[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.83,0:00:10.79,Default,,0000,0000,0000,,Neredeyse on yıldır bilim insanları,
Dialogue: 0,0:00:10.79,0:00:13.89,Default,,0000,0000,0000,,Çin'in en yüksek dağları ile\Nen ıssız mağaraları boyunca
Dialogue: 0,0:00:13.89,0:00:17.00,Default,,0000,0000,0000,,ölümcül ve yeni bir virüsün\Nkaynağının peşine düştüler.
Dialogue: 0,0:00:17.00,0:00:21.09,Default,,0000,0000,0000,,Sonunda burada, Shitou Mağarası'ndaki\Nyarasalarda virüsü buldular.
Dialogue: 0,0:00:21.09,0:00:25.81,Default,,0000,0000,0000,,Sözü geçen virüs, 2003'te\Nağır akut solunum sendromu yoluyla
Dialogue: 0,0:00:25.81,0:00:30.94,Default,,0000,0000,0000,,veya SARS ile küresel salgına\Nyol açan bir koronavirüs idi.
Dialogue: 0,0:00:30.94,0:00:33.53,Default,,0000,0000,0000,,Koronavirüsler\Nküçük protein uçlarında yer alan,
Dialogue: 0,0:00:33.53,0:00:36.43,Default,,0000,0000,0000,,taca benzeyen ya da Latince adıyla\N"corona"ya benzeyen
Dialogue: 0,0:00:36.43,0:00:38.23,Default,,0000,0000,0000,,bir virüs grubu.
Dialogue: 0,0:00:38.23,0:00:41.21,Default,,0000,0000,0000,,Bilinen yüzlerce koronavirüs var.
Dialogue: 0,0:00:41.21,0:00:45.32,Default,,0000,0000,0000,,Bunlardan yedisi insanları enfekte edip\Nhastalığa yol açabilir.
Dialogue: 0,0:00:45.32,0:00:49.32,Default,,0000,0000,0000,,Koronavirüs SARS-CoV,\NSARS hastalığına yol açar,
Dialogue: 0,0:00:49.32,0:00:51.87,Default,,0000,0000,0000,,MERS-CoV ise MERS hastalığına
Dialogue: 0,0:00:51.87,0:00:56.86,Default,,0000,0000,0000,,ve SARS-CoV-2 ise\NCOVID-19 hastalığına yol açar.
Dialogue: 0,0:00:56.86,0:01:01.23,Default,,0000,0000,0000,,İnsanları enfekte eden yedi\Nkoronavirüsten dördü soğuk algınlığına
Dialogue: 0,0:01:01.23,0:01:05.32,Default,,0000,0000,0000,,ve hafif ya da ağır olan burun\Nve boğaz enfeksiyonuna yol açar.
Dialogue: 0,0:01:05.32,0:01:10.08,Default,,0000,0000,0000,,Bunlardan ikisi akciğerleri enfekte eder\Nve daha da ciddi hastalıklara yol açar.
Dialogue: 0,0:01:10.08,0:01:14.57,Default,,0000,0000,0000,,COVID-19 hastalığına yol açan\Nyedincisinin özellikleri ise şunlar:
Dialogue: 0,0:01:14.57,0:01:18.83,Default,,0000,0000,0000,,Çok çabuk yayılır ve akciğerleri\Nciddi biçimde etkileyebilir.
Dialogue: 0,0:01:18.83,0:01:21.29,Default,,0000,0000,0000,,Enfekte olan bir kişi öksürdüğünde
Dialogue: 0,0:01:21.29,0:01:23.66,Default,,0000,0000,0000,,virüs içeren damlacıklar\Ndışarı püskürtülür.
Dialogue: 0,0:01:23.66,0:01:26.34,Default,,0000,0000,0000,,Damlacıklar insanların burnuna\Nveya ağzına girdiğinde
Dialogue: 0,0:01:26.34,0:01:28.50,Default,,0000,0000,0000,,virüs yeni bir kişiyi enfekte edebilir.
Dialogue: 0,0:01:28.50,0:01:31.79,Default,,0000,0000,0000,,Koronavirüsler en çok, insanların\Nbirbirine yakın olduğu
Dialogue: 0,0:01:31.79,0:01:33.46,Default,,0000,0000,0000,,kapalı alanlarda yayılır.
Dialogue: 0,0:01:33.46,0:01:37.84,Default,,0000,0000,0000,,Soğuk hava, virüsün kişiler arasında\Ndaha uzun süre yaşamasını sağlayarak
Dialogue: 0,0:01:37.84,0:01:40.16,Default,,0000,0000,0000,,hassas gövdesinin kurumasını önler,
Dialogue: 0,0:01:40.16,0:01:43.74,Default,,0000,0000,0000,,halbuki güneş ışığındaki UV ışınlarına\Nmaruz kalmak virüse zarar verebilir.
Dialogue: 0,0:01:43.74,0:01:47.48,Default,,0000,0000,0000,,Bu mevsimsel değişkenler, var olan\Nvirüsler için daha çok önem taşır.
Dialogue: 0,0:01:47.48,0:01:50.92,Default,,0000,0000,0000,,Fakat yeni bir virüse henüz hiç kimse\Nbağışıklık kazanmadığından dolayı,
Dialogue: 0,0:01:50.92,0:01:53.81,Default,,0000,0000,0000,,virüsün yayılması için\Nideal şartlara ihtiyaç duymayan
Dialogue: 0,0:01:53.81,0:01:55.39,Default,,0000,0000,0000,,birçok hasta adayı vardır.
Dialogue: 0,0:01:55.39,0:02:00.03,Default,,0000,0000,0000,,Vücuttaki protein uçları hastanın\Nhücrelerine gömülüdür ve onlarla birleşir
Dialogue: 0,0:02:00.03,0:02:02.90,Default,,0000,0000,0000,,ve virüs, hastanın hücre işleyişini
Dialogue: 0,0:02:02.90,0:02:05.54,Default,,0000,0000,0000,,kendi genleriyle\Ndeğiştirmek için gasbeder.
Dialogue: 0,0:02:05.54,0:02:08.62,Default,,0000,0000,0000,,Koronavirüsler, genlerini\NRNA'da depolarlar.
Dialogue: 0,0:02:08.62,0:02:12.68,Default,,0000,0000,0000,,Bütün virüsler, \Nya RNA ya da DNA virüsüdür.
Dialogue: 0,0:02:12.68,0:02:15.70,Default,,0000,0000,0000,,RNA virüsleri daha az genlerle\Ndaha küçük olma eğiliminde,
Dialogue: 0,0:02:15.70,0:02:17.82,Default,,0000,0000,0000,,bu da çok kişiyi enfekte etmek
Dialogue: 0,0:02:17.82,0:02:20.26,Default,,0000,0000,0000,,ve bu kişilerde hızlıca\Nçoğalmak anlamına gelir.
Dialogue: 0,0:02:20.26,0:02:24.46,Default,,0000,0000,0000,,RNA virüslerinin genellikle\Ndüzeltme mekanizması yokken
Dialogue: 0,0:02:24.46,0:02:27.06,Default,,0000,0000,0000,,DNA virüslerinin var.
Dialogue: 0,0:02:27.06,0:02:29.36,Default,,0000,0000,0000,,Yani, bir RNA virüsü çoğaldığında
Dialogue: 0,0:02:29.36,0:02:33.40,Default,,0000,0000,0000,,mutasyon denen hatalara uğrama\Nolasılığı çok daha yüksek.
Dialogue: 0,0:02:33.40,0:02:37.34,Default,,0000,0000,0000,,Bu mutasyonların çoğu faydasız\Nhatta bazen de zararlı.
Dialogue: 0,0:02:37.34,0:02:39.08,Default,,0000,0000,0000,,Fakat mutasyonların bazıları
Dialogue: 0,0:02:39.08,0:02:42.96,Default,,0000,0000,0000,,yeni hasta türleri gibi belirli ortamları,\Nvirüs için daha uygun hale getirir.
Dialogue: 0,0:02:42.96,0:02:47.43,Default,,0000,0000,0000,,Salgınlar sıklıkla bir virüsün\Nhayvandan insana geçmesiyle ortaya çıkar.
Dialogue: 0,0:02:47.43,0:02:49.97,Default,,0000,0000,0000,,RNA virüslerinin, Ebola,\NZika, SARS salgını
Dialogue: 0,0:02:49.97,0:02:55.67,Default,,0000,0000,0000,,ve COVID-19 küresel salgını gibi\Nhastalıklara yol açtığı doğru.
Dialogue: 0,0:02:55.67,0:02:58.74,Default,,0000,0000,0000,,Virüs, insanlara geçtiğinde de\Nmutasyona uğramayı hâlâ sürdürür,
Dialogue: 0,0:02:58.74,0:03:01.51,Default,,0000,0000,0000,,bu, genellikle yeni bir virüs\Nüretmek için yeterli değilken
Dialogue: 0,0:03:01.51,0:03:03.29,Default,,0000,0000,0000,,virüsün orijinal yapısına göre
Dialogue: 0,0:03:03.29,0:03:05.58,Default,,0000,0000,0000,,farklılıklar ve türler\Nyaratmak için yeterli.
Dialogue: 0,0:03:05.58,0:03:09.75,Default,,0000,0000,0000,,Koronavirüslerin birçok RNA virüsüne\Nnazaran birkaç temel farkları var.
Dialogue: 0,0:03:09.75,0:03:11.60,Default,,0000,0000,0000,,Bu virüs, en büyüklerinden biri,
Dialogue: 0,0:03:11.60,0:03:13.81,Default,,0000,0000,0000,,bu, en çok gene sahip\Noldukları anlamına gelir.
Dialogue: 0,0:03:13.81,0:03:16.93,Default,,0000,0000,0000,,Bu da zararlı mutasyonlar için\Ndaha çok fırsatı doğurur.
Dialogue: 0,0:03:16.93,0:03:21.07,Default,,0000,0000,0000,,Bu riski önlemek için koronavirüslerin\Neşsiz bir özelliği var:
Dialogue: 0,0:03:21.07,0:03:25.07,Default,,0000,0000,0000,,çoğalma hatalarını kontrol eden\Nve hataları düzelten bir enzim.
Dialogue: 0,0:03:25.07,0:03:27.76,Default,,0000,0000,0000,,Bu da koronavirüsleri\Ndiğer RNA virüslerine nazaran
Dialogue: 0,0:03:27.76,0:03:31.37,Default,,0000,0000,0000,,daha yavaş mutasyon oranlarıyla\Nçok daha istikrarlı kılar.
Dialogue: 0,0:03:31.37,0:03:33.50,Default,,0000,0000,0000,,Bu durum ürkütücü gelse de
Dialogue: 0,0:03:33.50,0:03:36.12,Default,,0000,0000,0000,,virüsleri zararsız hale getirmek\Nsöz konusu olduğunda
Dialogue: 0,0:03:36.12,0:03:39.04,Default,,0000,0000,0000,,yavaş mutasyon oranları aslında\Numut vadeden bir işaret.
Dialogue: 0,0:03:39.04,0:03:42.47,Default,,0000,0000,0000,,Bir enfeksiyondan sonra, bağışıklık\Nsistemimiz virüsleri tanıyabilir
Dialogue: 0,0:03:42.47,0:03:45.35,Default,,0000,0000,0000,,ve bizi tekrar enfekte ederlerse\Nonları hızlıca yok edebilir,
Dialogue: 0,0:03:45.35,0:03:47.35,Default,,0000,0000,0000,,böylece bu virüsler bizi hasta edemezler.
Dialogue: 0,0:03:47.35,0:03:50.31,Default,,0000,0000,0000,,Fakat mutasyonlar, bir virüsün\Nbağışıklık sistemimiz tarafından
Dialogue: 0,0:03:50.31,0:03:51.88,Default,,0000,0000,0000,,daha az tanınmasına yol açabilir,
Dialogue: 0,0:03:51.88,0:03:54.05,Default,,0000,0000,0000,,bu yüzden de mücadele etmek\Ndaha çok zorlaşır.
Dialogue: 0,0:03:54.05,0:03:58.08,Default,,0000,0000,0000,,Virüsler, antiviral ilaçlar ve aşıların\Ndaha az etkili olmasına da yol açar
Dialogue: 0,0:03:58.08,0:04:01.48,Default,,0000,0000,0000,,çünkü bu tedaviler özellikle\Nbir virüse özel geliştirilmiştir.
Dialogue: 0,0:04:01.48,0:04:04.42,Default,,0000,0000,0000,,Bu yüzden her yıl yeni bir\Ngrip aşısına ihtiyaç duyarız,
Dialogue: 0,0:04:04.42,0:04:06.92,Default,,0000,0000,0000,,influenza virüsü o kadar hızlı\Nmutasyona uğrar ki
Dialogue: 0,0:04:06.92,0:04:09.25,Default,,0000,0000,0000,,yeni türler sürekli\Nve aniden ortaya çıkar.
Dialogue: 0,0:04:09.25,0:04:11.94,Default,,0000,0000,0000,,Koronavirüslerin daha yavaş\Nolan mutasyon oranları,
Dialogue: 0,0:04:11.94,0:04:14.50,Default,,0000,0000,0000,,bağışıklık sistemimizin,\Nilaçların ve aşıların,
Dialogue: 0,0:04:14.50,0:04:19.14,Default,,0000,0000,0000,,virüsleri enfeksiyondan sonra daha uzun\Nsüre tanıyabilecekleri anlamına gelir,
Dialogue: 0,0:04:19.14,0:04:21.17,Default,,0000,0000,0000,,bu da bizi daha iyi korur.
Dialogue: 0,0:04:21.17,0:04:23.61,Default,,0000,0000,0000,,Vücudumuzun farklı\Nkoronavirüslere olan bağışıklığı
Dialogue: 0,0:04:23.61,0:04:25.71,Default,,0000,0000,0000,,ne kadar zaman sürdüreceğini\Nhâlâ bilmiyoruz.
Dialogue: 0,0:04:25.71,0:04:29.61,Default,,0000,0000,0000,,Koronavirüs için onaylanmış\Nbir tedavi veya aşı henüz bulunmuyor.
Dialogue: 0,0:04:29.61,0:04:32.65,Default,,0000,0000,0000,,Soğuk algınlığına yol açan sorunları\Ntedavi etmeye odaklanmadık
Dialogue: 0,0:04:32.65,0:04:36.32,Default,,0000,0000,0000,,fakat bilim insanları SARS ve MERS için\Ntedaviler geliştirmeye başladılarsa da
Dialogue: 0,0:04:36.32,0:04:40.37,Default,,0000,0000,0000,,bu tedavilerin klinik çalışmaları\Nbitmeden önce bu salgınlar son buldu.
Dialogue: 0,0:04:40.37,0:04:41.60,Default,,0000,0000,0000,,Bazı bilim insanları;
Dialogue: 0,0:04:41.60,0:04:44.67,Default,,0000,0000,0000,,biz, diğer hayvanların habitatlarını\Ngasbetmeye devam ettikçe
Dialogue: 0,0:04:44.67,0:04:46.88,Default,,0000,0000,0000,,yeni bir koronavirüsün\Ninsanlara sıçramasının
Dialogue: 0,0:04:46.88,0:04:48.62,Default,,0000,0000,0000,,kaçınılmaz olduğunu belirtiyorlar.
Dialogue: 0,0:04:48.62,0:04:50.99,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bu bilinmezleri soruşturursak
Dialogue: 0,0:04:50.99,0:04:53.100,Default,,0000,0000,0000,,sonuçların yıkıcı olması\Nkaçınılmaz olmayacak.