0:00:06.595,0:00:08.120
Para entender o cambio climático

0:00:08.120,0:00:09.844
pensa no Tetris.

0:00:09.844,0:00:14.262
Durante eóns, a Terra xogou unha versión [br]dese xogo con bloques de carbono.

0:00:14.262,0:00:17.797
Entran na atmosfera como dióxido[br]de carbono dos volcáns,

0:00:17.797,0:00:19.463
materia vexetal en descomposición,

0:00:19.463,0:00:20.510
animais que respiran

0:00:20.510,0:00:21.968
e a superficie do mar.

0:00:21.968,0:00:25.888
E deixan a atmosfera cando son empregados[br]pola plantas na fotosíntese,

0:00:25.888,0:00:27.512
absorbidos outra vez polo océano,

0:00:27.512,0:00:29.677
ou almacenados no solo e nos sedimentos.

0:00:29.677,0:00:32.179
A este xogo do Tetris chámaselle[br]"ciclo do carbono"

0:00:32.179,0:00:34.682
e é o motor da vida na Terra.

0:00:34.682,0:00:36.761
¿Cal é a conexión co clima?

0:00:36.761,0:00:39.197
Ben, cando ese dióxido de carbono[br]está no aire,

0:00:39.197,0:00:40.820
esperando a ser reabsorbido,

0:00:40.820,0:00:42.455
bloquea unha parte da calor do Sol

0:00:42.485,0:00:44.584
que, doutra forma, [br]escaparía para o espazo.

0:00:44.584,0:00:47.926
Por iso, ao dióxido de carbono chámaselle[br]"gas de efecto invernadoiro".

0:00:47.926,0:00:49.579
Crea unha capa de calor

0:00:49.579,0:00:51.261
coñecida como "efecto invernadoiro"

0:00:51.261,0:00:53.929
que impide que a Terra se conxele [br]coma Marte.

0:00:53.929,0:00:57.873
Cantos máis bloques de dióxido de carbono[br]haxa na atmosfera agardando ser absorbidos

0:00:57.873,0:00:59.796
máis cálida se volve a Terra.

0:00:59.796,0:01:01.971
Aínda que a cantidade de carbono [br]na atmosfera

0:01:01.971,0:01:05.013
variou a causa das eras glaciais e[br]dos impactos de asteroides,

0:01:05.013,0:01:09.262
durante os últimos 8000 anos conformouse[br]o clima estable que coñecemos

0:01:09.262,0:01:12.141
permitindo o desenvolvemento[br]da civilización humana.

0:01:12.141,0:01:14.145
Pero hai uns 200 anos

0:01:14.145,0:01:17.511
comezamos a desenterrar ese vello carbono[br]que fora almacenado no solo.

0:01:17.511,0:01:20.845
Estes combustibles fósiles, carbón,[br]petróleo e gas natural

0:01:20.845,0:01:23.764
formáronse a partir dos restos enterrados[br]de plantas e animais

0:01:23.764,0:01:26.782
que morreron moito antes de que[br]os seres humanos evolucionaran.

0:01:26.782,0:01:29.179
A enerxía almacenada dentro deles [br]alimentou

0:01:29.179,0:01:31.871
as nosas fábricas, coches [br]e plantas eléctricas.

0:01:31.871,0:01:37.042
Pero queimar eses combustibles inxectou[br]máis bloques de carbono no Tetris da Terra

0:01:37.042,0:01:39.845
Ao tempo, cortamos bosques [br]para a agricultura,

0:01:39.845,0:01:43.466
reducindo a capacidade da Terra[br]para eliminar os bloques.

0:01:43.466,0:01:46.730
E desde 1750 a cantidade de carbono[br]na atmosfera

0:01:46.730,0:01:48.761
medrou un 40%,

0:01:48.761,0:01:50.928
e non amosa sinais de desacelerarse.

0:01:50.928,0:01:53.761
Igual ca no Tetris, cantos máis bloques[br]se amorean

0:01:53.761,0:01:56.736
máis difícil é recuperar a estabilidade.

0:01:56.736,0:01:58.928
O dióxido de carbono extra na atmosfera

0:01:58.928,0:02:00.925
acelera o efecto invernadoiro

0:02:00.925,0:02:03.109
atrapando máis calor preto da superficie

0:02:03.109,0:02:05.823
e causando o derretemento[br]dos casquetes polares.

0:02:05.823,0:02:09.032
E canto máis se derreten menos luz solar[br]poden reflectir,

0:02:09.032,0:02:12.009
facendo que os océanos quezan cada vez[br]máis rápido.

0:02:12.009,0:02:15.540
O nivel do mar sobe, a poboación costeira[br]sofre a ameaza de inundacións,

0:02:15.540,0:02:17.841
os ecosistemas naturais vense alterados,

0:02:17.841,0:02:21.425
e o clima vólvese máis extremo[br]co transcurso do tempo.

0:02:21.425,0:02:25.375
O cambio climático pode afectar persoas e [br]lugares distintos de maneiras diferentes.

0:02:25.375,0:02:28.563
Pero, ao final, é un xogo que todos[br]estamos xogando.

0:02:28.563,0:02:30.043
E, ao revés ca no Tetris,

0:02:30.043,0:02:33.521
non imos ter a oportunidade de reiniciar[br]a partida e probar outra vez.