0:00:02.041,0:00:04.543 Xronik bronxitin necə yarandığına keçməzdən 0:00:04.543,0:00:06.217 əvvəl, orqanizmin 0:00:06.217,0:00:07.486 çalışma prinsipinə 0:00:07.486,0:00:09.526 tez göz gəzdirək. 0:00:09.526,0:00:11.242 Bu, orqanizmin xarici mühitə 0:00:11.242,0:00:13.108 girişidir. 0:00:13.108,0:00:15.613 Gəlin, bunu xarici mühit kimi adlandıraq. 0:00:15.613,0:00:17.470 Bu girişdən istənilən zaman 0:00:17.470,0:00:20.761 qıcıqlandırıcılar orqanizmə[br]daxil olur, qıcıqlandırıcılar dedikdə 0:00:20.761,0:00:22.900 bura aid olmayan [br]və toxumanı 0:00:22.900,0:00:25.235 iltihablandıran şeyləri nəzərdə tuturam. 0:00:25.235,0:00:28.634 Bədənin ilk qoruma[br]mexanizması, toxumada yerləşən 0:00:28.634,0:00:31.994 vəziləri,burada baş verən prosesə cəlb etməkdir. 0:00:31.994,0:00:36.394 Onlar bu boşluğa maye və yaxud[br]selik ifraz etməlidir. 0:00:36.394,0:00:40.063 Məqsəd isə, bu mayenin,[br]bu seliyin 0:00:40.063,0:00:42.110 qıcıqlandırıcılarla qarışıb, bədəndən 0:00:42.110,0:00:44.313 yuyularaq kənarlaşdırılmasıdır. 0:00:44.313,0:00:46.176 Əminəm ki, danışdığım bu şey 0:00:46.176,0:00:47.426 haqda,başqa nümunələr də 0:00:47.426,0:00:48.971 ağlınıza gəlir,məsələn göz yaşı. 0:00:49.197,0:00:50.741 Gözünüzə nəsə düşəndə, 0:00:50.741,0:00:52.541 gözləriniz yaşarır, düzdür? 0:00:52.541,0:00:53.823 Bu,göz yaşının,gözünüzdəki 0:00:53.823,0:00:56.931 qıcıqlandırıcını kənarlaşdırmaq üçün[br]baş verən mexaniki hadisədir. 0:00:56.931,0:00:59.930 Göz yaşı kimi, fırtıq da həmçinin. 0:00:59.930,0:01:00.900 Bağışlayın,bu biraz iyrəncdi 0:01:00.900,0:01:02.923 amma burununuzda olmaması lazım olan 0:01:02.923,0:01:04.172 nəsə olanda, fırtıq onu 0:01:04.172,0:01:06.280 bədəndən kənarlaşdırmalıdır. 0:01:06.280,0:01:08.792 Deyəcəyim üçünü [br]nümunə isə, 0:01:08.792,0:01:09.612 bugün danışacağımız 0:01:09.612,0:01:11.740 bəlğəmdir. 0:01:11.740,0:01:14.604 Nəsə, boğazınıza [br]ya da ağciyərlərinizə daxil olduqda 0:01:14.604,0:01:16.989 ağciyər divarları bəlğəmi əmələ gətirən 0:01:16.989,0:01:19.077 selik ifraz edir. 0:01:19.077,0:01:20.836 Ağciyərlərdəki bu sistem 0:01:20.836,0:01:22.700 öskürək refleksini də tətikləyir, 0:01:22.700,0:01:25.068 Gəlin bu divarları 0:01:25.068,0:01:27.988 qırmızı ilə çəkək. 0:01:27.988,0:01:31.236 Bu divarlar saya əzələ [br]qatı ilə örtülüb 0:01:31.236,0:01:34.509 və bu bölgə tətiklənəndə, 0:01:34.509,0:01:35.775 saya əzələ spazma uğrayır, 0:01:35.775,0:01:37.480 beləliklə də,bəlğəmi kənarlaşdıracaq 0:01:37.480,0:01:38.976 öskürək refleksi yaranır. 0:01:39.054,0:01:41.216 Yadınızda saxlayın ki,mən[br]bunu,orqanizmin birinci 0:01:41.216,0:01:42.468 müdafiə mexanizmi adlandırdım. 0:01:42.468,0:01:44.734 Bunlar yaxşı şeylərdir, siz 0:01:44.734,0:01:47.039 bədənin bunu etməsini istəyirsiniz. 0:01:47.039,0:01:48.995 Xronik bronxit isə 0:01:48.995,0:01:50.804 ifrat dərəcədə yaxşılığın olmasıdır. 0:01:50.804,0:01:54.060 Yəni, bu zaman selik o qədər çox ifraz 0:01:54.060,0:01:56.689 olunur ki, bədən bu qədər şeyi 0:01:56.689,0:01:58.985 təmizləyə bilmir, 0:01:58.985,0:02:01.577 onda da xronik bronxit əmələ gəlir. 0:02:01.577,0:02:05.072 Əlbəttə ki, burdakı "it" hissəsi[br]qıcıqlanmanı göstərir, 0:02:05.072,0:02:07.142 bronx isə ağciyərlərə işarə edir. 0:02:07.142,0:02:10.789 Yəni, xronik iltihab və[br]ağciyərlərin qıcıqlanması. 0:02:10.789,0:02:13.089 Yaxşı, gəlin hava yolu çəkək. 0:02:13.089,0:02:15.036 Burda traxeyamız , 0:02:15.036,0:02:20.036 böyük əsas bronx və[br]ondan ayrılan şaxələr var. 0:02:20.299,0:02:22.475 Belə. 0:02:22.475,0:02:24.953 Burda 20-30 şaxə var və görürsünüz 0:02:24.953,0:02:25.496 ki, 0:02:25.496,0:02:27.696 onlar getdikcə balacalaşır. 0:02:27.696,0:02:29.608 Ağciyərlərimiz bu cür genişlənir. 0:02:29.608,0:02:33.342 Bildiyiniz kimi, oksigen ağciyərə daxil 0:02:33.342,0:02:36.950 olur və karbon dioksid isə xaric olunur. 0:02:36.950,0:02:39.053 Burdakı qıcıqlandırıcılar isə normalda 0:02:39.053,0:02:42.041 təmiz olan hava yolunu tutublar, bu zaman 0:02:42.041,0:02:43.509 ağciyərlərin işi çətinləşəcək. 0:02:43.509,0:02:46.640 Ağciyərlərimiz üçün ən yayğın 0:02:46.640,0:02:48.277 xronik qıcıqlandırıcı 0:02:48.277,0:02:50.229 siqaret çəkməkdir. 0:02:50.229,0:02:53.248 Belə, bu siaqreti [br]yandırırıq. 0:02:53.248,0:02:58.206 Siqaretin ucundan çıxan[br]tüstü 0:02:58.206,0:03:00.078 ağciyərlərə daxil olub[br]qalan 0:03:00.078,0:03:02.668 milyardlarla hissəciklərdən təşkil olunub. 0:03:02.668,0:03:06.820 Divarlarda olan vəzilər,[br]cavab reaksiyası olaraq 0:03:06.820,0:03:08.700 selik ifraz etməyə başlayırlar. 0:03:08.700,0:03:11.310 Yadınızda saxlayın,bu, qıcıqlandırıcıya 0:03:11.310,0:03:12.752 qarşı normal cavab reaksiyasıdır. 0:03:12.752,0:03:13.861 Amma,əlbəttə ki,xroniklərdə 0:03:13.861,0:03:16.333 davamlı, sabit [br]illərdən söhbət gedir. 0:03:16.333,0:03:18.317 Hər gün bu cürdür. 0:03:18.317,0:03:20.714 Axırda, təmiz hava yolu[br]olmalı yer 0:03:20.714,0:03:23.332 seliklə dolur. 0:03:23.332,0:03:26.963 Sanki, çubuqla[br]stəkandan 0:03:26.963,0:03:29.688 milkshake 0:03:29.688,0:03:32.128 içirsiniz. 0:03:32.128,0:03:36.085 Bu milkshake qatıdır [br]və çubuğu tıxayır. 0:03:36.085,0:03:37.202 İndi onu içmək üçün gərək 0:03:37.202,0:03:39.242 daha güclü sorasınız. 0:03:39.242,0:03:40.827 Eyni şəkildə, bəzən, 0:03:40.827,0:03:42.910 selik, ağciyərin bu kiçik 0:03:42.910,0:03:46.962 şaxəsini tıxaya biləcək[br]qədər yığılır. 0:03:46.962,0:03:49.291 Bu hissədə artıq qan mübadiləsi[br]gedə bilmir və 0:03:49.291,0:03:52.106 xəstəliyin ağırlıq [br]dərəcəsindən asılı olaraq 0:03:52.106,0:03:54.570 ağciyərin müxtəlif bölgələri, seliyə görə 0:03:54.570,0:03:56.778 öz üstlərinə düşən tapşırığı[br]yerinə yetirə bilmir.. 0:03:56.778,0:03:58.850 Biz indi siqaret çəkməyin[br]təsiri haqda danışdıq, 0:03:58.850,0:04:00.337 amma əlbəttə ki,xronik bronxitə 0:04:00.337,0:04:02.012 səbəb olan başqa şeylər də var. 0:04:02.012,0:04:04.444 Vacib səbəblərində biri çirklənmədir. 0:04:04.444,0:04:06.868 Havada hər zaman milyardlarla 0:04:06.868,0:04:09.573 çirkləndiricilər də var. 0:04:09.573,0:04:12.115 Bəzi ölkələrdə [br]bu çox böyük bir problemdir 0:04:12.115,0:04:14.640 və ona görə xronik bronxit[br]oralarda geniş yayılmışdır. 0:04:14.640,0:04:16.154 Yaxud da ki,kömür mədənlərində 0:04:16.154,0:04:18.060 kömür tozuna məruz qalanlar, 0:04:18.060,0:04:21.037 ya da asbestosla işləyənlər, 0:04:21.037,0:04:22.955 gəmiqayırma işçilərində də yayılmışdır. 0:04:22.955,0:04:25.618 Əsas tema qıcıqlandırıcının hava yollarına 0:04:25.618,0:04:27.721 düşməsi və bu halın 0:04:27.721,0:04:29.635 hər gün baş verməsidir. 0:04:29.635,0:04:31.241 Əgər sadəcə bir neçə günlük 0:04:31.241,0:04:32.265 siqaret çəkirəmsə və 0:04:32.265,0:04:35.409 məndə çoxlu selik yaranırsa,bu[br]məndə xronik bronxit var demək deyil. 0:04:35.409,0:04:38.393 Bu patofiziologiya, vəzilərin 0:04:38.393,0:04:40.689 həddən artıq böyüməsilə əlaqədardır. 0:04:40.689,0:04:42.977 Deməli,biz toxumada hansısa dəyişiklik axtarırıq. 0:04:42.977,0:04:45.950 İndi, xəstədə xronik[br]bronxit diaqnozunu qoymaq üçün 0:04:45.950,0:04:47.913 klinik diaqnoz kifayətdir, yəni bu zaman 0:04:47.913,0:04:49.251 heç bir test yoxdur, 0:04:49.251,0:04:51.663 sadəcə tarixçəyə əsasən müəyyən olunur. 0:04:51.663,0:04:53.447 Amma, vəfat etmiş xəstələrin ağciyərlərinin 0:04:53.447,0:04:54.783 müşahidəsi nəticəsində, 0:04:54.783,0:04:56.866 toxumada dəyişiklik yarandığını bilirik. 0:04:56.866,0:04:59.130 Hava yolunun bir[br]hissəsini burda üfürdüm. 0:04:59.130,0:05:01.100 Bunu, mənfəz adlandıracağıq. 0:05:01.100,0:05:02.876 Mənfəz, borunun iç[br]hissəsi deməkdir. 0:05:02.876,0:05:04.731 Mənfəz burdadır, 0:05:04.731,0:05:06.571 hava buradan keçir. 0:05:06.571,0:05:09.003 Hər iki tərəfdə olan bu qara boşluq isə 0:05:09.003,0:05:11.867 bronxun divarlarıdır. 0:05:11.867,0:05:15.484 Əgər hava yolunun en[br]kəsiyini aparsaq, 0:05:15.484,0:05:18.971 ortadakı hissə mənfəz olacaq. 0:05:18.971,0:05:20.561 İndi idə bronxun 0:05:20.561,0:05:23.473 divarı haqda danışacam. 0:05:23.473,0:05:26.533 Divarlar saya əzələ qatı ilə 0:05:26.533,0:05:28.797 əhatə olunub. 0:05:28.797,0:05:30.812 Bizdə öskürək refleksini də yaradan 0:05:30.812,0:05:32.801 burda olan spazmdır. 0:05:32.801,0:05:35.593 Mənfəzin düz yaxınlığında olan səthdə isə 0:05:35.593,0:05:39.338 bu vəzi qatları yerləşir. 0:05:39.338,0:05:41.034 Onların vəzifəsi,bayaqdan haqqında 0:05:41.034,0:05:42.291 danışdığımız seliyi ifraz etməkdir. 0:05:42.291,0:05:45.107 Gördüyünüz kimi onlar[br]səthin altındadırlar. 0:05:45.107,0:05:49.042 Onların işi isə seliyi[br]mənfəzə ifraz etməkdir. 0:05:49.042,0:05:50.122 Gəlin bu şəkli tamamlayaq 0:05:50.122,0:05:53.090 mənfəzdə bir neçə qıcıqlandırıcı da çəkim. 0:05:53.090,0:05:54.311 Yaxşı. 0:05:54.311,0:05:58.151 adətən, normal divar bu[br]cür görsənir. 0:05:58.866,0:06:01.334 Bunu qiymətləndirmək üçün[br]bir yol var. 0:06:01.334,0:06:02.695 Bunu da ancaq, 0:06:02.695,0:06:06.405 ancaq vəfat etmiş[br]insanların ağciyərləri 0:06:06.405,0:06:08.141 laboratoriyada qalanda görmüşük,biz 0:06:08.141,0:06:09.542 mikroskop altında ağciyərlərə 0:06:09.542,0:06:11.747 baxıb Reid indeksini görə bilərik. 0:06:11.747,0:06:14.556 Bu indeks vəzilərin [br]qalınlığının, bütün divar qalınlığına 0:06:14.556,0:06:17.546 nisbətini ölçməyin[br]bir yoludur. 0:06:17.546,0:06:21.859 Normal Reid indeksi 40%-dən aşağı olur. 0:06:21.859,0:06:23.950 Burada bu qalınlığın, ümumi divarın 0:06:23.950,0:06:26.781 qalınlığa nisbətini görə bilərik. 0:06:26.781,0:06:29.570 Məndə vəya sizdə bu,40%-dən aşağı olmalıdır. 0:06:29.570,0:06:30.630 Əlbəttə ki, bu orta hissədə 0:06:30.630,0:06:31.958 qığırdaq ya da birləşdirici toxuma 0:06:31.958,0:06:33.741 kimi başqa şeylər də var. 0:06:33.741,0:06:35.502 İndi isə buraları[br]biraz dolduracayıq. 0:06:36.587,0:06:38.884 Xronik bronxitdə, vəzinin 0:06:38.884,0:06:43.442 qalınlığı [br]böyüyür. 0:06:43.442,0:06:47.041 Vzəilər çoxalmağa başlayır 0:06:47.041,0:06:49.656 çünki bizə o qədər selik lazımdır ki, 0:06:49.656,0:06:51.800 original miqdar kifayət deyil, 0:06:51.800,0:06:54.220 beləliklə, orqanizm daha çox [br]vəzi yaratmaq üçün 0:06:54.220,0:06:58.277 səfərbər olur və onlar saya əzələ qatına kimi genişlənir. 0:06:58.277,0:07:00.341 Xronik bronxitdə, 0:07:00.341,0:07:03.756 Reid indeksi 50%-dən yuxarı olur. 0:07:03.756,0:07:06.154 Bütün divarın qalınlığının[br]yarısından çoxu 0:07:06.154,0:07:08.913 vəzilərdən ibarət olur. 0:07:08.913,0:07:11.214 Yadınızda saxlayın ki, bunu [br]qanlı-canlı insanların üstündə etmirik 0:07:11.214,0:07:14.094 çünki, bunun üçün onların ağciyərlərinin kəsib çıxartmalıyıq. 0:07:14.094,0:07:17.118 Bu, xəstəliyi qiymətləndirmək[br]üçün bir yoldur, 0:07:17.118,0:07:19.079 amma adətən xəstələr simptomlara 0:07:19.079,0:07:21.537 əsasən diaqnoz qoyulub müalicə edilir. 0:07:21.537,0:07:23.822 Bütün simptomlar da [br]toxumadakı dəyişikliyə və 0:07:23.822,0:07:26.811 seliyin həddən artıq ifrazına görə üzə çıxır.