0:00:07.828,0:00:12.526
دەیەیەک دەبێت زاناکان بە دوای [br]سەرچاوەی ڤایرۆسێکی نوێی کوشندە دەگەڕێن

0:00:12.526,0:00:16.526
لە شاخە بەرزەکان و ئەشکەوتە[br]دورەدەستەکانی چین.

0:00:16.526,0:00:21.256
لە کۆتاییدا ڤایرۆسەکە لە [br]شەمشەمەکوێرەکانی ئەشکەوتی شیتۆ دۆزرایەوە.

0:00:21.256,0:00:23.486
ئەم ڤایرۆسە پێی دەوترێت ڤایرۆسی کۆڕۆنا

0:00:23.486,0:00:27.489
کە دەبێتە ھۆی بڵاوبوونەوەی پەتایەک کە کێشە[br]بۆ سیستەمی ھەناسەدان درووست دەکات،

0:00:27.489,0:00:30.739
پێی دەوترێت سارس، لە ٢٠٠٣.

0:00:30.739,0:00:32.889
ڤایرۆسەكانی کۆڕۆنا، گروپی خێزانێکی ڤایرۆسن

0:00:32.889,0:00:36.433
کە بە پڕۆتینی شێوە دڕک داپۆشراون[br]لە شێوەی تاجی شاھانە

0:00:36.433,0:00:38.233
لە کۆڕۆنای لاتینیەوە ھاتووە.

0:00:38.233,0:00:41.213
سەدان جۆری ڤایرۆسی کۆڕۆنا[br]ھەیە کە نەدۆزراونەتەوە.

0:00:41.213,0:00:45.320
حەوت جۆریان توشی مرۆڤ دەبن [br]و ھەندێک جار کوشندەن.

0:00:45.320,0:00:51.866
ڤایرۆشی كۆرۆنای SARS-CoV ده‌بێته‌ هۆی[br]SARS و MERS-CoV ده‌بێته‌ هۆی MERS<

0:00:51.866,0:00:56.859
و ھۆکاری COVID-19 بریتیە[br]لە SARS-CoV-2.

0:00:56.859,0:01:01.229
لە حەوت ڤایرۆسی کۆڕۆنا کە توشی مرۆڤ دەبن،[br]چواریان دەبنە ھۆی ھەڵامەت،

0:01:01.229,0:01:05.323
نەخۆشی گوازراوەی خاو [br]یان توندی قورگ و لووت.

0:01:05.323,0:01:10.081
دووانیان کێشە بۆ سییەکان درووست دەکەن [br]و کێشەی تەندرووستیتر درووست دەکەن.

0:01:10.081,0:01:14.571
حەوتەمیان کە دەبێتە ھۆی کۆڤید ١٩، دەبێتە[br]ھۆی سەرھەڵدانی ھەموو نیشانەکان:

0:01:14.571,0:01:18.929
بە ئاسانی بڵاو دەبێتەوە و کاریگەری [br]خراپی گەورەی لەسەر سییەکان ھەیە.

0:01:18.929,0:01:23.661
کاتێک کەسی تووشبوو دەکۆخێت، پڕشکی[br]دەرپەڕی دەبێتە ھۆی گواستنەوەی ڤایرۆسەکە.

0:01:23.661,0:01:28.496
کاتێک پرشکی نەخۆشێک دەچێتە ناو لووت و [br]دەمی کەسێکیتر، ڤایرۆسەکە دەگوازرێتەوە.

0:01:28.496,0:01:31.536
لە شوێنە داخراوەکان، ڤایرۆسی [br]کۆڕۆنا بە ئاسانتر دەگوازرێتەوە،

0:01:31.536,0:01:33.456
بە تایبەت لە وشوێنانەی خەڵک لەیەک نزیکن.

0:01:33.456,0:01:36.866
کەشوھەوای سارد یارمەتیدەرە بۆ وشک [br]نەبوونەوەی ئاوی پڕشکەکان،

0:01:36.866,0:01:40.156
کە ھۆکاری مانەوەی زیاتری ڤایرۆسەکەیە[br]تا بۆ کەسێکیتر دەگوازرێتەوە،

0:01:40.156,0:01:43.744
پێش ئەوەی تیشکی سەرو بنەوشەیی[br]ڤایرۆسەکە تێک بشکێنێت.

0:01:43.744,0:01:47.484
گۆڕانکاری وەرزی کاریگەری ڕاستەوخۆی[br]لەسەر ڤایرۆسەکە ھەیە.

0:01:47.484,0:01:50.394
بەڵام بەھۆی ئەوەی تا ئێستا کەس [br]لەم ڤایرۆسە پارێزراو نییە،

0:01:50.394,0:01:55.393
ڤایرۆسەکە چەندین خانەخوێی ھەیە[br]کە یارمەتی بڵاوبوونەوەی دەدەن.

0:01:55.393,0:01:59.746
لە ناو جەستەدا، پڕۆتینە شێوە دڕکەکان[br]بە لاشەی خانەخوێ دەلکێت

0:01:59.746,0:02:02.896
و ڕێگە بۆ دەست بەسەر داگرتنی لاشەی [br]خانەخوێ بۆ ڤایرۆسەکە خۆش دەکات

0:02:02.896,0:02:05.536
تا بتوانێت جینی خۆی [br]چەند ھێندە لێ بکات.

0:02:05.536,0:02:08.616
ڤایرۆسی کۆڕۆنە جینی خۆی لە [br]ناو ئار ئێن ئەی ھەڵدەگرێت.

0:02:08.616,0:02:12.683
گشت ڤایرۆسەکان یان ڤایرۆسی [br]دی ئێن ئەی یا ئار ئێن ئەین.

0:02:12.683,0:02:15.704
ڤایرۆسی ئار ئێن ئەی بچوکترن[br]و جینی کەمتریان ھەیە،

0:02:15.704,0:02:20.259
ئەمەش ڕێگە خۆشکەرە بۆ ئەوەی بتوانن بچنە[br]ناو لاشەی زۆرترین خانەخوێ و گەشە بکەن.

0:02:20.259,0:02:24.460
بە شێوەیەکی گشتی، ڤایرۆسی ئار ئێن ئەی [br]توانایی چاک کردنەوەی ھەڵەکانی نییە،

0:02:24.460,0:02:27.060
بە پێچەوانەی ڤایرۆسی دی ئێن ئەی.

0:02:27.060,0:02:29.360
بۆیە کاتێک ڤایرۆسی ئار ئێن[br]ئەی دوو ھێندە دەبێت،

0:02:29.360,0:02:33.405
ئەگەری ھەڵە زۆرە، بەم ھەڵانە [br]دەوترێت گۆڕانی جینی.

0:02:33.405,0:02:37.037
بەشێکی زۆر لەم گۆڕانە[br]جینیانە بێ سوود و ته‌نانه‌ت زیان به‌خشن.

0:02:37.037,0:02:40.467
بەڵام بەشێکیان دەبنە ھۆی گونجانی[br]زیاتری ڤایرۆسەکان لەگەڵ ژینگە سەختەکان،

0:02:40.467,0:02:42.957
وەک خانەخوێیەکی تازە.

0:02:42.957,0:02:47.429
درم بە ھۆی گواستنەوەی ڤایرۆس لە [br]ئاژەڵەوە بۆ مرۆڤ درووست دەبێت.

0:02:47.429,0:02:49.973
ئەمه‌ لە حالەتەکانی ئەو [br]ڤایرۆسانەی کە بوونە ھۆی

0:02:49.973,0:02:55.536
حاڵەتەکانی درمی ئیبۆڵا، زیکا و [br]سارس و پەتایی کۆڤید -١٩ ڕاست بوو.

0:02:55.536,0:02:58.736
کاتێک لە ناو جەستەی مڕۆڤن، ئەم [br]ڤایرۆسانە گۆڕانی جینی درووست دەکەن

0:02:58.736,0:03:01.586
بەڵام بە ڕێژەیەک نییە ببێتە ھۆی[br]درووست بوونی ڤایرۆسێکی تازە.

0:03:01.586,0:03:05.321
بەڵام بە ڕێژەیەکە گۆڕان بە سەر [br]ڤایرۆسە ڕەسەنەکە دادێت.

0:03:05.321,0:03:09.975
ڤایرۆسی کۆڕۆنا جیاوازیەكی کەمی لەگەڵ[br]ڤایرۆسەکانی ئار ئێن ئەی ھەیە.

0:03:09.975,0:03:13.333
ئەوان یەکێکن لە ڤایرۆسە گەورەکان، [br]واتا جینی زۆریان ھەیە.

0:03:13.333,0:03:16.931
کە دەبێتە گۆڕانکاری جینی زیان [br]بەخش بە خودی ڤایرۆسەکەش.

0:03:16.931,0:03:21.067
بۆ ڕێگەگرتن لە زیان گەیاندن بە ڤایرۆسەکە، [br]کۆڕۆنا تایبه‌تمه‌ندیه‌كی ناوازه‌ی هه‌یه‌:

0:03:21.067,0:03:25.067
ئەنزیمێک دەردەدات کە ھەڵە و [br]کێشەکانی زۆر بوون چارەسەر دەکات.

0:03:25.067,0:03:27.757
ئەمەش دەبێتە ھۆی ئەوەی [br]ڤایرۆسی کۆڕۆنا زیاتر جێگیر بێت،

0:03:27.757,0:03:31.367
ڕێژەی گۆڕانی جینی خاوتر بێت [br]لە چاوی ڤایرۆسە ئێن ئار ئەیەکانیتر.

0:03:31.367,0:03:33.637
لەگەڵ ئەوەی ترسێنەر دێتە بەر چاو،

0:03:33.637,0:03:36.617
ڕێژەی کەمی گۆڕانی جینی [br]نیشانەیەکی موژدەبەخشە

0:03:36.617,0:03:38.857
کاتێک بمانەوێت ئەم ڤایرۆسە لە ناو ببەین.

0:03:38.857,0:03:42.017
دوای تووش بوون بەم ڤایرۆسە، سیستەمی[br]بەرگریمان میکڕۆبەکان دەناسێتەوە

0:03:42.017,0:03:45.447
لە ناویان دەبەن و بە ئاسانی تێکیان[br]دەشکێنن ئەگەر دووبارە تووشمان ببێتەوە

0:03:45.447,0:03:47.397
بۆیە دووبارە تووشی نەخۆشیمان ناکەنەوە.

0:03:47.397,0:03:51.137
گۆڕانکاری جینی دەبێتە ھۆی نەناسراوی [br]ڤایرۆسەکان لە لایەن سیستەمی بەرگریمانەوە

0:03:51.137,0:03:53.717
بۆیە لەناوبردنیان ئەستەم دەبێت.

0:03:53.717,0:03:57.617
دەبێتە ھۆی ئەوەی پێکوتە و دژەڤایرۆسەکان[br]کەمتر کاریگەر و بە سوود بن،

0:03:57.617,0:04:01.167
چونکە پێکوتە و دژە ڤایرۆسەکان بۆ [br]ڤایرۆسێکی تایبەت بەرھەم دێت.

0:04:01.167,0:04:04.417
بۆیە، ھەموو ساڵێک پێویستمان [br]بە دژەڤایرۆسێکی تایبەت بۆ ھەڵامەت ھەیە،

0:04:04.417,0:04:09.248
ئەنفلەوەنزا بە ڕێژەیەک گۆڕانی جینی بەسەر[br]دادێت ھەمیشە شێوەی نوێ بەرھەم دەھێنێت.

0:04:09.248,0:04:11.938
ڕێژەی کەمی گۆڕانی جینی ڤایرۆسی کۆڕۆنا واتا

0:04:11.938,0:04:14.678
سیستەمی بەرگریمان، دەرمان و پێکوتەکان

0:04:14.678,0:04:18.166
بتوانن ڤایرۆسەکە بناسنەوە دوای [br]ئەوەی دێنە ناو لاشەمانەوە،

0:04:18.166,0:04:21.026
بۆیە، باشتر دەتوانن پارێزگاریمان لێ بکەن.

0:04:21.026,0:04:25.710
لەگەڵ ئەوەشدا، ئێمە دڵنیا نین جەستە تا کەی[br]دەتوانێت لەبەرامبەر کۆڕۆنا پارێزراو بێت.

0:04:25.710,0:04:29.291
تا ئێستا ھیچ پێکوتەیەکی پەسند کراو بۆ [br]چارەسەری ڤایرۆسی کۆڕۆنا بەردەست نییە.

0:04:29.291,0:04:32.581
گرنگیمان بە دۆزینەوەی پێکوتەی لە [br]ناو بردنی ڤایرۆسی ھەڵامەت نەداوە،

0:04:32.581,0:04:36.091
لەگەڵ ئەوەی زانایان خەریکن چارەسەری[br]سارس و میرس گەشە پێدەدەن،

0:04:36.091,0:04:40.367
درمەکە پێش تاقی کردنەوەی [br]دەرمانەکان کۆتایی ھات.

0:04:40.367,0:04:43.487
لەگەڵ داگیر کردنی ژینگەی[br]ئاژەڵە جیاوازەکان،

0:04:43.487,0:04:48.620
گواستنەوەی جۆرێکیتری ڤایرۆسی کۆڕۆنا[br]بۆ مروڤ چاوەڕوان کراوە،

0:04:48.620,0:04:53.548
ئەگەر توێژینەوە لە نەزانراوەکان بکەین، [br]لەوەیە ڕێگە لە کوشندەیی ڤارۆسەکە بگرین.