WEBVTT 00:00:00.964 --> 00:00:02.404 Kur isha 11 vieç, 00:00:02.404 --> 00:00:06.966 më kujtohet qe u zgjova nga gjumi dhe në shtepi kishte nje atmosfere të kendshme 00:00:06.966 --> 00:00:09.437 babai po degjonte lajmet e BBC 00:00:09.437 --> 00:00:13.611 me radjon e tij të vogel njgyre gri. 00:00:13.611 --> 00:00:16.487 Kishte një buzeqeshje të madhe në fytyre, gje e rrallë në ate kohë 00:00:16.487 --> 00:00:20.458 normalisht lajmet e aktualitetit e bënin të merzitur. NOTE Paragraph 00:00:20.458 --> 00:00:25.343 "Talebanet kane ikur" therriti babai. NOTE Paragraph 00:00:25.343 --> 00:00:27.931 Nuk e dija se per çfare e kishte fjalën, 00:00:27.931 --> 00:00:33.117 por kuptova qe babai ishte shumë i gëzuar. NOTE Paragraph 00:00:33.117 --> 00:00:41.628 "Më në fund do të ndjekesh nje shkollë te vertete" më tha. NOTE Paragraph 00:00:41.628 --> 00:00:46.797 Një mengjes që nuk do harroj kurrë. 00:00:46.797 --> 00:00:51.965 Nje shkolle e vërtete. 00:00:51.965 --> 00:00:55.073 Isha 6 vjeçe kur talebanët pushtuan Afganistanin 00:00:55.073 --> 00:00:58.596 dhe e bëne shkollen të pa-ligjshme për vajzat. 00:00:58.596 --> 00:01:01.704 Gjatë 5 vjeteve që erdhen jam veshur si çun 00:01:01.704 --> 00:01:04.215 per të shoqeruar motren e madhe, e cila nuk mundesh 00:01:04.215 --> 00:01:09.629 të dilte vetëm, për të shkuar në një shkollë sekrete. 00:01:09.629 --> 00:01:14.254 Ishte e vetmja menyre qe kishim per te studiuar. 00:01:14.254 --> 00:01:17.488 Cdo ditë, benim një rrugë të re 00:01:17.488 --> 00:01:21.511 qe asnjeri mos te dyshonte se ku po shkonim. 00:01:21.511 --> 00:01:23.705 Fshihnim librat në çantat e pazarit 00:01:23.705 --> 00:01:29.841 që të tjeret të kujtonin se ishim duke bere pazarin. 00:01:29.841 --> 00:01:32.217 Shkolla gjendesh brenda nje shtëpie, 00:01:32.217 --> 00:01:37.880 ishim më shumë se 100 nga ne brenda ne dhomen e ndenjes. 00:01:37.880 --> 00:01:43.730 Ishte e rehatshme në dimër por në verë vdisje nga vapa. 00:01:43.730 --> 00:01:46.251 Të gjithë dinim që po rrezikonim jetën -- 00:01:46.251 --> 00:01:50.605 mesuesja, studentet dhe prinderit tanë. 00:01:50.605 --> 00:01:52.978 Ndonjë herë ndodhte që shkolla mbyllej papritmas 00:01:52.978 --> 00:01:56.894 per një javë sepse talebanet dyshonin. 00:01:56.894 --> 00:01:59.674 Shumë herë e pyesnim veten se çfare dinin për ne 00:01:59.674 --> 00:02:02.706 A ishim të ndjekura? 00:02:02.706 --> 00:02:06.238 A e dinin se nga vinim? 00:02:06.238 --> 00:02:08.896 Kishim frikë, 00:02:08.896 --> 00:02:15.822 por shkolla ishte vendi se ku donim të ishim. NOTE Paragraph 00:02:15.822 --> 00:02:19.562 Kam pasur shumë fat që linda ne nje familje 00:02:19.562 --> 00:02:25.809 ku arsimi ishte i cmuar dhe vajzat vlerësoheshin. 00:02:25.809 --> 00:02:30.960 Gjyshi im ka qenë nje burrë i jashtëzakonshëm për kohen e tij. 00:02:30.960 --> 00:02:34.439 Nje antikonformist i vertete nga një fshat i humbur i Afganistanit, 00:02:34.439 --> 00:02:37.935 këmbënguli që e bija, mamaja ime, 00:02:37.935 --> 00:02:44.348 te arsimohej, dhe per kete arsye ishte mohuar nga babai i tij. 00:02:44.348 --> 00:02:47.858 Por mamaja ime pas studimeve u bë mesuese. 00:02:47.858 --> 00:02:50.884 Ja ku është. 00:02:50.884 --> 00:02:53.551 Prej 2 vjetesh është në pension por vetëm per të kthyer shtepinë tonë 00:02:53.551 --> 00:02:58.929 në shkollë për gratë dhe vajzat e lagjes sone. 00:02:58.929 --> 00:03:03.317 Ja dhe babai im 00:03:03.317 --> 00:03:10.218 ka qenë i pari në familjen e tij që ka studiuar. 00:03:10.218 --> 00:03:12.327 Dhe nuk dyshonte që edhe femijet e tij do 00:03:12.327 --> 00:03:17.416 të studjonin, perfshirë vajzat, 00:03:17.416 --> 00:03:21.836 pavarësisht nga talebanët, pavaresisht nga rreziku. 00:03:21.836 --> 00:03:30.182 Për atë, rreziku më i madh ishte që të linte femijët e tij pa arsim. 00:03:30.182 --> 00:03:33.310 Gjatë qeverisjes talebane, më kujtohet 00:03:33.310 --> 00:03:38.403 qe isha shume e stresuar nga jeta jonë 00:03:38.403 --> 00:03:42.355 dhe isha shume e trembur dhe nuk shikoja një të ardhme. 00:03:42.355 --> 00:03:45.409 Doja te hiqja dorë nga studimet, 00:03:45.409 --> 00:03:48.545 por babai, 00:03:48.545 --> 00:03:51.054 me tha, 00:03:51.054 --> 00:03:53.159 "Degjo, bija ime, 00:03:53.159 --> 00:03:56.475 ne jetë mund te humbesh gjithçka. 00:03:56.475 --> 00:04:00.680 Mund të të vjedhin parate. Mund të detyrojne të braktisësh shtepinë gjatë një lufte. 00:04:00.680 --> 00:04:03.461 Por e vetmja gje qe do kesh gjithmonë me vete 00:04:03.461 --> 00:04:06.769 ështe çfare ke këtu, 00:04:06.769 --> 00:04:11.685 edhe nese do jemi të detyruar me shit gjakun për të paguar pagesen e shkollës, 00:04:11.685 --> 00:04:14.906 do e bëjme. 00:04:14.906 --> 00:04:19.988 Pra, je e sigurt qe nuk do të vazhdosh?" NOTE Paragraph 00:04:19.988 --> 00:04:23.116 Sot jam 22 vjeç. 00:04:23.116 --> 00:04:25.886 Jam rritur ne një shtet komplet te shkatërruar 00:04:25.886 --> 00:04:29.056 nga dhjetra vjet luftë. 00:04:29.056 --> 00:04:34.197 Më pak se 6% i grave te moshes sime kane pasur mundesine te shkojne më larg se shkolla mesme, 00:04:34.197 --> 00:04:36.662 dhe nëse familja ime nuk do te ishte kaq e angazhuari ne edukimin tim, 00:04:36.662 --> 00:04:39.266 une do isha një nga ato. 00:04:39.266 --> 00:04:44.581 Por sot jam këtu, krenare që jam diplomuar ne universitetin e Middlebury. NOTE Paragraph 00:04:44.581 --> 00:04:54.594 (Duartrokitje) NOTE Paragraph 00:04:54.594 --> 00:04:57.542 Kur u ktheva në Afganistan, gjyshi im, 00:04:57.542 --> 00:05:02.121 ai që iku nga shtepia e tij sepse guxoi të edukonte vajzat, 00:05:02.121 --> 00:05:05.615 ka qenë nga të paret që më uruan. 00:05:05.615 --> 00:05:08.245 Ai nuk është krenar vetem per diplomen time, 00:05:08.245 --> 00:05:10.454 por edhe se kam qenë gruaja e parë 00:05:10.454 --> 00:05:12.176 jam gruaja e parë 00:05:12.176 --> 00:05:15.678 që e shoqeron me makinë neper rruget e Kabulit. NOTE Paragraph 00:05:15.678 --> 00:05:21.040 (duartrokitje) NOTE Paragraph 00:05:21.040 --> 00:05:23.689 Familja ime ka besim tek unë. 00:05:23.689 --> 00:05:28.639 Une kam shumë ëndrra, por familja ka endërruar gjithmonë me shumë 00:05:28.639 --> 00:05:33.106 Dhe ja pse sot jam nje ambasadore per 10x10, 00:05:33.106 --> 00:05:35.870 nje fushatë boterore per arsimin e vajzave 00:05:35.870 --> 00:05:38.449 Dhe ja perse kam krijuar SOLA, 00:05:38.449 --> 00:05:40.916 i pari, dhe ndoshta i vetmi kolegj 00:05:40.916 --> 00:05:42.645 për vajza ne Afganistan, 00:05:42.645 --> 00:05:48.282 një shtet ku është akoma e veshtirë për gratë të shkojnë në shkollë. 00:05:48.282 --> 00:05:52.047 Gjeja me emocionuese është që shikoj studente 00:05:52.047 --> 00:05:57.675 me ambicje që kerkojne oportunitete. 00:05:57.675 --> 00:06:00.602 Dhe shoh prinderit dhe baballaret e tyre 00:06:00.602 --> 00:06:05.180 qe ashtu si i imi i mbeshtesin ato, 00:06:05.180 --> 00:06:14.112 pavaresisht nga opozimi i fortë. NOTE Paragraph 00:06:14.112 --> 00:06:16.818 Ashtu si Ahmedi, nuk është emri tij i vërtet, 00:06:16.818 --> 00:06:19.446 dhe nuk mundem t'ju tregoj fytyren e tij, 00:06:19.446 --> 00:06:23.091 por Ahmedi është babai i një nga studentet e mija. 00:06:23.091 --> 00:06:26.927 Para nje muaij, ai dhe vajza e tij 00:06:26.927 --> 00:06:30.261 ishin duke u kthyer ne shtepi nga SOLA, 00:06:30.261 --> 00:06:36.754 dhe shpëtuan pa u vrarë 00:06:36.754 --> 00:06:41.536 nga një bombe në rrugë, pune minutash. 00:06:41.536 --> 00:06:44.939 Kur arriten ne shtepi, ra telefoni, 00:06:44.939 --> 00:06:47.634 dhe një zë i tha 00:06:47.634 --> 00:06:51.029 në se vazhdon te coje vajzen në shkollë, 00:06:51.029 --> 00:06:53.806 ata do te provojne perseri. NOTE Paragraph 00:06:53.806 --> 00:06:57.708 "Me vrit tani, po deshe" i tha ai, 00:06:57.708 --> 00:07:01.602 "por nuk do shkatërroj të ardhmen e vajzes time 00:07:01.602 --> 00:07:06.434 për idetë tuaja fanatike dhe të prapambetura". NOTE Paragraph 00:07:06.434 --> 00:07:08.803 Ajo qe kam kuptuar nga Afganistani, 00:07:08.803 --> 00:07:12.323 dhe kjo gjë eshte refuzuar shpesh nga perëndimi, 00:07:12.323 --> 00:07:15.546 qe pas shumices se atyre nga ne që ja dalim 00:07:15.546 --> 00:07:22.909 eshtë një baba që njeh vleren e vajzes se tij 00:07:22.909 --> 00:07:27.536 dhe e di që suksesi i saj eshtë suksesi i tij. 00:07:27.536 --> 00:07:31.474 Kjo jo per të thenë që nënat nuk jan kyç ne suksesin tonë. 00:07:31.474 --> 00:07:36.010 Ne fakt ato jane shpesh fillimi i tratatives 00:07:36.010 --> 00:07:39.350 për një të ardhme të ndritur të vajzave të tyre, 00:07:39.350 --> 00:07:42.761 por në nje kontekst si ai i Afganistanit, 00:07:42.761 --> 00:07:46.181 na duhet të kemi mbeshtetjen e burrave. 00:07:46.181 --> 00:07:49.731 Nen talebanet, per vajzat që shkonin në shkolle 00:07:49.731 --> 00:07:51.523 qindra vajza 00:07:51.523 --> 00:07:53.861 mos harroni, ishte e paligjshme. 00:07:53.861 --> 00:07:59.353 Por sot, më shumë se 3 milion vajza janë ne shkollë në Afganistan NOTE Paragraph 00:07:59.353 --> 00:08:06.600 (duartrokitje) NOTE Paragraph 00:08:06.600 --> 00:08:12.751 Afganistani duket shumë ndryshe i parë nga Amerika. 00:08:12.751 --> 00:08:17.723 Amerika shikon brishtesine tek ndryshimet. 00:08:17.723 --> 00:08:20.773 Kam frike se keto ndryshime nuk do te zgjasin 00:08:20.773 --> 00:08:25.265 shumë pas terheqjes të trupave amerikane. 00:08:25.265 --> 00:08:28.918 Por kur jam ne Afganistan, 00:08:28.918 --> 00:08:33.703 kur shikoj studentet në shkollen time 00:08:33.703 --> 00:08:36.343 dhe prinderit që i mbrojne ata, 00:08:36.343 --> 00:08:40.810 që i japin kurajo, shoh një të ardhme premtuese 00:08:40.810 --> 00:08:44.110 dhe një ndryshim të qendrueshëm. 00:08:44.110 --> 00:08:52.577 Per mua, Afganistani eshte toka e shpreses dhe mundësive pa kufi, 00:08:52.577 --> 00:08:55.989 dhe çdo ditë 00:08:55.989 --> 00:08:59.397 vajzat e SOLA-s ma kujtojne kete gjë. 00:08:59.397 --> 00:09:02.604 Ashtu si unë, ato kane endrra të medha. NOTE Paragraph 00:09:02.604 --> 00:09:04.315 Faleminderit. NOTE Paragraph 00:09:04.315 --> 00:09:15.192 (duartrokitje)