WEBVTT

00:00:00.452 --> 00:00:03.884
Ես Դեն Կոհենն եմ, ինչպես ինձ ներկայացրին` գիտնական եմ:

00:00:03.884 --> 00:00:07.644
Իսկ դա նշանակում է, որ ես վիճում եմ:

00:00:07.644 --> 00:00:10.244
Բանվիճելն իմ կյանքի կարևոր մասն է, և ես սիրում եմ բանավիճել:

00:00:10.244 --> 00:00:13.961
Ավելին` ես պարզապես գիտնական չեմ, ես փիլիսոփա եմ,

00:00:13.961 --> 00:00:16.951
այդ պատճառով միշտ կարծում եմ, որ բանավիճելուց լավ եմ:

00:00:16.951 --> 00:00:20.125
Բանավիճելուց զատ` ես սիրում եմ նաև մտածել բանավիճելու մասին:

NOTE Paragraph

00:00:20.125 --> 00:00:23.666
Այդ մտածելու ընթացքում ես մի շարք բացահայտումներ եմ արել:

00:00:23.666 --> 00:00:25.502
Պատմեմ դրանցից մեկի մասին:

00:00:25.502 --> 00:00:27.652
Ես երկար եմ մտածել բանավիճելու մասին: Տարիներ, նույնիսկ տասնամյակներ:

00:00:27.652 --> 00:00:31.207
Արդյունքում ես սովորել եմ ավելի լավ բանավիճել:

00:00:31.207 --> 00:00:34.777
Բայց որքան ավելի շատ եմ ես բանվիճում, ու որքան ավելի լավ եմ ես դա անում,

00:00:34.777 --> 00:00:38.087
այնքան ավելի հաճախ եմ պարտվում բանավեճում: Սա հանելուկ է:

00:00:38.087 --> 00:00:41.258
Երկրորդ հանելուկն էլ այն է, որ այդ փաստն ինձ առանձնապես չի անհանգստացնում

00:00:41.258 --> 00:00:43.373
Ինչո՟ւ է դա այդպես,

00:00:43.373 --> 00:00:44.804
և ինչո՟ւ եմ ես կարծում, որ լավ բանավիճողները

00:00:44.804 --> 00:00:46.936
նաև պարտվելուց են լավ:

NOTE Paragraph

00:00:46.936 --> 00:00:48.857
Տեսեք, հարցականները միայն սրանք չեն:

00:00:48.857 --> 00:00:52.442
Ինչո՟ւ ենք մենք ընդհանրապես բանավիճում: Ո՟վ է շահում բանավեճից:

00:00:52.442 --> 00:00:54.442
Նկատի ունեմ, այսպես կոչված,

00:00:54.442 --> 00:00:57.200
գիտական կամ ճանաչողական բանավեճերը,

00:00:57.200 --> 00:00:59.106
երբ բանավեճի առարկան ճանաչողական ինչ-որ բան է:

00:00:59.106 --> 00:01:02.298
Օրինակ` այս կամ այն պնդումը ճի՟շտ է արդյոք: Այս կամ այն տեսությունը լա՟վն է:

00:01:02.298 --> 00:01:06.181
Սա տեքստի կամ տվյալների խելամի՟տ մեկնաբանություն է, թե՟ ոչ:

00:01:06.181 --> 00:01:08.705
Եվ այլն: Խոսքս կենցաղային վեճերի մասին չէ,

00:01:08.705 --> 00:01:12.168
օրինակ` թե ում հերթն է ամանները լվանալու կամ աղբը թափելու:

00:01:12.168 --> 00:01:14.504
Իհարկե, այդպիսի վեճեր էլ են լինում:

00:01:14.504 --> 00:01:16.992
Ես սովորաբար հաղթում եմ այդպիսի վեճերում, որովհետև գիտեմ «հնարքները»:

00:01:16.992 --> 00:01:18.183
Բայց դրանք կարևոր բանավեճեր չեն:

00:01:18.183 --> 00:01:20.351
Ես այսօր խոսում եմ գիտական բանավեճերի մասին,

00:01:20.351 --> 00:01:22.521
և ահա թե ինչն է ինձ զարմացնում դրանց վերաբերյալ:

NOTE Paragraph

00:01:22.521 --> 00:01:27.786
Նախ, ի՟նչ է տալիս հաղթանակը բանավեճում:

00:01:27.786 --> 00:01:30.120
Ի՟նչ կշահեմ ես, եթե համոզեմ ձեզ, որ

00:01:30.120 --> 00:01:33.495
ուտիլիտարիզմը բարոյական խնդիրներ քննարկելու համար լավագույն մոտեցումը չէ:

00:01:33.495 --> 00:01:35.725
Այսպիսով` ի՟նչ է տալիս հաղթողին հաղթանակը բանավեճում:

00:01:35.725 --> 00:01:38.826
Կամ ինչո՟ւ պիտի ինձ հետաքրքրի`

00:01:38.826 --> 00:01:42.067
Ձեր կարծիքով Կանտի տեսությունն աշխատում է, թե ոչ,

00:01:42.067 --> 00:01:44.902
կամ Միլլն արդյո՟ք ճիշտ էր բարոյականության մասին իր տեսություններում:

00:01:44.902 --> 00:01:47.601
Ինձ բոլորովին չի հետաքրքրում`

00:01:47.601 --> 00:01:50.198
արդյոք դուք ֆունկցիոնալիզմը համարո՟ւմ եք մտածողության մասին լավ տեսություն, թե ոչ:

00:01:50.198 --> 00:01:52.430
Ինչո՟ւ ենք մենք ընհանրապես փորձում բանավիճել:

00:01:52.430 --> 00:01:54.251
Ինչո՟ւ ենք փորձում համոզել դիմացինին հավատալ մի բանի,

00:01:54.251 --> 00:01:56.119
որին նա չի ուզում հավատալ:

00:01:56.119 --> 00:01:58.709
Ի վերջո` կարելի՟ է մարդուն ստիպել

00:01:58.709 --> 00:02:00.437
մտածել այնպես, ինչպես

00:02:00.437 --> 00:02:03.531
ինքը չի ուզում մտածել:

NOTE Paragraph

00:02:03.531 --> 00:02:06.524
Իմ պատասխանում ես հղում կանեմ

00:02:06.524 --> 00:02:08.214
բանավեճերի երեք մոդելներին:

00:02:08.214 --> 00:02:10.174
Առաջին մոդելում - եկեք այն անվանենք դիալեկտիկական մոդել,

00:02:10.174 --> 00:02:12.772
բանավեճը պատերազմի պես մի բան է. բոլորս էլ գիտենք, թե դա ինչ է:

00:02:12.772 --> 00:02:14.657
Մարդիկ գոռում են, գոչում,

00:02:14.657 --> 00:02:15.900
հաղթում, պարտվում:

00:02:15.900 --> 00:02:18.351
Բանավիճելու ամենաօգտակար ու հարմար մոդելը չէ,

00:02:18.351 --> 00:02:21.109
բայց բավականին տարածված ու ընդունված ձև է:

NOTE Paragraph

00:02:21.109 --> 00:02:24.709
Կա մեկ ուրիշ մոտեցում, որտեղ բանավեճն ապացույց է:

00:02:24.709 --> 00:02:26.927
Օրինակ` մաթեմատիկոսների բանավեճը:

00:02:26.927 --> 00:02:29.661
Ահա իմ փաստարկը. կանցնի՟:

00:02:29.661 --> 00:02:33.866
Պնդումս ճի՟շտ է: Եզրահանգումներս խելամի՟տ են:

00:02:33.866 --> 00:02:36.602
Եզրահանգումս մեկնարկային ենթադրությունների՟ց է բխում, թե ոչ:

00:02:36.602 --> 00:02:39.306
Բանավիճողներն իրար չեն ընդդիմանում, իրար հետ չեն մրցում,

00:02:39.306 --> 00:02:44.923
թշնամություն չեն անում:

NOTE Paragraph

00:02:44.923 --> 00:02:46.855
Բանավիճելու երրորդ մոդելը,

00:02:46.855 --> 00:02:48.341
իմ կարծիքով, ամենաօգտակարն է:

00:02:48.341 --> 00:02:51.874
Բանավեճը բեմադրություն է:

00:02:51.874 --> 00:02:53.918
Բանավեճը հանրային ելույթ է:

00:02:53.918 --> 00:02:56.950
Օրինակ` քաղաքական գործիչը, որը ներկայացնում է ինչ-որ բան,

00:02:56.950 --> 00:02:59.310
փորձում է լսարանին համոզել ինչ-որ բանում:

00:02:59.310 --> 00:03:02.461
Այստեղ մի կարևոր բան պետք է հիշել.

00:03:02.461 --> 00:03:06.423
Երբ մենք բանավիճում ենք ինչ-որ լսարանի առջև,

00:03:06.423 --> 00:03:10.663
երբեմն լսարանն ավելի մասնակցային դեր ունի:

00:03:10.663 --> 00:03:15.165
Ստացվում է, որ երբեմն այսպիսի բանավեճերը նաև ատենակալների առջև ելույթ են.

00:03:15.165 --> 00:03:17.990
նրանք լսում են, քննում և որոշում կայացնում:

00:03:17.990 --> 00:03:19.810
Եկեք այս մոդելն անվանենք հռետորական մոդել,

00:03:19.810 --> 00:03:23.753
որի դեպքում հարկավոր է հարմարվել լսարանին:

00:03:23.753 --> 00:03:26.250
Իմաստ չունի ֆրանսիալեզու լսարանի առջև

00:03:26.250 --> 00:03:29.680
ասել գրագետ, մտածված, հիմնավորված բաներ`

00:03:29.680 --> 00:03:31.583
անգլերենով:

00:03:31.583 --> 00:03:34.106
Այսպիսով` բանավիճելու երեք մոդել կա:

00:03:34.106 --> 00:03:37.900
բանավեճը որպես պատերազմ, բանավեճը որպես ապացույց, և բանավեճը որպես ելույթ:

NOTE Paragraph

00:03:37.900 --> 00:03:42.200
Այս երեքից ամենատարածվածը պատերազմ-բանավեճի մոդելն է:

00:03:42.200 --> 00:03:45.061
Մենք այդ մոդելով ենք խոսում ու

00:03:45.061 --> 00:03:47.259
մտածում բանավեճերի մասին,

00:03:47.259 --> 00:03:50.121
հետևաբար նաև այդպես ենք

00:03:50.121 --> 00:03:51.899
բանավիճում ինքներս:

NOTE Paragraph

00:03:51.899 --> 00:03:53.380
Այո, բանավեճերի մասին խոսելիս էլ մենք

00:03:53.380 --> 00:03:55.452
շատ «պատերազմական» բառապաշար ենք օգտագործում:

00:03:55.452 --> 00:03:58.919
Ուժեղ փաստարկներ, որ

00:03:58.919 --> 00:04:00.817
խփում են ճիշտ նշանակետին:

00:04:00.817 --> 00:04:03.752
Պաշտպանություն ապահովող, ստրատեգիական փաստարկներ:

00:04:03.752 --> 00:04:06.150
Փաստարկներ, որ միանգամից կջնջեն հակառակորդին:

00:04:06.150 --> 00:04:09.116
Սա է բանավեճերի ընկալման

00:04:09.116 --> 00:04:11.164
ամենատարածված ձևը:

00:04:11.164 --> 00:04:13.147
Երբ ես սկսեցի խոսել բանավեճերի մասին,

00:04:13.147 --> 00:04:16.484
հավանաբար դուք էլ մտածեցիք հենց այսպիսի բանավեճերի մասին:

00:04:16.484 --> 00:04:20.021
Բայց իմ կարծիքով բանավեճին որպես պատերազմ նայելը

00:04:20.021 --> 00:04:21.790
լրջորեն ազդում է նրա վրա,

00:04:21.790 --> 00:04:24.948
թե ինչպես ենք մենք բանավիճում:

NOTE Paragraph

00:04:24.948 --> 00:04:28.295
Նախ, մարտավարությունը բովանդակությունից կարևոր է դառնում:

00:04:28.295 --> 00:04:30.776
Կարելի է սովորել տրամաբանություն և փաստարկում:

00:04:30.776 --> 00:04:33.280
Տիրապետել այն բոլոր տեխնիկաներին, որ մարդիկ օգտագործում են

00:04:33.280 --> 00:04:35.269
բանավեճերում հաղթելու համար:

00:04:35.269 --> 00:04:39.146
Բանավեճին որպես պատերազմ նայելը սրում է «դուք մեր դեմ» գզացողությունը,

00:04:39.146 --> 00:04:42.391
հակադրում ու բևեռացնում է մարդկանց:

00:04:42.391 --> 00:04:45.624
Արդյունքում հնարավոր ելքերը դառնում են

00:04:45.624 --> 00:04:51.370
կամ հաղթանակը, կամ պատվավոր հաղթանակը, կամ պարտությունը կամ ջախջախիչ պարտությունը։

00:04:51.370 --> 00:04:54.053
Իմ կարծիքով այս ամենը խեղաթյուրում է բանավեճի գործընթացը։

00:04:54.053 --> 00:04:56.808
Դեռ ավելի վատ՝ բացառվում են բանակցությունը,

00:04:56.808 --> 00:04:59.339
առողջ դատողությունը, փոխզիջման գալը,

00:04:59.339 --> 00:05:02.320
համագործակցությունը։

00:05:02.320 --> 00:05:04.316
Մտածեք ինքներդ․ երբևէ եղե՞լ է, որ բանավեճի մեջ մտնեք՝

00:05:04.316 --> 00:05:07.540
մտածելով «Տեսնենք՝ ինչ է հնարավոր ստեղծել միասին»,

00:05:07.540 --> 00:05:10.615
ինչ-որ մեկից ինչ-որ բան "տանելու" փոխարեն։

00:05:10.615 --> 00:05:12.911
Բանավեճը որպես պատերազմ մոտեցումը

00:05:12.911 --> 00:05:17.253
անխուսափելի է դարձնում այդպիսի հանգուցալուծումները։

00:05:17.253 --> 00:05:20.080
Եվ ամենավատն այն է, որ բանավեճերը

00:05:20.080 --> 00:05:21.937
կարծես թե մեզ ոչ մի բանի չեն հասցնում։

00:05:21.937 --> 00:05:24.513
Դրանք տանում են փակուղի։ Դրանք խցանումներ են,

00:05:24.513 --> 00:05:28.314
"պատային" իրավիճակներ։

00:05:28.314 --> 00:05:30.156
Բանավիճողները որևէ բանի չեն հասնում։

NOTE Paragraph

00:05:30.156 --> 00:05:32.469
Ի դեպ, մի բան էլ։ Եվ այս վերջինն ինձ ամենաշատն է

00:05:32.469 --> 00:05:34.580
անհանգստացնում՝ որպես կրթության ոլորտի ներկայացուցիչ։

00:05:34.580 --> 00:05:38.299
Բանավեճը պատերազմ է մոտեցումը հավասարության նշան է դնում

00:05:38.299 --> 00:05:41.916
սովորելու և պարտվելու միջև։

00:05:41.916 --> 00:05:43.836
Թույլ տվեք բացատրեմ՝ ինչ նկատի ունեմ։

00:05:43.836 --> 00:05:46.452
Ենթադրենք, ես և Դուք բանավիճում ենք։

00:05:46.452 --> 00:05:50.476
Դուք հավատում եք որոշակի Պ պնդման, իսկ ես՝ ոչ։

00:05:50.476 --> 00:05:52.323
Ես հարցնում եմ՝ «Ինչո՞ւ եք Դուք հավատում Պ պնդմանը»։

00:05:52.323 --> 00:05:53.992
Դուք բերում եք Ձեր հիմնավորումները։

00:05:53.992 --> 00:05:56.023
Ես առարկում եմ՝ պատասխանելով․ «Բայց չէ՞ որ․․․»

00:05:56.023 --> 00:05:57.885
Դուք պատասխանում եք իմ առարկությանը։

00:05:57.885 --> 00:06:00.110
Ես հարցնում եմ՝ «Հետո՞։ Ի՞նչ նկատի ունեք։

00:06:00.110 --> 00:06:03.708
Ի՞նչ կապ ունի Ձեր ասածն այստեղ»։ Դուք պատասխանում եք։

00:06:03.708 --> 00:06:05.136
Հիմա, ենթադրենք` բանավեճի ողջ ընթացքում

00:06:05.136 --> 00:06:07.099
ես առարկել եմ, հարցեր եմ տվել,

00:06:07.099 --> 00:06:10.138
հակադրվել եմ,

00:06:10.138 --> 00:06:13.900
և բոլոր դեպքերում ստացել եմ գոհացնող պատասխաններ:

00:06:13.900 --> 00:06:16.490
Արդյունքում, վերջում ես ասում եմ.

00:06:16.490 --> 00:06:20.340
«Գիտե՟ք, երևի թե դուք ճիշտ եք: Պ»:

00:06:20.340 --> 00:06:23.997
Ես ձեռք եմ բերել նոր համոզմունք: Բայց դա պարզապես համոզմունք չէ:

00:06:23.997 --> 00:06:28.571
Դա լավ հիմնավորված, մանրամասն ուսումնասիրված,

00:06:28.571 --> 00:06:31.553
ճակատամարտ անցած համոզմունք է:

NOTE Paragraph

00:06:31.553 --> 00:06:35.554
Մեծ ճանաչողական ձեռքբերում: Հիմա ի՟նչ` ո՟վ հաղթեց բանավեճում:

00:06:35.554 --> 00:06:38.515
Եթե բանավեճին նայենք որպես պատերազմ`

00:06:38.515 --> 00:06:41.964
հաղթեցիք Դուք, չնայած ես և միայն ես ունեցա ճանաչողական ձեռքբերում:

00:06:41.964 --> 00:06:45.837
Ճանաչողական տեսակետից, ի՟նչ ձեռք բերեցիք Դուք:

00:06:45.837 --> 00:06:48.642
Դե, իհարկե, Ձեզ հաստատ հաճելի էր "հաղթել", գուցե դա բարձրացրեց Ձեր ինքնագնահատականը:

00:06:48.642 --> 00:06:51.751
Հնարավոր է` դա բարձրացրեց մասնագիտական շրջապատում

00:06:51.751 --> 00:06:53.339
Ձեր կարգավիճակը:

00:06:53.339 --> 00:06:57.593
Բայց ճանաչողական տեսակետից, ո՟վ է հաղթողը:

00:06:57.593 --> 00:06:59.572
Պատերազմ-բանավեճի պատկերացումները ստիպում են մեզ մտածել,

00:06:59.572 --> 00:07:02.512
որ հաղթողը Դուք եք, պարտվողը` ես,

00:07:02.512 --> 00:07:04.794
չնայած որ ես ունեցա ձեռքբերում:

00:07:04.794 --> 00:07:06.995
Ինչ-որ բան այստեղ սխալ է:

00:07:06.995 --> 00:07:09.811
Եվ այդ սխալ պատկերացումն է, որ ես ուզում եմ փոխել, եթե կարող ենք:

NOTE Paragraph

00:07:09.811 --> 00:07:14.625
Այսպիսով, ինչպե՟ս անել, որ բանավեճերը

00:07:14.625 --> 00:07:17.384
բերեն դրական ձեռքբերումներ:

00:07:17.384 --> 00:07:21.122
Դրա համար մեզ հարկավոր են բանվեճերից "ելքերի" նոր ստրատեգիաներ:

00:07:21.122 --> 00:07:24.328
Բայց մենք չենք կարող ունենալ «ելքերի» նոր ստրատեգիաներ,

00:07:24.328 --> 00:07:27.464
քանի դեռ չունենք բանավեճի մեջ մտնելու նոր մոտեցումներ:

00:07:27.464 --> 00:07:30.898
Մենք պետք է բանավեճը պատկերացնենք նորովի:

00:07:30.898 --> 00:07:33.956
Դա անելու համար...

00:07:33.956 --> 00:07:36.139
իրականում ես չգիտեմ, թե ինչպես կարելի է դա անել:

00:07:36.139 --> 00:07:37.555
Ահա և վատ նորությունը:

00:07:37.555 --> 00:07:40.635
Պատերազմ-բանավեճի համեմատությունը, պարզապես, հրեշ է:

00:07:40.635 --> 00:07:42.987
Այն ապրում է մեր գիտակցության մեջ, և

00:07:42.987 --> 00:07:44.986
չկա կախարդական մի նիզակ, որ նրան կսպանի:

00:07:44.986 --> 00:07:47.552
Չկա կախարդական փայտիկ, որ կանհետացնի նրան:

00:07:47.552 --> 00:07:49.205
Ես այս խնդրին պատասխան չունեմ:

00:07:49.205 --> 00:07:50.315
Բայց ունեմ առաջարկներ:

00:07:50.315 --> 00:07:53.469
Ահա դրանցից մեկը:

NOTE Paragraph

00:07:53.469 --> 00:07:55.598
Եթե մենք ուզում ենք նորովի նայել բանավեճերին,

00:07:55.598 --> 00:07:59.678
պետք է նորովի նայել բանավիճողներին:

00:07:59.678 --> 00:08:02.492
Եկեք մի բան փորձենք:

00:08:02.492 --> 00:08:07.102
Պատկերացրեք բոլոր այն դերերը, որ մարդիկ «խաղում են» բանավեճի մեջ:

00:08:07.102 --> 00:08:10.103
Դիալեկտիկական բանավեճում դրանք

00:08:10.103 --> 00:08:12.433
բանախոսն ու ընդդիմախոսն են,

00:08:12.433 --> 00:08:14.440
հռետորական բանավեճում` լսարանը,

00:08:14.440 --> 00:08:18.356
ապացուցողական բանավեճում` քննադատը...

00:08:18.356 --> 00:08:22.033
Հիմա փորձեք պատկերացնել մի բանավեճ, որում Դուք համ բանավիճողն եք,

00:08:22.033 --> 00:08:25.772
համ էլ միաժամանակ լսարանը.

00:08:25.772 --> 00:08:27.920
Դուք տեսնում եք ինքներդ Ձեզ` բանավիճելիս:

00:08:27.920 --> 00:08:30.880
Կարո՟ղ եք պատկերացնել, որ Դուք տեսնում եք ինձներդ Ձեզ բանավիճելիս,

00:08:30.880 --> 00:08:34.249
տանուլ եք տալիս բանավեճը, բայց վերջում, միևնույն է`

00:08:34.249 --> 00:08:38.825
ասում եք. «Ուխ, ինչ լավ բանավեճ էր»:

00:08:38.825 --> 00:08:41.935
Կարծում եմ` կարող եք:

00:08:41.935 --> 00:08:43.933
Եթե կարող եք պատկերացնել բանավեճ, որում

00:08:43.933 --> 00:08:45.576
պարտվողը հաղթողին ասում է`

00:08:45.576 --> 00:08:47.497
«Լավ բանավեճ էր»,

00:08:47.497 --> 00:08:49.480
և նույնն ասում են լսարանն ու «դատավորները»,

00:08:49.480 --> 00:08:51.283
ապա Դուք պատկերացրել եք լավ բանավեճ:

00:08:51.283 --> 00:08:53.102
Ավելին, Դուք պատկերացրել եք լավ բանավիճող,

00:08:53.102 --> 00:08:56.472
ինչպիսին արժե,

00:08:56.472 --> 00:08:59.561
որ լինեք ինքներդ:

NOTE Paragraph

00:08:59.561 --> 00:09:02.243
Ես շատ բանավեճեր եմ տանուլ տալիս:

00:09:02.243 --> 00:09:04.818
Լավ բանավիճելը` բանավեճում պարտվելուց օգուտ քաղելը,

00:09:04.818 --> 00:09:06.755
փորձառություն է պահանջում:

00:09:06.755 --> 00:09:09.431
Բայց բարեբախտաբար ես շատ, շատ գործընկերներ եմ ունեցել,

00:09:09.431 --> 00:09:12.650
ովքեր պատրաստակամ են եղել օգնել ինձ այդ փորձառությունը ձեռք բերել:

NOTE Paragraph

00:09:12.650 --> 00:09:13.843
Շնորհակալություն:

NOTE Paragraph

00:09:13.843 --> 00:09:17.952
(Ծափահարություններ)