[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.16,0:00:09.97,Default,,0000,0000,0000,,Aby zrozumieć zmiany klimatyczne,\Nwyobraźcie sobie grę "Tetris".
Dialogue: 0,0:00:09.97,0:00:14.26,Default,,0000,0000,0000,,Ziemia gra od wieków gra\Nw wersję z blokami węgla,
Dialogue: 0,0:00:14.26,0:00:17.12,Default,,0000,0000,0000,,które przedostają się do atmosfery\Nw formie dwutlenku węgla
Dialogue: 0,0:00:17.12,0:00:18.42,Default,,0000,0000,0000,,pochodzącego z wulkanów,
Dialogue: 0,0:00:18.42,0:00:19.45,Default,,0000,0000,0000,,gnijącej roślinności,
Dialogue: 0,0:00:19.45,0:00:20.66,Default,,0000,0000,0000,,oddychających organizmów
Dialogue: 0,0:00:20.66,0:00:21.97,Default,,0000,0000,0000,,i powierzchni oceanu.
Dialogue: 0,0:00:21.97,0:00:25.89,Default,,0000,0000,0000,,Opuszczają atmosferę, gdy są wykorzystane\Nprzez rośliny w procesie fotosyntezy,
Dialogue: 0,0:00:25.89,0:00:27.51,Default,,0000,0000,0000,,wchłonięte ponownie przez ocean,
Dialogue: 0,0:00:27.51,0:00:29.63,Default,,0000,0000,0000,,czy też zmagazynowane w ziemi i osadzie.
Dialogue: 0,0:00:29.63,0:00:32.52,Default,,0000,0000,0000,,Ta partia Tetrisa to obieg\Nwęgla w przyrodzie,
Dialogue: 0,0:00:32.52,0:00:34.68,Default,,0000,0000,0000,,który napędza życie na Ziemi.
Dialogue: 0,0:00:34.68,0:00:36.76,Default,,0000,0000,0000,,Jaki ma to związek z klimatem?
Dialogue: 0,0:00:36.77,0:00:39.18,Default,,0000,0000,0000,,Otóż, kiedy dwutlenek węgla\Nkrąży w powietrzu
Dialogue: 0,0:00:39.18,0:00:40.75,Default,,0000,0000,0000,,czekając na ponowną absorpcję,
Dialogue: 0,0:00:40.75,0:00:44.96,Default,,0000,0000,0000,,częściowo zatrzymuje ciepło słoneczne,\Nktóre ulotniłoby się w przestrzeń.
Dialogue: 0,0:00:44.96,0:00:47.82,Default,,0000,0000,0000,,Właśnie dlatego dwutlenek węgla\Nnazywamy gazem cieplarnianym.
Dialogue: 0,0:00:47.84,0:00:49.88,Default,,0000,0000,0000,,Niczym koc, pokrywa Ziemię warstwą ciepła,
Dialogue: 0,0:00:49.88,0:00:51.54,Default,,0000,0000,0000,,wywołując efekt cieplarniany,
Dialogue: 0,0:00:51.54,0:00:53.97,Default,,0000,0000,0000,,chroniąc naszą planetę\Nprzed zamarznięciem jak Mars.
Dialogue: 0,0:00:53.99,0:00:57.79,Default,,0000,0000,0000,,Im więcej bloków dwutlenku węgla\Nczeka na usunięcie z atmosfery,
Dialogue: 0,0:00:57.79,0:00:59.50,Default,,0000,0000,0000,,tym cieplejsza staje się Ziemia.
Dialogue: 0,0:00:59.50,0:01:02.58,Default,,0000,0000,0000,,Choć ilość węgla w atmosferze\Nzmieniała się na przestrzeni
Dialogue: 0,0:01:02.58,0:01:05.01,Default,,0000,0000,0000,,epok lodowcowych i upadków planetoid,
Dialogue: 0,0:01:05.01,0:01:09.67,Default,,0000,0000,0000,,przez ostatnie 8000 lat pojawił się\Nstabilny, znany nam klimat,
Dialogue: 0,0:01:09.67,0:01:12.14,Default,,0000,0000,0000,,co umożliwiło rozwój cywilizacji ludzkiej.
Dialogue: 0,0:01:12.14,0:01:14.14,Default,,0000,0000,0000,,Jednak około 200 lat temu,
Dialogue: 0,0:01:14.14,0:01:17.51,Default,,0000,0000,0000,,zaczęliśmy wykopywać węgiel\Nzmagazynowany w ziemi.
Dialogue: 0,0:01:17.51,0:01:20.84,Default,,0000,0000,0000,,Tym, co tworzy paliwa kopalne,\Nczyli węgiel, ropę i gaz ziemny,
Dialogue: 0,0:01:20.84,0:01:23.88,Default,,0000,0000,0000,,są zakopane szczątki roślin i zwierząt,
Dialogue: 0,0:01:23.88,0:01:26.78,Default,,0000,0000,0000,,które wymarły na długo\Nprzed rozwinięciem się człowieka.
Dialogue: 0,0:01:26.78,0:01:29.81,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki zawartej w nich energii\Nmogliśmy zasilać nasze fabryki,
Dialogue: 0,0:01:29.81,0:01:31.87,Default,,0000,0000,0000,,samochody i elektrownie.
Dialogue: 0,0:01:31.87,0:01:35.22,Default,,0000,0000,0000,,Spalanie paliw wprowadziło jednak\Nnowe bloki węgla do partii Tetrisa
Dialogue: 0,0:01:35.22,0:01:37.27,Default,,0000,0000,0000,,rozgrywanej przez Ziemię.
Dialogue: 0,0:01:37.27,0:01:39.84,Default,,0000,0000,0000,,Jednocześnie ze względu\Nna rolnictwo wycięliśmy lasy,
Dialogue: 0,0:01:39.84,0:01:43.47,Default,,0000,0000,0000,,co zmniejszyło możliwości\Nusunięcia bloków przez Ziemię.
Dialogue: 0,0:01:43.47,0:01:48.13,Default,,0000,0000,0000,,Od 1750 roku ilość węgla w atmosferze\Nzwiększyła się o 40%,
Dialogue: 0,0:01:48.13,0:01:50.99,Default,,0000,0000,0000,,i nie zanosi się na to,\Naby wzrost miał zwolnić.
Dialogue: 0,0:01:51.26,0:01:54.19,Default,,0000,0000,0000,,Zupełnie jak w Tetrisie, im więcej\Nnagromadzonych bloków,
Dialogue: 0,0:01:54.19,0:01:56.74,Default,,0000,0000,0000,,tym trudniej jest przywrócić równowagę.
Dialogue: 0,0:01:56.74,0:02:00.92,Default,,0000,0000,0000,,Nadmiar dwutlenku węgla w atmosferze\Nprzyspiesza efekt cieplarniany,
Dialogue: 0,0:02:00.92,0:02:03.42,Default,,0000,0000,0000,,zatrzymując więcej ciepła\Ntuż nad powierzchnią
Dialogue: 0,0:02:03.42,0:02:05.82,Default,,0000,0000,0000,,i topiąc polarne czapy lodowe.
Dialogue: 0,0:02:05.82,0:02:09.03,Default,,0000,0000,0000,,W miarę jak topnieją,\Nodbijają one coraz mniej światła,
Dialogue: 0,0:02:09.03,0:02:12.01,Default,,0000,0000,0000,,przez co temperatura oceanów\Nwzrasta jeszcze szybciej.
Dialogue: 0,0:02:12.01,0:02:15.54,Default,,0000,0000,0000,,Podnosi się poziom mórz,\Nludności nadmorskiej grozi zalanie,
Dialogue: 0,0:02:15.54,0:02:17.84,Default,,0000,0000,0000,,funkcjonowanie ekosystemów jest zakłócone,
Dialogue: 0,0:02:17.84,0:02:21.42,Default,,0000,0000,0000,,a warunki pogodowe z czasem\Nstają się ekstremalne.
Dialogue: 0,0:02:21.42,0:02:25.60,Default,,0000,0000,0000,,Zmiana klimatu inaczej dotyka\Nróżne miejsca i populacje ludzkie,
Dialogue: 0,0:02:25.60,0:02:28.55,Default,,0000,0000,0000,,ostatecznie jednak w tej grze\Nbierze udział każdy z nas.
Dialogue: 0,0:02:28.55,0:02:30.05,Default,,0000,0000,0000,,I w przeciwieństwie do Tetrisa,
Dialogue: 0,0:02:30.05,0:02:32.98,Default,,0000,0000,0000,,po porażce nie dostaniemy drugiej szansy.