:22.399
ဒီတော့ မတည်ငြိမ်တဲ့ နေရာတွေမှာ

0:01:22.399,0:01:27.219
အားပြင်းလာနေတဲ့ ဖိအားဟာ ငလျင်ကို[br]နောက်ဆုံးမှာ ဖြစ်စေပါတယ်။

0:01:27.219,0:01:30.249
ဒီသေးငယ်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို[br]စောင့်ကြည့်လေ့လာဖို့ ခက်ပါတယ်။

0:01:30.249,0:01:35.189
ဒါပေမဲ့ အရွေ့တွေကို ငလျင်တွေအဖြစ်[br]ပြောင်ပေးတဲ့အချက်တွေက ပိုကွဲပြားပါတယ်။

0:01:35.189,0:01:38.399
ပြတ်ရွေ့ကြောင်း အမျိုးမျိုးဟာ ကျောက်ဆောင်[br]မျိုးစုံ ပါဝင်ကြတယ် -

0:01:38.399,0:01:42.269
ကျောက်အချို့ဟာ ဖိအားအောက်မှာ ပိုအားကောင်း[br]လာသလို၊ အားနည်းလာတာလည်း ရှိပါတယ်။

0:01:42.269,0:01:46.979
ကျောက်အမျိုးမျိုးက ပွတ်တိုက်မှုနဲ့[br]အပူချိန်အား တုန့်ပြန်မှု မတူပါဘူး။

0:01:46.979,0:01:50.391
တစ်ချို့က တစ်စိတ်တစ်ဒေသ အရည်ပျော်ပြီး[br]ချောရည်တွေကို ထုတ်လုပ်ပေးနိုင်တယ်။

0:01:50.391,0:01:52.650
ဒါတွေကိုအပူမြင့် သယံဇာတတွေနဲ့[br]ပြုလုပ်ထားလို့

0:01:52.650,0:01:54.590
ပြတ်ရွေ့ကြောပွတ်တိုက်မှုကို လျော့စေတယ်။

0:01:54.590,0:01:56.370
ဒါပေမဲ့ တစ်ချို့ဟာ ခြောက်ကပ်ကျန်တယ်။

0:01:56.370,0:01:59.140
အန္တရာယ်ရှိတဲ့အထိ ဖိအားတက်လာနိုင်တယ်။

0:01:59.140,0:02:03.680
ဒီပြတ်ရွေ့အားလုံးဟာ ဆွဲငင်အားအမျိုးမျိုး[br]ဒဏ်ခံရနိုင်တယ်။

0:02:03.680,0:02:08.531
နောက်ပြီး ကမ္ဘာ့ကြားလွှာ တလျှောက်ရွေ့နေတဲ့[br]ကျောက်ရည်စီးကြောင်းတွေရဲ့ ဒဏ်ခံရနိုင်တယ်။

0:02:08.531,0:02:11.755
ဒါကြောင့် ဒီကွယ်နေတဲ့အရာတွေထဲက[br]ဘယ်ဟာကို စိစစ်သင့်ပါသလဲ။

0:02:11.755,0:02:15.955
ဒါတွေက တိုးတက်လာနေတဲ့ ခန့်မှန်းပစ္စည်းတွေ[br]ထဲ ဘယ်လို အံကိုက်ဖြစ်နိုင်မလဲ။

0:02:15.955,0:02:19.829
ဒီအင်အားတွေအနက်တစ်ချို့က အများအားဖြင့်[br]ပုံသေနှုန်းနဲ့ ဖြစ်တတ်တာကြောင့်

0:02:19.829,0:02:23.159
ကျောက်ချပ်ကြီးတွေရဲ့ လှုပ်ရှားမှုဟာ[br]စက်ဝန်းပုံလို ဖြစ်နေတယ်။

0:02:23.159,0:02:27.609
ဒီနေ့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စိတ်ချရဆုံးသဲလွန်စ[br]များစွာဟာ ရေလရှည် ခန့်မှန်းမှုက ရတယ်။

0:02:27.609,0:02:31.893
ငလျင်တွေ ဘယ်အချိန်၊ ဘယ်နေရာမှာ အရင်က[br]ဖြစ်ဖူးတာနဲ့ ဆိုင်တဲ့ အချက်အလက်တွေပါ။

0:02:31.893,0:02:33.573
ထောင်စုနှစ်ချီပြီး တိုင်းတာကြည့်ရင်

0:02:33.573,0:02:37.533
San Andreas လို အလွန်တက်ကြွနေတဲ့[br]ပြတ်ရွေ့တွေက ငလျင်ကြီးအတွက်

0:02:37.533,0:02:38.873
ဘယ်အချိန်ဟာ အချိန်နှောင်းလဲ

0:02:38.873,0:02:41.943
ဆိုတာ ကျွန်တော်တို့ ကြိုပြောနိုင်တယ်။

0:02:41.943,0:02:44.193
ဒါပေမဲ့ အကြောင်းအချက်တွေ[br]အများကြီးပါဝင်လို့

0:02:44.193,0:02:47.783
ဒီနည်းက ကြိုတင်ဟောပေးနိုင်တဲ့[br]ကာလဟာ သိပ်မရေရာလှပါ။

0:02:47.783,0:02:49.823
ပိုဖြစ်ခါနီး[br]အဖြစ်အပျက်တွေကို ခန့်မှန်းဖို့

0:02:49.823,0:02:55.303
သုတေသီတွေက ငလျင်မလှုပ်ခင် ကမ္ဘာကြီး[br]တုန်ခါမှုတွေကို စူးစမ်းခဲ့ကြတယ်။

0:02:55.303,0:02:57.990
ဘူမိဗေဒပညာရှင်တွေက ငလျင်တိုင်းစက်ကို[br]သုံးလာတာကြာပါပြီ။

0:02:57.990,0:03:01.920
ကမ္ဘာ့အခွံပိုင်းမှာ ဒီလိုအသေးအမွှား[br]အပြောင်းအလဲတွေကို ခြေရာခံပုံကိုဖော်ဖို့ပါ။

0:03:01.920,0:03:04.910
ဒီနေ့မှာတော့ စမတ်ဖုန်းအများစုက အခြေခံ[br]ငလျင်လှိုင်းတွေကိုလည်း

0:03:04.910,0:03:07.670
မှတ်တမ်းတင်နိုင်ကြပါပြီ။

0:03:07.670,0:03:09.740
ကမ္ဘာတဝှမ်း ဖုန်းကွက်ရက်နဲ့ဆိုရင်

0:03:09.740,0:03:12.680
သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဖြစ်လာမယ့် ငလျင်တွေကို[br]လူတွေဆီ သတိပေးတဲ့

0:03:12.680,0:03:16.945
ပြည့်စုံပြီး အသေးစိပ်ကျတဲ့ သတိပေးစနစ်ကို[br]ရှာဖွေစုရုံး လုပ်ဆောင်နိုင်ခြေ ရှိပါတယ်။

0:03:16.945,0:03:21.325
ကံဆိုးချင်တော့ ဖုန်းတွေဟာ ဘေးကင်းရေး[br]လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေ လုပ်နိုင်ဖို့လိုအပ်တဲ့

0:03:21.325,0:03:23.355
ကြိုတင်သတိပေးချက်ကို မပေးနိုင်ပါဘူး။

0:03:23.355,0:03:26.135
ဒါပေမဲ့ ဒီလိုအသေးစိတ်ဖတ်တာတွေက[br]NASAရဲ့Quakesim software လို

0:03:26.135,0:03:29.425
ခန့်မှန်းရေးကိရိယာတွေအတွက်[br]အသုံးဝင်ဆဲဖြစ်မှာပါ။

0:03:29.425,0:03:32.255
ဒါက ဘူမိဗေဒအချက်အလက်တွေကို[br]ကောင်းကောင်း ရောစပ်အသုံးပြုပြီး

0:03:32.255,0:03:34.765
အန္တရာယ်ရှိတဲ့ ဒေသတွေကို ရှာနိုင်တယ်။

0:03:34.765,0:03:36.765
ဒါပေမဲ့ မကြာသေးမီက လေ့လလာချက်အရ

0:03:36.765,0:03:41.635
ငလျင်လှုပ်ဆိုင်ရာ အထင်ရှားဆုံး သင်္ကေတ[br]တွေကို ဒီအာရုံခံကိရိယာတွေ မမြင်ကြပါဘူး။

0:03:41.635,0:03:43.005
၂၀၁၁ ခုနှစ်မှာ

0:03:43.005,0:03:46.265
ဂျပန်အရှေ့ဘက်ကမ်းရိုးတန်းကို[br]ငလျင်မလှုပ်မီမှာပဲ

0:03:46.265,0:03:50.065
အနီးအနားက သုတေသီတွေဟာ ရေဒီယို[br]သတ္တိကြွတဲ့ အိုင်ဆိုတုပ်အတွဲတွေဖြစ်တဲ့

0:03:50.065,0:03:54.425
ရေဒွန်နဲ့သိုရွန်တို့ အံ့ဖွယ် အများကြီး[br]စုစည်းလာတာကို မှတ်တမ်းတင်ခဲ့ကြတယ်။

0:03:54.425,0:03:58.167
ငလျင်မဖြစ်မီလေး အခွံပိုင်းမှာ ဖိအားတွေ[br]တိုးပွားလာတာနဲ့အမျှ

0:03:58.167,0:04:02.407
အသေးစား ကျိုးအက်မှုတွေဖြစ်လာပြီး ဒီဓာတ်တွေ[br]မျက်နှာပြင်သို့ လွတ်ထွက်လာခဲ့ကြတယ်။

0:04:02.407,0:04:07.042
ဒီသိပ္ပံပညာရှင်တွေရဲ့အထင် ငလျင်ဖြစ်တတ်တဲ့[br]နေရာတွေမှာ ရေဒွန်နဲ့သိုရွန်အာရုံခံစက်တွေ

0:04:07.042,0:04:08.992
ကွန်ရက်ကျယ်ဖြန့်တပ်ထားမယ်ဆိုရင်

0:04:08.992,0:04:11.432
အလားအလာကောင်းတဲ့သတိပေးစနစ်[br]ဖြစ်လာနိုင်ပါသတဲ့။

0:04:11.432,0:04:14.532
ဒီလိုဆိုရင် ငလျင်တွေကို တစ်ပတ်ကြိုတင်[br]ခန့်မှင်္နးနိုင်လောက်ပါတယ်။

0:04:14.532,0:04:15.232
တကယ်တော့

0:04:15.232,0:04:17.432
ဒီနည်းပညာထဲက ဘယ်ဟာကမှ [br]ကမ္ဘာ့အတွင်းဘက်ပိုင်းကို

0:04:17.432,0:04:20.572
နက်ရှိုင်းစွာ ကြည့်တာလောက် အထောက်အကူ[br]မဖြစ်စေပါဘူး။

0:04:20.572,0:04:22.242
ပိုမိုနက်ရှိုင်းတဲ့ မြင်ကွင်းနဲ့ဆိုရင်

0:04:22.242,0:04:26.852
အချိန်နဲ့တပြေးညီ ဘူမိဗေဒအပြောင်းအလဲကြီးတွေ[br]ကို ခြေရာခံခန့်မှန်းနိုင်လောက်ပါတယ်။

0:04:26.852,0:04:30.024
ဒီလိုဆို တစ်နှစ်ကို အသက်ထောင်သောင်းချီပြီး[br]ကယ်တင်နိုင်မှာပါ။

0:04:30.024,0:04:30.874
ဒါပေမဲ့ အခုတော့၊

0:04:30.874,0:04:35.404
ပန်းအိုးရဲ့ လမ်းညွှန်ချက်တွေ စောင့်နေရန်[br]မလိုတော့ဘဲ၊ ဒီနည်းပညာတွေက အကူအညီလိုတဲ့

0:04:35.404,0:04:39.462
နေရာတွေဆီ အလျင်အမြန် သွားပြီး[br]ကူပေးလာစေနိုင်ပါပြီ။