0:00:07.828,0:00:12.526
ဆယ်နှစ်နီးပါး သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ [br]တရုတ်ရဲ့ အမြင့်ဆုံးတောင်တွေနဲ့ သီးခြား

0:00:12.526,0:00:16.526
အဖြစ်ဆုံး လိုဏ်ဂူကြီးတွေကို ဖြတ်ကာ သေ[br]လောက်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်သစ်ရင်းမြစ်ကိုရှာတယ်။

0:00:16.526,0:00:21.256
နောက်ဆုံးမှာတော့ သူတို့ဟာ Shitou Cave.[br]ထဲက လင်းနို့တွေဆီမှာ ဒါကို တွေ့ခဲ့တယ်။

0:00:21.256,0:00:23.486
ပြဿနာဖြစ်နေတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်က ၂၀၀၃ တုန်းက

0:00:23.486,0:00:27.489
ပြင်းထန်တဲ့ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းဆိုင်ရာ [br]ရောဂါလက္ခဏာစု(သို့) SARS ကူးစက်ရောဂါကို

0:00:27.489,0:00:30.739
ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ပါ။

0:00:30.739,0:00:32.889
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ သရဖူတစ်ခု(သို့)

0:00:32.889,0:00:36.433
လက်တင်ဘာသာနဲ့ corona နဲ့တူတဲ့[br]ပရိုတင်းဆူးချွန်လေးတွေ

0:00:36.433,0:00:38.233
ဖုံးအုပ်ထားတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်ခုပါ။

0:00:38.233,0:00:41.213
လူသိတဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် [br]ရာချီပြီးရှိပါတယ်။

0:00:41.213,0:00:45.320
၎င်းတို့အနက် ခုနှစ်ခုက လူတွေကို[br]ကူးစက်ပြီး ရောဂါဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။

0:00:45.320,0:00:51.866
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် SARS-CoV က SARS[br]ဖြစ်စေပြီး MERS-CoV က MERS ဖြစ်စေကာ

0:00:51.866,0:00:56.859
SARS-CoV-2 က COVID-19 ရောဂါဖြစ်စေတယ်။

0:00:56.859,0:01:01.229
လူသားနဲ့ဆိုင်တဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် [br]ခုနစ်ခုအနက် လေးခုက အအေးမိတာတွေ၊

0:01:01.229,0:01:05.323
သိပ်မပြင်းဘဲ လွန်ကဲတဲ့ နှာခေါင်းနဲ့[br]လည်ချောင်း ကူးစက်ရောဂါတွေ ဖြစ်စေတယ်။

0:01:05.323,0:01:10.081
နှစ်ခုက အဆုတ်ကို ကူးစက်ကာ အတော်[br]ပိုပြင်းထန်တဲ့ မကျန်းမာမှုတွေ ဖြစ်စေတယ်။

0:01:10.081,0:01:14.571
COVID-19 ဖြစ်စေတဲ့ ခုနှစ်ခုမြောက်မှာ[br]တစ်ခုချင်းစီရဲ့ အင်္ဂါရပ်တွေရှိတယ်။

0:01:14.571,0:01:18.929
အလွယ်တကူ ပျံ့နှံ့နိုင်ပေမဲ့ အဆုတ်တွေကို[br]ပြင်းထန်စွာ သက်ရောက်မှုရှိနိုင်တယ်။

0:01:18.929,0:01:23.661
ကူးစက်ခံရသူတစ်ဦး ချောင်းဆိုးတဲ့အခါ[br]ဗိုင်းရပ်စ်ပါတဲ့ အစက်လေးတွေ ပန်းထွက်တယ်။

0:01:23.661,0:01:28.496
အစက်လေးတွေက နှာခေါင်း (သို့) ပါစပ်ထဲကို [br]ဝင်တဲ့အခါ လူအသစ်ကို ဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်တယ်။

0:01:28.496,0:01:31.786
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ဟာ အလုံပိတ် နေရာတွေမှာ[br]လူတွေ အတူတူ နီးကပ်နေတဲ့အခါ

0:01:31.786,0:01:33.456
အကောင်းဆုံး ပျံ့လွင့်တယ်။

0:01:33.456,0:01:36.866
အေးတဲ့ ရာသီဥတု ၎င်းတို့ရဲ့သိမ်မွေ့တဲ့[br]အခွံ ခြောက်သွားတာကနေထိန်းပေးတယ်၊

0:01:36.866,0:01:40.156
လက်ခံရာ နှစ်ခုကြားမှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကို[br]ဆက်ရှင်သန်ခွင့်ပေးပေမဲ့

0:01:40.156,0:01:43.744
နေရောင်ခြည်မှ UV ထိတွေ့မှုကတော့ [br]၎င်းကို ပျက်စီးစေတယ်။

0:01:43.744,0:01:47.484
ရာသီအလိုက် မျိုးကွဲတွေက ရှိပြီးသား [br]ဗိုင်းရပ်တွေအတွက် ပိုအရေးပါတယ်။

0:01:47.484,0:01:50.394
ဒါပေမဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်အသစ်ကို မည်သူမျှ [br]ကိုယ်ခံအား မရှိသေးတော့

0:01:50.394,0:01:55.393
၎င်းမှာ ပျံ့နှံ့ စံပြ အခြေအနေတွေ မလိုတဲ့[br]ဖြစ်နိုင်တဲ့ လက်ခံရာတွေ အများကြီးရှိတယ်။

0:01:55.393,0:02:00.026
ကိုယ်ထဲမှာ ပရိုတင်းဆူးချွန်တွေက လက်ခံရာ[br]ဆဲလ်တွေမှာ စူးဝင်ပြီး ဒါတွေနဲ့ ပေါင်းတယ်။

0:02:00.026,0:02:02.896
လက်ခံ ဆဲလ်ရဲ့ ယန္တရားအား [br]ဗိုင်းရပ်စ်ကို အပိုင်စီးဖို့နဲ့

0:02:02.896,0:02:05.536
ကိုယ်ပိုင်ဗီဇတွေ ပုံတူပွားခွင့်ပေးခြင်းပါ။

0:02:05.536,0:02:08.616
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ RNA မှာ[br]၎င်းတို့ရဲ့ ဗီဇတွေကို သိုထားတယ်။

0:02:08.616,0:02:12.683
ဗိုင်းရပ်စ်အားလုံးဟာ RNA ဗိုင်းရပ်စ်[br](သို့) DNA ဗိုင်းရပ် တစ်ခုခုပါ။

0:02:12.683,0:02:15.704
RNA ဗိုင်းရပ်စ်တွေက ပိုသေးပြီး[br]ပိုနည်းတဲ့ ဗီဇတွေနဲ့ ဖြစ်တတ်တယ်။

0:02:15.704,0:02:20.259
ဆိုလိုတာက လက်ခံရာ များစွာကို ကူးစက်စေပြီး [br]ဒီလက်ခံရာတွေမှာ အမြန် ပုံတူပွားတာပါ။

0:02:20.259,0:02:24.460
ယေဘုယျအနေနဲ့ RNA ဗိုင်းရပ်စ်တွေဟာ[br]စိစစ်ပြင်ဆင်တဲ့ ယန္တရားတစ်ခု မရှိပေမဲ့

0:02:24.460,0:02:27.060
DNA ဗိုင်းရပ်စ်တွေမှာတော့ ရှိတယ်။

0:02:27.060,0:02:29.360
ဒီတော့ RNA ဗိုင်းရပ်စ်တစ်ခု[br]ပုံတူပွားတဲ့အခါ

0:02:29.360,0:02:33.405
သန္ဓေပြောင်းမှုတွေလို့ခေါ်တဲ့ [br]အမှားတွေရှိဖို့ ပိုဖြစ်နိုင်တယ်။

0:02:33.405,0:02:37.337
ဒီသန္ဓေအပြောင်းမှု အများအပြားဟာ [br]အသုံးမဝင်ဘဲ ဘေးတောင်ဖြစ်စေပါတယ်။

0:02:37.337,0:02:40.467
ဒါပေမဲ့ တချို့က ဗိုင်းရပ်စ်ကို [br]ဝန်းကျင်တချို့မှာ ပိုအဆင်ပြေစေတယ်။

0:02:40.467,0:02:42.957
ဥပမာ လက်ခံ မျိုးစိတ်သစ်တစ်ခုပါ။

0:02:42.957,0:02:47.429
ကပ်ရောဂါတွေဟာ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်ခု တိရစ္ဆာန်[br]တွေကနေ လူတွေဆီ ခုန်ကူးတဲ့အခါဖြစ်ပွားတယ်။

0:02:47.429,0:02:49.973
ဒါက Ebola Zika နဲ့ SARS ကပ်ရောဂါတွေနဲ့[br]ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ

0:02:49.973,0:02:55.876
COVID-19 ဖြစ်စေခဲ့တဲ့ [br]RNA ဗိုင်းရပ်စ်တွေအတွက် အမှန်ပါ။

0:02:55.876,0:02:58.736
လူတွေဆီမှာ ရှိတာနဲ့ [br]ဗိုင်းရပ်စ်တွေက ဗီဇပြောင်းဆဲဖြစ်ပြီး

0:02:58.736,0:03:00.996
အမြဲလို ဗိုင်းရပ်စ်သစ် ဖန်တီးဖို့[br]မလောက်ပေမဲ့

0:03:00.996,0:03:05.321
မူလတစ်ခုရဲ့ မျိုးကွဲတွေ၊ ဗီဇတွေ ဖန်တီးဖို့[br]တော့ လုံလောက်တယ်။

0:03:05.321,0:03:09.975
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တွေက RNA ဗိုင်းရပ်စ်တွေ[br]နဲ့ အဓိက ခြားနားချက် အနည်းငယ်ရှိတယ်။

0:03:09.975,0:03:13.333
ဒါတွေက အကြီးဆုံးတချို့ပါ။ ဆိုလိုတာက [br]၎င်းတို့မှာ ဗီဇအများဆုံးရှိတာပါ။

0:03:13.333,0:03:16.931
ဒါက ဘေးဖြစ်စေတဲ့ ဗီဇပြောင်းမှု[br]တွေအတွက် အခွင့်အလမ်း ပိုဖန်တီးပေးတယ်။

0:03:16.931,0:03:21.067
ဒီးအန္တရာယ်ကို တိုက်ဖို့ ကိုရိုနာဗိုင်း[br]ရပ်တွေမှာ ထူးခြားတဲ့ အင်္ဂါရပ်တစ်ခုရှိတယ်။

0:03:21.067,0:03:25.067
ပုံတူပွား မှားယွင်းမှုတွေအတွက် စစ်ဆေးပြီး[br]အမှားတွေကို ပြင်ဆင်တဲ့ အင်ဇိုင်းတစ်ခုပါ။

0:03:25.067,0:03:27.757
ဒါက RNA ဗိုင်းရပ်တွေထက်[br]ပိုနှေးတဲ့ ဗီဇပြောင်းနှုန်းနဲ့

0:03:27.757,0:03:31.367
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကို အများကြီး[br]ပိုတည်ငြိမ်စေတယ်။

0:03:31.367,0:03:33.637
ဒါ ဖြုံလောက်စရာ ထင်ရပေမဲ့

0:03:33.637,0:03:36.617
နှေးတဲ့ ဗီဇပြောင်းနှုန်းဟာ[br]၎င်းတို့ကို ဖျက်သိမ်းတဲ့အခါ

0:03:36.617,0:03:38.857
တကယ့်ကို အလားအလာရှိတဲ့ [br]လက္ခဏာတစ်ခုပါ။

0:03:38.857,0:03:42.217
ကူးစက်မှုတစ်ခုနောက်မှာ ကိုယ်ခံအား စနစ်[br]တွေက နောက်တစ်ခါ ကူးစက်တယ်ဆိုရင်

0:03:42.217,0:03:45.307
ပိုးမွားတွေကို မှတ်မိနိုင်ပြီး [br]ပိုလျင်မြန်စွာ ဖျက်ဆီးပစ်နိုင်တော့

0:03:45.307,0:03:47.397
ဖျားနာတာ မဖြစ်စေဘူး။ [br]

0:03:47.397,0:03:51.137
ဒါပေမဲ့ ဗီဇပြောင်းမှုတွေက ဗိုင်းရပ်စ်[br]တစ်ခုကို ကိုယ်ခံအားစနစ်တွေကို မှတ်မိတာ

0:03:51.137,0:03:53.717
နည်းအောင်လုပ်တာကြောင့်[br]တိုက်ထုတ်ဖို့ ပိုခက်ခဲစေတယ်။

0:03:53.717,0:03:57.617
၎င်တို့က ဗိုင်းရပ်စ် ဆန့်ကျင်ဆေးတွေနဲ့[br]ကာကွယ်ဆေးတွေကို အာနိသင် နည်းစေသေးတယ်။

0:03:57.617,0:04:01.477
အကြောင်းက ၎င်းတို့ဟာ ဗိုင်းရပ်စ်တစ်ခုနဲ့[br]အထူးကို အံဝင်ခွကျနေလို့ပါ။

0:04:01.477,0:04:04.417
ဒါကြောင့် နှစ်စဉ် တုတ်ကွေး[br]ကာကွယ်ဆေးသစ်တစ်ခု လိုတာပါ။

0:04:04.417,0:04:09.248
တုတ်ကွေး ဗိုင်းရပ်စ်ဟာ ဗီဇပြောင်းတာ မြန်[br]လွန်းတော့ ဗီဇသစ်တွေ ချက်ချင်း ပေါ်တယ်။

0:04:09.248,0:04:11.938
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ရဲ့ [br]ပိုနှေးတဲ့ ဗီဇပြောင်းနှုန်းက

0:04:11.938,0:04:14.678
ကိုယ်ခံအား စနစ်တွေ၊ ဆေးဝါးတွေနဲ့[br]ကာကွယ်ဆေးတွေဟာ

0:04:14.678,0:04:18.166
ကူးစက်ပြီးနောက် အတော်ကြာကြာ [br]ဒါတွေကို မှတ်မိနိုင်စွမ်းရှိလောက်တာကြောင့်

0:04:18.166,0:04:21.026
ကျွန်ုပ်တို့ကို ပိုကောင်းကောင်း [br]ကာကွယ်ပေးတာပါ။

0:04:21.026,0:04:25.710
ဒါပေမဲ့ ခန္ဓာကိုယ်တွေက ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်[br]ဘယ်လောက်ကြာကြာ ဆက်ခံနိုင်လဲ မသိဘူး။

0:04:25.710,0:04:29.611
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်တစ်ခုအတွက် အတည်ပြုထား[br]တဲ့ ကုသမှု(သို့) ကာကွယ်ဆေး မရှိခဲ့ဖူးဘူး။

0:04:29.611,0:04:32.331
အအေးမိတာ ဖြစ်စေတာတွေကို ကုသရေးမှာ[br]အာရုံ မစိုက်ခဲ့ကြဘူး။

0:04:32.331,0:04:36.091
သိပ္ပံပညာရှင်တွေဟာ SARS နဲ့ MERS အတွက်[br]ကုသမှုတွေကို စတင် တီတွင်ကြပေမဲ့

0:04:36.091,0:04:40.367
ဒီကပ်ရာဂါတွေက ဆေးဘက်ဆိုင်ရာ စမ်းသပ်မှု[br]တွေ မပြီးဆုံးခင် အဆုံးသတ်သွားတယ်။

0:04:40.367,0:04:43.487
အခြား တိရစ္ဆာန်တွေ နေထိုင်ရာတွေမှာ [br]ဆက်လက်ချင်းနင်း ဝင်ရောက်စဉ်

0:04:43.487,0:04:48.620
သိပ္ပံပညာတချို့ ပြောတာက လူတွေပေါ်ကို ကို[br]ရိုနာဗိုင်းရပ်စ်သစ်ခုန်ကူးတာ ရှောင်မရပေမဲ့

0:04:48.620,0:04:53.548
ဒီမသိမှုတွေကို ကျုပ်တို့ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုက[br]ဘယ်လိုမှ အန္တရာယ်ရှိမှာ မဟုတ်ဘူးတဲ့။