1
00:00:07,828 --> 00:00:12,526
Przez prawie dekadę naukowcy szukali
źródła nowego śmiercionośnego wirusa

2
00:00:12,526 --> 00:00:16,526
w najwyższych górach Chin
i najbardziej odizolowanych jaskiniach.

3
00:00:16,526 --> 00:00:21,256
W końcu znaleźli go u nietoperzy
zamieszkujących jaskinię Shitou.

4
00:00:21,256 --> 00:00:23,486
Wirus, o którym mowa, to koronawirus,

5
00:00:23,486 --> 00:00:27,489
który w 2003 roku spowodował epidemię
ciężkiego ostrego zespołu oddechowego,

6
00:00:27,489 --> 00:00:30,739
czyli SARS.

7
00:00:30,739 --> 00:00:32,889
Koronawirusy to grupa wirusów

8
00:00:32,889 --> 00:00:36,433
pokrytych małymi kolcami białkowymi,
które wyglądają jak korona,

9
00:00:36,433 --> 00:00:38,233
"corona" po łacinie.

10
00:00:38,233 --> 00:00:41,213
Istnieją setki znanych koronawirusów.

11
00:00:41,213 --> 00:00:45,320
Siedem z nich zaraża ludzi
i może powodować choroby.

12
00:00:45,320 --> 00:00:51,866
Koronawirus SARS-CoV powoduje SARS,
MERS-CoV powoduje MERS,

13
00:00:51,866 --> 00:00:56,859
a SARS-CoV-2 powoduje chorobę COVID-19.

14
00:00:56,859 --> 00:01:01,229
Spośród siedmiu ludzkich koronawirusów
cztery powodują przeziębienia,

15
00:01:01,229 --> 00:01:05,323
łagodne, wysoce zakaźne
infekcje nosa i gardła.

16
00:01:05,323 --> 00:01:10,081
Dwa zakażają płuca i powodują
znacznie poważniejsze choroby.

17
00:01:10,081 --> 00:01:14,571
Siódmy, który powoduje COVID-19,
ma cechy każdego z nich:

18
00:01:14,571 --> 00:01:18,929
łatwo się rozprzestrzenia,
ale może poważnie wpłynąć na płuca.

19
00:01:18,929 --> 00:01:23,661
Gdy zarażona osoba kaszle,
rozpyla kropelki zawierające wirusa.

20
00:01:23,661 --> 00:01:28,496
Wirus może zarazić nową osobę,
gdy kropelki dostaną się do nosa lub ust.

21
00:01:28,496 --> 00:01:31,786
Koronawirusy najlepiej przenoszą się
w zamkniętych przestrzeniach,

22
00:01:31,786 --> 00:01:33,456
w których ludzie są blisko siebie.

23
00:01:33,456 --> 00:01:36,866
Zimna pogoda zapobiega
wysychaniu ich delikatnej otoczki,

24
00:01:36,866 --> 00:01:40,156
dzięki czemu wirus może
dłużej przetrwać między nosicielami,

25
00:01:40,156 --> 00:01:43,744
a wystawienie na działanie
promieni UV może go uszkodzić.

26
00:01:43,744 --> 00:01:47,484
Te sezonowe odmiany mają większe znaczenie
dla wirusów znanych od dawna.

27
00:01:47,484 --> 00:01:50,394
Ale ponieważ nikt nie jest
jeszcze odporny na nowego wirusa,

28
00:01:50,394 --> 00:01:52,343
ma on tak wielu potencjalnych nosicieli,

29
00:01:52,343 --> 00:01:55,393
że nie potrzebuje idealnych warunków
do rozprzestrzeniania.

30
00:01:55,393 --> 00:01:58,821
W organizmie nosiciela
kolce białka osadzają się w komórkach

31
00:01:58,821 --> 00:02:01,270
i łączą się z nimi, umożliwiając wirusowi

32
00:02:01,270 --> 00:02:05,536
przejęcie mechanizmów komórki
do replikacji jego własnych genów.

33
00:02:05,536 --> 00:02:08,616
Koronawirusy przechowują
swoje geny na RNA.

34
00:02:08,616 --> 00:02:12,683
Wszystkie wirusy są wirusami RNA lub DNA.

35
00:02:12,683 --> 00:02:15,704
Wirusy RNA są zwykle mniejsze
i mają mniej genów,

36
00:02:15,704 --> 00:02:20,259
co oznacza, że ​​infekują wielu gospodarzy
i szybko się w nich replikują.

37
00:02:20,259 --> 00:02:24,460
Ogólnie rzecz biorąc, wirusy RNA
nie mają mechanizmu naprawy,

38
00:02:24,460 --> 00:02:27,060
podczas gdy wirusy DNA mają.

39
00:02:27,060 --> 00:02:29,360
Kiedy wirus RNA się replikuje,

40
00:02:29,360 --> 00:02:33,405
jest o wiele bardziej prawdopodobne,
że będzie miał błędy zwane mutacjami.

41
00:02:33,405 --> 00:02:37,337
Wiele z tych mutacji jest bezużytecznych
lub nawet szkodliwych.

42
00:02:37,337 --> 00:02:40,907
Ale przez niektóre wirus lepiej nadaje się
do określonych środowisk,

43
00:02:40,907 --> 00:02:42,957
na przykład nowego gatunku nosiciela.

44
00:02:42,957 --> 00:02:47,429
Epidemie często występują, gdy wirus
przeskakuje ze zwierząt na ludzi.

45
00:02:47,429 --> 00:02:50,839
Dotyczy to wirusów RNA,
które wywołały epidemie eboli

46
00:02:50,839 --> 00:02:55,876
ziki i SARS oraz pandemię COVID-19.

47
00:02:55,876 --> 00:02:58,736
W organizmie ludzkim wirus nadal mutuje.

48
00:02:58,736 --> 00:03:01,166
Zwykle nie wystarcza to
do stworzenia nowego wirusa,

49
00:03:01,166 --> 00:03:05,321
ale wystarcza do stworzenia odmian
lub szczepów pierwotnego wirusa.

50
00:03:05,321 --> 00:03:09,975
Koronawirus różni się od wirusów RNA 
kilkoma kluczowymi cechami.

51
00:03:09,975 --> 00:03:13,333
Jest jednym z największych,
co oznacza, że ​​ma najwięcej genów.

52
00:03:13,333 --> 00:03:16,931
To stwarza więcej okazji
do szkodliwych mutacji.

53
00:03:16,931 --> 00:03:21,067
Aby przeciwdziałać temu ryzyku,
koronawirusy mają unikalną cechę:

54
00:03:21,067 --> 00:03:25,067
enzym, który sprawdza
błędy replikacji i je koryguje.

55
00:03:25,067 --> 00:03:27,877
To sprawia, że ​​koronawirusy
są znacznie bardziej stabilne,

56
00:03:27,877 --> 00:03:31,367
z wolniejszym poziomem mutacji,
niż inne wirusy RNA.

57
00:03:31,367 --> 00:03:33,637
Choć może to brzmieć groźnie,

58
00:03:33,637 --> 00:03:36,617
powolny wskaźnik mutacji
to w rzeczywistości obiecujący znak

59
00:03:36,617 --> 00:03:38,857
jeśli chodzi o ich rozbrojenie.

60
00:03:38,857 --> 00:03:42,217
Przy ponownym zainfekowaniu
nasz system immunologiczny

61
00:03:42,217 --> 00:03:45,307
może szybciej je rozpoznać i zniszczyć,

62
00:03:45,307 --> 00:03:47,397
żeby zapobiec chorobie.

63
00:03:47,397 --> 00:03:48,623
Ale mutacje mogą sprawić,

64
00:03:48,623 --> 00:03:52,097
że wirus będzie mniej rozpoznawalny
dla systemu odpornościowego,

65
00:03:52,097 --> 00:03:53,717
czyli trudniejszy do zwalczenia.

66
00:03:53,717 --> 00:03:57,617
Mogą też zmniejszyć skuteczność
leków przeciwwirusowych i szczepionek,

67
00:03:57,617 --> 00:04:01,477
dostosowanych do konkretnego wirusa.

68
00:04:01,477 --> 00:04:04,417
Dlatego co roku potrzebujemy
nowej szczepionki na grypę.

69
00:04:04,417 --> 00:04:09,248
Wirus grypy mutuje tak szybko,
że stale pojawiają się nowe szczepy.

70
00:04:09,248 --> 00:04:11,938
Wolniejsze tempo mutacji
koronawirusów oznacza,

71
00:04:11,938 --> 00:04:14,678
że ​​nasz układ odpornościowy,
leki i szczepionki

72
00:04:14,678 --> 00:04:18,166
mogą rozpoznać je dłużej po infekcji,

73
00:04:18,166 --> 00:04:21,026
czyli lepiej nas chronić.

74
00:04:21,026 --> 00:04:25,710
Nie wiadomo, jak długo trwa odporność
organizmu na różne koronawirusy.

75
00:04:25,710 --> 00:04:29,611
Nigdy nie zatwierdzono leczenia
ani szczepionki przeciwko koronawirusowi.

76
00:04:29,611 --> 00:04:33,046
Nie koncentrowaliśmy się na leczeniu tych,
które powodują przeziębienia,

77
00:04:33,046 --> 00:04:36,091
i chociaż naukowcy zaczęli rozwijać
metody leczenia SARS i MERS

78
00:04:36,091 --> 00:04:40,367
epidemie te zakończyły się przed testami
kuracji w badaniach klinicznych.

79
00:04:40,367 --> 00:04:43,487
Ponieważ nadal wkraczamy
w siedliska innych zwierząt,

80
00:04:43,487 --> 00:04:46,161
niektórzy naukowcy twierdzą,
że nowy koronawirus,

81
00:04:46,161 --> 00:04:48,620
który przeskoczy na ludzi,
jest nieunikniony

82
00:04:48,620 --> 00:04:53,548
ale jeśli zbadamy te niewiadome,
nie musi oznaczać katastrofy.