Da biste razumeli klimatske promene,

zamislite igru "Tetris".

Eonima, Zemlja je igrala ovu igru
sa blokovima ugljenika.

U atmosferu ulaze kao ugljen-dioksid,
gas iz vulkana, gasovi iz materija

od biljaka koje se raspadaju,

od živih bića

i sa površine mora.

Atmosferu napuštaju kada ih iskoriste
biljke tokom fotosinteze,

kada se vrate u okean

ili skladište u zemlji i sedimentu.

Igra Tetrisa naziva se ciklusom ugljenika,

i to je žila kucavica Zemlje.

Koja je veza sa klimom?

Pa, kada je taj ugljen dioksid u vazduhu

i čeka da se ponovo unese negde,

on zarobljava deo toplote sunca

koji bi inače pobegao u svemir.

Zbog toga se ugljen dioksid naziva
gasom staklene bašte.

On stvara toplotni pokrivač, koji je

poznat kao efekat staklene bašte,

zbog čega se naša Zemlja
ne smrzava kao Mars.

Što više blokova ugljen-dioksida stoji
u atmosferi i čeka raščišćavanje,

to je Zemlja toplija.

Iako je količina ugljenika u atmosferi

varirala kroz ledena doba
i udare asteroida,

tokom proteklih 8 000 godina formirala se
stabilna klima koju znamo

i omogućila da napreduje
ljudska civilizacija.

Ali pre oko 200 godina,

počeli smo da iskopavamo taj stari
ugljenik koji je bio u zemljištu.

Ta fosilna goriva, ugalj,
nafta i prirodni gas

su sačinjeni od zakopanih ostataka
biljaka i životinja

koji su umrli davno pre
nego što su se ljudi razvili.

Energija unutar njih je mogla da snabdeva

naše fabrike, kola i elektrane.

Ali sagorevanje tih goriva je ubacilo
i nove blokove ugljenika u igru Tetrisa.

U isto vreme, čistili smo šume
zbog privrede,

smanjujući sposobnost Zemlje
da ukloni blokove.

Od 1750., količina ugljenika u atmosferi

se uvećala za 40%

i ne pokazuje znakove usporavanja.

Baš kao u Tetrisu,
što se više talože blokovi,

to je teže da se povrati stabilnost.

Dodatni ugljen-dioksid u atmosferi

ubrzava efekat staklene bašte

zarobljavajući više toplote
blizu površine

i uzrokujući topljenje
polarnih ledenih kapa.

A što se više tope, to manje mogu
da odbiju sunčeve svetlosti,

pa se okeani greju još brže.

Dižu se nivoi mora,
obalskim populacijama prete poplave,

prirodni ekosistemi su narušeni,

a vreme postaje sve ekstremnije.

Klimatske promene mogu da pogode
razne ljude i mesta na različite načine.

Ali na kraju, to je igra koju svi igramo.

Ali za razliku od Tetrisa,

nećemo imati priliku da počnemo iznova.