1
00:00:00,452 --> 00:00:03,884
Nazywam się Dan Cohen i jestem naukowcem.

2
00:00:03,884 --> 00:00:07,644
Oznacza to, że się kłócę.

3
00:00:07,644 --> 00:00:10,244
To ważny składnik mojego życia i lubię to.

4
00:00:10,244 --> 00:00:13,961
Jestem nie tylko naukowcem,
lecz i filozofem.

5
00:00:13,961 --> 00:00:16,951
Kłótnie idą mi chyba nieźle.

6
00:00:16,951 --> 00:00:20,125
Lubię dużo myśleć o kłótniach.

7
00:00:20,125 --> 00:00:23,666
Myśląc o nich, natknąłem się 
na kilka zagadek.

8
00:00:23,666 --> 00:00:25,502
Na przykład chociaż myślę o kłótniach

9
00:00:25,502 --> 00:00:27,652
już od kilkudziesięciu lat

10
00:00:27,652 --> 00:00:31,207
i kłócenie się idzie mi coraz lepiej,

11
00:00:31,207 --> 00:00:34,777
to jednak im więcej się kłócę,

12
00:00:34,777 --> 00:00:38,087
tym częściej przegrywam. To zagadka.

13
00:00:38,087 --> 00:00:41,258
Nie przeszkadza mi to,
co jest kolejną zagadką.

14
00:00:41,258 --> 00:00:43,373
Dlaczego czuję się dobrze, przegrywając?

15
00:00:43,373 --> 00:00:44,804
Dlaczego uważam,
że ludzie dobrzy w kłótniach

16
00:00:44,804 --> 00:00:46,936
są lepsi w przegrywaniu?

17
00:00:46,936 --> 00:00:48,857
Jest kilka innych zagadek.

18
00:00:48,857 --> 00:00:52,442
Dlaczego się kłócimy? 
Kto korzysta na kłótniach?

19
00:00:52,442 --> 00:00:54,442
Mam na myśli

20
00:00:54,442 --> 00:00:57,200
spory akademickie czy inaczej poznawcze,

21
00:00:57,200 --> 00:00:59,106
gdzie zagrożona jest wartość poznawcza.

22
00:00:59,106 --> 00:01:02,298
Czy to dobra propozycja? 
Czy teoria jest dobra?

23
00:01:02,298 --> 00:01:06,181
Czy interpretacja danych 
lub tekstu jest do przyjęcia?

24
00:01:06,181 --> 00:01:08,705
Nie interesują mnie kłótnie typu

25
00:01:08,705 --> 00:01:12,168
czyja kolej na zmywanie naczyń 
czy wynoszenie śmieci.

26
00:01:12,168 --> 00:01:14,504
O to też się kłócimy.

27
00:01:14,504 --> 00:01:16,992
Zwykle wtedy wygrywam, bo znam sztuczki.

28
00:01:16,992 --> 00:01:18,183
Nie są to ważne kłótnie.

29
00:01:18,183 --> 00:01:20,351
Interesują mnie aktualne spory akademickie.

30
00:01:20,351 --> 00:01:22,521
Zaskakuje mnie kilka rzeczy.

31
00:01:22,521 --> 00:01:27,786
Co zyskujemy, wygrywając kłótnię?

32
00:01:27,786 --> 00:01:30,120
Co zyskam, jeśli uda mi się dowieść,

33
00:01:30,120 --> 00:01:33,495
że utylitaryzm to nieodpowiednie tło
dla teorii etycznych?

34
00:01:33,495 --> 00:01:35,725
Co wygrywamy, wygrywając kłótnię?

35
00:01:35,725 --> 00:01:38,826
Co mnie obchodzi

36
00:01:38,826 --> 00:01:42,067
czyjeś zdanie o teorii Kanta

37
00:01:42,067 --> 00:01:44,902
lub o słuszności etyki Milla?

38
00:01:44,902 --> 00:01:47,601
Nie obchodzi mnie, czy uważasz

39
00:01:47,601 --> 00:01:50,198
funkcjonalizm za realną teorię umysłu.

40
00:01:50,198 --> 00:01:52,430
Po co więc wszczynamy kłótnie?

41
00:01:52,430 --> 00:01:54,251
Dlaczego usiłujemy przekonać ludzi,

42
00:01:54,251 --> 00:01:56,119
żeby wierzyli w coś,
w co nie chcą wierzyć?

43
00:01:56,119 --> 00:01:58,709
A przyzwoitość? Czy wolno
tak traktować drugiego człowieka,

44
00:01:58,709 --> 00:02:00,437
skłonić go do myślenia czegoś,

45
00:02:00,437 --> 00:02:03,531
czego nie chce myśleć?

46
00:02:03,531 --> 00:02:06,524
Moja odpowiedź odnosi się

47
00:02:06,524 --> 00:02:08,214
do trzech modeli kłótni.

48
00:02:08,214 --> 00:02:10,174
Pierwszy, dialektyczny,

49
00:02:10,174 --> 00:02:12,772
polega na myśleniu o kłótni jak o wojnie.

50
00:02:12,772 --> 00:02:14,657
Jest w nim dużo krzyku i wrzasku,

51
00:02:14,657 --> 00:02:15,900
wygrywania i przegrywania.

52
00:02:15,900 --> 00:02:18,351
Ten model kłótni nie jest pomocny,

53
00:02:18,351 --> 00:02:21,109
choć jest powszechny i głęboko zakorzeniony.

54
00:02:21,109 --> 00:02:24,709
Istnieje kolejny model: kłótnie jako dowody.

55
00:02:24,709 --> 00:02:26,927
Pomyśl o dowodzeniu matematycznym.

56
00:02:26,927 --> 00:02:29,661
Oto moje rozumowanie.
Czy jest dobre?

57
00:02:29,661 --> 00:02:33,866
Czy przesłanki są prawdziwe? 
Czy wnioski są uzasadnione?

58
00:02:33,866 --> 00:02:36,602
Czy wniosek końcowy wypływa z przesłanek?

59
00:02:36,602 --> 00:02:39,306
Bez opozycji czy przeciwników,

60
00:02:39,306 --> 00:02:44,923
to w zasadzie wcale nie kłótnia,
bo nie ma z kim walczyć.

61
00:02:44,923 --> 00:02:46,855
Jest też trzeci ważny model,

62
00:02:46,855 --> 00:02:48,341
bardzo przydatny.

63
00:02:48,341 --> 00:02:51,874
Kłótnia jako przedstawienie

64
00:02:51,874 --> 00:02:53,918
rozgrywające się przed publicznością.

65
00:02:53,918 --> 00:02:56,950
Przykładowo polityk prezentujący stanowisko,

66
00:02:56,950 --> 00:02:59,310
próbujący przekonać o czymś widzów.

67
00:02:59,310 --> 00:03:02,461
Uważam, że ten model istotnie się różni.

68
00:03:02,461 --> 00:03:06,423
Kiedy kłócimy się publicznie,

69
00:03:06,423 --> 00:03:10,663
czasem publiczność
bierze czynny udział w kłótni,

70
00:03:10,663 --> 00:03:15,165
kłótnie są jak przesłuchanie 
przed jurorami,

71
00:03:15,165 --> 00:03:17,990
którzy osądzają je i oceniają.

72
00:03:17,990 --> 00:03:19,810
Nazwijmy ten model retorycznym,

73
00:03:19,810 --> 00:03:23,753
czyli takim, w którym musimy dostosować
argumenty do publiczności.

74
00:03:23,753 --> 00:03:26,250
Prezentowanie logicznych,
dobrze osadzonych,

75
00:03:26,250 --> 00:03:29,680
mocnych argumentów po angielsku 
francusojęzycznej publiczności

76
00:03:29,680 --> 00:03:31,583
nie zadziała.

77
00:03:31,583 --> 00:03:34,106
Mamy więc model kłótni jako wojny,

78
00:03:34,106 --> 00:03:37,900
jako dowodzenia i jako przedstawienia.

79
00:03:37,900 --> 00:03:42,200
Dominuje wśród nich kłótnia jako wojna.

80
00:03:42,200 --> 00:03:45,061
Tak zwykle mówimy o kłótniach

81
00:03:45,061 --> 00:03:47,259
i myślimy o kłótniach,

82
00:03:47,259 --> 00:03:50,121
a to kształtuje sposób kłócenia się

83
00:03:50,121 --> 00:03:51,899
i nasze zachowanie w kłótniach.

84
00:03:51,899 --> 00:03:53,380
Mówiąc o kłótniach,

85
00:03:53,380 --> 00:03:55,452
używamy języka wojskowego.

86
00:03:55,452 --> 00:03:58,919
Chcemy silnych argumentów, 
z dużą siłą przebicia,

87
00:03:58,919 --> 00:04:00,817
trafiających prosto w cel.

88
00:04:00,817 --> 00:04:03,752
Chcemy mieć gotową obronę
i uporządkowane strategie.

89
00:04:03,752 --> 00:04:06,150
Chcemy argumentów nie do zbicia.

90
00:04:06,150 --> 00:04:09,116
Takiej kłótni chcemy.

91
00:04:09,116 --> 00:04:11,164
To dominujący sposób myślenia o kłótniach.

92
00:04:11,164 --> 00:04:13,147
Kiedy mówię o kłótniach,

93
00:04:13,147 --> 00:04:16,484
przychodzi wam na myśl pewnie taki model.

94
00:04:16,484 --> 00:04:20,021
Ale ta metafora wojny

95
00:04:20,021 --> 00:04:21,790
w naszym modelu myślenia o kłótniach

96
00:04:21,790 --> 00:04:24,948
deformuje sposób, w jaki się kłócimy.

97
00:04:24,948 --> 00:04:28,295
Wywyższa taktykę, nie treść.

98
00:04:28,295 --> 00:04:30,776
Można nauczyć się logiki, argumentacji,

99
00:04:30,776 --> 00:04:33,280
nauczyć się wszystkiego o wybiegach

100
00:04:33,280 --> 00:04:35,269
stosowanych do wygrania,
fałszywych krokach.

101
00:04:35,269 --> 00:04:39,146
To sprawia, że myślimy bardziej
w kategoriach "my i oni".

102
00:04:39,146 --> 00:04:42,391
Wywołuje sprzeciw. Polaryzuje.

103
00:04:42,391 --> 00:04:45,624
Spodziewany się tylko chwalebnego zwycięstwa

104
00:04:45,624 --> 00:04:51,370
lub skrajnej, haniebnej porażki.

105
00:04:51,370 --> 00:04:54,053
To wszystko wypacza, a co gorsza

106
00:04:54,053 --> 00:04:56,808
zapobiega chyba negocjacjom,

107
00:04:56,808 --> 00:04:59,339
namysłowi, kompromisom

108
00:04:59,339 --> 00:05:02,320
czy współpracy.

109
00:05:02,320 --> 00:05:04,316
Czy wszczęliście kiedyś kłótnię z myślą

110
00:05:04,316 --> 00:05:07,540
"Zobaczmy, czy da się coś obgadać,

111
00:05:07,540 --> 00:05:10,615
razem wypracować, zamiast walczyć".

112
00:05:10,615 --> 00:05:12,911
Metafora kłótni jako wojny

113
00:05:12,911 --> 00:05:17,253
blokuje inne rodzaje 
rozwiązań w argumentacji.

114
00:05:17,253 --> 00:05:20,080
Najgorsze jest to,

115
00:05:20,080 --> 00:05:21,937
że kłótnie do niczego nie prowadzą.

116
00:05:21,937 --> 00:05:24,513
To ślepe zaułki. Karuzele,

117
00:05:24,513 --> 00:05:28,314
korki lub impas w rozmowie.

118
00:05:28,314 --> 00:05:30,156
Nigdzie nie docieramy.

119
00:05:30,156 --> 00:05:32,469
Jestem nauczycielem

120
00:05:32,469 --> 00:05:34,580
i martwi mnie,
że widząc kłótnię jako wojnę,

121
00:05:34,580 --> 00:05:38,299
narzucamy przy okazji zrównanie

122
00:05:38,299 --> 00:05:41,916
nauki z przegraną.

123
00:05:41,916 --> 00:05:43,836
Pozwólcie, że wyjaśnię.

124
00:05:43,836 --> 00:05:46,452
Załóżmy, że kłócę się z tobą.

125
00:05:46,452 --> 00:05:50,476
Ty wierzysz w twierdzenie P, a ja nie.

126
00:05:50,476 --> 00:05:52,323
Pytam: " Dlaczego wierzysz w P?".

127
00:05:52,323 --> 00:05:53,992
Podajesz powody.

128
00:05:53,992 --> 00:05:56,023
Sprzeciwiam się i przedstawiam inne.

129
00:05:56,023 --> 00:05:57,885
Odpowiadasz na mój sprzeciw.

130
00:05:57,885 --> 00:06:00,110
Pytam, o co ci chodzi,

131
00:06:00,110 --> 00:06:03,708
bo nie widzę związku, a ty odpowiadasz.

132
00:06:03,708 --> 00:06:05,136
Załóżmy teraz, że na koniec

133
00:06:05,136 --> 00:06:07,099
sprzeciwiłem się, poddałem w wątpliwość,

134
00:06:07,099 --> 00:06:10,138
przedstawiłem całą gamę kontrargumentów,

135
00:06:10,138 --> 00:06:13,900
a twoje odpowiedzi mnie zadowoliły.

136
00:06:13,900 --> 00:06:16,490
Po wszystkim mówię:

137
00:06:16,490 --> 00:06:20,340
"Wiesz co? Myślę, że masz rację. P".

138
00:06:20,340 --> 00:06:23,997
Mam nowe przekonanie. I to nie byle jakie,

139
00:06:23,997 --> 00:06:28,571
to dobrze ugruntowane, 
sprawdzone przekonanie,

140
00:06:28,571 --> 00:06:31,553
które przeszło chrzest bojowy.

141
00:06:31,553 --> 00:06:35,554
Wielki zysk poznawczy.
Kto wygrał kłótnię?

142
00:06:35,554 --> 00:06:38,515
Metafora wojny wymusza przyznanie,

143
00:06:38,515 --> 00:06:41,964
że druga strona wygrała,
choć to my zyskaliśmy poznawczo.

144
00:06:41,964 --> 00:06:45,837
Co zyskujesz, przekonując mnie?

145
00:06:45,837 --> 00:06:48,642
Oczywiście poczucie przyjemności,
połechtanie ego.

146
00:06:48,642 --> 00:06:51,751
Może odrobinę prestiżu zawodowego.

147
00:06:51,751 --> 00:06:53,339
Dyplom za zdolności do kłótni.

148
00:06:53,339 --> 00:06:57,593
Z czysto poznawczego punktu widzenia,
kto wygrał?

149
00:06:57,593 --> 00:06:59,572
Metafora wojny zmusza nas do myślenia,

150
00:06:59,572 --> 00:07:02,512
że ty zwyciężasz, a ja przegrywam.

151
00:07:02,512 --> 00:07:04,794
Mimo, że to ja zyskałem.

152
00:07:04,794 --> 00:07:06,995
Coś się tu nie zgadza.

153
00:07:06,995 --> 00:07:09,811
Chcę zmienić ten obraz.

154
00:07:09,811 --> 00:07:14,625
Jak możemy zamienić

155
00:07:14,625 --> 00:07:17,384
wynik kłótni w coś pozytywnego?

156
00:07:17,384 --> 00:07:21,122
Potrzeba nam nowych strategii 
kończenia kłótni.

157
00:07:21,122 --> 00:07:24,328
Ale ich nie zdobędziemy,

158
00:07:24,328 --> 00:07:27,464
póki nie nabierzemy 
nowego podejścia do kłótni.

159
00:07:27,464 --> 00:07:30,898
Musimy znaleźć nowe rodzaje kłótni.

160
00:07:30,898 --> 00:07:33,956
Nie wiem jak to zrobić.

161
00:07:33,956 --> 00:07:36,139
Nie wiem jak to zrobić.

162
00:07:36,139 --> 00:07:37,555
To zła wiadomość.

163
00:07:37,555 --> 00:07:40,635
Metafora kłótni jako wojny to potwór.

164
00:07:40,635 --> 00:07:42,987
Zamieszkała nam w głowie

165
00:07:42,987 --> 00:07:44,986
i nie ma zaklęcia, które ją zabije.

166
00:07:44,986 --> 00:07:47,552
Żadna magiczna różdżka jej nie rozwieje.

167
00:07:47,552 --> 00:07:49,205
Nie mam odpowiedzi.

168
00:07:49,205 --> 00:07:50,315
Ale mam pewne propozycje.

169
00:07:50,315 --> 00:07:53,469
Ale mam pewne propozycje.

170
00:07:53,469 --> 00:07:55,598
Szukając nowych rodzajów kłótni,

171
00:07:55,598 --> 00:07:59,678
musimy myśleć o nowych typach 
uczestników kłótni.

172
00:07:59,678 --> 00:08:02,492
Spróbujmy.

173
00:08:02,492 --> 00:08:07,102
Jakie role są odgrywane podczas kłótni?

174
00:08:07,102 --> 00:08:10,103
Jest zwolennik i przeciwnik

175
00:08:10,103 --> 00:08:12,433
w kontradyktoryjnej, dialektycznej kłótni.

176
00:08:12,433 --> 00:08:14,440
W kłótni retorycznej jest publiczność.

177
00:08:14,440 --> 00:08:18,356
W kłótni jako dowodzeniu 
jest osoba wyciągająca wnioski.

178
00:08:18,356 --> 00:08:22,033
Różne role. Wyobraźmy sobie kłótnię,

179
00:08:22,033 --> 00:08:25,772
którą zarazem prowadzimy i obserwujemy.

180
00:08:25,772 --> 00:08:27,920
Obserwujemy samych siebie podczas kłótni.

181
00:08:27,920 --> 00:08:30,880
Wyobraźcie sobie, 
że obserwujecie własną kłótnię,

182
00:08:30,880 --> 00:08:34,249
i mimo porażki stwierdzacie na końcu:

183
00:08:34,249 --> 00:08:38,825
"To była dobra kłótnia".

184
00:08:38,825 --> 00:08:41,935
Można tego dokonać? Chyba tak.

185
00:08:41,935 --> 00:08:43,933
Jeśli umiecie sobie wyobrazić kłótnię,

186
00:08:43,933 --> 00:08:45,576
gdzie przegrany mówi zwycięzcy,

187
00:08:45,576 --> 00:08:47,497
gdzie publiczność i jurorzy 
mogą powiedzieć:

188
00:08:47,497 --> 00:08:49,480
"To była dobra kłótnia",

189
00:08:49,480 --> 00:08:51,283
to mowa o dobrej kłótni.

190
00:08:51,283 --> 00:08:53,102
Co więcej, wymyśliliście adwersarza,

191
00:08:53,102 --> 00:08:56,472
który godzien jest oponenta 
na takim poziomie,

192
00:08:56,472 --> 00:08:59,561
do jakiego sami chcemy aspirować.

193
00:08:59,561 --> 00:09:02,243
Przegrywam sporo kłótni.

194
00:09:02,243 --> 00:09:04,818
Bycie dobrym w kłótni wymaga praktyki,

195
00:09:04,818 --> 00:09:06,755
nauki czerpania korzyści z porażki,

196
00:09:06,755 --> 00:09:09,431
ale na szczęście mam wielu kolegów,

197
00:09:09,431 --> 00:09:12,650
którzy mi pomagają i zapewniają trening.

198
00:09:12,650 --> 00:09:13,843
Dziękuję.

199
00:09:13,843 --> 00:09:17,952
(Brawa)