0:00:00.482,0:00:02.065
Hawa ni minyoo.

0:00:02.089,0:00:04.675
Si minyoo ambayo utaiona ikitambaa kwenye uchafu

0:00:04.699,0:00:06.853
Hivi ni vimelea vya minyookuru.

0:00:06.877,0:00:09.312
Wanaishi ndani utumbo wa mwanadamu.

0:00:09.336,0:00:12.092
Kila mmoja wa minyoo hii huweza kukua hadi urefu wa inchi 12,

0:00:12.116,0:00:14.497
na wapo 200 katika kopo hili kwa sababu fulani,

0:00:14.521,0:00:16.903
kwa sababu hiyo ni idadi ambayo kwa kawaida utawakuta

0:00:16.927,0:00:19.371
ndani ya tumbo la mtoto anayeugua.

0:00:19.395,0:00:22.055
Maambukizi ya minyoo yamekuwapo kwa takribani ya maelfu ya miaka.

0:00:22.079,0:00:24.079
Yamechangia katika matokeo ya baada ya vita,

0:00:24.103,0:00:26.016
na kukinzana na afya ya mwanadamu kwa muda sana.

0:00:26.040,0:00:27.627
minyookuru, safura,

0:00:27.651,0:00:29.674
minyoo-mjeledi, kichocho:

0:00:29.698,0:00:32.810
maambukizi kutoka katika vijidudu hivi husababisha maumivu na kukosa raha.

0:00:32.834,0:00:34.927
Huiba virutubisho na kunyong'onyeza mwili.

0:00:34.951,0:00:37.425
Hudumaza ukuaji wa kimwili na kiakili.

0:00:37.449,0:00:40.171
Katika matukio mbalimbali, minyoo hawa huwa si wenye madhara makubwa,

0:00:40.195,0:00:42.374
lakini cha kushangaza, hiyo ndiyo sababu mojawapo ya tatizo.

0:00:42.398,0:00:43.938
Inamaanisha kwamba nchi nyingi

0:00:43.962,0:00:46.694
hazihitajika kuweza kutoa kipaumbele cha matibabu yake.

0:00:46.718,0:00:48.335
Na kuna madhara kwa jamii kutokana na hilo:

0:00:48.359,0:00:50.551
watoto ambao hawapati huduma za dawa za kuua minyoo

0:00:50.575,0:00:52.618
wana mahudhurio ya chini shuleni.

0:00:52.642,0:00:54.754
Watu wazima ambao hukua bila kutumia dawa za kuua minyoo

0:00:54.778,0:00:57.578
hawawezi fanya kazi kwa juhudi na huwa na kipato duni.

0:00:57.602,0:00:59.714
Kitu ambacho minyoo hufanya, kihalisia,

0:00:59.738,0:01:01.165
ni kuweka kikwazo cha uwezo wa uchapakazi.

0:01:01.189,0:01:05.408
Hadi sasa, kuna watu bilioni 1.7 duniani walio katika hatari ya minyoo hii.

0:01:05.432,0:01:07.878
Milioni mia sita kati yao wanaishi Afrika.

0:01:07.902,0:01:11.028
Kwa kila dola inayowekezwa katika kupambana na kuondokana na minyoo,

0:01:11.052,0:01:15.203
Afrika inapata hadi dola 42 katika faidiko la kiuchumi.

0:01:15.227,0:01:18.271
Habari njema ni kwamba matibabu ya kuua minyoo ni rahisi mno.

0:01:18.295,0:01:20.540
Kuanzia kidonge kimoja hadi vitatu vikitolewa mara moja au mbili kwa mwaka

0:01:20.564,0:01:23.604
hutosha kabisa kumfanya mtoto kutoka kuwa na minyoo 200 hadi kutokuwa na mnyoo hata mmoja

0:01:23.628,0:01:26.051
na kuwalinda na maambukizi yajayo.

0:01:26.075,0:01:28.695
Katika jamii ambazo kuna uwepo mkubwa wa minyoo,

0:01:28.719,0:01:30.542
matibabu yanaweza fanyika shuleni.

0:01:30.855,0:01:33.188
Mchakato huu ni rahisi na wa haraka.

0:01:33.212,0:01:36.338
Nchini Ethiopia, kwa mfano, hii inafanyika kwa watoto milioni 20

0:01:36.362,0:01:38.148
ndani ya wiki chache tu.

0:01:38.172,0:01:39.800
Dunia imetoka mbali

0:01:39.824,0:01:42.649
katika kuwapatia dawa za minyoo watu wanaozihitaji,

0:01:42.673,0:01:45.213
na serikali za nchi za Afrika zinataka kupata msukumo.

0:01:45.237,0:01:47.346
Ni wakati sasa wa kuendana na malengo yao.

0:01:47.729,0:01:49.674
Mradi wa END utashirikiana na serikali

0:01:49.698,0:01:54.417
kuandaa mpango madhubuti wa kupunguza mzigo wa magonjwa yanayosababishwa na minyoo.

0:01:54.441,0:01:57.579
Watafanya kazi pamoja kuhakikisha programu za kinga na tiba

0:01:57.603,0:01:58.897
zinaweza kumpa huduma kila mtu.

0:01:58.921,0:02:01.100
Mradi wa END una wazo lenye uthubutu:

0:02:01.124,0:02:05.504
wanaamini kwamba sisi ni kizazi ambacho kitakomesha magonjwa yatokanayo na minyoo milele.

0:02:05.528,0:02:08.723
Mpango si tu kuunda programu mpya kuanzia mwanzo,

0:02:08.747,0:02:12.389
lakini kuzipa muamko zaidi juhudi za programu ambazo tayari zinaleta mabadiliko.

0:02:12.413,0:02:15.525
Kwa kutathmini tatizo la namna gani minyoo husambaza magonjwa,

0:02:15.549,0:02:19.469
mradi wa END umegundua sehemu tano muhimu ambazo wanaweza fanyia maboresho.

0:02:20.017,0:02:22.460
Namba moja: matibabu yaliyo nafuu.

0:02:22.484,0:02:25.533
Makampuni mengi ya kutengeneza madawa hutoa dawa za minyoo bure,

0:02:25.557,0:02:27.700
hivyo mradi wa END unafanya kazi na washirika sahihi

0:02:27.724,0:02:29.291
kusimamia utoaji wa dawa.

0:02:29.315,0:02:31.735
Wataendelea kusimamia utoaji wa dawa

0:02:31.759,0:02:34.396
katika jamii ambazo zipo katika hatari.

0:02:34.982,0:02:38.760
Sasa wanaweza kufanya kwa chini ya zaidi ya senti 25 kwa mtoto katika mwaka mmoja.

0:02:39.120,0:02:41.550
Namba mbili: kutazamia katika kinga.

0:02:41.574,0:02:44.576
Mradi wa END unahamasisha washirika sahihi ili kuelimisha jamii

0:02:44.600,0:02:46.169
katika usafi wa mazingira na usafi binafsi

0:02:46.193,0:02:49.035
ili kuweza kubadili mienendo kama kuosha mikono

0:02:49.059,0:02:50.210
na matumizi ya msalani,

0:02:50.234,0:02:52.927
kuhakikisha kwamba watu hawapati tena maambukizi.

0:02:52.951,0:02:55.660
Namba tatu: kuwekeza katika ubunifu.

0:02:55.684,0:02:57.759
Mradi wa END umechangia katika kutokomeza minyoo

0:02:57.783,0:03:02.023
kwa kuleta namna za kibunifu ambazo zinawalenga watu na kuwatibu.

0:03:02.047,0:03:03.815
Watajaribu namna mpya za utoaji huduma,

0:03:03.839,0:03:06.031
kulenga mazingira ambayo vimelea huweza kuishi

0:03:06.055,0:03:07.766
na kushawishi mabadiliko ya mienendo.

0:03:07.790,0:03:10.503
Namba nne: kusimamia na kufanya tathmini.

0:03:10.527,0:03:14.322
Mradi wa END hukusanya taarifa za programu zote mara kwa mara

0:03:14.346,0:03:17.058
ili kuweza kuboresha programu zaidi na zaidi kadiri muda unavyokwenda.

0:03:17.082,0:03:19.924
Namba tano: kuongeza umilikishaji katika jamii.

0:03:19.948,0:03:21.567
Katika hatua zote za mchakato,

0:03:21.591,0:03:24.758
mradi wa END unafanya kazi na serikali na wadau katika jamii

0:03:24.782,0:03:28.560
ili kuweza kuchangia michango ya kifedha kwa pamoja ili kuunga mkono juhudi za kuondokana na minyoo.

0:03:28.584,0:03:30.760
Wamefanya kazi wa wahisani kutoka Afrika

0:03:30.784,0:03:33.631
na viongozi wa makampuni katika juhudi hizi.

0:03:33.655,0:03:37.377
Kuna fursa kubwa sana ya kufanya kazi pamoja kutengeneza namna mpya

0:03:37.401,0:03:40.623
ya kuondoa ugonjwa kwa muongo unaofata na zaidi.

0:03:40.647,0:03:42.402
Kiasi cha fedha ambacho mradi wa END unahitaji

0:03:42.426,0:03:45.027
kitakwenda moja kwa moja katika utoaji wa matibabu ya minyoo

0:03:45.051,0:03:46.449
kwa jamii ambazo zina uhitaji

0:03:46.473,0:03:49.894
na kiasi kingine kitaenda katika uwezeshaji wa miradi

0:03:49.918,0:03:51.219
kwa umilikishaji wa jamii.

0:03:51.243,0:03:54.704
Kwa pamoja, hizi juhudi zitatengeneza programu za kukinga na kutibu

0:03:54.728,0:03:57.314
ambazo zitakuwa madhubuti hadi miaka ijayo.

0:03:57.338,0:04:00.830
Kama mradi huu utawezeshwa kifedha kwa miaka sita ijayo,

0:04:00.854,0:04:04.511
makumi ya mamilioni ya watu wataweza pata matibabu ya minyoo.

0:04:04.883,0:04:08.605
Kwa hilo, nchi zitaweza kuuondoa mzunguko wa maambukizi ya ugonjwa

0:04:08.629,0:04:09.800
katika ngazi zote,

0:04:09.824,0:04:13.677
na lililo muhimu zaidi, watu wataweza kuimarika zaidi

0:04:13.701,0:04:16.652
katika afya ya kiakili, kimwili na mahusiano ya kijamii.

0:04:16.676,0:04:19.194
Hebu fikiria uwezo utakao kuwepo

0:04:19.218,0:04:21.637
pale watu wanapokoma kupata wasiwasi wa jambo hili

0:04:21.661,0:04:24.510
na kuweka nguvu zao katika mambo kama haya.

0:04:25.331,0:04:27.050
(Wanafunzi wakipaza sauti)

0:04:27.074,0:04:30.257
(Wakipiga makofi na kuimba)

0:04:30.281,0:04:33.121
(Wakishangilia)