[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.84,0:00:02.02,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję bardzo.
Dialogue: 0,0:00:03.10,0:00:06.12,Default,,0000,0000,0000,,Zacznę od jąder.
Dialogue: 0,0:00:06.68,0:00:08.29,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:00:09.20,0:00:11.96,Default,,0000,0000,0000,,Mężczyźni, którzy śpią pięć godzin,
Dialogue: 0,0:00:11.96,0:00:17.05,Default,,0000,0000,0000,,mają znacznie mniejsze jądra niż ci,\Nktórzy śpią siedem godzin lub więcej.
Dialogue: 0,0:00:17.25,0:00:19.73,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:00:20.03,0:00:24.91,Default,,0000,0000,0000,,Poza tym u mężczyzn zwykle\Nśpiących cztery do pięciu godzin
Dialogue: 0,0:00:24.99,0:00:27.54,Default,,0000,0000,0000,,poziom testosteronu jest taki,\N
Dialogue: 0,0:00:27.71,0:00:31.09,Default,,0000,0000,0000,,jak u mężczyzn starszych o 10 lat.
Dialogue: 0,0:00:33.08,0:00:36.74,Default,,0000,0000,0000,,Brak snu dodaje zatem panom dziesięć lat
Dialogue: 0,0:00:36.87,0:00:39.57,Default,,0000,0000,0000,,w tym kluczowym aspekcie zdrowia.
Dialogue: 0,0:00:41.94,0:00:47.67,Default,,0000,0000,0000,,Brak snu wpływa też negatywnie\Nna zdrowie rozrodcze kobiet.
Dialogue: 0,0:00:51.09,0:00:53.53,Default,,0000,0000,0000,,To najlepsze informacje na dziś.
Dialogue: 0,0:00:53.76,0:00:55.96,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:00:56.46,0:00:58.64,Default,,0000,0000,0000,,Teraz będzie już tylko gorzej.
Dialogue: 0,0:00:58.86,0:01:01.64,Default,,0000,0000,0000,,Opowiem nie tylko o wspaniałych rzeczach,
Dialogue: 0,0:01:01.67,0:01:03.39,Default,,0000,0000,0000,,jakie zapewnia nam sen,
Dialogue: 0,0:01:03.52,0:01:07.23,Default,,0000,0000,0000,,ale też o tym, jak szkodliwy\Nmoże być jego brak
Dialogue: 0,0:01:08.03,0:01:10.56,Default,,0000,0000,0000,,i dla umysłu, i dla ciała.
Dialogue: 0,0:01:11.39,0:01:13.56,Default,,0000,0000,0000,,Zacznę od mózgu
Dialogue: 0,0:01:13.83,0:01:16.23,Default,,0000,0000,0000,,oraz uczenia się i pamięci,
Dialogue: 0,0:01:16.86,0:01:19.94,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ badania prowadzone\Nprzez ostatnie 10 lat pokazują,
Dialogue: 0,0:01:20.15,0:01:22.85,Default,,0000,0000,0000,,że po nauce potrzebujemy snu,
Dialogue: 0,0:01:23.08,0:01:26.23,Default,,0000,0000,0000,,żeby zapisać nowe informacje
Dialogue: 0,0:01:26.39,0:01:27.69,Default,,0000,0000,0000,,i nie zapomnieć ich.
Dialogue: 0,0:01:28.95,0:01:33.67,Default,,0000,0000,0000,,Ostatnio odkryliśmy jednak,\Nże sen jest potrzebny też przed nauką.
Dialogue: 0,0:01:34.49,0:01:39.53,Default,,0000,0000,0000,,Przygotowuje on umysł,\Nniczym suchą gąbkę,
Dialogue: 0,0:01:39.58,0:01:41.100,Default,,0000,0000,0000,,na wchłonięcie nowych informacji.
Dialogue: 0,0:01:43.17,0:01:46.28,Default,,0000,0000,0000,,Bez snu obszary mózgu\Nodpowiedzialne za pamięć
Dialogue: 0,0:01:46.30,0:01:49.01,Default,,0000,0000,0000,,są niejako przepełnione
Dialogue: 0,0:01:49.10,0:01:51.26,Default,,0000,0000,0000,,i nie możemy przyswajać nowych wspomnień.
Dialogue: 0,0:01:52.18,0:01:53.100,Default,,0000,0000,0000,,Spójrzmy na dane.
Dialogue: 0,0:01:54.09,0:01:57.96,Default,,0000,0000,0000,,W tym badaniu postanowiliśmy sprawdzić,
Dialogue: 0,0:01:58.37,0:02:00.89,Default,,0000,0000,0000,,jak wpływa na nas nieprzespana noc.
Dialogue: 0,0:02:02.14,0:02:07.59,Default,,0000,0000,0000,,Uczestników podzieliliśmy na dwie grupy:
Dialogue: 0,0:02:08.20,0:02:11.08,Default,,0000,0000,0000,,osoby wyspane oraz pozbawione snu.
Dialogue: 0,0:02:11.68,0:02:15.49,Default,,0000,0000,0000,,Pierwsza grupa spała osiem godzin.
Dialogue: 0,0:02:16.32,0:02:18.70,Default,,0000,0000,0000,,Drugiej grupie nie pozwoliliśmy zasnąć.
Dialogue: 0,0:02:18.70,0:02:21.16,Default,,0000,0000,0000,,Była pod ciągłą obserwacją w laboratorium.
Dialogue: 0,0:02:21.66,0:02:26.04,Default,,0000,0000,0000,,Drzemka ani kawa nie wchodziły w grę,\Nwięc było naprawdę ciężko.
Dialogue: 0,0:02:26.59,0:02:31.72,Default,,0000,0000,0000,,Następnego dnia uczestnicy zostali poddani\Nbadaniu rezonansem magnetycznym.
Dialogue: 0,0:02:32.46,0:02:36.12,Default,,0000,0000,0000,,Uczyli się nowych informacji,
Dialogue: 0,0:02:36.27,0:02:38.65,Default,,0000,0000,0000,,a my w tym czasie badaliśmy\Naktywność ich mózgów.
Dialogue: 0,0:02:39.60,0:02:44.12,Default,,0000,0000,0000,,Potem sprawdziliśmy efekty nauki.
Dialogue: 0,0:02:44.95,0:02:47.50,Default,,0000,0000,0000,,Widać je na pionowej osi.
Dialogue: 0,0:02:48.52,0:02:54.08,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy porównamy obie grupy,\Nokaże się, że mózg pozbawiony snu
Dialogue: 0,0:02:54.08,0:02:59.83,Default,,0000,0000,0000,,tworzy o 40 procent mniej\Nnowych wspomnień, co jest istotną różnicą.
Dialogue: 0,0:03:01.04,0:03:02.91,Default,,0000,0000,0000,,Powinno nas to zaniepokoić,
Dialogue: 0,0:03:02.92,0:03:07.33,Default,,0000,0000,0000,,jeśli weźmiemy pod uwagę,\Njak śpią dziś uczniowie.
Dialogue: 0,0:03:08.54,0:03:10.25,Default,,0000,0000,0000,,Mówiąc konkretnie,
Dialogue: 0,0:03:10.29,0:03:13.88,Default,,0000,0000,0000,,w przypadku dziecka byłaby to różnica\Nmiędzy świetnym wynikiem na egzaminie,
Dialogue: 0,0:03:13.90,0:03:16.80,Default,,0000,0000,0000,,a oblaniem go - 40 procent.
Dialogue: 0,0:03:18.29,0:03:22.49,Default,,0000,0000,0000,,Odkryliśmy też,\Nco takiego dzieje się w mózgu,
Dialogue: 0,0:03:22.51,0:03:25.60,Default,,0000,0000,0000,,co powoduje podobne trudności w nauce.
Dialogue: 0,0:03:26.76,0:03:32.14,Default,,0000,0000,0000,,W mózgu, po obydwu jego stronach,\Nznajduje się struktura o nazwie hipokamp.
Dialogue: 0,0:03:33.01,0:03:38.12,Default,,0000,0000,0000,,Można powiedzieć, że hipokamp\Njest skrzynką odbiorczą mózgu.
Dialogue: 0,0:03:38.63,0:03:41.80,Default,,0000,0000,0000,,Świetnie radzi sobie z odbieraniem\Nnowych plików pamięci
Dialogue: 0,0:03:41.81,0:03:43.32,Default,,0000,0000,0000,,i przechowywaniem ich.
Dialogue: 0,0:03:44.93,0:03:49.33,Default,,0000,0000,0000,,Przyglądając się tej strukturze\Nu osób, które przespały całą noc,
Dialogue: 0,0:03:49.67,0:03:53.28,Default,,0000,0000,0000,,widzieliśmy prawidłową aktywność\Nzwiązaną z uczeniem się.
Dialogue: 0,0:03:54.64,0:03:57.05,Default,,0000,0000,0000,,U osób pozbawionych snu
Dialogue: 0,0:03:57.63,0:04:01.25,Default,,0000,0000,0000,,w ogóle nie zauważyliśmy\Nznaczącej aktywności.
Dialogue: 0,0:04:02.73,0:04:07.46,Default,,0000,0000,0000,,Tak jakby brak snu zamknął\Nskrzynkę odbiorczą pamięci
Dialogue: 0,0:04:07.74,0:04:10.71,Default,,0000,0000,0000,,i nowe wiadomości były odrzucane.
Dialogue: 0,0:04:11.91,0:04:15.52,Default,,0000,0000,0000,,Nowe doświadczenia nie mogły\Nzostać zapisane w pamięci.
Dialogue: 0,0:04:18.06,0:04:22.17,Default,,0000,0000,0000,,Tyle niedobrego może się wydarzyć,\Njeśli zabraknie nam snu.
Dialogue: 0,0:04:22.58,0:04:25.58,Default,,0000,0000,0000,,Wróćmy jednak na chwilę do drugiej grupy.
Dialogue: 0,0:04:26.44,0:04:29.19,Default,,0000,0000,0000,,Pamiętacie osoby,\Nktóre spały osiem godzin?
Dialogue: 0,0:04:30.42,0:04:32.43,Default,,0000,0000,0000,,Możemy postawić zupełnie inne pytanie:
Dialogue: 0,0:04:32.92,0:04:36.54,Default,,0000,0000,0000,,co jest takiego w zdrowym śnie,
Dialogue: 0,0:04:36.55,0:04:38.12,Default,,0000,0000,0000,,kiedy mamy go pod dostatkiem,
Dialogue: 0,0:04:38.12,0:04:41.93,Default,,0000,0000,0000,,co odświeża i wzmacnia pamięć\Noraz zdolność uczenia się
Dialogue: 0,0:04:41.95,0:04:42.95,Default,,0000,0000,0000,,każdego dnia?
Dialogue: 0,0:04:44.00,0:04:46.96,Default,,0000,0000,0000,,Umieszczając na głowie badanych elektrody,
Dialogue: 0,0:04:46.96,0:04:51.08,Default,,0000,0000,0000,,odkryliśmy potężne fale mózgowe
Dialogue: 0,0:04:51.08,0:04:54.48,Default,,0000,0000,0000,,występujące w czasie najgłębszych faz snu,
Dialogue: 0,0:04:54.72,0:04:57.02,Default,,0000,0000,0000,,a także pojawiające się wraz z nimi
Dialogue: 0,0:04:57.02,0:05:00.19,Default,,0000,0000,0000,,widowiskowe skoki aktywności elektrycznej,
Dialogue: 0,0:05:00.33,0:05:02.06,Default,,0000,0000,0000,,nazywane wrzecionami snu.
Dialogue: 0,0:05:03.07,0:05:07.34,Default,,0000,0000,0000,,Jakość fal mózgowych\Nwystępujących podczas snu głębokiego
Dialogue: 0,0:05:07.51,0:05:11.07,Default,,0000,0000,0000,,działa jak przenoszenie w nocy plików.
Dialogue: 0,0:05:11.100,0:05:15.82,Default,,0000,0000,0000,,Wspomnienia są przenoszone \Nz tymczasowego i delikatnego schowka
Dialogue: 0,0:05:16.09,0:05:19.77,Default,,0000,0000,0000,,do trwałego magazynu w mózgu,
Dialogue: 0,0:05:20.46,0:05:23.79,Default,,0000,0000,0000,,gdzie są bezpieczne.
Dialogue: 0,0:05:25.47,0:05:27.50,Default,,0000,0000,0000,,To ważne, żeby zrozumieć,
Dialogue: 0,0:05:27.50,0:05:31.100,Default,,0000,0000,0000,,co w czasie snu\Nwpływa korzystnie na pamięć,
Dialogue: 0,0:05:32.61,0:05:36.20,Default,,0000,0000,0000,,bo ma to znaczenie medyczne i społeczne.
Dialogue: 0,0:05:36.77,0:05:42.24,Default,,0000,0000,0000,,Wspomnę o jednym obszarze:
Dialogue: 0,0:05:42.24,0:05:45.48,Default,,0000,0000,0000,,starzeniu się i otępieniu.
Dialogue: 0,0:05:46.87,0:05:50.16,Default,,0000,0000,0000,,Wiadomo, że kiedy się starzejemy,
Dialogue: 0,0:05:50.32,0:05:53.60,Default,,0000,0000,0000,,nasza zdolność uczenia się\Ni zapamiętywania maleje.
Dialogue: 0,0:05:55.05,0:05:56.67,Default,,0000,0000,0000,,Odkryliśmy jednak,
Dialogue: 0,0:05:56.69,0:06:00.16,Default,,0000,0000,0000,,że fizjologiczną oznaką starzenia się\N
Dialogue: 0,0:06:01.09,0:06:02.74,Default,,0000,0000,0000,,jest gorszy sen,
Dialogue: 0,0:06:03.50,0:06:07.31,Default,,0000,0000,0000,,szczególnie ten głęboki,\No którym mówiłem wcześniej.
Dialogue: 0,0:06:08.62,0:06:11.67,Default,,0000,0000,0000,,W ubiegłym roku opublikowaliśmy\Nbadanie, które potwierdza,
Dialogue: 0,0:06:11.69,0:06:14.49,Default,,0000,0000,0000,,że te dwa elementy\Nnie tyle współwystępują,
Dialogue: 0,0:06:14.74,0:06:17.56,Default,,0000,0000,0000,,co są w znacznym stopniu powiązane.
Dialogue: 0,0:06:18.84,0:06:22.01,Default,,0000,0000,0000,,Okazuje się, że zakłócenia snu głębokiego
Dialogue: 0,0:06:22.14,0:06:24.44,Default,,0000,0000,0000,,to niedoceniany czynnik,
Dialogue: 0,0:06:24.47,0:06:28.14,Default,,0000,0000,0000,,który przyczynia się do spadku\Nzdolności poznawczych i pamięciowych
Dialogue: 0,0:06:28.40,0:06:31.79,Default,,0000,0000,0000,,związanego ze starzeniem się\Na także, jak odkryliśmy niedawno,
Dialogue: 0,0:06:32.00,0:06:34.15,Default,,0000,0000,0000,,z chorobą Alzheimera.
Dialogue: 0,0:06:36.33,0:06:39.43,Default,,0000,0000,0000,,Wiem, że to przygnębiające informacje.
Dialogue: 0,0:06:40.09,0:06:41.98,Default,,0000,0000,0000,,Taki los nas czeka.
Dialogue: 0,0:06:42.42,0:06:44.70,Default,,0000,0000,0000,,Jest jednak dobra wiadomość.
Dialogue: 0,0:06:45.76,0:06:50.17,Default,,0000,0000,0000,,Inne czynniki związane ze starzeniem się,
Dialogue: 0,0:06:50.64,0:06:54.12,Default,,0000,0000,0000,,na przykład zmiany strukturalne mózgu,
Dialogue: 0,0:06:54.32,0:06:56.35,Default,,0000,0000,0000,,bardzo trudno leczyć.
Dialogue: 0,0:06:57.41,0:07:01.99,Default,,0000,0000,0000,,Wspaniale, że to właśnie sen\Njest brakującym elementem układanki,
Dialogue: 0,0:07:01.99,0:07:04.60,Default,,0000,0000,0000,,jaką są starzenie się\Ni choroba Alzheimera,
Dialogue: 0,0:07:04.61,0:07:07.24,Default,,0000,0000,0000,,bo tu możemy coś zrobić.
Dialogue: 0,0:07:08.53,0:07:12.32,Default,,0000,0000,0000,,W moim centrum badania snu
Dialogue: 0,0:07:12.48,0:07:15.25,Default,,0000,0000,0000,,nie używamy leków nasennych.
Dialogue: 0,0:07:15.52,0:07:20.45,Default,,0000,0000,0000,,Niestety są jak tępe narzędzia\Ni nie wywołują naturalnego snu.
Dialogue: 0,0:07:21.53,0:07:24.82,Default,,0000,0000,0000,,Pracujemy nad inną metodą,
Dialogue: 0,0:07:24.82,0:07:27.77,Default,,0000,0000,0000,,stymulacją mózgu prądem stałym.
Dialogue: 0,0:07:28.04,0:07:31.28,Default,,0000,0000,0000,,Polega na dostarczaniu do mózgu\Nmałych ilości napięcia elektrycznego,
Dialogue: 0,0:07:31.35,0:07:33.60,Default,,0000,0000,0000,,tak małych, że osoba zwykle nic nie czuje,
Dialogue: 0,0:07:33.61,0:07:35.50,Default,,0000,0000,0000,,efekt jest jednak wymierny.
Dialogue: 0,0:07:36.83,0:07:42.32,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli zastosujemy ten rodzaj stymulacji\Nu młodych, zdrowych ludzi w czasie snu,
Dialogue: 0,0:07:43.19,0:07:47.77,Default,,0000,0000,0000,,tak jakby w rytm fal snu głębokiego,
Dialogue: 0,0:07:47.93,0:07:52.18,Default,,0000,0000,0000,,możemy nie tylko zwiększyć ich rozmiar,
Dialogue: 0,0:07:52.50,0:07:58.36,Default,,0000,0000,0000,,ale niemal podwoić\Nkorzystny wpływ snu na pamięć.
Dialogue: 0,0:07:59.12,0:08:03.100,Default,,0000,0000,0000,,Teraz interesuje nas, czy zastosowanie\Ntej niedrogiej i mobilnej technologii
Dialogue: 0,0:08:03.100,0:08:06.19,Default,,0000,0000,0000,,przyniesie podobne efekty
Dialogue: 0,0:08:06.29,0:08:09.17,Default,,0000,0000,0000,,u ludzi starszych\Ni cierpiących na otępienie.
Dialogue: 0,0:08:10.73,0:08:15.31,Default,,0000,0000,0000,,Czy możemy przywrócić im \Nzdrowy i głęboki sen
Dialogue: 0,0:08:15.36,0:08:19.98,Default,,0000,0000,0000,,i tym samym ocalić zdolność uczenia się
Dialogue: 0,0:08:19.98,0:08:21.30,Default,,0000,0000,0000,,i pamięć?
Dialogue: 0,0:08:21.49,0:08:23.58,Default,,0000,0000,0000,,Mam taką nadzieję.
Dialogue: 0,0:08:24.38,0:08:27.38,Default,,0000,0000,0000,,To jeden z naszych wielkich celów.
Dialogue: 0,0:08:29.34,0:08:32.69,Default,,0000,0000,0000,,Ten przykład pokazał,\Njak sen wpływa na umysł,
Dialogue: 0,0:08:32.71,0:08:35.71,Default,,0000,0000,0000,,ale jest on też niezbędny dla ciała.
Dialogue: 0,0:08:37.28,0:08:40.95,Default,,0000,0000,0000,,Mówiliśmy już o braku snu\Ni układzie rozrodczym.
Dialogue: 0,0:08:41.86,0:08:46.14,Default,,0000,0000,0000,,Mogę też opowiedzieć o wpływie\Nniedoboru snu na układ krążenia
Dialogue: 0,0:08:46.75,0:08:48.88,Default,,0000,0000,0000,,i o tym, że znaczenie ma jedna godzina.
Dialogue: 0,0:08:49.95,0:08:55.46,Default,,0000,0000,0000,,Dowodzi tego pewien globalny eksperyment,\Nw którym bierze udział 1,6 miliarda ludzi
Dialogue: 0,0:08:55.48,0:08:58.73,Default,,0000,0000,0000,,w 70 krajach, dwa razy w roku.
Dialogue: 0,0:08:59.78,0:09:01.67,Default,,0000,0000,0000,,Chodzi o zmianę czasu.
Dialogue: 0,0:09:02.91,0:09:06.32,Default,,0000,0000,0000,,Wiosną, kiedy tracimy godzinę snu,
Dialogue: 0,0:09:06.39,0:09:12.01,Default,,0000,0000,0000,,następnego dnia liczba\Nzawałów serca wzrasta o 24 procent.
Dialogue: 0,0:09:14.95,0:09:18.16,Default,,0000,0000,0000,,Jesienią, kiedy zyskujemy godzinę snu,
Dialogue: 0,0:09:18.16,0:09:21.75,Default,,0000,0000,0000,,liczba zawałów spada o 21 procent.
Dialogue: 0,0:09:23.75,0:09:25.18,Default,,0000,0000,0000,,Niesamowite, prawda?
Dialogue: 0,0:09:26.93,0:09:32.28,Default,,0000,0000,0000,,To samo dotyczy wypadków drogowych,
Dialogue: 0,0:09:32.63,0:09:34.53,Default,,0000,0000,0000,,a nawet liczby samobójstw.
Dialogue: 0,0:09:36.93,0:09:39.79,Default,,0000,0000,0000,,Idźmy dalej i przyjrzyjmy się
Dialogue: 0,0:09:39.86,0:09:42.35,Default,,0000,0000,0000,,niedoborowi snu\Ni pracy układu odpornościowego.
Dialogue: 0,0:09:43.15,0:09:47.74,Default,,0000,0000,0000,,Na ilustracji widzimy\Nurocze niebieskie komórki.
Dialogue: 0,0:09:48.02,0:09:50.49,Default,,0000,0000,0000,,Są nazywane naturalnymi zabójcami.
Dialogue: 0,0:09:51.22,0:09:57.27,Default,,0000,0000,0000,,To tacy tajni agenci\Nukładu odpornościowego.
Dialogue: 0,0:09:57.73,0:10:02.55,Default,,0000,0000,0000,,Komórki te są świetne w identyfikowaniu\Nniebezpiecznych i niechcianych elementów
Dialogue: 0,0:10:02.73,0:10:04.01,Default,,0000,0000,0000,,i eliminowaniu ich.
Dialogue: 0,0:10:05.25,0:10:09.15,Default,,0000,0000,0000,,Tutaj zajmują się niszczeniem guza.
Dialogue: 0,0:10:10.59,0:10:17.81,Default,,0000,0000,0000,,Chcielibyśmy zawsze mieć taki zestaw\Nsprawnie działających zabójców,
Dialogue: 0,0:10:18.63,0:10:22.44,Default,,0000,0000,0000,,a niestety tak nie jest,\Njeśli nie śpimy wystarczająco dużo.
Dialogue: 0,0:10:23.82,0:10:25.47,Default,,0000,0000,0000,,Uczestnicy kolejnego eksperymentu
Dialogue: 0,0:10:25.47,0:10:28.81,Default,,0000,0000,0000,,nie zostali całkowicie pozbawieni snu.
Dialogue: 0,0:10:29.35,0:10:32.86,Default,,0000,0000,0000,,Ich sen został ograniczony\Ndo czterech godzin
Dialogue: 0,0:10:32.88,0:10:34.41,Default,,0000,0000,0000,,tylko przez jedną noc,
Dialogue: 0,0:10:34.68,0:10:37.68,Default,,0000,0000,0000,,Sprawdźmy, jak bardzo zmniejszyła się\N
Dialogue: 0,0:10:37.69,0:10:39.70,Default,,0000,0000,0000,,aktywność komórek odpornościowych.
Dialogue: 0,0:10:40.77,0:10:41.97,Default,,0000,0000,0000,,Nie jest to mały spadek.
Dialogue: 0,0:10:41.97,0:10:45.13,Default,,0000,0000,0000,,Nie jest to 10 ani 20 procent.
Dialogue: 0,0:10:45.65,0:10:50.23,Default,,0000,0000,0000,,Aktywność naturalnych zabójców \Nzmniejszyła się o 70 procent.
Dialogue: 0,0:10:51.79,0:10:55.76,Default,,0000,0000,0000,,To niepokojący spadek odporności.
Dialogue: 0,0:10:57.36,0:11:01.26,Default,,0000,0000,0000,,Być może rozumiecie już,\Ndlaczego istnieje istotny związek
Dialogue: 0,0:11:01.26,0:11:03.63,Default,,0000,0000,0000,,między krótkim snem
Dialogue: 0,0:11:03.91,0:11:07.87,Default,,0000,0000,0000,,i ryzykiem rozwoju wielu form nowotworu.
Dialogue: 0,0:11:09.89,0:11:12.58,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie na tej liście\Nznajduje się rak jelita grubego,
Dialogue: 0,0:11:12.70,0:11:15.89,Default,,0000,0000,0000,,prostaty i piersi.
Dialogue: 0,0:11:17.85,0:11:22.85,Default,,0000,0000,0000,,Związek braku snu i raka jest tak silny,
Dialogue: 0,0:11:23.23,0:11:25.59,Default,,0000,0000,0000,,że Światowa Organizacja Zdrowia
Dialogue: 0,0:11:25.59,0:11:29.32,Default,,0000,0000,0000,,uznała każdy rodzaj pracy na nocną zmianę
Dialogue: 0,0:11:29.85,0:11:32.08,Default,,0000,0000,0000,,za prawdopodobny czynnik rakotwórczy,
Dialogue: 0,0:11:33.06,0:11:35.73,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ zaburza rytm snu i czuwania.
Dialogue: 0,0:11:37.83,0:11:40.19,Default,,0000,0000,0000,,Może znacie stare powiedzenie,
Dialogue: 0,0:11:40.58,0:11:42.40,Default,,0000,0000,0000,,że wyśpisz się po śmierci.
Dialogue: 0,0:11:42.72,0:11:47.24,Default,,0000,0000,0000,,Mówię teraz poważnie:\Nto śmiertelnie nierozsądna rada.
Dialogue: 0,0:11:47.56,0:11:48.30,Default,,0000,0000,0000,,(Śmiech)
Dialogue: 0,0:11:48.38,0:11:53.09,Default,,0000,0000,0000,,Dowodzą tego badania epidemiologiczne\Nobejmujące miliony ludzi.
Dialogue: 0,0:11:53.44,0:11:54.66,Default,,0000,0000,0000,,Mówiąc wprost,
Dialogue: 0,0:11:55.44,0:11:58.12,Default,,0000,0000,0000,,im krócej śpimy, tym krócej żyjemy.
Dialogue: 0,0:11:58.87,0:12:02.42,Default,,0000,0000,0000,,Krótki sen zwiększa ryzyko śmierci.
Dialogue: 0,0:12:04.94,0:12:08.82,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli większe ryzyko nowotworu
Dialogue: 0,0:12:09.13,0:12:11.04,Default,,0000,0000,0000,,albo nawet choroby Alzheimera
Dialogue: 0,0:12:11.40,0:12:15.01,Default,,0000,0000,0000,,nie jest wystarczająco niepokojące,
Dialogue: 0,0:12:15.60,0:12:16.87,Default,,0000,0000,0000,,odkryliśmy też,
Dialogue: 0,0:12:16.87,0:12:23.27,Default,,0000,0000,0000,,że brak snu niszczy nawet\Nsam fundament biologicznego życia,
Dialogue: 0,0:12:24.68,0:12:26.56,Default,,0000,0000,0000,,kod genetyczny zapisany w DNA.
Dialogue: 0,0:12:28.04,0:12:31.58,Default,,0000,0000,0000,,W badaniu wzięła udział\Ngrupa zdrowych dorosłych.
Dialogue: 0,0:12:31.100,0:12:36.50,Default,,0000,0000,0000,,Przez tydzień sen uczestników\Nograniczano do sześciu godzin,
Dialogue: 0,0:12:37.44,0:12:41.09,Default,,0000,0000,0000,,a potem sprawdzono,\Njak zmieniła się aktywność ich genów
Dialogue: 0,0:12:41.26,0:12:43.68,Default,,0000,0000,0000,,w porównaniu z okresem,
Dialogue: 0,0:12:43.68,0:12:46.24,Default,,0000,0000,0000,,kiedy spali osiem godzin.
Dialogue: 0,0:12:47.45,0:12:49.27,Default,,0000,0000,0000,,Odkryto dwie ważne rzeczy.
Dialogue: 0,0:12:50.23,0:12:57.44,Default,,0000,0000,0000,,Po pierwsze, aż 711 genów\Nprezentowało zaburzoną aktywność
Dialogue: 0,0:12:57.65,0:12:59.09,Default,,0000,0000,0000,,z powodu braku snu.
Dialogue: 0,0:12:59.92,0:13:05.45,Default,,0000,0000,0000,,Po drugie, około połowa tych genów\Nprezentowała wzmożoną aktywność,
Dialogue: 0,0:13:05.84,0:13:07.77,Default,,0000,0000,0000,,a druga połowa - obniżoną.
Dialogue: 0,0:13:08.45,0:13:11.63,Default,,0000,0000,0000,,Geny, które zostały wyłączone\Nz powodu braku snu,
Dialogue: 0,0:13:11.75,0:13:14.26,Default,,0000,0000,0000,,to geny związane z układem odpornościowym.
Dialogue: 0,0:13:15.27,0:13:18.11,Default,,0000,0000,0000,,I znowu mamy spadek odporności.
Dialogue: 0,0:13:19.35,0:13:23.20,Default,,0000,0000,0000,,Z kolei geny, których aktywność wzrosła
Dialogue: 0,0:13:23.20,0:13:24.55,Default,,0000,0000,0000,,z powodu braku snu
Dialogue: 0,0:13:24.84,0:13:28.25,Default,,0000,0000,0000,,to geny sprzyjające guzom,
Dialogue: 0,0:13:28.76,0:13:33.09,Default,,0000,0000,0000,,geny związane z przewlekłym\Nstanem zapalnym w organizmie
Dialogue: 0,0:13:33.94,0:13:36.29,Default,,0000,0000,0000,,oraz geny związane ze stresem
Dialogue: 0,0:13:36.76,0:13:39.71,Default,,0000,0000,0000,,i w efekcie z chorobami układu krążenia.
Dialogue: 0,0:13:41.17,0:13:44.60,Default,,0000,0000,0000,,Żaden aspekt zdrowia
Dialogue: 0,0:13:44.86,0:13:47.88,Default,,0000,0000,0000,,nie uchroni cię przed skutkami braku snu
Dialogue: 0,0:13:48.15,0:13:49.96,Default,,0000,0000,0000,,i nie pozostanie nietknięty.
Dialogue: 0,0:13:50.91,0:13:53.81,Default,,0000,0000,0000,,To jak pęknięta rura w domu.
Dialogue: 0,0:13:53.94,0:13:58.76,Default,,0000,0000,0000,,Brak snu dostanie się\Ndo każdej szczeliny naszej fizjologii.
Dialogue: 0,0:14:00.02,0:14:03.93,Default,,0000,0000,0000,,Wpłynie nawet na DNA,
Dialogue: 0,0:14:03.93,0:14:06.63,Default,,0000,0000,0000,,w którym zapisane jest nasze zdrowie.
Dialogue: 0,0:14:09.87,0:14:11.43,Default,,0000,0000,0000,,Może myślicie teraz:
Dialogue: 0,0:14:12.57,0:14:15.10,Default,,0000,0000,0000,,"Jak mogę się lepiej wysypiać?",
Dialogue: 0,0:14:15.13,0:14:17.37,Default,,0000,0000,0000,,"Jakie są sposoby na dobry sen?".
Dialogue: 0,0:14:18.08,0:14:22.58,Default,,0000,0000,0000,,Poza unikaniem szkodliwego wpływu
Dialogue: 0,0:14:22.58,0:14:24.87,Default,,0000,0000,0000,,alkoholu i kofeiny na sen
Dialogue: 0,0:14:25.52,0:14:27.99,Default,,0000,0000,0000,,oraz, jeśli macie kłopoty ze snem w nocy,
Dialogue: 0,0:14:27.99,0:14:29.88,Default,,0000,0000,0000,,unikaniem drzemek w ciągu dnia,
Dialogue: 0,0:14:30.19,0:14:32.14,Default,,0000,0000,0000,,mam dwie rady.
Dialogue: 0,0:14:33.10,0:14:35.59,Default,,0000,0000,0000,,Pierwsza to regularność.
Dialogue: 0,0:14:35.94,0:14:39.17,Default,,0000,0000,0000,,Kładźcie się spać o tej samej porze,\Nwstawajcie o tej samej godzinie,
Dialogue: 0,0:14:39.37,0:14:42.08,Default,,0000,0000,0000,,bez względu na to,\Nczy to dzień roboczy, czy weekend.
Dialogue: 0,0:14:42.45,0:14:44.92,Default,,0000,0000,0000,,Regularność jest kluczowa.
Dialogue: 0,0:14:45.22,0:14:47.18,Default,,0000,0000,0000,,Będzie ostoją snu
Dialogue: 0,0:14:47.21,0:14:50.52,Default,,0000,0000,0000,,oraz poprawi jego długość i jakość.
Dialogue: 0,0:14:52.37,0:14:55.05,Default,,0000,0000,0000,,Druga rada dotyczy chłodu.
Dialogue: 0,0:14:56.09,0:14:58.52,Default,,0000,0000,0000,,Ciało musi obniżyć temperaturę
Dialogue: 0,0:14:58.53,0:15:02.75,Default,,0000,0000,0000,,o około jeden stopień Celsjusza,\Nżeby zainicjować sen
Dialogue: 0,0:15:02.75,0:15:04.10,Default,,0000,0000,0000,,i pozostać w tym stanie.
Dialogue: 0,0:15:04.88,0:15:09.59,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego łatwiej zasnąć\Nw zbyt chłodnym pokoju
Dialogue: 0,0:15:09.80,0:15:10.90,Default,,0000,0000,0000,,niż za ciepłym.
Dialogue: 0,0:15:12.01,0:15:17.28,Default,,0000,0000,0000,,Utrzymujcie w sypialni temperaturę\Nokoło 18 stopni Celsjusza.
Dialogue: 0,0:15:17.53,0:15:20.12,Default,,0000,0000,0000,,To optymalna temperatura\Nw przypadku większości ludzi.
Dialogue: 0,0:15:22.45,0:15:25.95,Default,,0000,0000,0000,,Na koniec zastanówmy się jeszcze,
Dialogue: 0,0:15:25.97,0:15:29.16,Default,,0000,0000,0000,,co jest najważniejsze do zapamiętania.
Dialogue: 0,0:15:30.77,0:15:32.21,Default,,0000,0000,0000,,Może to:
Dialogue: 0,0:15:33.01,0:15:38.28,Default,,0000,0000,0000,,niestety sen to nie luksus,\Nna który się decydujemy lub nie,
Dialogue: 0,0:15:39.10,0:15:43.65,Default,,0000,0000,0000,,sen to niepodlegająca negocjacji\Nbiologiczna konieczność.
Dialogue: 0,0:15:44.89,0:15:47.77,Default,,0000,0000,0000,,To system podtrzymywania życia
Dialogue: 0,0:15:48.51,0:15:53.07,Default,,0000,0000,0000,,i najlepsze, jak dotąd, rozwiązanie natury\Nprzybliżające nas do nieśmiertelności.
Dialogue: 0,0:15:54.71,0:15:59.24,Default,,0000,0000,0000,,Drastyczny spadek długości snu\Nw krajach uprzemysłowionych
Dialogue: 0,0:15:59.25,0:16:03.68,Default,,0000,0000,0000,,ma katastrofalny wpływ\Nna nasze zdrowie, dobrostan,
Dialogue: 0,0:16:04.49,0:16:07.16,Default,,0000,0000,0000,,a nawet bezpieczeństwo i edukację dzieci.
Dialogue: 0,0:16:08.32,0:16:11.17,Default,,0000,0000,0000,,To cicha epidemia braku snu.
Dialogue: 0,0:16:11.36,0:16:17.37,Default,,0000,0000,0000,,Szybko staje się ona jednym z największych\Nwyzwań XXI wieku związanych ze zdrowiem.
Dialogue: 0,0:16:20.29,0:16:22.61,Default,,0000,0000,0000,,Myślę, że nadszedł czas,\N
Dialogue: 0,0:16:22.61,0:16:26.87,Default,,0000,0000,0000,,byśmy odzyskali prawo do całej nocy snu.
Dialogue: 0,0:16:28.01,0:16:29.58,Default,,0000,0000,0000,,I to bez poczucia zakłopotania
Dialogue: 0,0:16:30.19,0:16:33.50,Default,,0000,0000,0000,,czy przylepiania etykietki lenia.
Dialogue: 0,0:16:34.64,0:16:40.59,Default,,0000,0000,0000,,W ten sposób odzyskamy dostęp\Ndo najpotężniejszego eliksiru życia,
Dialogue: 0,0:16:42.04,0:16:44.74,Default,,0000,0000,0000,,niezawodnego niczym szwajcarski scyzoryk.
Dialogue: 0,0:16:46.67,0:16:51.53,Default,,0000,0000,0000,,Po tej przemowie, mogę tylko życzyć\Ndobranoc i powodzenia.
Dialogue: 0,0:16:51.53,0:16:52.54,Default,,0000,0000,0000,,A przede wszystkim...
Dialogue: 0,0:16:54.89,0:16:56.31,Default,,0000,0000,0000,,śpijcie dobrze.
Dialogue: 0,0:16:56.68,0:16:58.03,Default,,0000,0000,0000,,Bardzo dziękuję.
Dialogue: 0,0:16:58.06,0:17:00.98,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)
Dialogue: 0,0:17:02.61,0:17:03.52,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję.
Dialogue: 0,0:17:03.79,0:17:06.35,Default,,0000,0000,0000,,(Brawa)
Dialogue: 0,0:17:06.66,0:17:07.74,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję bardzo.
Dialogue: 0,0:17:08.23,0:17:10.04,Default,,0000,0000,0000,,David Biello: Poczekaj jeszcze chwilę.
Dialogue: 0,0:17:10.99,0:17:13.15,Default,,0000,0000,0000,,Dziękuję, że zostałeś.
Dialogue: 0,0:17:13.31,0:17:14.42,Default,,0000,0000,0000,,To było przerażające.
Dialogue: 0,0:17:14.74,0:17:17.16,Default,,0000,0000,0000,,Matt Walker: Bardzo proszę.\NDB: Dziękuję.
Dialogue: 0,0:17:18.31,0:17:23.49,Default,,0000,0000,0000,,Co mamy zrobić, skoro nie możemy\Nnadrobić zaległości w śnie?
Dialogue: 0,0:17:23.49,0:17:26.68,Default,,0000,0000,0000,,Co mamy zrobić, kiedy do późna w nocy\Nprzewracamy się z boku na bok
Dialogue: 0,0:17:26.68,0:17:29.63,Default,,0000,0000,0000,,albo jeśli pracujemy w trybie zmianowym?
Dialogue: 0,0:17:30.16,0:17:32.24,Default,,0000,0000,0000,,MB: Nie możemy nadrobić\Nzaległości w spaniu.
Dialogue: 0,0:17:32.24,0:17:33.66,Default,,0000,0000,0000,,Sen nie działa jak bank.
Dialogue: 0,0:17:33.87,0:17:35.64,Default,,0000,0000,0000,,Nie możemy zaciągać długu
Dialogue: 0,0:17:35.93,0:17:38.36,Default,,0000,0000,0000,,w nadziei, że spłacimy go później.
Dialogue: 0,0:17:38.65,0:17:41.79,Default,,0000,0000,0000,,Skutki braku snu są tak katastrofalne,
Dialogue: 0,0:17:41.80,0:17:44.51,Default,,0000,0000,0000,,a nasze zdrowie pogarsza się tak szybko,
Dialogue: 0,0:17:44.90,0:17:47.63,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ człowiek to jedyny gatunek,
Dialogue: 0,0:17:47.64,0:17:50.14,Default,,0000,0000,0000,,który celowo pozbawia się snu
Dialogue: 0,0:17:50.14,0:17:51.52,Default,,0000,0000,0000,,bez wyraźnego powodu.
Dialogue: 0,0:17:52.55,0:17:53.66,Default,,0000,0000,0000,,DB: Bo jesteśmy mądrzy.
Dialogue: 0,0:17:53.79,0:18:00.10,Default,,0000,0000,0000,,MW: To znaczy, że w toku ewolucji natura
Dialogue: 0,0:18:00.27,0:18:04.61,Default,,0000,0000,0000,,nigdy nie musiała mierzyć się\Nz wyzwaniem, jakim jest braku snu.
Dialogue: 0,0:18:05.30,0:18:07.99,Default,,0000,0000,0000,,Nigdy nie rozwinęła \Nsystemu zabezpieczającego.
Dialogue: 0,0:18:08.73,0:18:10.86,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego kiedy brakuje nam snu,
Dialogue: 0,0:18:10.86,0:18:15.26,Default,,0000,0000,0000,,umysł i ciało szybko przestają\Nprawidłowo działać.
Dialogue: 0,0:18:15.26,0:18:17.84,Default,,0000,0000,0000,,Musimy ustalić priorytety.
Dialogue: 0,0:18:18.04,0:18:21.04,Default,,0000,0000,0000,,DB: Dobrze, ale kiedy przewracam się\Nw łóżku z boku na bok,
Dialogue: 0,0:18:21.36,0:18:22.18,Default,,0000,0000,0000,,co mam zrobić?
Dialogue: 0,0:18:22.80,0:18:27.42,Default,,0000,0000,0000,,MW: Jeśli długo nie możesz zasnąć,
Dialogue: 0,0:18:27.44,0:18:30.70,Default,,0000,0000,0000,,powinieneś wstać z łóżka,\Niść do innego pokoju
Dialogue: 0,0:18:30.72,0:18:31.88,Default,,0000,0000,0000,,i zająć się czymś innym.
Dialogue: 0,0:18:32.06,0:18:36.14,Default,,0000,0000,0000,,Mózg bardzo szybko skojarzy sypialnię
Dialogue: 0,0:18:36.33,0:18:37.87,Default,,0000,0000,0000,,z miejscem czuwania.
Dialogue: 0,0:18:38.74,0:18:40.83,Default,,0000,0000,0000,,Musisz przełamać to skojarzenie.
Dialogue: 0,0:18:41.46,0:18:44.35,Default,,0000,0000,0000,,Wróć do łóżka, kiedy poczujesz się senny,
Dialogue: 0,0:18:44.35,0:18:47.94,Default,,0000,0000,0000,,a wtedy na nowo nauczysz się,
Dialogue: 0,0:18:47.94,0:18:50.05,Default,,0000,0000,0000,,że łóżko jest miejscem do spania.
Dialogue: 0,0:18:50.47,0:18:55.30,Default,,0000,0000,0000,,Przecież nie siadamy do stołu,\Nczekając aż zgłodniejemy,
Dialogue: 0,0:18:55.76,0:18:58.75,Default,,0000,0000,0000,,czemu więc mamy leżeć w łóżku,\Nczekając aż poczujemy się senni?
Dialogue: 0,0:18:59.55,0:19:02.22,Default,,0000,0000,0000,,DB: Dziękuję za dzwonek alarmowy,\Nto świetna prelekcja.
Dialogue: 0,0:19:02.27,0:19:03.61,Default,,0000,0000,0000,,MW: Bardzo proszę. Dziękuję.