[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.52,0:00:09.82,Default,,0000,0000,0000,,W 132 roku naszej ery
Dialogue: 0,0:00:09.82,0:00:12.14,Default,,0000,0000,0000,,chiński erudyta Zhang Heng
Dialogue: 0,0:00:12.14,0:00:15.58,Default,,0000,0000,0000,,zaprezentował cesarzowi Han\Nswój najnowszy wynalazek.
Dialogue: 0,0:00:15.58,0:00:17.68,Default,,0000,0000,0000,,Twierdził, że to ogromne naczynie pokaże
Dialogue: 0,0:00:17.68,0:00:21.32,Default,,0000,0000,0000,,każde trzęsienie ziemi,\Nktóre wystąpiło w cesarstwie,
Dialogue: 0,0:00:21.32,0:00:24.60,Default,,0000,0000,0000,,a także wskaże, w jakim kierunku\Npowinni wysłać pomoc.
Dialogue: 0,0:00:24.60,0:00:26.50,Default,,0000,0000,0000,,Cesarz był nieco sceptyczny,
Dialogue: 0,0:00:26.50,0:00:31.00,Default,,0000,0000,0000,,szczególnie że mechanizm\Nzadziałał w ciche popołudnie.
Dialogue: 0,0:00:31.00,0:00:34.05,Default,,0000,0000,0000,,Jednak gdy kilka dni później\Nprzyszło wołanie o pomoc,
Dialogue: 0,0:00:34.05,0:00:36.61,Default,,0000,0000,0000,,wątpliwości przemieniły się\Nwe wdzięczność.
Dialogue: 0,0:00:36.61,0:00:41.11,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie nie polegamy już na naczyniach,\Nżeby stwierdzać działalność sejsmiczną.
Dialogue: 0,0:00:41.11,0:00:46.15,Default,,0000,0000,0000,,Mimo to nadal bardzo trudno\Njest śledzić trzęsienia ziemi.
Dialogue: 0,0:00:46.15,0:00:49.14,Default,,0000,0000,0000,,Dlaczego tak trudno je przewidzieć?
Dialogue: 0,0:00:49.14,0:00:52.04,Default,,0000,0000,0000,,Jak możemy lepiej to robić?
Dialogue: 0,0:00:52.04,0:00:53.10,Default,,0000,0000,0000,,Żeby poznać odpowiedź,
Dialogue: 0,0:00:53.10,0:00:57.54,Default,,0000,0000,0000,,trzeba zrozumieć pewne teorie\Npowstawania trzęsienia ziemi.
Dialogue: 0,0:00:57.54,0:01:01.79,Default,,0000,0000,0000,,Skorupa ziemska składa się z kilku\Nogromnych i postrzępionych skał,
Dialogue: 0,0:01:01.79,0:01:03.75,Default,,0000,0000,0000,,zwanych płytami tektonicznymi.
Dialogue: 0,0:01:03.75,0:01:08.48,Default,,0000,0000,0000,,Każda z nich pływa po gorącym,\Nczęściowo stopionym płaszczu Ziemi.
Dialogue: 0,0:01:08.48,0:01:11.29,Default,,0000,0000,0000,,Przez to płyty poruszają się\Nbardzo powoli,
Dialogue: 0,0:01:11.29,0:01:14.84,Default,,0000,0000,0000,,od jednego do 20 centymetrów na rok.
Dialogue: 0,0:01:14.84,0:01:17.29,Default,,0000,0000,0000,,Jednak ruchy te są wystarczająco silne,
Dialogue: 0,0:01:17.29,0:01:20.80,Default,,0000,0000,0000,,żeby spowodować głębokie pęknięcia\Nw nachodzących na siebie płytach.
Dialogue: 0,0:01:20.80,0:01:22.40,Default,,0000,0000,0000,,W niestabilnych strefach
Dialogue: 0,0:01:22.40,0:01:27.22,Default,,0000,0000,0000,,zwiększający się nacisk\Nmoże wywołać trzęsienie ziemi.
Dialogue: 0,0:01:27.22,0:01:30.25,Default,,0000,0000,0000,,Dość trudno zaobserwować\Ntakie minimalne ruchy.
Dialogue: 0,0:01:30.25,0:01:35.59,Default,,0000,0000,0000,,Jednak czynników wpływających\Nna ruchy sejsmiczne jest więcej.
Dialogue: 0,0:01:35.59,0:01:38.40,Default,,0000,0000,0000,,Różne uskoki nachodzą na różne skały,
Dialogue: 0,0:01:38.40,0:01:42.27,Default,,0000,0000,0000,,mniej lub bardziej odporne na nacisk.
Dialogue: 0,0:01:42.27,0:01:46.98,Default,,0000,0000,0000,,Różne skały też reagują inaczej\Nna tarcie i wysoką temperaturę.
Dialogue: 0,0:01:46.98,0:01:50.43,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre są częściowo stopione\Ni mogą uwalniać smary
Dialogue: 0,0:01:50.43,0:01:52.29,Default,,0000,0000,0000,,składające się z rozgrzanych minerałów,
Dialogue: 0,0:01:52.29,0:01:54.42,Default,,0000,0000,0000,,które zmniejszają tarcie na uskokach.
Dialogue: 0,0:01:54.42,0:01:56.37,Default,,0000,0000,0000,,Inne są suche
Dialogue: 0,0:01:56.37,0:01:59.14,Default,,0000,0000,0000,,i wrażliwe na niebezpieczne\Nwzrosty ciśnienia.
Dialogue: 0,0:01:59.14,0:02:03.68,Default,,0000,0000,0000,,W dodatku wszystko podlega\Nróżnym siłom grawitacyjnym,
Dialogue: 0,0:02:03.68,0:02:08.53,Default,,0000,0000,0000,,jak również prądom gorących skał\Nporuszających się w płaszczu Ziemi.
Dialogue: 0,0:02:08.53,0:02:11.76,Default,,0000,0000,0000,,Które z tych ukrytych zmiennych\Npowinniśmy analizować?
Dialogue: 0,0:02:11.76,0:02:15.96,Default,,0000,0000,0000,,Jak dopasować je do naszych\Nnarzędzi do prognozowania?
Dialogue: 0,0:02:15.96,0:02:19.83,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre z tych sił\Nwystępują ze stałą prędkością,
Dialogue: 0,0:02:19.83,0:02:23.16,Default,,0000,0000,0000,,więc zachowanie płyt\Njest niemal cykliczne.
Dialogue: 0,0:02:23.16,0:02:27.61,Default,,0000,0000,0000,,Dziś wiele wiarygodnych wskazówek\Npochodzi z prognozowania długoterminowego
Dialogue: 0,0:02:27.61,0:02:31.89,Default,,0000,0000,0000,,w oparciu o to, kiedy i gdzie\Nwcześniej wystąpiły trzęsienia ziemi.
Dialogue: 0,0:02:31.89,0:02:33.57,Default,,0000,0000,0000,,W skali tysiącleci
Dialogue: 0,0:02:33.57,0:02:37.53,Default,,0000,0000,0000,,pozwala nam to przewidzieć,\Nkiedy wysoce aktywne ruchy,
Dialogue: 0,0:02:37.53,0:02:38.87,Default,,0000,0000,0000,,takie jak w San Andreas,
Dialogue: 0,0:02:38.87,0:02:41.94,Default,,0000,0000,0000,,będą zwiastować potężne trzęsienia ziemi.
Dialogue: 0,0:02:41.94,0:02:44.19,Default,,0000,0000,0000,,Jednak z powodu istnienia wielu zmiennych
Dialogue: 0,0:02:44.19,0:02:47.78,Default,,0000,0000,0000,,ta metoda może jedynie\Nwskazać luźne ramy czasowe.
Dialogue: 0,0:02:47.78,0:02:49.69,Default,,0000,0000,0000,,Aby przewidzieć nadchodzące wydarzenia,
Dialogue: 0,0:02:49.69,0:02:55.30,Default,,0000,0000,0000,,naukowcy zbadali wibracje\Nnastępujące przed trzęsieniem ziemi.
Dialogue: 0,0:02:55.30,0:02:57.99,Default,,0000,0000,0000,,Geolodzy od dawna używają sejsmometrów
Dialogue: 0,0:02:57.99,0:03:01.92,Default,,0000,0000,0000,,do śledzenia i mapowania\Nzmian w skorupie ziemskiej.
Dialogue: 0,0:03:01.92,0:03:03.86,Default,,0000,0000,0000,,Dziś większość smartfonów
Dialogue: 0,0:03:03.86,0:03:07.67,Default,,0000,0000,0000,,może rejestrować\Npodstawowe fale sejsmiczne.
Dialogue: 0,0:03:07.67,0:03:09.74,Default,,0000,0000,0000,,Z siecią telefonów na całym świecie
Dialogue: 0,0:03:09.74,0:03:12.68,Default,,0000,0000,0000,,naukowcy mogliby potencjalnie pozyskiwać
Dialogue: 0,0:03:12.68,0:03:16.90,Default,,0000,0000,0000,,bogaty system ostrzegawczy\Nprzed nadchodzącymi trzęsieniami.
Dialogue: 0,0:03:16.90,0:03:21.32,Default,,0000,0000,0000,,Niestety telefony mogą nie być w stanie\Ndostarczyć takiego powiadomienia na czas,
Dialogue: 0,0:03:21.32,0:03:23.36,Default,,0000,0000,0000,,żeby spełnić wymogi bezpieczeństwa.
Dialogue: 0,0:03:23.36,0:03:26.08,Default,,0000,0000,0000,,Jednak takie szczegółowe odczyty\Nnadal będą przydatne
Dialogue: 0,0:03:26.08,0:03:29.42,Default,,0000,0000,0000,,dla narzędzi do prognozowania,\Ntakich jak oprogramowanie Quakesim NASA,
Dialogue: 0,0:03:29.42,0:03:32.26,Default,,0000,0000,0000,,które wykorzystuje dokładne\Npołączenia danych geologicznych
Dialogue: 0,0:03:32.26,0:03:34.76,Default,,0000,0000,0000,,w celu identyfikowania\Nzagrożonych regionów.
Dialogue: 0,0:03:34.76,0:03:36.76,Default,,0000,0000,0000,,Jednak ostatnie badania wskazują,
Dialogue: 0,0:03:36.76,0:03:41.64,Default,,0000,0000,0000,,że najbardziej wymowne oznaki trzęsienia\Nmogą być niewidoczne dla tych czujników.
Dialogue: 0,0:03:41.64,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,W 2011 roku,
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:46.26,Default,,0000,0000,0000,,tuż przed trzęsieniem ziemi\Nna wschodzie Japonii,
Dialogue: 0,0:03:46.26,0:03:50.06,Default,,0000,0000,0000,,pobliscy naukowcy wykryli wysokie stężenie
Dialogue: 0,0:03:50.06,0:03:54.02,Default,,0000,0000,0000,,dwóch radioaktywnych izotopów:\Nradonu i toru.
Dialogue: 0,0:03:54.42,0:03:58.17,Default,,0000,0000,0000,,Gdy tuż przed trzęsieniem\Nnacisk narasta w skorupie,
Dialogue: 0,0:03:58.17,0:04:02.41,Default,,0000,0000,0000,,gazy spod powierzchni uwalniają się\Nna powierzchnię przez mikroszczeliny.
Dialogue: 0,0:04:02.41,0:04:07.04,Default,,0000,0000,0000,,Naukowcy sądzą, że gdybyśmy\Nwybudowali sieć czujników radonu i toru
Dialogue: 0,0:04:07.04,0:04:08.99,Default,,0000,0000,0000,,w strefach narażonych na trzęsienia,
Dialogue: 0,0:04:08.99,0:04:11.52,Default,,0000,0000,0000,,mogłoby to być obiecującym \Nsystemem ostrzegawczym
Dialogue: 0,0:04:11.52,0:04:14.53,Default,,0000,0000,0000,,wysyłającym sygnały\Nna tydzień przed trzęsieniem.
Dialogue: 0,0:04:14.53,0:04:15.23,Default,,0000,0000,0000,,Oczywiście
Dialogue: 0,0:04:15.23,0:04:17.43,Default,,0000,0000,0000,,żadna z tych technologii\Nnie byłyby tak pomocna
Dialogue: 0,0:04:17.43,0:04:20.57,Default,,0000,0000,0000,,jak zwyczajne zajrzenie w głąb Ziemi.
Dialogue: 0,0:04:20.57,0:04:22.24,Default,,0000,0000,0000,,Patrząc głęboko pod powierzchnię,
Dialogue: 0,0:04:22.24,0:04:26.85,Default,,0000,0000,0000,,moglibyśmy śledzić i przewidywać duże\Nzmiany geologiczne w czasie rzeczywistym,
Dialogue: 0,0:04:26.85,0:04:30.02,Default,,0000,0000,0000,,ratując przy tym dziesiątki\Ntysięcy istnień rocznie.
Dialogue: 0,0:04:30.02,0:04:32.81,Default,,0000,0000,0000,,Jednak na razie technologie\Npomagają nam przygotować się
Dialogue: 0,0:04:32.81,0:04:35.40,Default,,0000,0000,0000,,i szybko reagować\Nna obszarach w potrzebie,
Dialogue: 0,0:04:35.40,0:04:39.46,Default,,0000,0000,0000,,bez czekania na wskazówki z naczynia.