0:00:02.041,0:00:04.543
Zanim przejdziemy do tego,

0:00:04.543,0:00:06.217
w jaki sposób rozwija się przewlekłe zapalenie oskrzeli (PZO),

0:00:06.217,0:00:07.486
przypomnę pewną podstawową zasadę

0:00:07.486,0:00:09.526
funkcjonowania organizmu.

0:00:09.526,0:00:11.242
Niech to będzie przykładowy

0:00:11.242,0:00:13.108
naturalny otwór ciała.

0:00:13.108,0:00:15.613
Zaznaczę tu środowisko zewnętrzne.

0:00:15.613,0:00:17.470
Przez każdy taki otwór ciała

0:00:17.470,0:00:20.761
do wnętrza organizmu może dostać się jakiś czynnik drażniący,

0:00:20.761,0:00:22.900
coś, obcego,

0:00:22.900,0:00:25.235
co indukuje stan zapalny.

0:00:25.235,0:00:28.634
Podstawowym mechanizmem obronnym w takim wypadku

0:00:28.634,0:00:31.994
jest nasilenie działania gruczołów

0:00:31.994,0:00:36.394
do wydzielania większej ilości śluzu.

0:00:36.394,0:00:40.063
Powstały płyn miesza się z czynnikami drażniącymi

0:00:40.063,0:00:42.110
i może zostać dzięki temu

0:00:42.110,0:00:44.313
łatwiej usunięty z organizmu.

0:00:44.313,0:00:46.176
Myślę, że z łatwością możesz wskazać

0:00:46.176,0:00:47.426
jakieś przykłady takich mechanizmów.

0:00:47.426,0:00:48.971
Chociażby łzy.

0:00:49.197,0:00:50.741
Jeśli coś trafi do naszego oka

0:00:50.741,0:00:52.541
to zaczyna ono łzawić, prawda?

0:00:52.541,0:00:53.823
W ten sposób mechanicznie pozbywamy się intruza.

0:00:53.823,0:00:56.931
W ten sposób mechanicznie pozbywamy się intruza.

0:00:56.931,0:00:59.930
Inny przykład to "smarki".

0:00:59.930,0:01:00.900
Przepraszam, wiem, że brzmi to ohydnie.

0:01:00.900,0:01:02.923
Ale ta wydzielina ma za zadanie

0:01:02.923,0:01:04.172
usunąć niechciane drobiny,

0:01:04.172,0:01:06.280
które dostały się do naszego nosa.

0:01:06.280,0:01:08.792
Trzecim przykładem, który ma największe znaczenie

0:01:08.792,0:01:09.612
w kontekście dzisiejszego tematu

0:01:09.612,0:01:11.740
jest flegma.

0:01:11.740,0:01:14.604
Gdy coś dostaje się do naszego gardła lub płuc,

0:01:14.604,0:01:16.989
ich ściany wydzielają śluz,

0:01:16.989,0:01:19.077
z którego formuje się flegma.

0:01:19.077,0:01:20.836
Dodatkowo dochodzi do uruchomienia

0:01:20.836,0:01:22.700
odruchu kaszlu.

0:01:22.700,0:01:25.068
Dorysuję tu jeszcze mięśniówkę gładką

0:01:25.068,0:01:27.988
znajdującą się w ścianie dróg oddechowych.

0:01:27.988,0:01:31.236
znajdującą się w ścianie dróg oddechowych.

0:01:31.236,0:01:34.509
Kiedy dochodzi do drażnienia,

0:01:34.509,0:01:35.775
te mięśnie kurczą się

0:01:35.775,0:01:37.480
i pojawia się kaszel,

0:01:37.480,0:01:38.976
który wyrzuca flegmę na zewnątrz.

0:01:39.054,0:01:41.216
Pamiętajmy jednak o tym,

0:01:41.216,0:01:42.468
że to jest pierwsza linia obrony organizmu.

0:01:42.468,0:01:44.734
To coś pożądanego,

0:01:44.734,0:01:47.039
chcemy żeby organizm tak się zachowywał.

0:01:47.039,0:01:48.995
W przewlekłym zapaleniu oskrzeli

0:01:48.995,0:01:50.804
"tego dobrego" jest niestety aż za dużo.

0:01:50.804,0:01:54.060
Produkcja śluzu jest tak intensywna,

0:01:54.060,0:01:56.689
że płuca nie są w stanie się go pozbyć,

0:01:56.689,0:01:58.985
to już przedobrzenie

0:01:58.985,0:02:01.577
i pojawia się PZO.

0:02:01.577,0:02:05.072
Drażnienie wywołuje stan zapalny

0:02:05.072,0:02:07.142
w obrębie dróg oddechowych

0:02:07.142,0:02:10.789
i mamy przewlekłe zapalenie oskrzeli.

0:02:10.789,0:02:13.089
Narysuję drogi oddechowe.

0:02:13.089,0:02:15.036
Tchawica,

0:02:15.036,0:02:20.036
dalej oskrzela główne i ich odgałęzienia

0:02:20.299,0:02:22.475
oraz odgałęzienia od tych odgałęzień

0:02:22.475,0:02:24.953
i tak dalej.

0:02:24.953,0:02:25.496
i tak dalej.

0:02:25.496,0:02:27.696
Stają się coraz mniejsze

0:02:27.696,0:02:29.608
i obejmują całe płuca.

0:02:29.608,0:02:33.342
Jak już dobrze wiesz, tlen wędruje do płuc

0:02:33.342,0:02:36.950
a dwutlenek węgla je opuszcza.

0:02:36.950,0:02:39.053
W normalnych warunkach

0:02:39.053,0:02:42.041
drogi oddechowe są "czyste" i powietrze może swobodnie przez nie przepływać.

0:02:42.041,0:02:43.509
To zmienia się, gdy coś je podrażnia.

0:02:43.509,0:02:46.640
Czynnikiem, który najczęściej

0:02:46.640,0:02:48.277
powoduje drażnienie płuc

0:02:48.277,0:02:50.229
jest oczywiście dym papierosowy.

0:02:50.229,0:02:53.248
Przyjrzyjmy się zapalonemu papierosowi.

0:02:53.248,0:02:58.206
wydobywa się z niego dym, który jest w rzezczywistości

0:02:58.206,0:03:00.078
mieszaniną milionów cząsteczek

0:03:00.078,0:03:02.668
mogących osiadać w naszych płuchach.

0:03:02.668,0:03:06.820
W odpowiedzi na to, gruczoły znajdujące się w ścianie dróg oddechowych

0:03:06.820,0:03:08.700
zaczynają wydzielać śluz.

0:03:08.700,0:03:11.310
Jak już wspominałam, jest to cześć

0:03:11.310,0:03:12.752
naturalnej odpowiedzi obronnej.

0:03:12.752,0:03:13.861
W przypadku PZO mamy z tym do czynienia przewlekle,

0:03:13.861,0:03:16.333
przez lata

0:03:16.333,0:03:18.317
dzieje się tak dzień w dzień.

0:03:18.317,0:03:20.714
Drogi oddechowe nie są już tak "czyste" jak powinny,

0:03:20.714,0:03:23.332
wypełniają się śluzem.

0:03:23.332,0:03:26.963
To tak, jakbyś zamiast wody

0:03:26.963,0:03:29.688
pił przez słomkę gęsty shake.

0:03:29.688,0:03:32.128
pił przez słomkę gęsty shake.

0:03:32.128,0:03:36.085
Nie przechodzi on przez nią tak łatwo jak woda,

0:03:36.085,0:03:37.202
słomka zapycha się

0:03:37.202,0:03:39.242
i trzeba użyć więcej siły żeby go wypić.

0:03:39.242,0:03:40.827
Podobnie jest ze śluzem w drogach oddechowych.

0:03:40.827,0:03:42.910
Jego nadmiar może zaczopować jakieś odgałęzienie

0:03:42.910,0:03:46.962
i uniemożliwić zachodzenie wymiany gazowej

0:03:46.962,0:03:49.291
w części płuca.

0:03:49.291,0:03:52.106
Zależnie od stopnia zaawansowania choroby

0:03:52.106,0:03:54.570
różne części płuc

0:03:54.570,0:03:56.778
mogą zostać wyłączone z wentylacji.

0:03:56.778,0:03:58.850
Zawsze powinniśmy mieć tu na uwadze palenie papierosów,

0:03:58.850,0:04:00.337
ale nie jest to jedyna przyczyna PZO.

0:04:00.337,0:04:02.012
ale nie jest to jedyna przyczyna PZO.

0:04:02.012,0:04:04.444
Może być nią też zanieczyszczenie powietrza.

0:04:04.444,0:04:06.868
W smogu także znajdują się miliony

0:04:06.868,0:04:09.573
substancji drażniących.

0:04:09.573,0:04:12.115
W niektórych krajach stanowi to ogromny problem

0:04:12.115,0:04:14.640
i zapadalność na PZO jest bardzo duża.

0:04:14.640,0:04:16.154
Wśród górników takim czynnikiem

0:04:16.154,0:04:18.060
jest pył węglowy.

0:04:18.060,0:04:21.037
Wśród pracowników budowy - azbest.

0:04:21.037,0:04:22.955
Narażeni są też pracownicy stoczni.

0:04:22.955,0:04:25.618
Każdy, kto codziennie jest wystawiony

0:04:25.618,0:04:27.721
na działanie substancji podrażniających

0:04:27.721,0:04:29.635
drogi oddechowe.

0:04:29.635,0:04:31.241
Teraz, palenie papierosów przez kilka dni

0:04:31.241,0:04:32.265
spowoduje oczywiście nadprodukcję śluzu,

0:04:32.265,0:04:35.409
ale nie nazwiemy tego jeszcze PZO.

0:04:35.409,0:04:38.393
W patofizjologii tego schorzenia

0:04:38.393,0:04:40.689
ważny jest także przerost gruczołów śluzowych.

0:04:40.689,0:04:42.977
Musi dojść do zmian w strukturze tkanki,

0:04:42.977,0:04:45.950
przy czym diagnostyka PZO

0:04:45.950,0:04:47.913
jest zwykle prowadzona na podstawie objawów klinicznych.

0:04:47.913,0:04:49.251
Wykorzystuje się dane z wywiadu,

0:04:49.251,0:04:51.663
a nie specjalistyczne badania.

0:04:51.663,0:04:53.447
Jednak z badań sekcyjnych płuc

0:04:53.447,0:04:54.783
osób chorujących na PZO

0:04:54.783,0:04:56.866
wiemy, że zmiany morfologiczne tkanek są u nich obecne.

0:04:56.866,0:04:59.130
????

0:04:59.130,0:05:01.100
To będzie nasze światło.

0:05:01.100,0:05:02.876
Światło, czyli wnętrze rury,

0:05:02.876,0:05:04.731
w tym przypadku oskrzela.

0:05:04.731,0:05:06.571
To tędy przepływa powietrza.

0:05:06.571,0:05:09.003
Te czarne przestrzenie są zatem ścianami

0:05:09.003,0:05:11.867
dróg oddechowych.

0:05:11.867,0:05:15.484
Widzimy teraz przekrój poprzeczny przez oskrzele.

0:05:15.484,0:05:18.971
W środku znajduje się światło,

0:05:18.971,0:05:20.561
a na zewnątrz ściana,

0:05:20.561,0:05:23.473
którą się teraz zajmiemy.

0:05:23.473,0:05:26.533
Jak już mówiłam, w jej skład wchodzi m.in.

0:05:26.533,0:05:28.797
tkanka mięśniowa gładka.

0:05:28.797,0:05:30.812
Ma ona zdolność do kurczenia się,

0:05:30.812,0:05:32.801
przez co uczestniczy np. w kaszlu.

0:05:32.801,0:05:35.593
Bardziej wewnętrznie, w warstwie graniczącej ze światłem,

0:05:35.593,0:05:39.338
znajdują się z kolei gruczoły

0:05:39.338,0:05:41.034
odpowiedzialne za produkcję śluzu.

0:05:41.034,0:05:42.291
O tym też już dziś wspominałam.

0:05:42.291,0:05:45.107
Jak widzisz, są one zlokalizowane bardzo blisko powierzchni wewnętrznej,

0:05:45.107,0:05:49.042
dokąd trafia ich wydzielina.

0:05:49.042,0:05:50.122
Żeby mieć pełen obraz tych procesów

0:05:50.122,0:05:53.090
narysuję jeszcze w środku czynniki drażniące.

0:05:53.090,0:05:54.311
narysuję jeszcze w środku czynniki drażniące.

0:05:54.311,0:05:58.151
Tak wygląda przekrój przez prawidłowe drogi oddechowe.

0:05:58.866,0:06:01.334
Jego morfologię jesteśmy w stanie opisać też w sposób numeryczny,

0:06:01.334,0:06:02.695
ale robimy to tylko u osób zmarłych,

0:06:02.695,0:06:06.405
ale robimy to tylko u osób zmarłych,

0:06:06.405,0:06:08.141
których płuca muszą zostać poddane badaniu patomorfologicznemu.

0:06:08.141,0:06:09.542
Ogląda się je wtedy pod mikroskopem

0:06:09.542,0:06:11.747
i ocenia wskaźnik Reida,

0:06:11.747,0:06:14.556
czyli stosunek grubości warstwy gruczołów podśluzówkowych

0:06:14.556,0:06:17.546
do grubości całej ściany oskrzela.

0:06:17.546,0:06:21.859
Prawidłowo wynosi on mniej niż 40%.

0:06:21.859,0:06:23.950
Grubość tego

0:06:23.950,0:06:26.781
do całej grubości ściany

0:06:26.781,0:06:29.570
powinna być mniejsza niż 0,4.

0:06:29.570,0:06:30.630
W ścianie oskrzela znajdują się też oczywiście inne elementy

0:06:30.630,0:06:31.958
jak chrząstka, czy tkanka łączna.

0:06:31.958,0:06:33.741
jak chrząstka, czy tkanka łączna.

0:06:33.741,0:06:35.502
Trochę to zapełnijmy.

0:06:36.587,0:06:38.884
W przebiegu PZO

0:06:38.884,0:06:43.442
warstwa gruczołów staje się grubsza.

0:06:43.442,0:06:47.041
Gruczoły ulegają proliferacji,

0:06:47.041,0:06:49.656
bo ich dotychczasowa liczba nie wystarcza

0:06:49.656,0:06:51.800
do produkcji zwiększonej ilości śluzu.

0:06:51.800,0:06:54.220
Dlatego organizm zaczyna produkować więcej gruczołów

0:06:54.220,0:06:58.277
i granica pomiędzy nimi a mięśniówką przesuwa się w kierunku mięśni.

0:06:58.277,0:07:00.341
Tym samym zmianie ulega wskaźnik Reida.

0:07:00.341,0:07:03.756
W PZO wynosi on zwykle > 50%,

0:07:03.756,0:07:06.154
czyli ponad połowa ściany oskrzeli

0:07:06.154,0:07:08.913
jest zbudowana z gruczołów śluzowych.

0:07:08.913,0:07:11.214
Pamiętajmy, że nie ocenia się tego wskaźnika u żywych,

0:07:11.214,0:07:14.094
bo musielibyśmy usunąć im płuca.

0:07:14.094,0:07:17.118
Badanie to nie służy do diagnostyki,

0:07:17.118,0:07:19.079
aczkolwiek rozpoznanie i leczenie PZO

0:07:19.079,0:07:21.537
jest ustalane na podstawie objawów klinicznych,

0:07:21.537,0:07:23.822
których źródło leży przecież właśnie w tych zmianach morfologicznych.

0:07:23.822,0:07:26.811
których źródło leży przecież właśnie w tych zmianach morfologicznych.