WEBVTT

00:00:06.135 --> 00:00:07.890
Om klimaatverandering te begrijpen,

00:00:07.890 --> 00:00:09.844
spelen we het spel Tetris.

00:00:09.844 --> 00:00:14.072
Al eonen speelt de aarde dit spel
met blokjes koolstof.

00:00:14.072 --> 00:00:17.797
Die blokjes komen in de atmosfeer 
als kooldioxidegas van vulkanen,

00:00:17.797 --> 00:00:19.193
rottende planten,

00:00:19.283 --> 00:00:20.340
ademende wezens

00:00:20.340 --> 00:00:21.968
en de oceaanoppervlakte.

00:00:21.968 --> 00:00:25.888
Ze verdwijnen door fotosynthese,

00:00:25.888 --> 00:00:27.512
absorptie door de oceaan

00:00:27.512 --> 00:00:29.677
en opslag in bodem en sedimenten.

00:00:29.677 --> 00:00:32.179
Dit Tetrisspel wordt 
de koolstofcyclus genoemd

00:00:32.179 --> 00:00:34.682
en dit is de motor van het leven op aarde.

00:00:34.682 --> 00:00:36.761
Wat heeft het klimaat hiermee te maken?

00:00:36.761 --> 00:00:40.797
Koolstof in de lucht 
die nog niet geabsorbeerd is,

00:00:40.797 --> 00:00:42.705
neemt zonnewarmte op

00:00:42.705 --> 00:00:44.844
die anders in de ruimte verdwijnt.

00:00:44.844 --> 00:00:47.786
Daarom wordt koolstofdioxide 
een broeikasgas genoemd.

00:00:47.786 --> 00:00:49.579
Het gas vormt een warme deken,

00:00:49.579 --> 00:00:51.261
het broeikaseffect,

00:00:51.261 --> 00:00:53.879
wat voorkomt dat de aarde, 
net als Mars, bevriest.

00:00:53.879 --> 00:00:57.793
Hoe meer koolstofdioxideblokjes 
zich in de atmosfeer bevinden,

00:00:57.793 --> 00:00:59.796
hoe warmer de aarde wordt.

00:00:59.796 --> 00:01:02.001
Hoewel de hoeveelheid koolstof 
in de atmosfeer

00:01:02.001 --> 00:01:05.013
varieerde in de ijstijd 
en bij asteroide-inslagen,

00:01:05.013 --> 00:01:09.262
is de afgelopen 8000 jaar 
een stabiel klimaat ontstaan

00:01:09.262 --> 00:01:12.141
waarin de mens kon gedijen.

00:01:12.141 --> 00:01:14.145
200 jaar geleden begonnen we

00:01:14.145 --> 00:01:17.511
de in de bodem opgeslagen koolstof
naar boven te halen.

00:01:17.511 --> 00:01:20.835
De fossiele brandstoffen
steenkool, olie en gas

00:01:20.845 --> 00:01:23.573
zijn ontstaan uit door aarde bedekte 
plant- en dierresten

00:01:23.573 --> 00:01:26.301
van lang voordat er mensen waren.

00:01:26.301 --> 00:01:29.029
Fossiele brandstof levert energie

00:01:29.029 --> 00:01:31.871
voor onze fabrieken, auto's 
en krachtcentrales,

00:01:31.871 --> 00:01:37.042
maar de verbranding van brandstof brengt 
ook nieuwe blokjes koolstof in ons spel.

00:01:37.042 --> 00:01:40.245
Tegelijkertijd is met het kappen 
van bossen voor landbouw,

00:01:40.245 --> 00:01:43.346
het vermogen van de aarde
om die blokjes op te nemen verminderd.

00:01:43.346 --> 00:01:48.550
Sinds 1750 is de koolstof in de atmosfeer
met 40% toegenomen

00:01:48.761 --> 00:01:50.928
en dit neemt voorlopig niet af.

00:01:50.928 --> 00:01:53.761
Net als in Tetris is de balans 
moeilijker te herstellen,

00:01:53.761 --> 00:01:56.736
naarmate zich meer blokjes 
koolstof opstapelen.

00:01:56.736 --> 00:01:58.928
De extra koolstof in de atmosfeer

00:01:58.928 --> 00:02:00.925
versterkt het broeikaseffect,

00:02:00.925 --> 00:02:03.709
want het vangt meer warmte
bij het aardoppervlak,

00:02:03.709 --> 00:02:05.823
waardoor het poolijs smelt.

00:02:05.823 --> 00:02:09.032
Hoe meer poolijs er smelt, hoe minder
zonlicht het reflecteert,

00:02:09.032 --> 00:02:12.009
en hoe sneller de oceanen opwarmen.

00:02:12.009 --> 00:02:15.540
Het zeeniveau stijgt, kustbewoners 
worden bedreigd door overstromingen,

00:02:15.540 --> 00:02:17.841
het ecosysteem raakt verstoord,

00:02:17.841 --> 00:02:21.085
en we krijgen steeds extremer weer.

00:02:21.355 --> 00:02:25.005
Die veranderingen beïnvloeden 
mens en klimaat op verschillende manieren,

00:02:25.005 --> 00:02:28.552
maar we kunnen niet anders
dan allemaal het spel meespelen.

00:02:28.552 --> 00:02:30.053
Anders dan in Tetris,

00:02:30.053 --> 00:02:32.975
kunnen we niet opnieuw beginnen.