WEBVTT

00:00:06.595 --> 00:00:08.120
Para entender o cambio climático

00:00:08.120 --> 00:00:09.844
pensa no Tetris.

00:00:09.844 --> 00:00:14.262
Durante eóns, a Terra xogou unha versión 
dese xogo con bloques de carbono.

00:00:14.262 --> 00:00:17.797
Entran na atmosfera como dióxido
de carbono dos volcáns,

00:00:17.797 --> 00:00:19.463
materia vexetal en descomposición,

00:00:19.463 --> 00:00:20.510
animais que respiran

00:00:20.510 --> 00:00:21.968
e a superficie do mar.

00:00:21.968 --> 00:00:25.888
E deixan a atmosfera cando son empregados
pola plantas na fotosíntese,

00:00:25.888 --> 00:00:27.512
absorbidos outra vez polo océano,

00:00:27.512 --> 00:00:29.677
ou almacenados no solo e nos sedimentos.

00:00:29.677 --> 00:00:32.179
A este xogo do Tetris chámaselle
"ciclo do carbono"

00:00:32.179 --> 00:00:34.682
e é o motor da vida na Terra.

00:00:34.682 --> 00:00:36.761
¿Cal é a conexión co clima?

00:00:36.761 --> 00:00:39.197
Ben, cando ese dióxido de carbono
está no aire,

00:00:39.197 --> 00:00:40.820
esperando a ser reabsorbido,

00:00:40.820 --> 00:00:42.455
bloquea unha parte da calor do Sol

00:00:42.485 --> 00:00:44.584
que, doutra forma, 
escaparía para o espazo.

00:00:44.584 --> 00:00:47.926
Por iso, ao dióxido de carbono chámaselle
"gas de efecto invernadoiro".

00:00:47.926 --> 00:00:49.579
Crea unha capa de calor

00:00:49.579 --> 00:00:51.261
coñecida como "efecto invernadoiro"

00:00:51.261 --> 00:00:53.929
que impide que a Terra se conxele 
coma Marte.

00:00:53.929 --> 00:00:57.873
Cantos máis bloques de dióxido de carbono
haxa na atmosfera agardando ser absorbidos

00:00:57.873 --> 00:00:59.796
máis cálida se volve a Terra.

00:00:59.796 --> 00:01:01.971
Aínda que a cantidade de carbono 
na atmosfera

00:01:01.971 --> 00:01:05.013
variou a causa das eras glaciais e
dos impactos de asteroides,

NOTE Paragraph

00:01:05.013 --> 00:01:09.262
durante os últimos 8000 anos conformouse
o clima estable que coñecemos

00:01:09.262 --> 00:01:12.141
permitindo o desenvolvemento
da civilización humana.

00:01:12.141 --> 00:01:14.145
Pero hai uns 200 anos

00:01:14.145 --> 00:01:17.511
comezamos a desenterrar ese vello carbono
que fora almacenado no solo.

00:01:17.511 --> 00:01:20.845
Estes combustibles fósiles, carbón,
petróleo e gas natural

00:01:20.845 --> 00:01:23.764
formáronse a partir dos restos enterrados
de plantas e animais

00:01:23.764 --> 00:01:26.782
que morreron moito antes de que
os seres humanos evolucionaran.

00:01:26.782 --> 00:01:29.179
A enerxía almacenada dentro deles 
alimentou

00:01:29.179 --> 00:01:31.871
as nosas fábricas, coches 
e plantas eléctricas.

00:01:31.871 --> 00:01:37.042
Pero queimar eses combustibles inxectou
máis bloques de carbono no Tetris da Terra

00:01:37.042 --> 00:01:39.845
Ao tempo, cortamos bosques 
para a agricultura,

00:01:39.845 --> 00:01:43.466
reducindo a capacidade da Terra
para eliminar os bloques.

00:01:43.466 --> 00:01:46.730
E desde 1750 a cantidade de carbono
na atmosfera

00:01:46.730 --> 00:01:48.761
medrou un 40%,

00:01:48.761 --> 00:01:50.928
e non amosa sinais de desacelerarse.

00:01:50.928 --> 00:01:53.761
Igual ca no Tetris, cantos máis bloques
se amorean

00:01:53.761 --> 00:01:56.736
máis difícil é recuperar a estabilidade.

00:01:56.736 --> 00:01:58.928
O dióxido de carbono extra na atmosfera

00:01:58.928 --> 00:02:00.925
acelera o efecto invernadoiro

00:02:00.925 --> 00:02:03.109
atrapando máis calor preto da superficie

00:02:03.109 --> 00:02:05.823
e causando o derretemento
dos casquetes polares.

00:02:05.823 --> 00:02:09.032
E canto máis se derreten menos luz solar
poden reflectir,

00:02:09.032 --> 00:02:12.009
facendo que os océanos quezan cada vez
máis rápido.

00:02:12.009 --> 00:02:15.540
O nivel do mar sobe, a poboación costeira
sofre a ameaza de inundacións,

00:02:15.540 --> 00:02:17.841
os ecosistemas naturais vense alterados,

00:02:17.841 --> 00:02:21.425
e o clima vólvese máis extremo
co transcurso do tempo.

00:02:21.425 --> 00:02:25.375
O cambio climático pode afectar persoas e 
lugares distintos de maneiras diferentes.

00:02:25.375 --> 00:02:28.563
Pero, ao final, é un xogo que todos
estamos xogando.

00:02:28.563 --> 00:02:30.043
E, ao revés ca no Tetris,

00:02:30.043 --> 00:02:33.521
non imos ter a oportunidade de reiniciar
a partida e probar outra vez.