WEBVTT

00:00:17.028 --> 00:00:19.574
Co jest źródłem szczęścia i zdrowia

00:00:19.574 --> 00:00:21.318
w życiu?

00:00:21.318 --> 00:00:24.964
Jeśli chcesz zainwestować w przyszłe,

00:00:25.033 --> 00:00:26.796
najlepsze z możliwych "ja"

00:00:26.986 --> 00:00:30.628
jak rozłożyć czas i energię?

00:00:31.647 --> 00:00:34.096
Istnieje wiele odpowiedzi.

00:00:34.323 --> 00:00:38.394
Bombardują nas obrazy tego, 
co najważniejsze w życiu.

00:00:39.530 --> 00:00:42.767
Media przepełnione są historiami
ludzi bogatych i sławnych

00:00:43.141 --> 00:00:45.862
budujących imperia w swojej pracy.

00:00:47.379 --> 00:00:49.352
Wierzymy w te historie.

00:00:50.011 --> 00:00:52.736
Przeprowadzono ostatnio badania 
wśród młodych ludzi,

00:00:52.760 --> 00:00:57.936
w których pytano ich 
o najważniejsze cele w ich życiu.

00:00:58.260 --> 00:01:00.276
Ponad 80% odpowiedziało,

00:01:00.300 --> 00:01:04.436
że głównym celem życia jest bogactwo.

00:01:05.660 --> 00:01:09.996
50% tych samych młodych ludzi

00:01:10.020 --> 00:01:12.556
powiedziało, że innym głównym celem

00:01:12.580 --> 00:01:14.420
jest sława.

00:01:15.150 --> 00:01:16.876
(Śmiech)

00:01:17.300 --> 00:01:23.956
Wciąż każą nam przykładać się do pracy

00:01:23.980 --> 00:01:26.036
i osiągać więcej.

00:01:26.060 --> 00:01:29.716
Wmawia się nam, że do tego trzeba dążyć,

00:01:29.740 --> 00:01:31.556
żeby wieść dobre życie.

00:01:32.445 --> 00:01:33.601
Ale czy to jest prawda?

00:01:34.434 --> 00:01:38.267
Czy to rzeczywiście uszczęśliwia ludzi
w ich życiowej wędrówce?

00:01:39.980 --> 00:01:42.196
Otrzymanie obrazu wyborów z całego życia

00:01:42.220 --> 00:01:47.436
i tego, dokąd prowadzą,

00:01:47.460 --> 00:01:50.340
jest praktycznie nieosiągalne.

00:01:51.580 --> 00:01:54.636
Większość tego, co wiemy o życiu ludzkim,

00:01:54.660 --> 00:01:58.116
znamy z opowieści innych o przeszłości,

00:01:58.640 --> 00:02:03.416
a wiemy, że pamięci 
daleko do doskonałości.

00:02:03.440 --> 00:02:07.136
Zapominamy wiele z tego, co nas spotyka,

00:02:07.160 --> 00:02:10.039
a pamięć czasami bywa twórcza.

00:02:10.669 --> 00:02:12.438
Mark Twain bardzo dobrze to rozumiał.

00:02:13.780 --> 00:02:15.470
To jego słowa:

00:02:16.244 --> 00:02:20.124
"Niektóre z najgorszych rzeczy 
w moim życiu nigdy się nie wydarzyły".

00:02:20.184 --> 00:02:23.243
(Śmiech)

00:02:23.776 --> 00:02:28.315
Według badań pamiętamy 
przeszłość tym pozytywniej,

00:02:28.345 --> 00:02:29.501
im jesteśmy starsi.

00:02:30.427 --> 00:02:33.172
Pamiętam naklejkę na samochodzie:

00:02:33.196 --> 00:02:36.196
"Nigdy nie jest za późno 
na szczęśliwe dzieciństwo".

00:02:36.228 --> 00:02:38.767
(Śmiech)

00:02:39.600 --> 00:02:43.976
A gdyby tak móc oglądać całe życie

00:02:44.000 --> 00:02:46.856
w jego trakcie?

00:02:46.880 --> 00:02:50.856
Gdyby móc badać ludzi od wieku nastolatka

00:02:50.880 --> 00:02:53.616
aż do dojrzałości,

00:02:53.640 --> 00:02:57.000
żeby zbadać źródła szczęścia i zdrowia?

00:02:58.217 --> 00:02:59.417
Udało nam się to zrobić.

00:03:00.440 --> 00:03:02.656
Badania Harwardu nad rozwojem dorosłych

00:03:02.680 --> 00:03:07.439
są pewnie najdłuższymi 
badaniami tego typu w historii.

00:03:08.360 --> 00:03:14.480
Przez 75 lat badaliśmy życie 724 mężczyzn

00:03:15.890 --> 00:03:20.656
rok po roku, pytając o ich pracę, 
życie domowe, zdrowie

00:03:20.680 --> 00:03:25.056
i oczywiście nie wiedząc przez cały czas,

00:03:25.080 --> 00:03:26.520
jak potoczy się ich życie.

00:03:27.820 --> 00:03:31.696
Tego typu badania są wyjątkowo rzadkie.

00:03:31.720 --> 00:03:35.776
Prawie wszystkie takie projekty
upadają po dekadzie,

00:03:35.800 --> 00:03:38.976
bo zbyt wiele osób odpada z badań

00:03:39.000 --> 00:03:41.896
lub zaczyna brakować pieniędzy

00:03:41.920 --> 00:03:44.176
lub badacze zajmują się czymś innym

00:03:44.200 --> 00:03:48.280
lub umierają i nie ma komu kontynuować.

00:03:49.080 --> 00:03:51.336
Ale dzięki mieszance szczęścia

00:03:51.360 --> 00:03:55.056
i uporu kilku pokoleń naukowców

00:03:55.080 --> 00:03:56.640
te badania przetrwały.

00:03:57.320 --> 00:04:01.816
Około 60 z początkowych 724 mężczyzn

00:04:01.840 --> 00:04:03.136
żyje do dziś,

00:04:03.160 --> 00:04:05.336
nadal uczestnicząc w badaniach.

00:04:05.360 --> 00:04:07.400
Większość z nich ma około 90 lat.

00:04:08.360 --> 00:04:10.256
Teraz zaczynamy badania

00:04:10.280 --> 00:04:13.640
ponad 2 tys. dzieci tych mężczyzn.

00:04:14.070 --> 00:04:16.800
Jestem czwartym kierownikiem badań.

00:04:17.990 --> 00:04:22.936
Od 1938 roku śledziliśmy
życie ludzi w dwóch grupach.

00:04:22.960 --> 00:04:25.096
Pierwsza grupa zaczęła badania,

00:04:25.120 --> 00:04:27.516
kiedy byli na drugim roku w Harvardzie.

00:04:27.802 --> 00:04:31.428
Tom Brokaw nazwał ich 
"najlepszym pokoleniem".

00:04:31.740 --> 00:04:34.556
Wszyscy skończyli studia 
podczas drugiej wojny światowej,

00:04:34.580 --> 00:04:37.020
a potem większość z nich poszła na wojnę.

00:04:37.980 --> 00:04:40.566
Druga grupa to chłopcy

00:04:40.566 --> 00:04:44.316
z najbiedniejszych dzielnic Bostonu,

00:04:44.340 --> 00:04:46.356
Wybrano ich do badań właśnie dlatego,

00:04:46.380 --> 00:04:49.716
że pochodzili z trudnych i biednych rodzin

00:04:51.620 --> 00:04:54.356
Bostonu z lat 30. XX wieku.

00:04:54.380 --> 00:04:58.980
Większość mieszkała w blokowiskach,
wielu bez ciepłej czy zimnej wody.

00:05:00.960 --> 00:05:03.116
Na początku badań

00:05:03.140 --> 00:05:06.076
przeprowadzono z każdym rozmowę.

00:05:06.100 --> 00:05:08.316
Przeszli badania lekarskie.

00:05:08.340 --> 00:05:11.876
Rozmawialiśmy z ich rodzicami w domach.

00:05:11.900 --> 00:05:14.276
Nastolatkowie dorośli

00:05:14.300 --> 00:05:16.716
i weszli na różne ścieżki życia.

00:05:16.740 --> 00:05:22.836
Byli robotnikami, prawnikami, 
murarzami i lekarzami.

00:05:22.860 --> 00:05:25.220
a jeden prezydentem USA.

00:05:26.860 --> 00:05:31.100
Niektórzy popadli w alkoholizm.
U kilku wystąpiła schizofrenia.

00:05:31.860 --> 00:05:34.316
Niektórzy robili karierę

00:05:34.340 --> 00:05:37.556
od dna aż po samą górę.

00:05:37.580 --> 00:05:40.860
Niektórzy na odwrót.

00:05:42.220 --> 00:05:45.156
Twórcy tych badań

00:05:45.180 --> 00:05:48.556
nawet w najśmielszych marzeniach 
nie oczekiwali,

00:05:48.556 --> 00:05:51.756
że stanę tutaj 75 lat później,

00:05:51.780 --> 00:05:54.860
mówiąc, że te badania trwają do dziś.

00:05:55.980 --> 00:05:59.596
Co dwa lat nasz oddany, cierpliwy personel

00:05:59.620 --> 00:06:02.676
dzwoni do badanych i pyta,
czy możemy im przesłać

00:06:02.700 --> 00:06:05.820
kolejny zestaw pytań o ich życiu.

00:06:06.740 --> 00:06:10.316
Osoby z biednych dzielnic Bostonu pytają:

00:06:10.340 --> 00:06:14.220
"Dlaczego nadal się mną zajmujecie?
Moje życie nie jest takie ciekawe".

00:06:15.300 --> 00:06:17.676
Mężczyźni z Harvardu nigdy tak nie pytają.

00:06:17.700 --> 00:06:22.900
(Śmiech)

00:06:26.210 --> 00:06:30.476
Aby otrzymać jasny obraz ich życia,

00:06:30.500 --> 00:06:33.436
nie tylko wysyłamy kwestionariusze.

00:06:33.460 --> 00:06:35.916
Odwiedzamy ich w domach.

00:06:36.640 --> 00:06:39.576
Mamy dostęp do ich dokumentacji medycznej.

00:06:39.600 --> 00:06:42.096
Pobieramy próbki krwi,
robimy prześwietlenia mózgu,

00:06:42.120 --> 00:06:43.816
rozmawiamy z ich dziećmi.

00:06:43.840 --> 00:06:49.096
Nagrywamy, jak rozmawiają z żonami 
o największych bolączkach.

00:06:49.120 --> 00:06:52.656
Kiedy dziesięć lat temu zapytaliśmy żony,

00:06:52.680 --> 00:06:55.056
czy nie przyłączyłyby się do badań,

00:06:55.080 --> 00:06:57.776
wiele odpowiedziało: "No, nareszcie!".

00:06:57.800 --> 00:06:58.856
(Śmiech)

00:07:00.580 --> 00:07:02.276
Czego się nauczyliśmy?

00:07:02.300 --> 00:07:08.186
Co nam dały dziesiątki tysięcy stron

00:07:08.186 --> 00:07:11.856
informacji na temat ich życia?

00:07:12.820 --> 00:07:18.420
Lekcje te nie są o bogactwie, sławie
czy o tym, żeby ciężej pracować.

00:07:19.620 --> 00:07:25.916
Najprostsza wiadomość 
z 75 letnich badań brzmi:

00:07:25.940 --> 00:07:31.140
Dobre związki dają szczęście
i zdrowie. To wszystko.

00:07:32.100 --> 00:07:35.916
Nauczyliśmy się trzech rzeczy o relacjach.

00:07:35.940 --> 00:07:40.036
Po pierwsze związki społeczne 
są dla nas naprawdę dobre,

00:07:40.060 --> 00:07:42.555
a samotność zabija.

00:07:43.180 --> 00:07:46.836
Okazuje się, że ludzie, 
którzy utrzymują kontakty

00:07:46.860 --> 00:07:49.956
z rodziną, przyjaciółmi, sąsiadami

00:07:49.980 --> 00:07:54.676
są szczęśliwsi, żyją dłużej i zdrowiej

00:07:54.700 --> 00:07:58.076
niż ci bez takich kontaktów.

00:07:58.100 --> 00:08:01.516
Samotność okazuje się toksyczna.

00:08:01.540 --> 00:08:06.676
Ludzie, którzy są bardziej odizolowani,
niż tego by sami chcieli,

00:08:06.700 --> 00:08:09.916
czują się bardziej nieszczęśliwi.

00:08:09.940 --> 00:08:12.876
Ich zdrowie zaczyna podupadać 
wcześniej, koło czterdziestki.

00:08:12.900 --> 00:08:15.116
To samo dzieje się z mózgiem.

00:08:15.140 --> 00:08:18.700
Żyją krócej od tych, co nie są samotni.

00:08:19.740 --> 00:08:22.956
To smutne, ale w każdej chwili

00:08:22.980 --> 00:08:27.580
więcej niż jeden z pięciu Amerykanów
uważa się za samotnego.

00:08:28.740 --> 00:08:31.396
Wiemy, że można być samotnym w tłumie

00:08:31.420 --> 00:08:34.076
i można być samotnym w małżeństwie,

00:08:34.100 --> 00:08:36.236
więc po drugie dowiedzieliśmy się,

00:08:36.260 --> 00:08:39.356
że to nie ilość przyjaciół

00:08:39.380 --> 00:08:42.876
i nie sam stały związek,

00:08:42.900 --> 00:08:47.540
ale jakość tych związków się liczy.

00:08:48.260 --> 00:08:53.036
Okazuje się, że życie w konflikcie
źle wpływa na zdrowie.

00:08:53.060 --> 00:08:57.036
Konfliktowe małżeństwa, bez uczuć,

00:08:58.160 --> 00:09:03.936
okazują się złe dla zdrowia,
może nawet gorsze od rozwodu.

00:09:03.960 --> 00:09:08.736
A dobre, ciepłe związki chronią nas.


00:09:08.760 --> 00:09:11.856
Po śledzeniu badanych do wieku 80 lat

00:09:11.880 --> 00:09:14.896
wróciliśmy do ich życia wieku średniego,

00:09:15.320 --> 00:09:17.666
aby zobaczyć, czy można było przewidzieć,

00:09:17.680 --> 00:09:21.296
kto będzie szczęśliwym, 
zdrowym 80-latkiem,

00:09:21.320 --> 00:09:22.520
a kto nie.

00:09:23.280 --> 00:09:27.470
Zebraliśmy wszystkie informacje

00:09:27.470 --> 00:09:29.700
o nich w wieku lat 50.

00:09:29.700 --> 00:09:33.366
To nie poziom cholesterolu przepowiadał,

00:09:33.366 --> 00:09:35.136
jak się będą starzeć,

00:09:35.160 --> 00:09:38.615
tylko satysfakcja ze związków.

00:09:38.639 --> 00:09:43.536
50-latkowie najbardziej 
zadowoleni ze związków

00:09:43.560 --> 00:09:45.960
byli najzdrowsi w wieku lat 80.

00:09:47.279 --> 00:09:50.456
Dobre, bliskie związki 
wydają się chronić nas

00:09:50.480 --> 00:09:53.240
przed negatywnymi skutkami starzenia.

00:09:54.080 --> 00:09:58.056
Badani w najszczęśliwszych związkach

00:09:58.080 --> 00:10:00.135
stwierdzili w wieku 80 lat,

00:10:00.159 --> 00:10:03.096
że w dniach, kiedy odczuwali fizyczny ból,

00:10:03.120 --> 00:10:05.080
byli nadal szczęśliwi.

00:10:06.000 --> 00:10:09.256
Dla ludzi w w nieszczęśliwych związkach

00:10:09.280 --> 00:10:14.856
odczuwanie bólu zwiększał ból emocjonalny.

00:10:17.460 --> 00:10:21.836
Po trzecie badania nad związkami 
i zdrowiem nauczyły nas,

00:10:21.860 --> 00:10:25.116
że dobre związki nie tylko chronią ciało,

00:10:25.140 --> 00:10:26.620
ale także mózg.

00:10:27.540 --> 00:10:32.196
Okazuje się, że stały związek

00:10:32.220 --> 00:10:36.116
w wieku lat 80 chroni zdrowie,

00:10:36.140 --> 00:10:38.116
że partnerzy, którzy czują,

00:10:38.140 --> 00:10:42.276
że mogą liczyć na drugą osobę,

00:10:42.300 --> 00:10:45.996
dłużej zachowują sprawność umysłową.

00:10:46.020 --> 00:10:47.516
Partnerzy w związkach,

00:10:47.540 --> 00:10:50.676
w których nie mogli liczyć na drugą osobę,

00:10:50.700 --> 00:10:54.580
szybciej tracili tę sprawność.

00:10:55.620 --> 00:10:59.076
Dobre związki nie muszą
być doskonałe przez cały czas.

00:10:59.100 --> 00:11:02.676
Niektórzy z badanych 80-latków

00:11:02.700 --> 00:11:04.436
sprzeczali się każdego dnia.

00:11:04.460 --> 00:11:07.636
Ale dopóki wiedzieli,
że mogą na siebie liczyć

00:11:07.660 --> 00:11:09.476
w trudnych sytuacjach,

00:11:09.500 --> 00:11:13.100
te sprzeczki nie wpływały na ich pamięć.

00:11:14.700 --> 00:11:17.436
Oto nasze przesłanie:

00:11:17.460 --> 00:11:23.156
dobre, bliskie związki są dobre
dla zdrowia i samopoczucia.

00:11:23.180 --> 00:11:26.116
To mądrość stara jak świat.

00:11:26.170 --> 00:11:29.241
To rada zarówno babci jak i księdza.

00:11:30.075 --> 00:11:31.912
Dlaczego tak trudno to osiągnąć?

00:11:32.758 --> 00:11:35.384
Jeśli chodzi o bogactwo wiadomo,

00:11:35.409 --> 00:11:38.334
że po zaspokojeniu podstawowych potrzeb

00:11:38.567 --> 00:11:39.996
przestaje być ważne.

00:11:40.059 --> 00:11:43.815
Czy zarabiasz 75 tys. dolarów na rok

00:11:43.854 --> 00:11:45.466
czy 75 milionów,

00:11:45.847 --> 00:11:49.783
twoje zdrowie i szczęście 
niewiele się zmienią.

00:11:49.831 --> 00:11:51.698
Jeśli w ogóle się zmienią.

00:11:51.982 --> 00:11:53.479
Jeśli chodzi o sławę,

00:11:54.204 --> 00:11:56.418
to ciągła ingerencja mediów

00:11:56.601 --> 00:11:58.166
i brak prywatności powodują,

00:11:58.403 --> 00:12:01.403
że większość sławnych ludzi
jest gorszego zdrowia.

00:12:02.117 --> 00:12:04.770
I nie są wcale szczęśliwsi.

00:12:06.077 --> 00:12:08.594
Jeśli chodzi o ciężką pracę,

00:12:09.426 --> 00:12:12.434
to nikt na łożu śmierci

00:12:12.481 --> 00:12:15.204
nie żałował tego, że nie spędził 
więcej czasu w biurze.

00:12:15.228 --> 00:12:16.370
(Śmiech)

00:12:16.840 --> 00:12:20.680
Dlaczego tak nam trudno to osiągnąć
i tak łatwo ignorować?

00:12:21.360 --> 00:12:22.816
No cóż, jesteśmy tylko ludźmi.

00:12:22.840 --> 00:12:25.656
Chcemy szybkich rozwiązań,

00:12:25.680 --> 00:12:27.376
czegoś, co możemy dostać,

00:12:27.400 --> 00:12:30.160
a co ulepszy nam życie raz na zawsze.

00:12:31.120 --> 00:12:34.456
Związki są skomplikowane,

00:12:34.480 --> 00:12:38.296
a zajmowanie się rodziną i przyjaciółmi
jest ciężką pracą.

00:12:38.320 --> 00:12:40.976
Nie jest to seksowne czy atrakcyjne.

00:12:41.000 --> 00:12:44.336
Jest na całe życie. Nigdy się nie kończy.

00:12:44.360 --> 00:12:49.416
75 lat badań pokazało,
że najszczęśliwsi emeryci

00:12:50.240 --> 00:12:56.056
zastąpili kolegów z pracy
kolegami do spędzania czasu wolnego.

00:12:59.980 --> 00:13:02.956
Tak jak ci młodzi z badań,

00:13:03.280 --> 00:13:06.896
wielu z badanych 
na progu dorosłości wierzyło,

00:13:06.920 --> 00:13:10.936
że sława, bogactwo i osiągnięcia

00:13:11.460 --> 00:13:15.396
były potrzebne do dobrego życia.

00:13:15.420 --> 00:13:19.596
Ale wielokrotnie w ciągu 75 lat
nasze badania wykazały,

00:13:19.620 --> 00:13:25.276
że najlepiej szło tym, 
którzy mieli oparcie

00:13:25.300 --> 00:13:28.540
w związkach rodzinnych, 
przyjacielskich, sąsiedzkich.

00:13:30.380 --> 00:13:32.356
A co z tobą?

00:13:32.380 --> 00:13:36.140
Załóżmy masz 25 lat,
lub jesteś po 40 lub 60.

00:13:37.100 --> 00:13:40.060
Jak może wyglądać budowanie
oparcia w związkach?

00:13:41.060 --> 00:13:44.180
Możliwości są nieskończone.

00:13:44.900 --> 00:13:50.996
Może to być zamiana czasu spędzonego 
przed komputerem na czas z drugą osobą.

00:13:51.020 --> 00:13:55.476
Lub też ożywienie związku 
przez robienie z partnerem czegoś nowego.

00:13:55.500 --> 00:13:57.700
Długie spacery, planowane randki

00:13:58.660 --> 00:14:03.516
lub kontakt z dawno 
niesłyszanym członkiem rodziny,

00:14:03.540 --> 00:14:07.036
bo powszechne spory rodzinne

00:14:07.060 --> 00:14:09.636
mają okropny wpływ na tych,

00:14:09.636 --> 00:14:11.790
którzy chowają urazę.

00:14:13.300 --> 00:14:17.220
Chciałbym zakończyć
innym cytatem z Marka Twaina.

00:14:18.880 --> 00:14:21.256
Ponad sto lat temu

00:14:21.280 --> 00:14:23.896
przyjrzał się swemu życiu

00:14:23.920 --> 00:14:25.200
i napisał:

00:14:26.440 --> 00:14:30.136
"Życie jest tak krótkie, że nie ma czasu

00:14:30.160 --> 00:14:35.320
na kłótnie, przeprosiny, 
żółć, żądanie wyjaśnień.

00:14:36.320 --> 00:14:39.136
Jest tylko czas na kochanie,

00:14:39.160 --> 00:14:42.880
i to tylko krótka chwila".

00:14:44.360 --> 00:14:48.736
Dobre życie jest budowane 
z dobrych związków.

00:14:48.945 --> 00:14:51.159
Oto idea warta szerzenia.

00:14:51.180 --> 00:14:52.396
Dziękuję.

00:14:52.417 --> 00:14:58.040
(Brawa)