WEBVTT

00:00:06.549 --> 00:00:07.989
لە ساڵی 1992

00:00:07.989 --> 00:00:12.211
کەشتیەکی بار یاری گەرماو هەڵدەگرێت
لە زریانێک گیری خوارد

00:00:12.211 --> 00:00:14.647
دەفرەکانی بارکردن له‌ ئاودا نقووم بوون،

00:00:14.647 --> 00:00:20.837
و شەپۆلەکان 28,000 مراوی لاستیکیان ڕاماڵی
یارییەکانی تر بۆ ناو باکووری زه‌ریای ئارام

00:00:20.837 --> 00:00:22.697
بەڵام پێکەوە نەلکان.

00:00:22.697 --> 00:00:23.977
تەواو پێچەوانە-

00:00:23.977 --> 00:00:27.307
له‌به‌ر ئه‌وه‌ی مراویەکان 
به‌ هەموو جیهاندا گه‌ڕاون

00:00:27.307 --> 00:00:29.557
و توێژەرەوەکان رێوشوێنی خۆیان بەکارهێناوه‌

00:00:29.557 --> 00:00:33.727
بۆ هێڵکاریکردنی تێگەیشتنێکی باشتر
لە شه‌پۆلی زەریاكان.

NOTE Paragraph

00:00:33.727 --> 00:00:36.493
کۆمەڵە سەرچاوەیەک ده‌بنه‌ هۆكاری
شه‌پۆله‌كانی زه‌ریا:

00:00:36.493 --> 00:00:40.043
با، هەڵکشان، گۆڕانکاری لە چڕی ئاودا،

00:00:40.043 --> 00:00:43.073
و سوڕانەوەی زەوی.

00:00:43.073 --> 00:00:47.533
تۆبۆۆگرافیای زەوی زەریا
و کەنار دەریاکە ئەو جوڵەیانەی پێ دەپێون

00:00:47.533 --> 00:00:49.620
دەبێتە هۆی ئه‌وه‌ی ئه‌م شه‌پۆلانه‌
خێرا ببن،

00:00:49.620 --> 00:00:52.200
خاوببنەوە، یان ئاڕاستە بگۆڕن.

NOTE Paragraph

00:00:52.200 --> 00:00:55.030
شه‌پۆله‌كانی زه‌ریا بۆ دوو به‌ش 
دابه‌ش ده‌بن:

00:00:55.030 --> 00:00:58.290
شه‌پۆله‌كانی سه‌رڕوو 
و شه‌پۆله‌كانی قووڵایی زه‌ریا.

00:00:58.290 --> 00:01:00.050
شه‌پۆله‌كانی سه‌رڕوو کۆنترۆڵی

00:01:00.050 --> 00:01:02.660
لە 10% ی
جووڵه‌ی ئاوی زەریاکە ده‌كه‌ن،

00:01:02.660 --> 00:01:06.230
لە کاتێکدا کە شه‌پۆله‌كانی قووڵایی زه‌ریا
90% ی ئه‌وانیتر ده‌جوڵێنن.

00:01:06.230 --> 00:01:07.850
هەرچەندە هۆکاری جیاوازیان هەیە،

00:01:07.850 --> 00:01:10.960
شه‌پۆله‌كانی ڕوکەش و قووڵایی زەریا
کاریگەرییان لەسەر یەکتر ده‌بێت

00:01:10.960 --> 00:01:15.160
لە سەمایەکی ئاڵۆزی بەردەوام
كه‌ هه‌موو زەریاکە دەجوڵێنێت.

NOTE Paragraph

00:01:15.160 --> 00:01:16.185
لە نزیک کەنارەکە،

00:01:16.185 --> 00:01:19.635
شه‌پۆله‌كانی سه‌رڕوو به‌ هۆی با و
هه‌ڵكشان هانده‌درێن،

00:01:19.635 --> 00:01:24.505
کە ئاو دەکێشێت بۆ دواوە و بەرەو پێش كاتێك
ئاستی ئاوەکە نزم دەبێتەوە و بەرز دەبێتەوە.

00:01:24.505 --> 00:01:29.773
هاوکات لە زەریای کراوەدا با
هێزی سەرەکی لە پشت ئەم هەموو شه‌پۆلانه‌یه‌

00:01:29.773 --> 00:01:31.517
کاتێک با بەسەر زەریادا هەڵدەکات،

00:01:31.517 --> 00:01:34.507
چینەکانی سەرەوە له‌گه‌ڵ ئاو ڕائەکێشێت.

00:01:34.507 --> 00:01:37.477
ئەو ئاوە جوڵاوه‌ چینه‌كان هەڵئەکێشێ
بۆ ژێرەوە،

00:01:37.477 --> 00:01:39.697
و ئەوانیش چینه‌كانی ژێرووتریان ده‌جووڵێنن.

00:01:39.697 --> 00:01:43.197
لەڕاستیدا ئاو بە قوڵایی 400 مەتر

00:01:43.197 --> 00:01:47.027
هێشتا با کاریگەری لەسەر دروست دەکات
لە ڕووی زەریاکە.

NOTE Paragraph

00:01:47.027 --> 00:01:51.337
ئەگەر تۆ زووم بۆ سەیرکردنی شێوه‌كانی
شه‌پۆڵی سه‌رڕوو بكه‌یت لە هەموو زەویدا،

00:01:51.337 --> 00:01:54.820
دەبینیت کە ئەوان ئەڵقەی گەورە
پێكدێنن پێی دەوترێت بازنه‌،

00:01:54.820 --> 00:01:57.580
کە بە ئاڕاستەی کاتژمێر گەشت دەکەن
لە باکوری گۆی زەوی

00:01:57.580 --> 00:02:00.430
و پێچەوانەی میلی کاتژمێر
لە بەشی باشوری گۆی زەوی.

00:02:00.430 --> 00:02:02.620
لەبەر ئەو ڕێگایەی
خولانەوەی زەوی

00:02:02.620 --> 00:02:06.630
کاریگەری لەسەر شێوازی با هەیە کە
بەرزبوونەوە بۆ ئەم شه‌پۆلانه‌ ده‌دات.

NOTE Paragraph

00:02:06.630 --> 00:02:08.280
ئەگەر زەوی نەسوڕابایەوە،

00:02:08.280 --> 00:02:10.740
هەوا و ئاو بە سادەیی
ده‌جوڵان بۆ دواوە و بەرەو پێش

00:02:10.740 --> 00:02:12.820
لە نێوان نزمی پەستان لە هێڵی یەکسانی

00:02:12.820 --> 00:02:14.610
و فشاری زۆر لەسەر جەمسەرەکان.

00:02:14.610 --> 00:02:16.350
بەڵام کاتێک زەوی دەخولێته‌وه‌،

00:02:16.350 --> 00:02:20.860
هەوای جوڵاو لە هێڵی یەکسانەوە بۆ
جەمسەری باکوور بەرەو ڕۆژهەڵات لاده‌دات،

00:02:20.860 --> 00:02:24.509
وئه‌و هەوایه‌ی بەرەو خوارەوە دەگەڕێ
بەرەو ڕۆژئاوا لاده‌دات.

00:02:24.509 --> 00:02:27.299
وێنەی ئاوێنە روودەدات
لە بەشی باشوری گۆی زەوی،

00:02:27.299 --> 00:02:29.229
بۆ ئەوەی شه‌پۆله‌ سەرەکیەکانی با

00:02:29.229 --> 00:02:32.789
شێوەی هاوشێوەی بازنەیی
لە دەوروبەری ژێر زەوی زەریاکان دروست بكه‌ن

00:02:32.789 --> 00:02:35.679
ئەمە پێی دەوترێت کاریگەری کاریۆلیس

00:02:35.679 --> 00:02:40.129
باکان پاڵ به‌ زەریاکە ده‌نێن بۆ ژێرەوە
لە هەمان خولانەوەی ئەو دوو کەلەندەرانه‌

00:02:40.129 --> 00:02:43.793
و لەبەر ئەوەی ئاو بە شێوەیەکی کاریگەرتر 
لە هەوا گه‌رم ده‌بێت،

00:02:43.793 --> 00:02:48.303
ئەم شه‌پۆلانه‌ یارمەتی دووبارە دابەشکردنی
گەرمی لە سەرتاسەری جیهاندا ده‌ده‌ن.

NOTE Paragraph

00:02:48.303 --> 00:02:49.864
جیاواز لە شه‌پۆلە ڕووکەشەکان،

00:02:49.864 --> 00:02:55.014
شه‌پۆله‌ قووڵه‌كان بە شێوەیەکی سەرەکی
بە گۆڕانکاری لە چڕی ئاوی دەریا دروست ده‌بن

00:02:55.014 --> 00:02:57.326
کاتێک ئاو بەرەو جەمسەری باکوور دەڕوات،

00:02:57.326 --> 00:02:58.496
ساردتر دەبێت.

00:02:58.496 --> 00:03:01.036
هەروەها ڕێژه‌یه‌كی به‌رزتری
چڕكردنه‌وه‌ی خوێی هه‌یه‌،

00:03:01.036 --> 00:03:05.956
چونکە کریستاڵی سەهۆڵەکە کە 
ئاو ده‌گرێت لوكاتێكدا خوێیه‌كه‌ جێدێڵێت.

00:03:05.956 --> 00:03:08.796
ئەم ئاوە ساردو سوێرە چڕترە،

00:03:08.796 --> 00:03:09.946
بۆیە نقوم دەبێت،

00:03:09.946 --> 00:03:12.616
ئاوی ڕوکەش گەرمتر شوێنی ده‌گرێته‌وه‌،

00:03:12.616 --> 00:03:17.076
ده‌بێته‌ هۆی ئامادەکردنی شه‌پۆلێكی ستوونی 
به‌ناوی سووڕانەوەی تەرمۆهالین.

NOTE Paragraph

00:03:17.076 --> 00:03:21.563
سووڕانەوەی ته‌رمرهاڵینی ئاوی قوڵ
و شه‌پۆلی ڕووكه‌شی بالێدەر

00:03:21.563 --> 00:03:26.319
یه‌كده‌گرن بۆ پێکهێنانی ئەڵقەیەکی پێچ
کە پێی دەڵێن (پشتێنه‌ی گوێزه‌ری جیهانیی).

00:03:26.319 --> 00:03:29.286
هه‌ركه‌ ئاو لە قووڵایی
زەریاکە بۆ سەر ڕووەکە ده‌جوڵێت،

00:03:29.286 --> 00:03:33.076
چه‌ند خۆراكێك له‌گه‌ڵ خۆی هه‌ڵده‌گرێت كه‌
خواردن ده‌داته‌ ورده‌ گیانله‌به‌ره‌كان

00:03:33.076 --> 00:03:35.726
کە بناغەی زۆرێک لە
زنجیرەی خواردنی زەریا پێكدێنیت.

00:03:35.726 --> 00:03:39.306
پشتێنی گوێزەری جیهانی
درێژترین شه‌پۆله‌ لە جیهاندا،

00:03:39.306 --> 00:03:41.306
لە هەموو جیهاندا

00:03:41.306 --> 00:03:44.906
بەڵام تەنیا چه‌ند سانتیمه‌ترێك 
له‌ چركه‌یه‌كدا ده‌جوڵێت.

00:03:44.906 --> 00:03:49.146
لەوانەیە هه‌زار ساڵ بخایه‌نێت تا
دڵۆپێك ئاو ئه‌و گه‌شته‌ ته‌واو بكات.

00:03:49.146 --> 00:03:52.996
لەگەڵ ئەوەشدا بەرزبوونەوەی پلەی گەرمای 
ده‌ریا دەبێتە هۆی ئه‌وه‌ی پشتێنی گوێزێنەر

00:03:52.996 --> 00:03:54.346
به‌ڕواڵه‌ت خاو ببێته‌وه‌.

00:03:54.346 --> 00:03:58.006
نموونه‌كان پێشانی ده‌ده‌ن ئه‌مه‌ ده‌بێته‌
هۆی وێرانی له‌ سیسته‌می كه‌شو هه‌وا

00:03:58.006 --> 00:03:59.736
له‌ هه‌ردوو لای زه‌ریای ئه‌تڵه‌سی.

00:03:59.736 --> 00:04:02.856
و کەس نازانێت چی ڕوودەدات ئەگەر
بەردەوام بێت لە خاوبوونه‌وه‌

00:04:02.856 --> 00:04:05.146
یان ئەگەر بە ته‌واوی ڕابوه‌ستێت.

00:04:05.146 --> 00:04:09.136
تاکە ڕێگە کە بتوانین پێشبینی بکەین به‌
دروستی و خۆمان بۆی ئامادە بکەین

00:04:09.136 --> 00:04:13.826
به‌رده‌وامیدانه‌ به‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی شه‌پۆ-
له‌كان و هێزە بەهێزەکان کە پێكیان دێنن.