[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.52,0:00:09.82,Default,,0000,0000,0000,,Milattan Önce 132 yılında
Dialogue: 0,0:00:09.82,0:00:12.14,Default,,0000,0000,0000,,Çinli bilge Zhang Heng,
Dialogue: 0,0:00:12.14,0:00:15.58,Default,,0000,0000,0000,,en son icadını Han sarayına sundu.
Dialogue: 0,0:00:15.58,0:00:20.04,Default,,0000,0000,0000,,Bu geniş vazonun, krallıklarında \Nne zaman bir deprem olduğunu
Dialogue: 0,0:00:20.04,0:00:24.60,Default,,0000,0000,0000,,ve yardım göndermeleri gereken \Nbölgeyi de söyleyebileceğini iddia etti.
Dialogue: 0,0:00:24.60,0:00:28.34,Default,,0000,0000,0000,,Mahkeme, özellikle cihaz\Ngörünürde sakin bir öğleden sonra
Dialogue: 0,0:00:28.34,0:00:31.00,Default,,0000,0000,0000,,harekete geçtiğinde biraz şüpheliydi.
Dialogue: 0,0:00:31.00,0:00:34.05,Default,,0000,0000,0000,,Ancak bir haberci günler sonra\Nyardım için geldiğinde
Dialogue: 0,0:00:34.05,0:00:36.61,Default,,0000,0000,0000,,şüpheler yerini minnete bıraktı.
Dialogue: 0,0:00:36.61,0:00:41.11,Default,,0000,0000,0000,,Bugün, sismik olayları tanımlamak için\Nçömleklere artık itimat etmiyoruz
Dialogue: 0,0:00:41.11,0:00:46.15,Default,,0000,0000,0000,,ama depremler onları takip edenlere \Nhâlâ meydan okumaktadır.
Dialogue: 0,0:00:46.15,0:00:49.14,Default,,0000,0000,0000,,Peki depremleri\Nöngörmek neden bu kadar zor
Dialogue: 0,0:00:49.14,0:00:52.04,Default,,0000,0000,0000,,ve onları tahmin etmede \Nnasıl daha iyi olabiliriz?
Dialogue: 0,0:00:52.04,0:00:53.10,Default,,0000,0000,0000,,Bunu cevaplamak için
Dialogue: 0,0:00:53.10,0:00:57.54,Default,,0000,0000,0000,,depremlerin oluşumunun altında yatan \Nbazı teorileri anlamamız gerekiyor.
Dialogue: 0,0:00:57.54,0:01:00.68,Default,,0000,0000,0000,,Dünya'nın yer kabuğu\Ntektonik levhalar denen
Dialogue: 0,0:01:00.68,0:01:03.75,Default,,0000,0000,0000,,devasa, sivri uçlu \Nkaya tabakalarından oluşur,
Dialogue: 0,0:01:03.75,0:01:08.48,Default,,0000,0000,0000,,her biri Dünya'nın mantosunun sıcak, \Nkısmen erimiş katmanı üzerindedir.
Dialogue: 0,0:01:08.48,0:01:11.29,Default,,0000,0000,0000,,Bu, levhaların çok yavaş bir biçimde
Dialogue: 0,0:01:11.29,0:01:14.84,Default,,0000,0000,0000,,yılda 1 cm'den 20 cm'ye kadar\Nayrılmalarına neden olmaktadır.
Dialogue: 0,0:01:14.84,0:01:17.08,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bu küçücük hareketler
Dialogue: 0,0:01:17.08,0:01:20.80,Default,,0000,0000,0000,,etkileşen levhalarda derin çatlaklara \Nneden olmaya yetecek kadar güçlüdür.
Dialogue: 0,0:01:20.80,0:01:22.40,Default,,0000,0000,0000,,Deprem bölgelerinde
Dialogue: 0,0:01:22.40,0:01:27.22,Default,,0000,0000,0000,,artan baskı en nihayetinde\Nbir depremi tetikleyebilir.
Dialogue: 0,0:01:27.22,0:01:30.25,Default,,0000,0000,0000,,Bu çok küçük hareketleri \Nizlemek yeterince zor
Dialogue: 0,0:01:30.25,0:01:35.59,Default,,0000,0000,0000,,ama değişimleri sismik olaylara \Ndönüştüren unsurlar çok daha çeşitlidir.
Dialogue: 0,0:01:35.59,0:01:38.40,Default,,0000,0000,0000,,Farklı fay hatları farklı kayaları \Nbir araya getirir,
Dialogue: 0,0:01:38.40,0:01:42.27,Default,,0000,0000,0000,,bazıları baskı altında daha güçlüdür \Nveya güçsüzdür.
Dialogue: 0,0:01:42.27,0:01:44.30,Default,,0000,0000,0000,,Çeşitli kayalar aynı zamanda
Dialogue: 0,0:01:44.30,0:01:46.98,Default,,0000,0000,0000,,yüksek sıcaklıklara ve sürtünmeye\Nfarklı tepki verir.
Dialogue: 0,0:01:46.98,0:01:52.01,Default,,0000,0000,0000,,Bazıları kısmen erir ve fay hattının \Nsürtünmesini azaltan
Dialogue: 0,0:01:52.01,0:01:54.42,Default,,0000,0000,0000,,kaygan sıvılar açığa çıkarır.
Dialogue: 0,0:01:54.42,0:01:56.37,Default,,0000,0000,0000,,Ama bazıları kuru kalır,
Dialogue: 0,0:01:56.37,0:01:59.14,Default,,0000,0000,0000,,tehlikeli kuvvetlenen \Nbaskılara yatkındırlar.
Dialogue: 0,0:01:59.14,0:02:03.68,Default,,0000,0000,0000,,Tüm bu hatlar Dünya'nın mantosu \Nboyunca hareket hâlindeki
Dialogue: 0,0:02:03.68,0:02:08.53,Default,,0000,0000,0000,,sıcak kaya akımlarıyla birlikte değişken \Nyer çekim kuvvetlerine maruz kalır.
Dialogue: 0,0:02:08.53,0:02:11.76,Default,,0000,0000,0000,,O zaman bu gizli değişkenlerin \Nhangisini analiz etmeliyiz
Dialogue: 0,0:02:11.76,0:02:15.96,Default,,0000,0000,0000,,ve geliştirmekte olduğumuz tahmin kitine \Nne kadar uyumlular?
Dialogue: 0,0:02:15.96,0:02:19.83,Default,,0000,0000,0000,,Çünkü bu güçlerin bazıları büyük ölçüde\Nsabit oranlarda gerçekleşiyor,
Dialogue: 0,0:02:19.83,0:02:23.16,Default,,0000,0000,0000,,levhaların davranışları kısmen döngüsel.
Dialogue: 0,0:02:23.16,0:02:27.61,Default,,0000,0000,0000,,Günümüzde, güvenilir ipuçlarımızın çoğu\Nönceki depremlerin ne zaman
Dialogue: 0,0:02:27.61,0:02:31.89,Default,,0000,0000,0000,,ve nerede gerçekleştiğine bağlı olarak \Nuzun vadeli tahminlerden geliyor.
Dialogue: 0,0:02:31.89,0:02:33.57,Default,,0000,0000,0000,,Bin yıllık bir vadede
Dialogue: 0,0:02:33.57,0:02:37.53,Default,,0000,0000,0000,,bu, bizim San Andreas gibi \Naktif fay hatlarında ne zaman
Dialogue: 0,0:02:37.53,0:02:41.93,Default,,0000,0000,0000,,şiddetli bir deprem olacağına dair \Ntahminler yapmamamızı sağlar.
Dialogue: 0,0:02:41.94,0:02:44.19,Default,,0000,0000,0000,,Ama birçok değişken yüzünden
Dialogue: 0,0:02:44.19,0:02:47.78,Default,,0000,0000,0000,,bu yöntem sadece çok geniş \Nzaman dilimlerini tahmin edebilir.
Dialogue: 0,0:02:47.78,0:02:52.55,Default,,0000,0000,0000,,Daha yakın olayları tahmin etmek için\Naraştırmacılar Dünya'nın bir depremden
Dialogue: 0,0:02:52.55,0:02:55.30,Default,,0000,0000,0000,,önce ortaya çıkardığı \Ntitreşimleri araştırıyorlar.
Dialogue: 0,0:02:55.30,0:02:58.84,Default,,0000,0000,0000,,Jeologlar uzun zamandır Dünya'nın \Nyer kabuğundaki bu küçük hareketleri
Dialogue: 0,0:02:58.84,0:03:01.92,Default,,0000,0000,0000,,takip etmek ve haritasını çıkarmak için\Nsismograf kullanıyorlar.
Dialogue: 0,0:03:01.92,0:03:04.91,Default,,0000,0000,0000,,Günümüzde çoğu akıllı telefon aynı zamanda
Dialogue: 0,0:03:04.91,0:03:07.67,Default,,0000,0000,0000,,deprem dalgalarını kaydedebilmektedir.
Dialogue: 0,0:03:07.67,0:03:09.74,Default,,0000,0000,0000,,Dünya genelindeki telefon ağıyla birlikte
Dialogue: 0,0:03:09.74,0:03:14.03,Default,,0000,0000,0000,,bilim insanları büyük ihtimalle \Ninsanları gelen depremlere karşı uyaracak
Dialogue: 0,0:03:14.03,0:03:16.94,Default,,0000,0000,0000,,güçlü ve detaylı \Nbir uyarı sistemi yapabilir.
Dialogue: 0,0:03:16.94,0:03:21.32,Default,,0000,0000,0000,,Maalesef telefonlar \Ngüvenlik protokollerini sağlamak için
Dialogue: 0,0:03:21.32,0:03:23.86,Default,,0000,0000,0000,,yeterince ileri düzeyde \Nbir uyarı sağlayamayabilir.
Dialogue: 0,0:03:23.86,0:03:27.80,Default,,0000,0000,0000,,Ama böyle detaylı çalışmalar \Ntehlikedeki bölgeleri belirlemek için
Dialogue: 0,0:03:27.80,0:03:30.86,Default,,0000,0000,0000,,jeolojik verileri büyük bir titizlikle \Nve özenle harmanlayabilen
Dialogue: 0,0:03:30.86,0:03:34.76,Default,,0000,0000,0000,,NASA'nın Quakesim yazılımı gibi \Ntahmin araçları için yararlı olabilir.
Dialogue: 0,0:03:34.76,0:03:38.58,Default,,0000,0000,0000,,Yine de son çalışmalar, \Ndepremin en belirgin işaretlerinin
Dialogue: 0,0:03:38.58,0:03:41.64,Default,,0000,0000,0000,,tüm bu sensörlerce algılanamaz \Nolabileceğini gösteriyor.
Dialogue: 0,0:03:41.64,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,2011 yılında
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:46.26,Default,,0000,0000,0000,,Japonya'nın doğu kıyısına \Nbir deprem vurmadan hemen önce
Dialogue: 0,0:03:46.26,0:03:49.86,Default,,0000,0000,0000,,yakındaki araştırmacılar \Nşaşırtıcı bir biçimde
Dialogue: 0,0:03:49.86,0:03:54.42,Default,,0000,0000,0000,,radyoizotop ikilisinin yüksek yoğunluğunu\Nkaydettiler: radon ve toron.
Dialogue: 0,0:03:54.42,0:03:58.17,Default,,0000,0000,0000,,Bir depremden hemen önce \Nyer kabuğunda baskı arttıkça
Dialogue: 0,0:03:58.17,0:04:02.41,Default,,0000,0000,0000,,ince çatlaklar bu gazların\Nyüzeye kaçmasına izin veriyor.
Dialogue: 0,0:04:02.41,0:04:06.60,Default,,0000,0000,0000,,Bu bilim insanları, depreme yatkın \Nbölgelerde geniş bir radon ve toron
Dialogue: 0,0:04:06.60,0:04:10.79,Default,,0000,0000,0000,,detektör ağı kurarsak umut veren \Nbir uyarı sistemi olabileceğini düşünüyor-
Dialogue: 0,0:04:10.80,0:04:14.53,Default,,0000,0000,0000,,büyük ihtimalle bir hafta öncesinden \Ndepremleri tahmin edebilen bir sistem.
Dialogue: 0,0:04:14.53,0:04:15.23,Default,,0000,0000,0000,,Tabii ki
Dialogue: 0,0:04:15.23,0:04:18.09,Default,,0000,0000,0000,,bu teknolojilerin hiçbiri \Nsadece yeryüzünün kendisinin
Dialogue: 0,0:04:18.09,0:04:20.57,Default,,0000,0000,0000,,içine bakmak kadar yararlı olmazdı.
Dialogue: 0,0:04:20.57,0:04:23.91,Default,,0000,0000,0000,,Daha derin bir görüş alanıyla birlikte\Neş zamanlı olarak büyük ölçekli
Dialogue: 0,0:04:23.91,0:04:26.85,Default,,0000,0000,0000,,jeolojik değişimleri \Ntakip edebilir ve öngörebilir
Dialogue: 0,0:04:26.85,0:04:30.02,Default,,0000,0000,0000,,muhtemelen her yıl\Non binlerce hayat kurtarırdık.
Dialogue: 0,0:04:30.02,0:04:33.84,Default,,0000,0000,0000,,Ama şimdilik bu teknolojiler,\Nbir vazodan talimat beklemeden
Dialogue: 0,0:04:33.84,0:04:37.32,Default,,0000,0000,0000,,hazırlıklı olmamızda ve yardıma muhtaç\Nbölgelere hızlıca ulaşmamızda
Dialogue: 0,0:04:37.32,0:04:39.46,Default,,0000,0000,0000,,bize yardımcı olabilir.