Xronik bronxitin necə yarandığına keçməzdən
əvvəl, bədən haq
Ağciyərlərimiz üçün ən yayğın
xronik qıcıqlandırıcı
siqaret çəkməkdir.
Belə, bu siaqreti
yandırırıq.
Siqaretin ucundan çıxan
tüstü
ağciyərlərə daxil olub
qalan
milyardlarla hissəciklərdən təşkil olunub.
Divarlarda olan vəzilər,
cavab reaksiyası olaraq
selik ifraz etməyə başlayırlar.
Yadınızda saxlayın,bu, qıcıqlandırıcıya
qarşı normal cavab reaksiyasıdır.
Amma,əlbəttə ki,xroniklərdə
davamlı, sabit
illərdən söhbət gedir.
Hər gün bu cürdür.
Axırda, təmiz hava yolu
olmalı yer
seliklə dolur.
Sanki, çubuq vasitəsilə
stəkandan nəsə içirsiniz,
Bu milkshake qatıdır
və çubuğu tıxayır.
İndi onu içmək üçün gərək
daha güclü sorasınız.
Eyni şəkildə, bəzən,
selik, ağciyərin bu kiçik
şaxəsini tıxaya biləcək
qədər yığılır.
Bu hissədə artıq qan mübadiləsi
gedə bilmir və
xəstəliyin ağırlıq
dərəcəsindən asılı olaraq
ağciyərin müxtəlif bölgələri, seliyə görə
öz üstlərinə düşən tapşırığı
yerinə yetirə bilmir..
Biz indi siqaret çəkməyin
təsiri haqda danışdıq,
amma əlbəttə ki,xronik bronxitə
səbəb olan başqa şeylər də var.
Vacib səbəblərində biri çirklənmədir.
Havada hər zaman milyardlarla
çirkləndiricilər də var.
Bəzi ölkələrdə
bu çox böyük bir problemdir
və ona görə xronik bronxit
oralarda geniş yayılmışdır.
Yaxud da ki,kömür mədənlərində
kömür tozuna məruz qalanlar,
ya da
Əsas tema qıcıqlandırıcının hava yollarına
düşməsi və bu halın
hər gün baş verməsidir.
Əgər sadəcə bir neçə günlük
siqaret çəkirəmsə və
məndə çoxlu selik yaranırsa,bu
məndə xronik bronxit var demək deyil.
Bu patofiziologiya, vəzilərin
həddən artıq böyüməsilə əlaqədardır.
Deməli,biz toxumada hansısa dəyişiklik axtarırıq.
İndi, xəstədə xronik
bronxit diaqnozunu qoymaq üçün
klinik diaqnoz kifayətdir, yəni bu zaman
heç bir test yoxdur,
sadəcə tarixçəyə əsasən müəyyən olunur.
Amma, vəfat etmiş xəstələrin ağciyərlərinin
müşahidəsi nəticəsində,
toxumada dəyişiklik yarandığını bilirik.
Hava yolunun bir
hissəsini burda üfürdüm.
Bunu, mənfəz adlandıracağıq.
Mənfəz, borunun iç
hissəsi deməkdir.
Mənfəz burdadır,
hava buradan keçir.
Hər iki tərəfdə olan bu qara boşluq isə
bronxun divarlarıdır.
Əgər hava yolunun en
kəsiyini aparsaq,
ortadakı hissə mənfəz olacaq.
İndi idə bronxun
divarı haqda danışacam.
Divarlar saya əzələ qatı ilə
əhatə olunub.
Bizdə öskürək refleksini də yaradan
burda olan spazmdır.
Mənfəzin düz yaxınlığında olan səthdə isə
bu vəzi qatları yerləşir.
Onların vəzifəsi,bayaqdan haqqında
danışdığımız seliyi ifraz etməkdir.
Gördüyünüz kimi onlar
səthin altındadırlar.
Onların işi isə seliyi
mənfəzə ifraz etməkdir.
Gəlin bu şəkli tamamlayaq
mənfəzdə bir neçə qıcıqlandırıcı da çəkim.
Yaxşı.
adətən, normal divar bu
cür görsənir.
biz bunu ancaq vəfat etmiş
insanların ağciyərləri
laboratoriyada qalanda görmüşük,
mikroskop altında ağciyərlərə baxıb
Reid indeksini görə bilərsiniz.
Bu indeks vəzilərin
nisbətini, vəzilərin
Normal Reid indeksi 40%-dən aşağı olur.
Burada bu qalınlığın, ümumi divarın
qalınlığa nisbətini görə bilərik.
Məndə vəya sizdə bu,40%-dən aşağı olmalıdır.
Əlbəttə ki, bu orta hissədə
qığırdaq ya da birləşdirici toxuma
kimi başqa şeylər də var.
İndi isə buraları
biraz dolduracayıq.
Xronik bronxitdə, vəzinin
qalınlığı
böyüyür.
Vzəilər çoxalmağa başlayır
çünki bizə o qədər selik lazımdır ki,
original miqdar kifayət deyil,
beləliklə, orqanizm daha çox
vəzi yaratmaq üçün
səfərbər olur və onlar saya əzələ qatına kimi genişlənir.
Xronik bronxitdə,
Reid indeksi 50%-dən yuxarı olur.
Bütün divarın qalınlığının
yarısından çoxu
vəzilərdən ibarət olur.
Yadınızda saxlayın ki, bunu
qanlı-canlı insanların üstündə etmirik
çünki, bunun üçün onların ağciyərlərinin kəsib çıxartmalıyıq.
amma adətən xəstələr simptomlara
əsasən diaqnoz qoyulub müalicə edilir.
Bütün simptomlar da
toxumadakı dəyişikliyə və
seliyin həddən artıq ifrazına görə üzə çıxır.