Nhiều người ở Mỹ và Châu Mỹ Latin từ nhỏ đều đã ăn mừng lễ tưởng niệm chuyến thám hiểm của Chistopher Columbus, nhưng liệu ông có phải nhà thám hiểm vĩ đại người đã sát nhập hai thế giới hay là một tên bóc lột tàn bạo mang đến chủ nghĩa thực dân và cảnh nô lệ? Thậm chí có phải chính ông đã tìm ra Châu Mỹ? Đã đến lúc đưa Columbus ra toà án Lịch sử . "Trật tự, trật tự! Khoan đã, tôi phải làm việc vào ngày hôm nay à?" "Vâng, thưa Quý Tòa. Từ năm 1792, Ngày Columbus được ăn mừng ở nhiều nơi trên khắp nước Mỹ, ngày 12/10 đã trở thành ngày kỷ niệm cho đến tận bây giờ. Mặc dù ngày này được tuyên bố là ngày lễ chính thức vào năm 1934, các tiểu bang trong nước không bắt buộc phải tuân theo. Hiện nay, chỉ còn 23 bang xem đây là ngày lễ và tổ chức ăn mừng và ngày càng có nhiều tiểu bang bỏ hẳn ngày này." "Tiếc thật! Vào thập niên 70, chúng ta còn kéo dài nó đến tận Thứ Hai tuần tiếp theo để nghỉ được 3 ngày liên tiếp nhưng tôi đoán các bạn đơn giản là ghét các ngày lễ Ờ chúng ta kỷ niệm cái gì vậy?" "Thôi nào, thưa Quý Tòa, ở trường có dạy mà Christopher Columbus thuyết phục vua Tây Ban Nha giao cho ông nhiệm vụ tìm tuyến đường thương mại tốt hơn đến Ấn Độ nhưng thay vì đi về phía Đông, ông lại đi về phía Tây. Mọi người đều nói điều đó thật điên rồ vì họ vẫn nghĩ thế giới hình phẳng, nhưng ông thì không. Đến năm 1492, khi đang lênh đênh trên biển, ông đã phát hiện ra thứ còn tốt đẹp hơn cả Ấn Độ: một châu lục mới." "Thật là vô lý! Thứ nhất, những người có học đều biết thế giới có hình cầu từ thời Aristotle. Thứ hai, Columbus không khám phá ra bất cứ thứ gì. Đã có người sống ở đây cả ngàn năm. Và ông cũng không phải người Châu Âu đầu tiên đến đây Người Nauy đã định cư ở Newfounland 500 trước đó." "Đừng có nói là tại sao tất cả chúng ta không đội mũ sừng bò nhé?" "Thật ra, họ không hề đội mấy cái mũ đó." "Ai thèm quan tâm mấy tên Viking đó đến đây vào khi nào chứ? Với lại, họ đâu có định cư lâu dài như Columbus và tin lan truyền về khắp Châu Âu của ông ta đã tạo cảm hứng cho các nhà thám hiểm, khai hoang theo sau. Không có ông, không ai trong chúng ta ở đây hôm nay." "Và chính vì ông ta, hàng triệu thổ dân Châu Mỹ không còn ở đây hôm nay. Ông biết Columbus đã làm gì với các thuộc địa tìm được không? Ông ta bắt giam những thổ dân đầu tiên mà ông gặp và viết trên hải trình rằng ông đã dễ dàng chinh phục và bắt tất cả họ làm nô lệ." "Ồ thôi nào, mấy tên thổ dân lúc đó cũng đang đánh nhau mà. Không phải chính họ đã nói với Columbus rằng họ bị các bộ lạc khác tấn công và bắt làm tù binh sao? Vâng, nhưng chiến tranh giữa các bộ lạc thường rời rạc và có giới hạn. Không thể nào quét sạch đến 90% dân số được." "Vậy tại sao ngày lễ Columbus lại quan trọng với anh đến vậy?" Thưa Quý Tòa, chuyến thám hiểm của Columbus mang lại cơ hội cho những người gặp khó khăn khắp Châu Âu, biểu trưng cho tự do và khởi đầu mới. Và khám phá của ông ấy đã mang lại cho ông bà ta cơ hội đến đây, xây dựng cuộc sống tốt hơn cho con cháu của mình. Bộ chúng ta không xứng đáng có một người hùng để nhắc nhở rằng đất nước này được xây dựng từ những người nhập cư ư?" "Vậy còn các thổ dân thì sao? Họ gần như bị quét sạch, buộc phải lui vào vùng đất riêng và con cháu vẫn phải chịu sự nghèo khó và phân biệt đối xử? Làm thế nào một người hùng lại có thể gây ra của quá nhiều sự khổ đau?" "Đó là lịch sử. Anh không thể phán xét người của thế kỷ 15 theo chuẩn mực hiện đại . Những người thời đó nghĩ việc khuếch trương Thiên Chúa giáo và nền văn minh là nhiệm vụ thiêng liêng." "Xét theo chuẩn mực đạo đức lúc đó, ông ta cũng đã rất xấu xa rồi. Lúc cai trị Hispaniola, ông ta tra tấn và chặt tay chân thổ dân nào không đem về đủ vàng và bán những bé gái 9 tuổi làm nô lệ tình dục, ông ta thậm chí còn tàn bạo với những người mới nhập cư, đến nỗi bị tước quyền lực và bị tống vào tù. Khi nhà truyền giáo Bartolomé de las Casas đặt chân đến đảo, ông viết: Từ năm 1494 -1508, có trên 3 triệu người bỏ mạng do chiến tranh, làm nô lệ và khai thác khoáng sản. Ai trong thế hế hệ tương lai có thể tin được điều này?" "Tôi không chắc là mình tin vào những con số đó." "Vậy không có cách nào khác để ngày lễ này được ăn mừng à?" "Ở vài nước Châu Mỹ Latinh, họ ăn mừng ngày này nhưng dưới nhiều cái tên, như Día de la Raza. Ăn mừng vì thổ dân cùng nền văn hóa của họ đã sống sót qua thời kỳ thuộc địa. Một số nơi trên nước Mỹ cũng đã đổi tên ngày lễ thành Ngày Thổ Dân Châu Mỹ hay là Ngày của Người Bản Xứ và thay đổi sự tán dương sao cho phù hợp." "Vậy sao không đơn giản là đổi tên ngày lễ?" "Vì đó là truyền thống. Những người bình thường cần có người hùng và chuyện thần thoại. Sao ta không thể cứ ăn mừng như đã từng suốt một thế kỷ qua, thay vì đào sâu vào chi tiết trong lịch sử? Thực chất, có ai ăn mừng tội diệt chủng đâu." "Truyền thống thay đổi theo thời gian và cách ta chọn để lưu giữ nó nói lên nhiều điều về giá trị của chúng ta." "Chà, có vẻ như việc cho quan toà mệt mỏi này một ngày nghỉ không nằm trong những giá trị đó rồi." Truyền thống và ngày lễ quan trọng với mọi nền văn hóa nhưng người hùng trong thời đại này có thể là bạo chúa ở thời đại tiếp theo, khi kiến thức lịch sử được mở rộng và giá trị của ta, theo đó, tăng lên việc quyết định truyền thống có ý nghĩa gì ngày hôm nay là một phần thiết yếu trong việc đưa lịch sử ra toà phán xét.