WEBVTT 00:00:02.041 --> 00:00:04.543 Zanim przejdziemy do tego, 00:00:04.543 --> 00:00:06.217 w jaki sposób rozwija się przewlekłe zapalenie oskrzeli (PZO), 00:00:06.217 --> 00:00:07.486 przypomnę pewną podstawową zasadę 00:00:07.486 --> 00:00:09.526 funkcjonowania organizmu. 00:00:09.526 --> 00:00:11.242 Niech to będzie przykładowy 00:00:11.242 --> 00:00:13.108 naturalny otwór ciała. 00:00:13.108 --> 00:00:15.613 Zaznaczę tu środowisko zewnętrzne. 00:00:15.613 --> 00:00:17.470 Przez każdy taki otwór ciała 00:00:17.470 --> 00:00:20.761 do wnętrza organizmu może dostać się jakiś czynnik drażniący, 00:00:20.761 --> 00:00:22.900 coś, obcego, 00:00:22.900 --> 00:00:25.235 co indukuje stan zapalny. 00:00:25.235 --> 00:00:28.634 Podstawowym mechanizmem obronnym w takim wypadku 00:00:28.634 --> 00:00:31.994 jest nasilenie działania gruczołów 00:00:31.994 --> 00:00:36.394 do wydzielania większej ilości śluzu. 00:00:36.394 --> 00:00:40.063 Powstały płyn miesza się z czynnikami drażniącymi 00:00:40.063 --> 00:00:42.110 i może zostać dzięki temu 00:00:42.110 --> 00:00:44.313 łatwiej usunięty z organizmu. 00:00:44.313 --> 00:00:46.176 Myślę, że z łatwością możesz wskazać 00:00:46.176 --> 00:00:47.426 jakieś przykłady takich mechanizmów. 00:00:47.426 --> 00:00:48.971 Chociażby łzy. 00:00:49.197 --> 00:00:50.741 Jeśli coś trafi do naszego oka 00:00:50.741 --> 00:00:52.541 to zaczyna ono łzawić, prawda? 00:00:52.541 --> 00:00:53.823 W ten sposób mechanicznie pozbywamy się intruza. 00:00:53.823 --> 00:00:56.931 W ten sposób mechanicznie pozbywamy się intruza. 00:00:56.931 --> 00:00:59.930 Inny przykład to "smarki". 00:00:59.930 --> 00:01:00.900 Przepraszam, wiem, że brzmi to ohydnie. 00:01:00.900 --> 00:01:02.923 Ale ta wydzielina ma za zadanie 00:01:02.923 --> 00:01:04.172 usunąć niechciane drobiny, 00:01:04.172 --> 00:01:06.280 które dostały się do naszego nosa. 00:01:06.280 --> 00:01:08.792 Trzecim przykładem, który ma największe znaczenie 00:01:08.792 --> 00:01:09.612 w kontekście dzisiejszego tematu 00:01:09.612 --> 00:01:11.740 jest flegma. 00:01:11.740 --> 00:01:14.604 Gdy coś dostaje się do naszego gardła lub płuc, 00:01:14.604 --> 00:01:16.989 ich ściany wydzielają śluz, 00:01:16.989 --> 00:01:19.077 z którego formuje się flegma. 00:01:19.077 --> 00:01:20.836 Dodatkowo dochodzi do uruchomienia 00:01:20.836 --> 00:01:22.700 odruchu kaszlu. 00:01:22.700 --> 00:01:25.068 Dorysuję tu jeszcze mięśniówkę gładką 00:01:25.068 --> 00:01:27.988 znajdującą się w ścianie dróg oddechowych. 00:01:27.988 --> 00:01:31.236 znajdującą się w ścianie dróg oddechowych. 00:01:31.236 --> 00:01:34.509 Kiedy dochodzi do drażnienia, 00:01:34.509 --> 00:01:35.775 te mięśnie kurczą się 00:01:35.775 --> 00:01:37.480 i pojawia się kaszel, 00:01:37.480 --> 00:01:38.976 który wyrzuca flegmę na zewnątrz. 00:01:39.054 --> 00:01:41.216 Pamiętajmy jednak o tym, 00:01:41.216 --> 00:01:42.468 że to jest pierwsza linia obrony organizmu. 00:01:42.468 --> 00:01:44.734 To coś pożądanego, 00:01:44.734 --> 00:01:47.039 chcemy żeby organizm tak się zachowywał. 00:01:47.039 --> 00:01:48.995 W przewlekłym zapaleniu oskrzeli 00:01:48.995 --> 00:01:50.804 "tego dobrego" jest niestety aż za dużo. 00:01:50.804 --> 00:01:54.060 Produkcja śluzu jest tak intensywna, 00:01:54.060 --> 00:01:56.689 że płuca nie są w stanie się go pozbyć, 00:01:56.689 --> 00:01:58.985 to już przedobrzenie 00:01:58.985 --> 00:02:01.577 i pojawia się PZO. 00:02:01.577 --> 00:02:05.072 Drażnienie wywołuje stan zapalny 00:02:05.072 --> 00:02:07.142 w obrębie dróg oddechowych 00:02:07.142 --> 00:02:10.789 i mamy przewlekłe zapalenie oskrzeli. 00:02:10.789 --> 00:02:13.089 Narysuję drogi oddechowe. 00:02:13.089 --> 00:02:15.036 Tchawica, 00:02:15.036 --> 00:02:20.036 dalej oskrzela główne i ich odgałęzienia 00:02:20.299 --> 00:02:22.475 oraz odgałęzienia od tych odgałęzień 00:02:22.475 --> 00:02:24.953 i tak dalej. 00:02:24.953 --> 00:02:25.496 i tak dalej. 00:02:25.496 --> 00:02:27.696 Stają się coraz mniejsze 00:02:27.696 --> 00:02:29.608 i obejmują całe płuca. 00:02:29.608 --> 00:02:33.342 Jak już dobrze wiesz, tlen wędruje do płuc 00:02:33.342 --> 00:02:36.950 a dwutlenek węgla je opuszcza. 00:02:36.950 --> 00:02:39.053 W normalnych warunkach 00:02:39.053 --> 00:02:42.041 drogi oddechowe są "czyste" i powietrze może swobodnie przez nie przepływać. 00:02:42.041 --> 00:02:43.509 To zmienia się, gdy coś je podrażnia. 00:02:43.509 --> 00:02:46.640 Czynnikiem, który najczęściej 00:02:46.640 --> 00:02:48.277 powoduje drażnienie płuc 00:02:48.277 --> 00:02:50.229 jest oczywiście dym papierosowy. 00:02:50.229 --> 00:02:53.248 Przyjrzyjmy się zapalonemu papierosowi. 00:02:53.248 --> 00:02:58.206 wydobywa się z niego dym, który jest w rzezczywistości 00:02:58.206 --> 00:03:00.078 mieszaniną milionów cząsteczek 00:03:00.078 --> 00:03:02.668 mogących osiadać w naszych płuchach. 00:03:02.668 --> 00:03:06.820 W odpowiedzi na to, gruczoły znajdujące się w ścianie dróg oddechowych 00:03:06.820 --> 00:03:08.700 zaczynają wydzielać śluz. 00:03:08.700 --> 00:03:11.310 Jak już wspominałam, jest to cześć 00:03:11.310 --> 00:03:12.752 naturalnej odpowiedzi obronnej. 00:03:12.752 --> 00:03:13.861 W przypadku PZO mamy z tym do czynienia przewlekle, 00:03:13.861 --> 00:03:16.333 przez lata 00:03:16.333 --> 00:03:18.317 dzieje się tak dzień w dzień. 00:03:18.317 --> 00:03:20.714 Drogi oddechowe nie są już tak "czyste" jak powinny, 00:03:20.714 --> 00:03:23.332 wypełniają się śluzem. 00:03:23.332 --> 00:03:26.963 To tak, jakbyś zamiast wody 00:03:26.963 --> 00:03:29.688 pił przez słomkę gęsty shake. 00:03:29.688 --> 00:03:32.128 pił przez słomkę gęsty shake. 00:03:32.128 --> 00:03:36.085 Nie przechodzi on przez nią tak łatwo jak woda, 00:03:36.085 --> 00:03:37.202 słomka zapycha się 00:03:37.202 --> 00:03:39.242 i trzeba użyć więcej siły żeby go wypić. 00:03:39.242 --> 00:03:40.827 Podobnie jest ze śluzem w drogach oddechowych. 00:03:40.827 --> 00:03:42.910 Jego nadmiar może zaczopować jakieś odgałęzienie 00:03:42.910 --> 00:03:46.962 i uniemożliwić zachodzenie wymiany gazowej 00:03:46.962 --> 00:03:49.291 w części płuca. 00:03:49.291 --> 00:03:52.106 Zależnie od stopnia zaawansowania choroby 00:03:52.106 --> 00:03:54.570 różne części płuc 00:03:54.570 --> 00:03:56.778 mogą zostać wyłączone z wentylacji. 00:03:56.778 --> 00:03:58.850 Zawsze powinniśmy mieć tu na uwadze palenie papierosów, 00:03:58.850 --> 00:04:00.337 ale nie jest to jedyna przyczyna PZO. 00:04:00.337 --> 00:04:02.012 ale nie jest to jedyna przyczyna PZO. 00:04:02.012 --> 00:04:04.444 Może być nią też zanieczyszczenie powietrza. 00:04:04.444 --> 00:04:06.868 W smogu także znajdują się miliony 00:04:06.868 --> 00:04:09.573 substancji drażniących. 00:04:09.573 --> 00:04:12.115 W niektórych krajach stanowi to ogromny problem 00:04:12.115 --> 00:04:14.640 i zapadalność na PZO jest bardzo duża. 00:04:14.640 --> 00:04:16.154 Wśród górników takim czynnikiem 00:04:16.154 --> 00:04:18.060 jest pył węglowy. 00:04:18.060 --> 00:04:21.037 Wśród pracowników budowy - azbest. 00:04:21.037 --> 00:04:22.955 Narażeni są też pracownicy stoczni. 00:04:22.955 --> 00:04:25.618 Każdy, kto codziennie jest wystawiony 00:04:25.618 --> 00:04:27.721 na działanie substancji podrażniających 00:04:27.721 --> 00:04:29.635 drogi oddechowe. 00:04:29.635 --> 00:04:31.241 Teraz, palenie papierosów przez kilka dni 00:04:31.241 --> 00:04:32.265 spowoduje oczywiście nadprodukcję śluzu, 00:04:32.265 --> 00:04:35.409 ale nie nazwiemy tego jeszcze PZO. 00:04:35.409 --> 00:04:38.393 W patofizjologii tego schorzenia 00:04:38.393 --> 00:04:40.689 ważny jest także przerost gruczołów śluzowych. 00:04:40.689 --> 00:04:42.977 Musi dojść do zmian w strukturze tkanki, 00:04:42.977 --> 00:04:45.950 przy czym diagnostyka PZO 00:04:45.950 --> 00:04:47.913 jest zwykle prowadzona na podstawie objawów klinicznych. 00:04:47.913 --> 00:04:49.251 Wykorzystuje się dane z wywiadu, 00:04:49.251 --> 00:04:51.663 a nie specjalistyczne badania. 00:04:51.663 --> 00:04:53.447 Jednak z badań sekcyjnych płuc 00:04:53.447 --> 00:04:54.783 osób chorujących na PZO 00:04:54.783 --> 00:04:56.866 wiemy, że zmiany morfologiczne tkanek są u nich obecne. 00:04:56.866 --> 00:04:59.130 ???? 00:04:59.130 --> 00:05:01.100 To będzie nasze światło. 00:05:01.100 --> 00:05:02.876 Światło, czyli wnętrze rury, 00:05:02.876 --> 00:05:04.731 w tym przypadku oskrzela. 00:05:04.731 --> 00:05:06.571 To tędy przepływa powietrza. 00:05:06.571 --> 00:05:09.003 Te czarne przestrzenie są zatem ścianami 00:05:09.003 --> 00:05:11.867 dróg oddechowych. 00:05:11.867 --> 00:05:15.484 Widzimy teraz przekrój poprzeczny przez oskrzele. 00:05:15.484 --> 00:05:18.971 W środku znajduje się światło, 00:05:18.971 --> 00:05:20.561 a na zewnątrz ściana, 00:05:20.561 --> 00:05:23.473 którą się teraz zajmiemy. 00:05:23.473 --> 00:05:26.533 Jak już mówiłam, w jej skład wchodzi m.in. 00:05:26.533 --> 00:05:28.797 tkanka mięśniowa gładka. 00:05:28.797 --> 00:05:30.812 Ma ona zdolność do kurczenia się, 00:05:30.812 --> 00:05:32.801 przez co uczestniczy np. w kaszlu. 00:05:32.801 --> 00:05:35.593 Bardziej wewnętrznie, w warstwie graniczącej ze światłem, 00:05:35.593 --> 00:05:39.338 znajdują się z kolei gruczoły 00:05:39.338 --> 00:05:41.034 odpowiedzialne za produkcję śluzu. 00:05:41.034 --> 00:05:42.291 O tym też już dziś wspominałam. 00:05:42.291 --> 00:05:45.107 Jak widzisz, są one zlokalizowane bardzo blisko powierzchni wewnętrznej, 00:05:45.107 --> 00:05:49.042 dokąd trafia ich wydzielina. 00:05:49.042 --> 00:05:50.122 Żeby mieć pełen obraz tych procesów 00:05:50.122 --> 00:05:53.090 narysuję jeszcze w środku czynniki drażniące. 00:05:53.090 --> 00:05:54.311 narysuję jeszcze w środku czynniki drażniące. 00:05:54.311 --> 00:05:58.151 Tak wygląda przekrój przez prawidłowe drogi oddechowe. 00:05:58.866 --> 00:06:01.334 Jego morfologię jesteśmy w stanie opisać też w sposób numeryczny, 00:06:01.334 --> 00:06:02.695 ale robimy to tylko u osób zmarłych, 00:06:02.695 --> 00:06:06.405 ale robimy to tylko u osób zmarłych, 00:06:06.405 --> 00:06:08.141 których płuca muszą zostać poddane badaniu patomorfologicznemu. 00:06:08.141 --> 00:06:09.542 Ogląda się je wtedy pod mikroskopem 00:06:09.542 --> 00:06:11.747 i ocenia wskaźnik Reida, 00:06:11.747 --> 00:06:14.556 czyli stosunek grubości warstwy gruczołów podśluzówkowych 00:06:14.556 --> 00:06:17.546 do grubości całej ściany oskrzela. 00:06:17.546 --> 00:06:21.859 Prawidłowo wynosi on mniej niż 40%. 00:06:21.859 --> 00:06:23.950 Grubość tego 00:06:23.950 --> 00:06:26.781 do całej grubości ściany 00:06:26.781 --> 00:06:29.570 powinna być mniejsza niż 0,4. 00:06:29.570 --> 00:06:30.630 W ścianie oskrzela znajdują się też oczywiście inne elementy 00:06:30.630 --> 00:06:31.958 jak chrząstka, czy tkanka łączna. 00:06:31.958 --> 00:06:33.741 jak chrząstka, czy tkanka łączna. 00:06:33.741 --> 00:06:35.502 Trochę to zapełnijmy. 00:06:36.587 --> 00:06:38.884 W przebiegu PZO 00:06:38.884 --> 00:06:43.442 warstwa gruczołów staje się grubsza. 00:06:43.442 --> 00:06:47.041 Gruczoły ulegają proliferacji, 00:06:47.041 --> 00:06:49.656 bo ich dotychczasowa liczba nie wystarcza 00:06:49.656 --> 00:06:51.800 do produkcji zwiększonej ilości śluzu. 00:06:51.800 --> 00:06:54.220 Dlatego organizm zaczyna produkować więcej gruczołów 00:06:54.220 --> 00:06:58.277 i granica pomiędzy nimi a mięśniówką przesuwa się w kierunku mięśni. 00:06:58.277 --> 00:07:00.341 Tym samym zmianie ulega wskaźnik Reida. 00:07:00.341 --> 00:07:03.756 W PZO wynosi on zwykle > 50%, 00:07:03.756 --> 00:07:06.154 czyli ponad połowa ściany oskrzeli 00:07:06.154 --> 00:07:08.913 jest zbudowana z gruczołów śluzowych. 00:07:08.913 --> 00:07:11.214 Pamiętajmy, że nie ocenia się tego wskaźnika u żywych, 00:07:11.214 --> 00:07:14.094 bo musielibyśmy usunąć im płuca. 00:07:14.094 --> 00:07:17.118 Badanie to nie służy do diagnostyki, 00:07:17.118 --> 00:07:19.079 aczkolwiek rozpoznanie i leczenie PZO 00:07:19.079 --> 00:07:21.537 jest ustalane na podstawie objawów klinicznych, 00:07:21.537 --> 00:07:23.822 których źródło leży przecież właśnie w tych zmianach morfologicznych. 00:07:23.822 --> 00:07:26.811 których źródło leży przecież właśnie w tych zmianach morfologicznych.