1
00:00:06,595 --> 00:00:08,120
Para entender o cambio climático

2
00:00:08,120 --> 00:00:09,844
pensa no Tetris.

3
00:00:09,844 --> 00:00:14,262
Durante eóns, a Terra xogou unha versión 
dese xogo con bloques de carbono.

4
00:00:14,262 --> 00:00:17,797
Entran na atmosfera como dióxido
de carbono dos volcáns,

5
00:00:17,797 --> 00:00:19,463
materia vexetal en descomposición,

6
00:00:19,463 --> 00:00:20,510
animais que respiran

7
00:00:20,510 --> 00:00:21,968
e a superficie do mar.

8
00:00:21,968 --> 00:00:25,888
E deixan a atmosfera cando son empregados
pola plantas na fotosíntese,

9
00:00:25,888 --> 00:00:27,512
absorbidos outra vez polo océano,

10
00:00:27,512 --> 00:00:29,677
ou almacenados no solo e nos sedimentos.

11
00:00:29,677 --> 00:00:32,179
A este xogo do Tetris chámaselle
"ciclo do carbono"

12
00:00:32,179 --> 00:00:34,682
e é o motor da vida na Terra.

13
00:00:34,682 --> 00:00:36,761
¿Cal é a conexión co clima?

14
00:00:36,761 --> 00:00:39,197
Ben, cando ese dióxido de carbono
está no aire,

15
00:00:39,197 --> 00:00:40,820
esperando a ser reabsorbido,

16
00:00:40,820 --> 00:00:42,455
bloquea unha parte da calor do Sol

17
00:00:42,485 --> 00:00:44,584
que, doutra forma, 
escaparía para o espazo.

18
00:00:44,584 --> 00:00:47,926
Por iso, ao dióxido de carbono chámaselle
"gas de efecto invernadoiro".

19
00:00:47,926 --> 00:00:49,579
Crea unha capa de calor

20
00:00:49,579 --> 00:00:51,261
coñecida como "efecto invernadoiro"

21
00:00:51,261 --> 00:00:53,929
que impide que a Terra se conxele 
coma Marte.

22
00:00:53,929 --> 00:00:57,873
Cantos máis bloques de dióxido de carbono
haxa na atmosfera agardando ser absorbidos

23
00:00:57,873 --> 00:00:59,796
máis cálida se volve a Terra.

24
00:00:59,796 --> 00:01:01,971
Aínda que a cantidade de carbono 
na atmosfera

25
00:01:01,971 --> 00:01:05,013
variou a causa das eras glaciais e
dos impactos de asteroides,

26
00:01:05,013 --> 00:01:09,262
durante os últimos 8000 anos conformouse
o clima estable que coñecemos

27
00:01:09,262 --> 00:01:12,141
permitindo o desenvolvemento
da civilización humana.

28
00:01:12,141 --> 00:01:14,145
Pero hai uns 200 anos

29
00:01:14,145 --> 00:01:17,511
comezamos a desenterrar ese vello carbono
que fora almacenado no solo.

30
00:01:17,511 --> 00:01:20,845
Estes combustibles fósiles, carbón,
petróleo e gas natural

31
00:01:20,845 --> 00:01:23,764
formáronse a partir dos restos enterrados
de plantas e animais

32
00:01:23,764 --> 00:01:26,782
que morreron moito antes de que
os seres humanos evolucionaran.

33
00:01:26,782 --> 00:01:29,179
A enerxía almacenada dentro deles 
alimentou

34
00:01:29,179 --> 00:01:31,871
as nosas fábricas, coches 
e plantas eléctricas.

35
00:01:31,871 --> 00:01:37,042
Pero queimar eses combustibles inxectou
máis bloques de carbono no Tetris da Terra

36
00:01:37,042 --> 00:01:39,845
Ao tempo, cortamos bosques 
para a agricultura,

37
00:01:39,845 --> 00:01:43,466
reducindo a capacidade da Terra
para eliminar os bloques.

38
00:01:43,466 --> 00:01:46,730
E desde 1750 a cantidade de carbono
na atmosfera

39
00:01:46,730 --> 00:01:48,761
medrou un 40%,

40
00:01:48,761 --> 00:01:50,928
e non amosa sinais de desacelerarse.

41
00:01:50,928 --> 00:01:53,761
Igual ca no Tetris, cantos máis bloques
se amorean

42
00:01:53,761 --> 00:01:56,736
máis difícil é recuperar a estabilidade.

43
00:01:56,736 --> 00:01:58,928
O dióxido de carbono extra na atmosfera

44
00:01:58,928 --> 00:02:00,925
acelera o efecto invernadoiro

45
00:02:00,925 --> 00:02:03,109
atrapando máis calor preto da superficie

46
00:02:03,109 --> 00:02:05,823
e causando o derretemento
dos casquetes polares.

47
00:02:05,823 --> 00:02:09,032
E canto máis se derreten menos luz solar
poden reflectir,

48
00:02:09,032 --> 00:02:12,009
facendo que os océanos quezan cada vez
máis rápido.

49
00:02:12,009 --> 00:02:15,540
O nivel do mar sobe, a poboación costeira
sofre a ameaza de inundacións,

50
00:02:15,540 --> 00:02:17,841
os ecosistemas naturais vense alterados,

51
00:02:17,841 --> 00:02:21,425
e o clima vólvese máis extremo
co transcurso do tempo.

52
00:02:21,425 --> 00:02:25,375
O cambio climático pode afectar persoas e 
lugares distintos de maneiras diferentes.

53
00:02:25,375 --> 00:02:28,563
Pero, ao final, é un xogo que todos
estamos xogando.

54
00:02:28,563 --> 00:02:30,043
E, ao revés ca no Tetris,

55
00:02:30,043 --> 00:02:33,521
non imos ter a oportunidade de reiniciar
a partida e probar outra vez.