1
00:00:00,964 --> 00:00:02,404
Kur isha 11 vieç,

2
00:00:02,404 --> 00:00:06,966
më kujtohet qe u zgjova nga gjumi dhe në shtepi kishte nje atmosfere të kendshme

3
00:00:06,966 --> 00:00:09,437
babai po degjonte lajmet e BBC

4
00:00:09,437 --> 00:00:13,611
me radjon e tij të vogel njgyre gri.

5
00:00:13,611 --> 00:00:16,487
Kishte një buzeqeshje të madhe në fytyre, gje e rrallë në ate kohë

6
00:00:16,487 --> 00:00:20,458
normalisht lajmet e aktualitetit e bënin të merzitur.

7
00:00:20,458 --> 00:00:25,343
"Talebanet kane ikur" therriti babai.

8
00:00:25,343 --> 00:00:27,931
Nuk e dija se per çfare e kishte fjalën,

9
00:00:27,931 --> 00:00:33,117
por kuptova qe babai ishte shumë i gëzuar.

10
00:00:33,117 --> 00:00:41,628
"Më në fund do të ndjekesh nje shkollë te vertete" më tha.

11
00:00:41,628 --> 00:00:46,797
Një mengjes që nuk do harroj kurrë.

12
00:00:46,797 --> 00:00:51,965
Nje shkolle e vërtete.

13
00:00:51,965 --> 00:00:55,073
Isha 6 vjeçe kur talebanët pushtuan Afganistanin

14
00:00:55,073 --> 00:00:58,596
dhe e bëne shkollen të pa-ligjshme për vajzat.

15
00:00:58,596 --> 00:01:01,704
Gjatë 5 vjeteve që erdhen jam veshur si çun

16
00:01:01,704 --> 00:01:04,215
per të shoqeruar motren e madhe, e cila nuk mundesh

17
00:01:04,215 --> 00:01:09,629
të dilte vetëm, për të shkuar në një shkollë sekrete.

18
00:01:09,629 --> 00:01:14,254
Ishte e vetmja menyre qe kishim per te studiuar.

19
00:01:14,254 --> 00:01:17,488
Cdo ditë, benim një rrugë të re

20
00:01:17,488 --> 00:01:21,511
qe asnjeri mos te dyshonte se ku po shkonim.

21
00:01:21,511 --> 00:01:23,705
Fshihnim librat në çantat e pazarit

22
00:01:23,705 --> 00:01:29,841
që të tjeret të kujtonin se ishim duke bere pazarin.

23
00:01:29,841 --> 00:01:32,217
Shkolla gjendesh brenda nje shtëpie,

24
00:01:32,217 --> 00:01:37,880
ishim më shumë se 100 nga ne brenda ne dhomen e ndenjes.

25
00:01:37,880 --> 00:01:43,730
Ishte e rehatshme në dimër por në verë vdisje nga vapa.

26
00:01:43,730 --> 00:01:46,251
Të gjithë dinim që po rrezikonim jetën --

27
00:01:46,251 --> 00:01:50,605
mesuesja, studentet dhe prinderit tanë.

28
00:01:50,605 --> 00:01:52,978
Ndonjë herë ndodhte që shkolla mbyllej papritmas

29
00:01:52,978 --> 00:01:56,894
per një javë sepse talebanet dyshonin.

30
00:01:56,894 --> 00:01:59,674
Shumë herë e pyesnim veten se çfare dinin për ne

31
00:01:59,674 --> 00:02:02,706
A ishim të ndjekura?

32
00:02:02,706 --> 00:02:06,238
A e dinin se nga vinim?

33
00:02:06,238 --> 00:02:08,896
Kishim frikë,

34
00:02:08,896 --> 00:02:15,822
por shkolla ishte vendi se ku donim të ishim.

35
00:02:15,822 --> 00:02:19,562
Kam pasur shumë fat që linda ne nje familje

36
00:02:19,562 --> 00:02:25,809
ku arsimi ishte i cmuar dhe vajzat vlerësoheshin.

37
00:02:25,809 --> 00:02:30,960
Gjyshi im ka qenë nje burrë i jashtëzakonshëm për kohen e tij.

38
00:02:30,960 --> 00:02:34,439
Nje antikonformist i vertete nga një fshat i humbur i Afganistanit,

39
00:02:34,439 --> 00:02:37,935
këmbënguli që e bija, mamaja ime,

40
00:02:37,935 --> 00:02:44,348
te arsimohej, dhe per kete arsye ishte mohuar nga babai i tij.

41
00:02:44,348 --> 00:02:47,858
Por mamaja ime pas studimeve u bë mesuese.

42
00:02:47,858 --> 00:02:50,884
Ja ku është.

43
00:02:50,884 --> 00:02:53,551
Prej 2 vjetesh është në pension por vetëm per të kthyer shtepinë tonë

44
00:02:53,551 --> 00:02:58,929
në shkollë për gratë dhe vajzat e lagjes sone.

45
00:02:58,929 --> 00:03:03,317
Ja dhe babai im

46
00:03:03,317 --> 00:03:10,218
ka qenë i pari në familjen e tij që ka studiuar.

47
00:03:10,218 --> 00:03:12,327
Dhe nuk dyshonte që edhe femijet e tij do

48
00:03:12,327 --> 00:03:17,416
të studjonin, perfshirë vajzat,

49
00:03:17,416 --> 00:03:21,836
pavarësisht nga talebanët, pavaresisht nga rreziku.

50
00:03:21,836 --> 00:03:30,182
Për atë, rreziku më i madh ishte që të linte femijët e tij pa arsim.

51
00:03:30,182 --> 00:03:33,310
Gjatë qeverisjes talebane, më kujtohet

52
00:03:33,310 --> 00:03:38,403
qe isha shume e stresuar nga jeta jonë

53
00:03:38,403 --> 00:03:42,355
dhe isha shume e trembur dhe nuk shikoja një të ardhme.

54
00:03:42,355 --> 00:03:45,409
Doja te hiqja dorë nga studimet,

55
00:03:45,409 --> 00:03:48,545
por babai,

56
00:03:48,545 --> 00:03:51,054
me tha,

57
00:03:51,054 --> 00:03:53,159
"Degjo, bija ime,

58
00:03:53,159 --> 00:03:56,475
ne jetë mund te humbesh gjithçka.

59
00:03:56,475 --> 00:04:00,680
Mund të të vjedhin parate. Mund të detyrojne të braktisësh shtepinë gjatë një lufte.

60
00:04:00,680 --> 00:04:03,461
Por e vetmja gje qe do kesh gjithmonë me vete

61
00:04:03,461 --> 00:04:06,769
ështe çfare ke këtu,

62
00:04:06,769 --> 00:04:11,685
edhe nese do jemi të detyruar me shit gjakun për të paguar pagesen e shkollës,

63
00:04:11,685 --> 00:04:14,906
do e bëjme.

64
00:04:14,906 --> 00:04:19,988
Pra, je e sigurt qe nuk do të vazhdosh?"

65
00:04:19,988 --> 00:04:23,116
Sot jam 22 vjeç.

66
00:04:23,116 --> 00:04:25,886
Jam rritur ne një shtet komplet te shkatërruar

67
00:04:25,886 --> 00:04:29,056
nga dhjetra vjet luftë.

68
00:04:29,056 --> 00:04:34,197
Më pak se 6% i grave te moshes sime kane pasur mundesine te shkojne më larg se shkolla mesme,

69
00:04:34,197 --> 00:04:36,662
dhe nëse familja ime nuk do te ishte kaq e angazhuari ne edukimin tim,

70
00:04:36,662 --> 00:04:39,266
une do isha një nga ato.

71
00:04:39,266 --> 00:04:44,581
Por sot jam këtu, krenare që jam diplomuar ne universitetin e Middlebury.

72
00:04:44,581 --> 00:04:54,594
(Duartrokitje)

73
00:04:54,594 --> 00:04:57,542
Kur u ktheva në Afganistan, gjyshi im,

74
00:04:57,542 --> 00:05:02,121
ai që iku nga shtepia e tij sepse guxoi të edukonte vajzat,

75
00:05:02,121 --> 00:05:05,615
ka qenë nga të paret që më uruan.

76
00:05:05,615 --> 00:05:08,245
Ai nuk është krenar vetem per diplomen time,

77
00:05:08,245 --> 00:05:10,454
por edhe se kam qenë gruaja e parë

78
00:05:10,454 --> 00:05:12,176
jam gruaja e parë

79
00:05:12,176 --> 00:05:15,678
që e shoqeron me makinë neper rruget e Kabulit.

80
00:05:15,678 --> 00:05:21,040
(duartrokitje)

81
00:05:21,040 --> 00:05:23,689
Familja ime ka besim tek unë.

82
00:05:23,689 --> 00:05:28,639
Une kam shumë ëndrra, por familja ka endërruar gjithmonë me shumë

83
00:05:28,639 --> 00:05:33,106
Dhe ja pse sot jam nje ambasadore per 10x10,

84
00:05:33,106 --> 00:05:35,870
nje fushatë boterore per arsimin e vajzave

85
00:05:35,870 --> 00:05:38,449
Dhe ja perse kam krijuar SOLA,

86
00:05:38,449 --> 00:05:40,916
i pari, dhe ndoshta i vetmi kolegj

87
00:05:40,916 --> 00:05:42,645
për vajza ne Afganistan,

88
00:05:42,645 --> 00:05:48,282
një shtet ku është akoma e veshtirë për gratë të shkojnë në shkollë.

89
00:05:48,282 --> 00:05:52,047
Gjeja me emocionuese është që shikoj studente

90
00:05:52,047 --> 00:05:57,675
me ambicje që kerkojne oportunitete.

91
00:05:57,675 --> 00:06:00,602
Dhe shoh prinderit dhe baballaret e tyre

92
00:06:00,602 --> 00:06:05,180
qe ashtu si i imi i mbeshtesin ato,

93
00:06:05,180 --> 00:06:14,112
pavaresisht nga opozimi i fortë.

94
00:06:14,112 --> 00:06:16,818
Ashtu si Ahmedi, nuk është emri tij i vërtet,

95
00:06:16,818 --> 00:06:19,446
dhe nuk mundem t'ju tregoj fytyren e tij,

96
00:06:19,446 --> 00:06:23,091
por Ahmedi është babai i një nga studentet e mija.

97
00:06:23,091 --> 00:06:26,927
Para nje muaij, ai dhe vajza e tij

98
00:06:26,927 --> 00:06:30,261
ishin duke u kthyer ne shtepi nga SOLA,

99
00:06:30,261 --> 00:06:36,754
dhe shpëtuan pa u vrarë

100
00:06:36,754 --> 00:06:41,536
nga një bombe në rrugë, pune minutash.

101
00:06:41,536 --> 00:06:44,939
Kur arriten ne shtepi, ra telefoni,

102
00:06:44,939 --> 00:06:47,634
dhe një zë i tha

103
00:06:47,634 --> 00:06:51,029
në se vazhdon te coje vajzen në shkollë,

104
00:06:51,029 --> 00:06:53,806
ata do te provojne perseri.

105
00:06:53,806 --> 00:06:57,708
"Me vrit tani, po deshe" i tha ai,

106
00:06:57,708 --> 00:07:01,602
"por nuk do shkatërroj të ardhmen e vajzes time

107
00:07:01,602 --> 00:07:06,434
për idetë tuaja fanatike dhe të prapambetura".

108
00:07:06,434 --> 00:07:08,803
Ajo qe kam kuptuar nga Afganistani,

109
00:07:08,803 --> 00:07:12,323
dhe kjo gjë eshte refuzuar shpesh nga perëndimi,

110
00:07:12,323 --> 00:07:15,546
qe pas shumices se atyre nga ne që ja dalim

111
00:07:15,546 --> 00:07:22,909
eshtë një baba që njeh vleren e vajzes se tij

112
00:07:22,909 --> 00:07:27,536
dhe e di që suksesi i saj eshtë suksesi i tij.

113
00:07:27,536 --> 00:07:31,474
Kjo jo per të thenë që nënat nuk jan kyç ne suksesin tonë.

114
00:07:31,474 --> 00:07:36,010
Ne fakt ato jane shpesh fillimi i tratatives

115
00:07:36,010 --> 00:07:39,350
për një të ardhme të ndritur të vajzave të tyre,

116
00:07:39,350 --> 00:07:42,761
por në nje kontekst si ai i Afganistanit,

117
00:07:42,761 --> 00:07:46,181
na duhet të kemi mbeshtetjen e burrave.

118
00:07:46,181 --> 00:07:49,731
Nen talebanet, per vajzat që shkonin në shkolle

119
00:07:49,731 --> 00:07:51,523
qindra vajza

120
00:07:51,523 --> 00:07:53,861
mos harroni, ishte e paligjshme.

121
00:07:53,861 --> 00:07:59,353
Por sot, më shumë se 3 milion vajza janë ne shkollë në Afganistan

122
00:07:59,353 --> 00:08:06,600
(duartrokitje)

123
00:08:06,600 --> 00:08:12,751
Afganistani duket shumë ndryshe i parë nga Amerika.

124
00:08:12,751 --> 00:08:17,723
Amerika shikon brishtesine tek ndryshimet.

125
00:08:17,723 --> 00:08:20,773
Kam frike se keto ndryshime nuk do te zgjasin

126
00:08:20,773 --> 00:08:25,265
shumë pas terheqjes të trupave amerikane.

127
00:08:25,265 --> 00:08:28,918
Por kur jam ne Afganistan,

128
00:08:28,918 --> 00:08:33,703
kur shikoj studentet në shkollen time

129
00:08:33,703 --> 00:08:36,343
dhe prinderit që i mbrojne ata,

130
00:08:36,343 --> 00:08:40,810
që i japin kurajo, shoh një të ardhme premtuese

131
00:08:40,810 --> 00:08:44,110
dhe një ndryshim të qendrueshëm.

132
00:08:44,110 --> 00:08:52,577
Per mua, Afganistani eshte toka e shpreses dhe mundësive pa kufi,

133
00:08:52,577 --> 00:08:55,989
dhe çdo ditë

134
00:08:55,989 --> 00:08:59,397
vajzat e SOLA-s ma kujtojne kete gjë.

135
00:08:59,397 --> 00:09:02,604
Ashtu si unë, ato kane endrra të medha.

136
00:09:02,604 --> 00:09:04,315
Faleminderit.

137
00:09:04,315 --> 00:09:15,192
(duartrokitje)