[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.52,0:00:12.14,Default,,0000,0000,0000,,Năm 132, nhà bác học \Nngười Trung Quốc Trương Hành
Dialogue: 0,0:00:12.14,0:00:15.58,Default,,0000,0000,0000,,trình lên triều đình Hán\Nphát minh mới nhất của mình.
Dialogue: 0,0:00:15.58,0:00:17.92,Default,,0000,0000,0000,,Chiếc bình lớn này, theo lời ông,
Dialogue: 0,0:00:17.92,0:00:21.32,Default,,0000,0000,0000,,có thể dự báo khi nào động đất xảy ra\Ntrong vương quốc
Dialogue: 0,0:00:21.32,0:00:24.60,Default,,0000,0000,0000,,bao gồm của phương hướng \Nnơi triều đình nên gửi viện trợ.
Dialogue: 0,0:00:24.60,0:00:26.84,Default,,0000,0000,0000,,Triều đình, ban đầu, có chút nghi hoặc,
Dialogue: 0,0:00:26.84,0:00:30.68,Default,,0000,0000,0000,,nhất là khi thiết bị báo hiệu\Nvào một buổi chiều tĩnh lặng.
Dialogue: 0,0:00:30.68,0:00:33.71,Default,,0000,0000,0000,,Cho đến khi có hỏa tốc\Nxin cứu viện vài ngày sau đó,
Dialogue: 0,0:00:33.71,0:00:36.48,Default,,0000,0000,0000,,những ngờ vực \Nđã biến thành lòng tin phục.
Dialogue: 0,0:00:36.50,0:00:38.80,Default,,0000,0000,0000,,Ngày nay, ta không còn\Ndựa vào những chiếc bình
Dialogue: 0,0:00:38.80,0:00:41.51,Default,,0000,0000,0000,,để xác định các sự kiện địa chấn,
Dialogue: 0,0:00:41.51,0:00:46.27,Default,,0000,0000,0000,,nhưng đó vẫn là thách thức lớn\Ncho các nhà địa chấn học.
Dialogue: 0,0:00:46.27,0:00:51.31,Default,,0000,0000,0000,,Vì sao động đất khó dự đoán đến vậy\Nvà làm cách nào để dự báo chính xác hơn?
Dialogue: 0,0:00:51.31,0:00:53.59,Default,,0000,0000,0000,,Để trả lời câu hỏi đó,
Dialogue: 0,0:00:53.59,0:00:57.54,Default,,0000,0000,0000,,ta cần hiểu một số lý thuyết\Nđằng sau việc xảy ra động đất.
Dialogue: 0,0:00:57.54,0:01:01.79,Default,,0000,0000,0000,,Lớp vỏ Trái đất được tạo nên\Ntừ những phiến đá khổng lồ gồ ghề,
Dialogue: 0,0:01:01.79,0:01:04.47,Default,,0000,0000,0000,,gọi là mảng kiến tạo,
Dialogue: 0,0:01:04.47,0:01:08.48,Default,,0000,0000,0000,,mỗi mảng trượt trên \Nlớp manti nóng chảy.
Dialogue: 0,0:01:08.48,0:01:11.29,Default,,0000,0000,0000,,Điều này làm cho\Nmảng kiến tạo dịch chuyển rất chậm,
Dialogue: 0,0:01:11.29,0:01:14.64,Default,,0000,0000,0000,,từ 1 đến 20 cm mỗi năm.
Dialogue: 0,0:01:14.64,0:01:16.71,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng những chuyển động nhỏ này
Dialogue: 0,0:01:16.71,0:01:20.80,Default,,0000,0000,0000,,tác động mạnh đến nỗi\Ntạo ra các vết nứt sâu khi va chạm.
Dialogue: 0,0:01:20.80,0:01:22.80,Default,,0000,0000,0000,,Và trong vùng không ổn định,
Dialogue: 0,0:01:22.80,0:01:27.22,Default,,0000,0000,0000,,sự tăng áp lực\Nlà tác nhân gây ra động đất.
Dialogue: 0,0:01:27.22,0:01:30.25,Default,,0000,0000,0000,,Việc dự đoán\Nnhững chuyển động nhỏ ấy đã khó,
Dialogue: 0,0:01:30.25,0:01:35.59,Default,,0000,0000,0000,,các tác nhân biến chúng\Nthành động đất còn đa dạng hơn nữa.
Dialogue: 0,0:01:35.59,0:01:38.79,Default,,0000,0000,0000,,Các đứt gãy khác nhau\Ntạo ra những loại nếp gấp khác nhau,
Dialogue: 0,0:01:38.79,0:01:42.27,Default,,0000,0000,0000,,một số loại đá dưới tác dụng của áp lực\Nsẽ cứng hơn hay mềm hơn.
Dialogue: 0,0:01:42.27,0:01:45.29,Default,,0000,0000,0000,,Các loại đá khác nhau\Nsẽ có phản ứng khác nhau
Dialogue: 0,0:01:45.29,0:01:47.30,Default,,0000,0000,0000,,với ma sát và nhiệt độ cao.
Dialogue: 0,0:01:47.30,0:01:50.43,Default,,0000,0000,0000,,Một số sẽ tan chảy một phần\Nthành chất lỏng
Dialogue: 0,0:01:50.43,0:01:52.23,Default,,0000,0000,0000,,chứa các chất khoáng cực nóng
Dialogue: 0,0:01:52.23,0:01:54.42,Default,,0000,0000,0000,,làm giảm ma sát ở vị trí đứt gãy.
Dialogue: 0,0:01:54.42,0:01:56.12,Default,,0000,0000,0000,,Một số lại khô cứng,
Dialogue: 0,0:01:56.12,0:01:59.16,Default,,0000,0000,0000,,dễ hình thành thêm sức ép nguy hiểm.
Dialogue: 0,0:01:59.16,0:02:03.43,Default,,0000,0000,0000,,Các đứt gãy\Ncũng chịu ảnh hưởng của trọng lực,
Dialogue: 0,0:02:03.43,0:02:08.00,Default,,0000,0000,0000,,cũng như dòng chảy của đá nóng\Ntrong lòng tầng manti.
Dialogue: 0,0:02:08.00,0:02:12.01,Default,,0000,0000,0000,,Vậy trong những nhân tố ẩn ấy,\Nta nên phân tích gì,
Dialogue: 0,0:02:12.01,0:02:15.66,Default,,0000,0000,0000,,và chúng có ý nghĩa thế nào trong việc\Ntạo ra thiết bị dự đoán động đất?
Dialogue: 0,0:02:15.66,0:02:19.83,Default,,0000,0000,0000,,Do các lực này\Nxảy ra với tần suất không đổi,
Dialogue: 0,0:02:19.83,0:02:23.16,Default,,0000,0000,0000,,hoạt động của các mảng kiến tạo\Nthường theo chu kì.
Dialogue: 0,0:02:23.16,0:02:27.61,Default,,0000,0000,0000,,Hiện nay, đa số những dự đoán đáng tin\Nvẫn dựa vào số liệu dự đoán lâu dài,
Dialogue: 0,0:02:27.61,0:02:31.89,Default,,0000,0000,0000,,gắn với thời gian và địa điểm\Ncủa những trận động đất trước.
Dialogue: 0,0:02:31.89,0:02:33.57,Default,,0000,0000,0000,,Ở quy mô thiên niên kỷ,
Dialogue: 0,0:02:33.57,0:02:37.16,Default,,0000,0000,0000,,điều này giúp ta dự đoán\Nkhi nào những đứt gãy hoạt động tích cực
Dialogue: 0,0:02:37.16,0:02:38.87,Default,,0000,0000,0000,,như San Andreas
Dialogue: 0,0:02:38.87,0:02:41.94,Default,,0000,0000,0000,,sẽ không còn có thể gây ra\Nnhững trận động đất lớn.
Dialogue: 0,0:02:41.94,0:02:44.19,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng do có nhiều biến số liên quan,
Dialogue: 0,0:02:44.19,0:02:47.78,Default,,0000,0000,0000,,phương pháp này\Nkhông thể dự đoán thời gian chính xác.
Dialogue: 0,0:02:47.78,0:02:49.69,Default,,0000,0000,0000,,Để dự đoán các trận động đất sắp xảy ra,
Dialogue: 0,0:02:49.69,0:02:55.08,Default,,0000,0000,0000,,các nhà nghiên cứu đã nghiên cứu\Ncác rung động của Trái đất trước động đất.
Dialogue: 0,0:02:55.08,0:02:57.99,Default,,0000,0000,0000,,Các nhà địa chất học,\Ntừ lâu, đã dùng địa chấn kế
Dialogue: 0,0:02:57.99,0:03:01.72,Default,,0000,0000,0000,,để theo dõi và ghi lại \Nnhững thay đổi nhỏ của lớp vỏ Trái đất.
Dialogue: 0,0:03:01.72,0:03:03.63,Default,,0000,0000,0000,,Và hiện nay,\Nhầu hết mọi chiếc smartphone
Dialogue: 0,0:03:03.63,0:03:07.67,Default,,0000,0000,0000,,đều có khả năng ghi nhận\Nsóng địa chất sơ cấp.
Dialogue: 0,0:03:07.67,0:03:09.74,Default,,0000,0000,0000,,Với mạng lưới điện thoại toàn cầu,
Dialogue: 0,0:03:09.74,0:03:13.04,Default,,0000,0000,0000,,các nhà khoa học có thể kêu gọi cộng đồng\N
Dialogue: 0,0:03:13.04,0:03:16.94,Default,,0000,0000,0000,,để tạo ra mạng lưới cảnh báo động đất.
Dialogue: 0,0:03:16.94,0:03:20.70,Default,,0000,0000,0000,,Tiếc là điện thoại\Nvẫn chưa thể đưa ra các dự báo sớm
Dialogue: 0,0:03:20.70,0:03:23.36,Default,,0000,0000,0000,,đủ để khởi động các giao thức an toàn.
Dialogue: 0,0:03:23.36,0:03:26.28,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng những số liệu chi tiết như vậy\Ntrở nên hữu dụng
Dialogue: 0,0:03:26.28,0:03:29.42,Default,,0000,0000,0000,,cho phần mềm dự báo động đất\NQuakesim của NASA.
Dialogue: 0,0:03:29.42,0:03:32.26,Default,,0000,0000,0000,,Thiết bị này có thể dùng\Nnhững dữ liệu địa chất chuẩn xác
Dialogue: 0,0:03:32.26,0:03:34.76,Default,,0000,0000,0000,,để nhận biết khu vực\Ncó nguy cơ xảy ra động đất.
Dialogue: 0,0:03:34.76,0:03:37.08,Default,,0000,0000,0000,,Tuy nhiên, một nghiên cứu\Ngần đây cho thấy
Dialogue: 0,0:03:37.08,0:03:41.32,Default,,0000,0000,0000,,cảm biến có thể không phát hiện được\Nnhững dấu hiệu báo hiệu động đất.
Dialogue: 0,0:03:41.32,0:03:43.00,Default,,0000,0000,0000,,Vào năm 2011,
Dialogue: 0,0:03:43.00,0:03:45.96,Default,,0000,0000,0000,,ngay trước khi động đất xảy ra\Ntại bờ đông Nhật Bản,
Dialogue: 0,0:03:45.96,0:03:47.96,Default,,0000,0000,0000,,các nhà nghiên cứu gần đó\Nđã ghi nhận được
Dialogue: 0,0:03:47.96,0:03:54.04,Default,,0000,0000,0000,,nồng độ của cặp đồng vị phóng xạ:\Nradon và thoron cao đến kinh ngạc.
Dialogue: 0,0:03:54.04,0:03:58.06,Default,,0000,0000,0000,,Trước động đất,\Nứng suất hình thành trong lớp vỏ Trái Đất,
Dialogue: 0,0:03:58.06,0:04:01.71,Default,,0000,0000,0000,,những lỗ nhỏ cho phép hai loại khí này\Nthoát ra khỏi bề mặt.
Dialogue: 0,0:04:01.71,0:04:03.67,Default,,0000,0000,0000,,Những nhà khoa học cho rằng
Dialogue: 0,0:04:03.67,0:04:07.04,Default,,0000,0000,0000,,việc xây dựng mạng lưới rộng,\Nmáy dò radon-thoron
Dialogue: 0,0:04:07.04,0:04:08.69,Default,,0000,0000,0000,,ở những vùng dễ bị động đất,
Dialogue: 0,0:04:08.69,0:04:11.38,Default,,0000,0000,0000,,có thể là một hệ thống \Ncảnh báo động đất triển vọng,
Dialogue: 0,0:04:11.38,0:04:14.17,Default,,0000,0000,0000,,có thể dự đoán động đất \Ntrước một tuần.
Dialogue: 0,0:04:14.17,0:04:17.11,Default,,0000,0000,0000,,Tất nhiên, không một công nghệ nào\Ncó thể sánh được
Dialogue: 0,0:04:17.11,0:04:21.14,Default,,0000,0000,0000,,việc nhìn sâu \Nvào bên trong lòng đất,
Dialogue: 0,0:04:21.14,0:04:27.03,Default,,0000,0000,0000,,cho phép ta theo dõi và dự đoán chuẩn xác\Nthời gian xảy ra thay đổi địa chất lớn,
Dialogue: 0,0:04:27.03,0:04:29.60,Default,,0000,0000,0000,,và cứu sống\Nhàng vạn người mỗi năm.
Dialogue: 0,0:04:29.60,0:04:31.38,Default,,0000,0000,0000,,Tuy nhiên, đến nay,
Dialogue: 0,0:04:31.38,0:04:35.44,Default,,0000,0000,0000,,những công nghệ hiện có \Ncũng giúp ta chuẩn bị và ứng cứu nhanh
Dialogue: 0,0:04:35.45,0:04:38.97,Default,,0000,0000,0000,,mà không cần chờ đợi chỉ dẫn\Ntừ chiếc bình nào nữa.